Ενα βιβλίο γεμάτο εκρηκτικά

• Το νεανικό έργο του Γκέτε «Βέρθερος» γίνεται θεατρική παράσταση
• Της ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ, Επτά, Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2011

Εν έτει 1774, ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκέτε έγραφε για το αριστούργημά του «Βέρθερος», με ήρωα έναν παράφορα ρομαντικό αυτόχειρα:

«Εκανα κάτι καινούριο. Μια ιστορία με τον τίτλο «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου». Ενας νέος με βαθιά, αυθεντική ευαισθησία και πραγματική διεισδυτικότητα, χάνεται σε ενθουσιώδη όνειρα, αυτοϋπονομεύεται μέσα από θεωρητικές αναζητήσεις μέχρι που, τσακισμένος από την παρεμβολή άτυχων παθών κι ενός αδιέξοδου έρωτα, αυτοκτονεί φυτεύοντας μια σφαίρα στο κεφάλι του»…

Ο συγγραφέας διάβασε το βιβλίο του μόνο μία φορά από τότε που κυκλοφόρησε: «Είναι γεμάτο εκρηκτικά! Με κάνει να αισθάνομαι περίεργα και φοβάμαι να βιώσω ξανά τη νοσηρή κατάσταση από την οποία προήλθε»…

• Διάσημος μέσα σε μια νύχτα

Το νεανικό επιστολογραφικό μυθιστόρημα, από την έκδοσή του, γνώρισε τεράστια επιτυχία στη Γερμανία, μεταφράστηκε αμέσως σε πολλές γλώσσες, ενώ ο 25χρονος Γκέτε έγινε μέσα σε μια νύχτα διάσημος. Το έργο έγινε αντικείμενο μίμησης και παρωδίας, ερέθισε τα στενόμυαλα ήθη της εποχής μέχρι και τη μόδα (πολλοί νέοι κυκλοφορούσαν με κοστούμι σε στιλ Βέρθερου), σημειώθηκαν μέχρι και αυτοκτονίες. Και να που τώρα ο «Βέρθερος» παρουσιάζεται στη μικρή σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών στις 14-16, 18-23 και 25-30 Ιανουαρίου από τη νεοσύστατη ομάδα «Μπιζού ντε Καντ» σε μετάφραση Στέλλας Νικολούδη και δραματουργία Κατερίνας Κωνσταντινάκου.

Το έργο εκπροσωπούσε το κίνημα των καιρών «Sturm und Drang» («Θύελλα και Ορμή»). Εξέφραζε την ευαισθησία και την αναζήτηση της απόλυτης ελευθερίας της ύπαρξης μέσα από τη σύγκρουση του ανεξέλεγκτου πάθους και του κατεστημένου. Η εποχή ήταν πρόσφορη: η γαλλική επανάσταση ακολούθησε λίγα χρόνια μετά, ενώ ήδη η αναμέτρηση της ιδέας με την υποκριτική κοινωνική σύμβαση είχε καταγραφεί σε κείμενα του Ρουσό και του Λέσινγκ.

Εμπνευσμένο από μια προσωπική ιστορία ερωτικής ματαίωσης, αλλά κι από ένα πραγματικό περιστατικό τραγικής αυτοκτονίας ανθρώπου του κύκλου του, ο Γκέτε ξορκίζει τη μελαγχολία της δικής του ζωής: «Γκέτε και Βέρθερος ήταν δύο πρόσωπα σε ένα» έγραψε ο ίδιος. «Το ένα πέθανε και το άλλο έμεινε ζωντανό προκειμένου να γράψει την ιστορία του πρώτου»…

Ο ποιητής ταυτίζεται με τον παράφορο ήρωά του, αλλά συγχρόνως τον κρίνει. Ο Βέρθερος αγαπά παράφορα -αδυνατώντας να κατακτήσει- τη Λότε, την αρραβωνιαστικιά και μετέπειτα σύζυγο του φίλου του, Αλφρεντ. Ερωτεύεται την εξιδανικευμένη εικόνα της και γι’ αυτό υποφέρει: Ζηλεύει, μελαγχολεί, κλαίει, βυθίζεται στην απομόνωση και την απελπισία. Τέλος, εγκαταλείπεται στο ρομαντικό ιδεολόγημα της κατάκτησης της αιώνιας ελευθερίας μέσα από τον θάνατο.

Ο σκηνοθέτης και εικαστικός Γιάννης Σκουρλέτης επανέρχεται στον αγαπημένο του τόπο: το ρομαντικό έγκλημα. Πέρσι είχε γοητεύσει με το ζοφερό και ειρωνικό «Graveyard Cafe Band In Extremis» σε κείμενα ελλήνων νεορομαντικών ποιητών. Τώρα, μέσα από ένα παιχνίδι αντικατοπτρισμών, που καταργεί τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, στήνει μια παράσταση που «μεταφράζει» τις αντιφάσεις, τις ρωγμές και τις σχέσεις αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα μέλη του τριγώνου Γκέτε-Βέρθερος-Λότε.

