«Επαγγελματίας» με τα όλα του…

• Μια αξιοζήλευτη παράσταση, σφιχτή, δυνατή και ώριμη στο «Αγγέλων Βήμα», σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου και σκηνικά Κώστα Παππά. Ευτυχής συγκυρία, γόνιμη συνεργασία, σπουδαία παράσταση. Ο «Επαγγελματίας» του Ντούσαν Κοβάτσεβιτς που παρουσιάζεται στο «Αγγέλων Βήμα» διαθέτει τις αρετές εκείνες που μπορούν, εν πρώτοις, να οδηγήσουν μία παραγωγή σε καλλιτεχνική επιτυχία: πρώτη ύλη (κείμενο), σκηνοθεσία που το «διαβάζει» και το σέβεται, ηθοποιούς που «αντέχουν» το βάρος των ρόλων που υποδύονται.

• Το έργο του Κοβάτσεβιτς (1990), στη δοκιμασμένη μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς, δεν χρειάζεται συστάσεις. Εχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, έχει γίνει ταινία και μας είναι γνωστό στη χώρα μας από προηγούμενα ανεβάσματα. Συμπυκνωμένο αλλά πολυεπίπεδο, γραμμένο πριν από τις «Ζωές των άλλων» με το ίδιο θέμα, την ανύπαρκτη προσωπική ζωή στα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού αλλά ακόμα πιο βαθύ, φέρνει στο προσκήνιο δύο χαρακτήρες, δύο ανθρώπους στην πρώην Γιουγκοσλαβία, λίγο μετά τον θάνατο του Τίτο, οι οποίοι «συνδέονταν», εν αγνοία του ενός, δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια. Ο «ένας», τέως αντικαθεστωτικός και νυν κρατικό στέλεχος. Ο «άλλος», η σκιά του, πράκτορας Μυστικών Υπηρεσιών.

• Ποια είναι τα όρια της παραβίασης της ιδιωτικής ζωής; Κι όταν αυτά ξεπερνιούνται, είναι υπέρβαση καθήκοντος ή εμμονή; Ποιοι είναι «εκείνοι» που ελέγχουν τα πάντα; Ποιος είναι τελικά ο θύτης και ποιο το θύμα; Ενας ογκώδης αστυνομικός φάκελος έχει μετατραπεί σε λογοτεχνικό έργο. Μια ολόκληρη ζωή μπορεί να χωρέσει σε μια βαλίτσα; Τραγική κωμωδία ή κωμική τραγωδία; Τα ερωτήματα τίθενται ξεκάθαρα μέσα από το έργο και την παράσταση που σκηνοθέτησε η Πηγή Δημητρακοπούλου («10», «Η Αίθουσα του θρόνου», «Εν Ιορδάνη») στην πρώτη της θεατρική σκηνοθετική εμφάνιση. Χωρίς την κάμερα στο χέρι, η σκηνοθέτρια αποδεικνύεται εξίσου ικανή στο να δημιουργεί ατμόσφαιρα, να διδάσκει ρόλους, να στήνει εικόνες στη σκηνή. Δίχως να κόψει ή να αλλοιώσει το κείμενο, αφαιρώντας ελάχιστες λέξεις που όμως το καθόριζαν και το «περιόριζαν» αποκάλυψε τη διαχρονική του αξία κι έφτιαξε μια αξιοζήλευτη παράσταση δωματίου, σφιχτή, δυνατή, ώριμη.

• Βέβαια, δίχως τους συγκεκριμένους ηθοποιούς στους συγκεκριμένους ρόλους, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο. Ο Γιάννης Τσορτέκης στον ρόλο του Τέγια Κράιγ, νεοφερμένου διευθυντή σε εκδοτικό οίκο και πρόσφατα εκλεγμένου καθηγητή πανεπιστημίου, ακροβατεί επί μιάμιση ώρα σε τεντωμένο σκοινί. Είναι τόσο πειστικός, σκιαγραφεί τον ήρωα με τέτοια λεπτομέρεια κι ακρίβεια κάθε λεπτό, που δίνει την εντύπωση ότι χρησιμοποιεί κάθε κύτταρό του.
• Την ημέρα των γενεθλίων του, ο Τέγια Κράιγ δέχεται στο γραφείο την επίσκεψη ενός μεσόκοπου άντρα που κουβαλάει μια βαλίτσα. Είναι ο Λούκα Λάμπαν (τον υποδύεται λιτά, μεστά, με την ανέκφραστη πίστη του «επαγγελματία» ότι έπραξε το σωστό, ο Γιώργος Μπινιάρης), πρώην πράκτορας της ασφάλειας, νυν ταξιτζής κι άρρωστος, που ετοιμάζεται να μπει στο νοσοκομείο για μια επέμβαση που θα του χαρίσει ή όχι τη ζωή του. Ο Λούκα επί δεκαοχτώ χρόνια ήταν η σκιά του αντικαθεστωτικού, τότε, διανοούμενου Τέγια. Η ζωή του Τέγια είχε γίνει η «προσωπική του υπόθεση». Τόσο «προσωπική» που κατέγραφε, απομαγνητοφωνούσε, ενεπλάκη κι ο γιος του σιγά σιγά σε αυτή τη διαδικασία. Τώρα, που ίσως να βρίσκεται πριν από το τέλος, ζητάει συμφιλίωση. Ανοίγει τη βαλίτσα και αποκαλύπτει προσωπικά αντικείμενα, γράμματα, φωτογραφίες, ρούχα, δώρα που κι ο ίδιος ο Τέγια τα είχε ξεχάσει.

• Το τετ α τετ της συνάντησης ζωής των δύο αντρών διακόπτει η γραμματέας τού Τέγια (η Δέσποινα Σιδηροπούλου, παρουσία σωστή και ταιριαστή στο όλο κλίμα). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στο σκηνικό του Κώστα Παππά, με την τζαμένια μπαλκονόπορτα, δίχως κουρτίνα, να βλέπει τον δρόμο και τις απέναντι πολυκατοικίες…

• ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ, 30/03/2009