H Iφιγένεια συναντά τον… Δον Ζουάν

• Κοστούμια, μακέτες, φωτογραφίες και αφίσες για 44 παραστάσεις περιλαμβάνει η, αφιερωμένη στη θεατρική δουλειά του, έκθεση στο Μπενάκη

Μίκης Θεοδωράκης, «Ελληνική αποκριά». Φωτογραφία από την παράσταση, 1954

Τέσσερα ζευγάρια αληθινά κοστούμια για τον Ιππόλυτο, τον Ομπερον, τον Δον Ζουάν, τον Πολύξενο, την Ιφιγένεια κι άλλους ήρωες της παγκόσμιας δραματουργίας. Δύο τρισδιάστατες πλαστικές μακέτες των σκηνικών για τη «Θεοφανώ» του Αγγελου Τερζάκη, το 1958, και για το «Ονειρόδραμα» του Στρίντμπεργκ, το 1963. Γύρω τους εκατοντάδες ζωγραφικές μακέτες, φωτογραφίες, αφίσες, κριτικά κείμενα για 44 θεατρικές παραστάσεις, στις οποίες ο Σπύρος Βασιλείου δημιούργησε τα σκηνικά και τα κοστούμια, από το 1929 έως το 1982. Σε οθόνες προβάλλονται αποσπάσματα από τις ταινίες «Ηλέκτρα» (1962) και «Οταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά» (1967) του Μιχάλη Κακογιάννη, στις οποίες επίσης ήταν σκηνογράφος. Και η φωνή του μπαρμπα?Σπύρου, για το θέατρο, να συντροφεύει τον επισκέπτη της έκθεσής του στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς), αφιερωμένης μόνο στη θεατρική δουλειά του.

Ο Σπύρος Βασιλείου έξω από το σπίτι του στην οδό Γουέμπστερ, μπροστά από το έργο του

Μια μικρή ιστορία, λίγο πριν αυτό ταξιδέψει για την Μπιενάλε της Βενετίας το 1964

Η έκθεση «Ο Σπύρος Βασιλείου και το Θέατρο» ήταν προγραμματισμένη για τη συμπλήρωση των 25 χρόνων από τον θάνατό του, πέρυσι. Τελικά εγκαινιάστηκε χθες, συμπίπτοντας ακριβώς με την ημερομηνία των 26 χρόνων από τον θάνατό του.
Παλιοί σκηνοθέτες και ηθοποιοί αφηγούνται πως αγαπούσε τόσο πολύ το σανίδι που ακόμη κι όταν τελείωνε τη δουλειά του καθόταν μέχρι το πρωί και παρακολουθούσε τις πρόβες.
«Ο Αλέξης Σολωμός τον θυμόταν να κάθεται στις πίσω πίσω θέσεις, να βλέπει και να παίρνει και τα υπνάκια του», έλεγε χθες η κόρη του Δροσούλα Ελιοτ – Βασιλείου, η οποία βοήθησε καθοριστικά, μέσα από το Ατελιέ Σπύρου Βασιλείου, στη διοργάνωση της έκθεσης, την οποία επιμελήθηκε η Ιλια Λακίδου. Οσο παραγωγός ήταν ο Βασιλείου στη ζωγραφική άλλο τόσο ήταν και στο θέατρο, όπου υπέγραψε συνολικά 127 θεατρικές παραγωγές.
Στην έκθεση βλέπουμε το εντυπωσιακό «Τάμα από τον σκηνικό διάκοσμό» του (ακρυλικό και φύλλα χρυσού και πλεξιγκλάς). Βασικός εκπρόσωπος της γενιάς του ’30, ήταν από εκείνους που, μαζί τον Εγγονόπουλο, τον Τσαρούχη, το Γκίκα κ.ά., ανανέωσαν τη σκηνογραφική εικόνα του Εθνικού Θεάτρου, επιλεγμένοι από τον Γιώργο Θεοτοκά, επί διευθύνσεώς του, όπως επίσης ανέδειξαν το «Ελληνικό Χορόδραμα» της Ραλλούς Μάνου. Πάντως, η αξία του, όπως ανέφερε χθες ο Αγγελος Δεληβοριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, «βρίσκεται πέρα από την έκταση του ζωγραφικού και θεατρικού του έργου. Ηταν ο συνδετικός κρίκος στη συγκρότηση της πολιτιστικής ζωής του τόπου μας, σε μια μακρά περίοδο».

