- Ο Αλαν Εϊκμπορν έχει γράψει πάνω από 70 θεατρικά έργα, πράγμα που τον καθιστά τον πολυγραφότερο από τους σύγχρονους Βρετανούς συγγραφείς. «Αν δεν έγραφες τόσο πολύ, θα καταλάβαιναν όλοι ότι είσαι καλός», του είπε κάποτε, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ο σκηνοθέτης Πίτερ Χολ. Η παραγωγικότητα όμως ποτέ δεν έβλαψε τον Εϊκμπορν, ο οποίος συμπλήρωσε τα 70 στις 12 Απριλίου και τα έργα του παίζονται αδιάλειπτα, στη Βρετανία και αλλού. Τον Μάρτιο τού απονεμήθηκε το βραβείο Ολίβιε για τη συνολική συνεισφορά του στο θέατρο και τον ίδιο μήνα έγραψε το τελευταίο του έργο, που το τέλειωσε, ως συνήθως, μέσα σε δύο εβδομάδες. Τώρα ασχολείται με μια διασκευή του «Θείου Βάνια». Ενα από τα έργα του, το «Woman in Mind», παίζεται στο Γουέστ Εντ, ένα άλλο, η τριλογία «Norman Conquests», του 1973, ανέβηκε τον περασμένο μήνα στο θέατρο Circle in a Square στη Νέα Υόρκη, με τους ίδιους ηθοποιούς που το ερμήνευσαν στο Λονδίνο, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία.
Το «ναι» σημαίνει «όχι»
- Ολα αυτά παρά το εγκεφαλικό που υπέστη ο Εϊκμπορν πριν από μερικά χρόνια, το οποίο τον άφησε για μικρό χρονικό διάστημα άδειο από τις ιδέες που συνήθως συνωστίζονται στο κεφάλι του. Οπως έχει κάνει με πολλά πράγματα που αφορούν τη ζωή του και που θα μπορούσαν να είναι δυσάρεστα (π.χ., όταν έμαθε ότι οι γονείς του δεν είχαν ποτέ παντρευτεί και μετά ανακάλυψε ότι είχε έναν ετεροθαλή αδελφό), ο Εϊκμπορν αντιμετωπίζει την αρρώστια σαν κωμική περιπέτεια. Για ένα διάστημα, είχε μπερδέψει το ναι και το όχι. «Ενας πολύ ευγενικός γιατρός ήρθε και μου είπε: “Εχετε καταλάβει πως όταν λέτε ναι, στην πραγματικότητα λέτε όχι;”» θυμήθηκε ο κ. Εϊκμπορν, μιλώντας μου στο τηλέφωνο από το σπίτι που μοιράζεται με τη γυναίκα του, στο Σκάρμπορο, στο Βόρειο Γιόρκσαϊρ. «Του λέω “Οχι”» Κι εκείνος μου λέει, “Δεν νομίζω ότι μπορεί να συνεχιστεί αυτή η συζήτηση”».
- Τον έχουν αποκαλέσει Μολιέρο των μεσαίων τάξεων εξαιτίας της ακρίβειας με την οποία ανατέμνει μια μερίδα της αγγλικής κοινωνίας. Η τριλογία «Norman Conquests» φαίνεται εκ πρώτης όψεως σαν φαρσοκωμωδία ηθών. Τρία ζευγάρια, τα δύο παντρεμένα και το τρίτο σε μια ασαφή, ομιχλώδη σχέση, περνούν ένα Σαββατοκύριακο στην εξοχή. Φλερτάρουν γκρινιάζουν, μαλώνουν, καταγγέλλουν και σαμποτάρουν ο ένας τον άλλο, ενόσω κάνουν πράγματα όπως να πίνουν, να γευματίζουν και να παίζουν ένα ακατανόητο επιτραπέζιο παιχνίδι. Ενας από τους άντρες, ο Νόρμαν, προσπαθεί να αποπλανήσει όλες τις γυναίκες με τη σειρά, καταφέρνοντας τελικά να κοιμηθεί μόνο με τη δική του. Επειτα όλοι ετοιμάζονται να επιστρέψουν στην κανονική ζωή τους.
