Κυριακάτικα μεσημέρια με ήλιο και ενώ τα μαγαζιά στου Ψυρρή και στην Καισαριανή γεμίζουν, κάποιοι Αθηναίοι επιλέγουν διαφορετικά και κλείνονται σε σκοτεινές αίθουσες για να δουν θέατρο. Κι όμως: ένας θεσμός που πάντα λειτουργεί στην Ευρώπη και κάποτε υπήρχε και στη χώρα μας, επανέρχεται και μάλιστα επιτυχημένα.
«ΕΝΑΣ ΗΡΩΑΣ, ΤΟ ΚΑΜΑΡΙ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ»
|
Είναι ο θεσμός των «ματινέ», των μεσημβρινών παραστάσεων δηλαδή ή, για να το πούμε καλύτερα, εκείνων που αρχίζουν τις πρώτες απογευματινές ώρες.
Πριν από δεκαετίες, όταν τα αθηναϊκά θέατρα έδιναν τρεις παραστάσεις την ημέρα, όντως υπήρχε κοινό το οποίο πήγαινε στο θέατρο νωρίς το απόγευμα. Μετά, οι συνθήκες εργασίας των ηθοποιών έγιναν καλύτερες, οι παραστάσεις μειώθηκαν σε οκτώ ή και σε εφτά την εβδομάδα και η μόνη παραχώρηση εκτός ωραρίου ήρθε με τις μεταμεσονύκτιες, που στον καιρό τους γνώρισαν κι αυτές την επιτυχία. Είναι τέσσερα τα θέατρα στα οποία αυτή τη στιγμή δίνουν τις Κυριακές «ματινέ»: το «Μεταξουργείο» με το «Ενας ήρωας, το καμάρι της Δύσης» του Τζον Μίλιγκτον Σινγκ, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Η «Σχεδία» με το «Η άνοδος και η πτώση του Αρτούρο Ούι» του Μπρεχτ σε σκηνοθεσία Βασίλη Κανελόπουλου. Το «Βεάκη», όπου ο Δήμος Αβδελιώδης υπογράφει την παράσταση που βασίζεται στον Καραγκιόζη με τίτλο «Ο Μεγαλέξανδρος και ο καταραμένος δράκος». Στη διάρκεια της εβδομάδας δίνουν κανονικά και τις βραδινές τους παραστάσεις.
Υπάρχει, όμως, και το «Χώρα» με το «Τα λέμε στο διάλειμμα» των Γρηγόρη Χατζάκη και Βύρωνα Ταμπάσκου σε σκηνοθεσία του πρώτου, που παίζεται μόνο κάθε Σάββατο στις 12.30 μετά τα μεσάνυχτα και στις 2.30 το μεσημέρι της Κυριακής.
* Το θεσμό επανέφερε ο Λιβαθινός το 2004 στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού με το «Αυτό που δεν τελειώνει». Ακολούθησε ο «Ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκι. Τα δύο του μέρη παίζονταν από τις 3 το απόγευμα μέχρι τις 9 το βράδυ μ’ ένα διάλειμμα μισής ώρας.
Το έργο παίχτηκε σε γεμάτη αίθουσα επί δύο σεζόν. «Το κοινό που ερχόταν και που εξακολουθεί να μας παρακολουθεί δεν εντάσσει το θέατρο στις βραδινές του εξόδους, αλλά το βλέπει ως αυτοσκοπό», λέει ο σκηνοθέτης επισημαίνοντας πως δεν είναι οι νεότεροι αλλά μάλλον οι μεγαλύτερες ηλικίες που προτιμούν τις πρώτες απογευματινές ώρες.
Τις Κυριακές, η παράσταση ανεβαίνει στις 2.30 το μεσημέρι και στις 6.30 το απόγευμα. Συνυπολογίστε πως ο συγγραφέας τού «Ενας ήρωας, το καμάρι της Δύσης» είναι ο κορυφαίος Ιρλανδός και πως πρόκειται για τραγικομωδία. Με λίγα λόγια ένας νεαρός βρίσκει καταφύγιο σ’ ένα χωριό, δηλώνει πως σκότωσε τον πατέρα του, γίνεται ο ήρωας των κατοίκων μέχρι που εν τέλει ο πατέρας κάποια στιγμή εμφανίζεται ολοζώντανος.
«Στην Ευρώπη οι ματινέ παραστάσεις είναι θεσμός», επισημαίνει ο σκηνοθέτης, «νομίζω πως σύντομα ως τέτοιον θα τις αντιμετωπίζουμε και στην Ελλάδα».
* Ο Βασίλης Κανελόπουλος και οι συνεργάτες του στη «Σχεδία» στο Γκάζι πρωτοτυπούν ακόμα περισσότερο: ενώ παίζουν στις κανονικές ώρες παραστάσεων στη διάρκεια της εβδομάδας, προτείνουν βραδινή τη Δευτέρα και ματινέ στις 4 το απόγευμα της Κυριακής… δωρεάν!
«Η ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΤΟΥΡΟ ΟΥΙ»
|
«Την Κυριακή ο κόσμος είναι αγχωμένος, αφού τη Δευτέρα θα πάει στη δουλειά», λέει ο σκηνοθέτης. «Χρειάζεται χρόνο να σκεφτεί, να ξεκουραστεί ψυχικά ώστε να αντιμετωπίσει την εβδομάδα που έρχεται. Αυτό μας οδήγησε στο να βάλουμε νωρίς την παράσταση. Κι ύστερα είναι κοινός τόπος πια, ότι οι γυναίκες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του θεατρόφιλου κοινού. Ε, την ώρα που οι σύζυγοι ετοιμάζονται για το ποδόσφαιρο, αυτές μπορούν να ετοιμάζονται αντίστοιχα για το θέατρο».