• «ΑΓΑΠΗ ΑΛΗΘΙΝΗ»

«Αναλίσκεται μόχθος πολύς και αγάπη αληθινή πάνω σε τούτα τα σανίδια, για να έχει ο σκηνογράφος τη λαχτάρα ν’ αφουγκραστεί πίσω από την κουΐντα, (?) εκείνο το αδιόρατο «Αααα!» της επιδοκιμασίας» (Σπύρος Βασιλείου, 9/12/1969, από την ομιλία του στο Θέατρο Βεργή

ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ, ΕΘΝΟΣ, 23/3/2011

Ο θεατρικός Βασιλείου στο Μπενάκη

Πενήντα πέντε «θεατρικά» χρόνια, 127 θεατρικές παραγωγές και έξι ταινίες σε μία έκθεση

• Μυρτώ Λοβέρδου ΤΟ ΒΗΜΑ: 22/03/2011

Πενήντα πέντε χρόνια στο θέατρο προσπάθησε να χωρέσει η έκθεση του θεατρικού Σπύρου Βασιλείου που ξεκινά απόψε στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς και περιλαμβάνει μακέτες, φωτογραφίες και κοστούμια από τις 127 θεατρικές παραγωγές που υπέγραψε και τις έξι ταινίες, στις οποίες είχε την καλλιτεχνική επιλογή. «Ο Βασιλείου ήταν ένας γερός συνδετικός κρίκος στην πολιτιστική ζωή του τόπου μας», είπε σχετικά ο διευθυντής του Μουσείου Αγγελος Δεληβορριάς, παρουσιάζοντας της έκθεση.

Δέκα έξι χρόνια μετά τον θάνατό του (1903-1985) η έκθεση αυτή έρχεται να μας γνωρίσει τον σκηνογράφο, τον καλλιτέχνη που αγαπούσε το θέατρο και τους ανθρώπους του, τον συνεργάτη της Ραλλούς Μάνου και του Ελληνικού Χοροδράματος, τον ζωγράφο που έδωσε πολύ χρώμα στο θέατρο. Απλωμένη στον πρώτο όροφο του μουσείου και χωρισμένη σε επτά ενότητες _μεσοπόλεμος, δεκαετία του ΄40, πρώτη και δεύτερη μεταπολεμική περίοδος, παραστάσεις στις κρατικές σκηνές, παραγωγές του αρχαίου δράματος και Ελληνικό Χορόδραμα_ δίνει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να ανακαλύψει όλο το πλαίσιο της δουλειάς του. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η Ιλια Λακίδου, η οποία και έχει αφιερώσει τις μεταπτυχιακές της σπουδές στον θεατρικό Βασιλείου και τον συντονισμό η Μαρία Σαρρή.

«Περίμενα ν΄ακούσω το Αααα!της επιδοκιμασίας», γράφει σε ένα από τα κείμενά του, σχετικά με την αγωνία που ένιωθε όταν τελείωνε τη δουλειά στο θέατρο, όπου πήγαινε και καθόταν επί ώρες, ακόμα κι όταν ο ίδιος είχε ολοκληρώσει το έργο του.

* Η έκθεση «Ο Σπύρος Βασιλείου και το Θέατρο» εγκαινιάζεται απόψε στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς 138. Διάρκεια ως 15 Μαΐου. Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη-Πέμπτη-Κυριακή 10.00-18.00, Παρασκευή-Σάββατο 10.00-22.00. Δευτέρα και Τρίτη, κλειστά.