- Οπως όμως συμβαίνει στις καλύτερες δουλειές του Εϊκμπορν, η φαινομενικά κοινότοπη καθημερινότητα ξεφλουδίζει, για να αποκαλύψει οδυνηρές αλήθειες – για τις χαμένες ευκαιρίες, τις απογοητεύσεις του γάμου, την αγωνία των ανεκπλήρωτων πόθων και το αφόρητο βάρος των καθηκόντων. Οι σιωπές του μπορεί να είναι εξίσου φορτισμένες με του Πίντερ.
- «Το πνεύμα του Εϊκμπορν είναι σαν το ηλιόφως που πέφτει πάνω στην επιφάνεια της λίμνης Λόχνες, χορεύοντας και αστράφτοντας· πάντα όμως έχεις επίγνωση της μελαγχολίας που υπάρχει από κάτω, χιλιόμετρα βαθιά», έγραψε ο Κρίστοφερ Χαρτ σε μια κριτική για το «Norman Conquests» στους «Κυριακάτικους Τάιμς» του Λονδίνου. Το πιο εντυπωσιακό, ίσως, χαρακτηριστικό της τριλογίας είναι η περίπλοκη, μεταμοντέρνα δομή της. Τα τρία έργα είναι τοποθετημένα σε ένα Σαββατοκύριακο και σε ένα σπίτι. Το πρώτο εκτυλίσσεται στον κήπο, το δεύτερο στην τραπεζαρία και το τρίτο στο λίβινγκ ρουμ. Παρόλο που έχουμε τρία έργα, οι χρόνοι τους αλληλοσυμπλέκονται και πηγαίνουν μπρος – πίσω. Ταιριάζουν όμως τέλεια μεταξύ τους, σαν κομμάτια ενός παζλ. Ενας από τους ήρωες βγαίνει από τη σκηνή με ένα καλάθι σκουπιδιών στο «Living Together» και μπαίνει με το ίδιο καλάθι στο «Table Manners». Το κόλπο είναι ότι, ενώ κάθε έργο μπορεί να σταθεί και να κατανοηθεί από μόνο του, το σύνολο είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών: βλέποντας και τα τρία είναι σαν να βλέπεις μια επίπεδη φωτογραφία ξαφνικά να ζωντανεύει τρισδιάστατη. Ορισμένες ημέρες ο θεατής έχει τη δυνατότητα να δει και τα τρία έργα στη σειρά. «Είναι καταπληκτικός στο να βρίσκει τεχνάσματα που έχουν συναισθηματικό νόημα», λέει ο Μάθιου Γουόρτσας, σκηνοθέτης των «Norman Conquests» τόσο στο Λονδίνο όσο και στη Νέα Υόρκη. «Βλέποντας και τα τρία έργα, φτάνεις να καταλάβεις όλα τα κρυμμένα μυστικά και ψέματα του κάθε ήρωα», λέει.
«Τη γλίτωσα φτηνά»
- Από τότε που έπαθε το εγκεφαλικό, ο Εϊκμπορν έχει «κόψει ταχύτητα» από πολλές απόψεις. Εγκατέλειψε τη μακρόχρονη απασχόλησή του ως καλλιτεχνικός διευθυντής στο θέατρο Stephen Joseph του Σκάρμπορο, όπου γίνεται πάντα η πρεμιέρα των έργων του. Δεν οδηγεί πλέον και δεν αντέχει να βρίσκεται σε χώρους με πολύ κόσμο· περπατάει με μπαστούνι· και πληκτρολογεί, ως επί το πλείστον, με ένα δάχτυλο. «Γενικά, πάντως, τη γλίτωσα φτηνά» – αυτός είναι ο τρόπος που βλέπει τα πράγματα. Λέει πως δεν είναι σίγουρος αν θα γράψει ποτέ για το εγκεφαλικό του, αλλά επισημαίνει επίσης ότι το φωτεινό πάντα έχει γι’ αυτόν περισσότερο νόημα από το σκοτεινό. «Οι άνθρωποι που βγαίνουν από τα έργα μου λένε “Ευχαριστώ· νόμιζα ότι ο γάμος μου ήταν κακός, αλλά δεν είναι τόσο κακός όσο αυτός που είδαμε”», λέει. «Βλέπουν την κατάσταση την οποία μπορεί να αντιμετωπίζουν, αλλά από διαφορετική σκοπιά». [International Herald Tribune, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 7/6/2009]
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 