Εχει ανεβάσει ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό έργο, όπου ο Μπρεχτ παραλλήλιζε την άνοδο (και την πτώση) ενός γκάνγκστερ με εκείνη του Χίτλερ.
«Στην παράσταση κρατήσαμε τους βασικούς ρόλους, τη ραχοκοκαλιά του έργου. Και ξεκινήσαμε με τη βασική αρχή πως, ενώ η Δημοκρατία συνήθως βασίζεται σε πρόσωπα, πρέπει αντιθέτως να βασίζεται σε θεσμούς. Κι ακόμα προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι η Πολιτεία δεν είναι επιχείρηση κι έτσι ο βασικός της στόχος δεν μπορεί να είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων και η μεγιστοποίηση του κέρδους».
Τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι τού Οδ. Καψάλεω, και παίζουν οι Λένα Μακρή, Ντίνος Ποντικόπουλος, Χ. Κασαρτζιάν, Αν. Αβδελιώτη, Τζίνα Αποστολοπούλου, Μαρ. Νατσιώτη κ.ά.
Ο Β. Κανελόπουλος ευελπιστεί και αυτός στις παραστάσεις που δίνονται νωρίς το απόγευμα και που εξανθρωπίζουν τη ζωή ηθοποιών και κοινού και επιμένει πως εν τέλει είναι πολιτική πράξη το να βλέπει κανείς ζωντανό θέαμα ή να κάνει έναν περίπατο αντί να σκλαβώνεται στην τηλεόραση, όπως και πολιτική πράξη είναι να θέλει να ζήσει κανείς με αξιοπρέπεια, ενώ η περιρρέουσα κατάσταση δεν διευκολύνει καθόλου.
* Ο Δ. Αβδελιώδης επιμένει πως η παράστασή του απευθύνεται σε παιδιά από 4 ώς… 104 χρόνων.
«Εχω δει πολύ Καραγκιόζη ως παιδί, και βεβαίως έχω παίξει. Εχω δει, ακόμα, τις σχετικές παραστάσεις του Κουν και του Σπαθάρη, που επίσης ανέβασε Θέατρο Σκιών με ηθοποιούς. Στην παράστασή μας η προσπάθεια μας ήταν να αποφύγουμε το φολκλόρ, να γδύσουμε τον Καραγκιόζη από κάθε μουσειακό στοιχείο», λέει. Και αμέσως μεταφέρει μια μνήμη του, όταν πιτσιρικάς, παρακολουθώντας τα παθήματα του λαϊκού ήρωα και ενώ όλοι γύρω του γελούσαν, αυτός είχε μείνει άλαλος, γοητευμένος. Ολα αυτά επανέρχονται τώρα.
«Χρησιμοποίησα στοιχεία του μύθου και τον μετέτρεψα σε αλληγορία. Το θέμα μας είναι η παγκοσμιοποίηση, η έλλειψη τροφής και νερού, όμως πιο πολύ μ’ ενδιέφερε να βγάλω αισθήματα παρά συνθήματα. Πιστεύω ότι το έργο είναι γραμμένο για ευφυές κοινό, εκείνοι όμως που εκπλήσσονται ιδιαίτερα είναι οι ενήλικες, που από τη μια βλέπουν πόσο άλλαξαν οι καιροί και από την άλλη δεν αναγνωρίζουν τον Καραγκιόζη που ήξεραν», συνεχίζει. Το έργο παίζεται σε μουσική Β. Γιαννάκη, σκηνικά Ε. Χρήστου, Κοστούμια Μ. Πασσαλή και με τους ηθοποιούς Κων. Πασσά, Θ. Ζέρβα, Μ. Γεωργαλά, Φ. Μάγιου, Α. Δημητροκάλη κ.ά.
Ο σκηνοθέτης βλέπει πως οι ματινέ έχουν επιτυχία, αφού μέχρι σήμερα έχουν δει την παράσταση στην Πάτρα όπου πρωτοπαίχτηκε αλλά και στην Αθήνα περί τους 20.000 θεατές, εκ των οποίων το 80% είναι παιδιά. Παλεύει άρα δε διπλό μέτωπο: και να μπάσει τους μεγαλύτερους, ώστε να παρακολουθήσουν «αυτό το λαϊκό μιούζικαλ, στο οποίο συμμετέχουν πέντε ηθοποιοί και τέσσερις μουσικοί» αλλά και να αλλάξει τις ώρες που το κοινό είναι συνήθως μαθημένο να βλέπει θέατρο.
* «Είπαμε ότι αφού το θέμα είναι παράξενο και η παράσταση σουρεαλιστική, όφειλε να παίζεται και σε περίεργες ώρες», λέει, με τη σειρά του, ο Γρηγόρης Χατζάκης. Οχι απλώς παίζει το «Τι λέμε στο διάλειμμα» στις 12.30 το ξημέρωμα της Κυριακής και στις 2.30 το μεσημέρι της ίδιας μέρας, αλλά τοποθετεί τους ηθοποιούς στην πλατεία και τους θεατές στη σκηνή. Αυτό είναι άλλωστε το θέμα: οι συζητήσεις των θεατών στο διάλειμμα.
*Εκεί λοιπόν που αρχικά τα κατάφερε ο Λιβαθινός μένει να αποδειχτεί αν θα μπορέσουν και άλλοι. Ισως χαθεί μια δυο φορές η κυριακάτικη ραστώνη, θα αντικατασταθεί όμως με κάτι απείρως σημαντικότερο.
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 