Οι πίνακες αφηγούνται. «Η Ξενάγηση», ένα θεατρικό δρώμενο…

• Με αφορμή έναν από τους μεγαλύτερους Ελληνες ζωγράφους, τον Σπύρο Βασιλείου, μια ομάδα νέων καλλιτεχνών διοργανώνει μια ιδιαίτερη θεατρική «ξενάγηση», που ξεκινά στις 17 Μαρτίου στο χώρο όπου έζησε και δημιούργησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο σημαντικός καλλιτέχνης. Στο Ατελιέ-Μουσείο Σπύρου Βασιλείου θα πραγματοποιηθεί «Η Ξενάγηση», ένα θεατρικό δρώμενο εικαστικού ενδιαφέροντος. Το μουσείο είναι χαρακτηριστικό δείγμα αθηναϊκού μοντερνισμού, όπου έζησε και δημιούργησε ο καλλιτέχνης, απέναντι από το Ηρώδειο, στη σκιά της Ακρόπολης. «Οταν πρωτοαντικρίσαμε το χώρο, νιώσαμε την παρουσία του. Στην αρχιτεκτονική του κτιρίου, στους δεκάδες πίνακες, στο γεμάτο σταλακτίτες και σταλαγμίτες χρωμάτων καβαλέτο του, στις οικογενειακές φωτογραφίες πάνω στο μπαούλο, στον καφέ που βάλαμε στην κουζίνα. Ετσι ο χώρος έπρεπε να είναι η παράσταση και τα μυστικά που βγαίνουν από τους ασφυκτικά γεμάτους πίνακες τοίχους του» τόνισε ο σκηνοθέτης Γρηγόρης Χατζάκης στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε χθες για την παρουσίαση του έργου. Οπως πρόσθεσε ο ίδιος, «τα κείμενα που γράφτηκαν για την παράσταση καθώς και η σκηνοθεσία τους είναι πολλαπλές σύγχρονες εικόνες που βγαίνουν από τα έργα του ζωγράφου». Στόχος της ομάδας δεν ήταν να δημιουργήσει μια θεατρική αναβίωση της ζωής του Σπύρου Βασιλείου, αλλά να αποκαλύψει στο κοινό πώς η δουλειά του «μιλά» στο σύγχρονο Ελληνα.

Διαχρονικός

• «Ενα χαρακτηριστικό που συναντά κανείς στους μεγάλους εικαστικούς είναι η διαχρονικότητα του έργου τους και το γεγονός ότι η δουλειά τους είναι αρκετά μπροστά από την εποχή τους. Ο Βασιλείου ήταν ένας τέτοιος εικαστικός. Στα περισσότερα έργα του αντικρίζει κανείς το μοναχικό, προβληματισμένο, σύγχρονο κόσμο μας» ανέφερε ο Διαμαντής Γκιζιώτης, που έχει γράψει τα κείμενα της «Ξενάγησης». Κείμενα αμιγώς λυρικού περιεχομένου, σκληρές ιστορίες, που με πρωτότυπο τρόπο ξεπηδούν μέσα από 12 διαφορετικούς πίνακες του καλλιτέχνη. Οι θεατές- επισκέπτες με την καθοδήγηση ενός ξεναγού θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν,όπως ακριβώς θα έκαναν κατά την επίσκεψή τους σε ένα μουσείο, στις ζωγραφιές του «Μπαρμπα-Σπύρου» με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής. Κάθε πίνακας έχει και μια διαφορετική ιστορία να διηγηθεί. Κοινός κώδικας; «Η αναζήτηση για το βαθύ συναίσθημα που διέκρινε το ζωγράφο και μοιάζει ξεχασμένο στην εποχή μας» εξηγεί ο Διαμαντής Γκιζιώτης. Καλή ξενάγηση!

Info

«Η Ξενάγηση» (έως 12/4)
– Ατελιέ-Μουσείο Σπύρου Βασιλείου, Γουέμπστερ 5α, Ακρόπολη, τηλ. 210-9231502
– Παραστάσεις: Τρ.-Παρ. 21:30, Σάββ.-Κυρ. 19:00, 21:30
– Παίζουν: Μέλπω Κωστή, Χάρης Αττώνης, Λεωνίδας Αργυρόπουλος, Βάλη Μαυρίδη, Αννα Κολιοφώτη

• ΦΑΡΑΖΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, Ελεύθερος Τύπος, Τετάρτη, 11.03.09

Πίνακες που «ζωντανεύουν». Ενας πρωτότυπος τρόπος ξενάγησης στο ατελιέ του Σπύρου Βασιλείου

• ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. Το Μουσείο του Σπύρου Βασιλείου στην οδό Γουέμπστερ, στην Ακρόπολη είναι από μόνο του ένας ξεχωριστός χώρος. Με δεκάδες πίνακες να γεμίζουν ασφυκτικά τους τοίχους του, το καβαλέτο του καλλιτέχνη άθικτο, σκεπασμένο ακόμη «με σταλακτίτες και σταλαγμίτες χρωμάτων…». Αυτόν τον χώρο «αφουγκράστηκαν» δύο νεαροί καλλιτέχνες: ο σκηνοθέτης Γρηγόρης Χατζάκης και ο συγγραφέας Διαμαντής Γκιζιώτης. Αγγιξαν τις εικόνες του, αναζήτησαν τα μυστικά του, μέχρι και καφέ έφτιαξαν στην κουζίνα του. Ετσι αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια παράσταση διαφορετική, ένα είδος ξενάγησης στο σπίτι και ατελιέ του Σπύρου Βασιλείου που παρουσιάζει με πρωτότυπο τρόπο «θεατρικές εικόνες» μέσα από δώδεκα διαφορετικά έργα του ζωγράφου.

• «Παίζουμε τα έργα του, γινόμαστε έργα του κάθε μέρα στο τέλος της οποίας το αόρατο χέρι του μας περιβάλλει με κορνίζα στην καθημερινότητά μας. Αβίαστα, οι πίνακες αποτυπώνονται διαφορετικά μπροστά μας και σκηνοθετούν μ’ έναν άλλο τρόπο πια σκηνές που ζουν, αλλά και έζησαν μετά χρόνων παρατήρησης και θαυμασμού χιλιάδων επισκεπτών», αναφέρουν από κοινού οι Διαμαντής Γκιζιώτης και Γρηγόρης Χατζάκης οι οποίοι ονόμασαν το έργο τους «Η Ξενάγηση. 12 ζωγραφιές του Σπύρου Βασιλείου». Και επισημαίνουν: «Ευχαριστούμε τον ζωγράφο για τη φροντίδα που έδειξε στις ευαισθησίες και τα όνειρά μας. Τον ευχαριστούμε γιατί δεν απουσιάζει από το παρόν μας. Εν είδει ξενάγησης, περιδιαβαίνουμε τα βήματα που πριν από μας έκανε ο καλλιτέχνης, τα βήματα που κάνουμε εμείς κι αυτά που έπονται. Η ξενάγηση είναι τούτη η ζωή μας. Μας ξεναγούν ή τις περισσότερες φορές μόνοι δείχνουμε στον εαυτό μας τις εικόνες γύρω μας, περιμένοντας από εκείνον να τις κατανοήσει. Κάποιες φορές μπορεί. Αλλες πάλι όχι».

Τα σκηνικά-κοστούμια της παράστασης-ξενάγησης είναι της Δανάης Χατζάκη, η κινησιολογική επιμέλεια της Φρόσως Κορρού, η μουσική του Χρίστου Θεοδώρου. Οι παραστάσεις δίνονται καθημερινά εκτός Δευτέρας στις 9.30 μ. μ. (Σαββατοκύριακα και στις 7.30 μ. μ.). Παίζουν οι Μέλπω Κωστή, Χάρης Αττώνης, Λεωνίδας Αργυρόπουλος και Βάλη Μαυρίδη. Κρατήσεις-πληροφορίες: τηλ. 210 92.31.502.