Σύγχρονης αισθητικής, η παράσταση, μέσα από τη μουσική και το βίντεο μεταφέρει τον λόγο του Βέρθερου στο σήμερα. Στο μέσο της σκηνής δεσπόζει ένα «γλυπτό» βασισμένο στις «Πύλες της Κολάσεως» του Αύγουστου Ροντέν (σκηνογραφία Γ. Σκουρλέτη), που λειτουργεί σαν τάφος που κρατά μέσα του τον νεαρό Γκέτε (Δημήτρης Πασσάς). Εξω από αυτό βρίσκονται ο Βέρθερος (Δημήτρης Λιγνάδης) με το κοστούμι εποχής και η Λότε (Κατερίνα Μισιχρόνη) με ένα εντυπωσιακό λευκό φόρεμα εποχής, η οποία, συχνά, επιστρέφει στο πιάνο της για να παίξει τη «Νυχτωδία» του Κάρολ Σιμανόφσκι (όπως στο διήγημα).

• Οι πολλές πλευρές του έρωτα

Ο συγγραφέας μέσα στον τάφο κι έξω από αυτόν τα δημιουργήματά του, συνιστούν ένα ισοσκελές τρίγωνο. Από βιντεοπροβολές ζωντανής λήψης (σε οθόνες ενσωματωμένες δεξιά και αριστερά του γλυπτού) παρακολουθούμε τον νεαρό Γκέτε να καίγεται «στον βερθερικό πυρετό» τραγουδώντας στα γερμανικά (στην πρωτότυπη μουσική του Κώστα Δαλακούρα) αποσπάσματα από το κείμενο, ενώ έξω από τον τάφο οι ήρωες φέρουν τον λόγο του διηγήματος. Κάποτε ο συγγραφέας θα αποδράσει και θα τους συναντήσει επί σκηνής, με σκοπό να παρέμβει στο ίδιο του το έργο!

Ο σκηνοθέτης Γ. Σκουρλέτης πιστεύει ότι τα κείμενα του Γκέτε βοηθούν να δημιουργήσεις φόρμες και έννοιες: «Σε προκαλούν να αναδείξεις τις άπειρες πλευρές του ερωτικού φαινομένου. Στόχος μας είναι η ανίχνευση των αισθήσεων κι όχι η ευκολία της διατύπωσης των συναισθημάτων. Οι ηθοποιοί «φέρουν» τον λόγο των ηρώων, δεν είναι οι ήρωες -κι αυτό υποβάλλει τον θεατή στην αγωνία μιας τελικής έκρηξης». *

«Σήμερα, κανένας δεν θ’ αυτοκτονούσε από έρωτα»

 

• ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟΝ «ΒΕΡΘΕΡΟ» ΤΟΥ ΓΚΕΤΕ

• Της ΕΛΕΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 7 Ιανουαρίου 2011

«Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», το δακρύβρεχτο επιστολογραφικό μυθιστόρημα- πρόδρομος του ρομαντισμού, το οποίο ο Γκέτε έγραψε το 1774, είναι, άραγε, δυνατό να αφορά τους νέους σήμερα;

Η απάντηση είναι ανεπιφύλακτα «ναι», ειδικά όταν πρόκειται για την παράσταση που συνυπογράφουν οι Γιάννης Σκουρλέτης (σκηνοθεσία) και Κώστας Δαλακούρας (μουσική) της ομάδας bijoux de Kant (από την επόμενη Παρασκευή στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση). Από την περσινή τους πρώτη συνεργασία προέκυψε η μεγαλύτερη ίσως επιτυχία της σεζόν: το ζοφερό «In extremis» της Graveyard Cafe Band στο taf, που πρότεινε Ελληνες Ρομαντικούς του 19ου αιώνα. Αυτός είναι ο ένας λόγος.

Ο άλλος έρχεται διά στόματος των δύο νεαρών και, με μια εύθραυστη και απόκοσμη έννοια, όμορφων πρωταγωνιστών: του Δημήτρη Πασσά και της Κατερίνας Μισιχρόνη που, καταφτάνοντας χαρούμενοι στον χώρο της πρόβας, ξετύλιξαν τις σκέψεις τους για το νόημα που έχει σήμερα ένα έργο, το οποίο καταλήγει στην αυτοκτονία ενός νέου από έρωτα. Υπάρχει άραγε τόσος κρυμμένος ρομαντισμός σε μια πολύβουη και κυνική πόλη; Ή μήπως ακριβώς η έλλειψή του είναι ο λόγος που κάνει ελκυστική μια τέτοια παράσταση; Και, εν τέλει, θα μπορούσε ένας νέος να αυτοκτονήσει από έρωτα σήμερα;

«Θα το έκανε έμμεσα. Αφήνοντας τον θάνατο να στοιχειώσει την ψυχή και το κορμί του. Θα δήλωνε παραίτηση από τη ζωή, συνεχίζοντας τη φυσική του παρουσία», λέει ο Δημήτρης Πασσάς. «Αυτό έκανε άλλωστε και ο ίδιος ο Γκέτε. Γράφοντας τον «Βέρθερο», «αυτοκτόνησε» ένα κομμάτι μέσα του, το έκανε μνημείο για να μπορέσει να συνεχίσει να ζει βιολογικά», συμπληρώνει. «Σήμερα δεν υπάρχει ρομαντισμός, αλλά οι συνθήκες για να τον επανεφεύρουμε», εκτιμά η Κατερίνα Μισιχρόνη που μοιάζει ιδανική Λόττε. «Είναι τόσο έντονη η απουσία του, άρα είναι πρόσφορο το έδαφος για να επανέλθει», συνεχίζει. «Για παράδειγμα, οι άνθρωποι σήμερα αυτοκτονούν από εγωπάθεια, για να δηλώσουν την παρουσία τους εν τη απουσία τους, σαν μια πράξη από τον εαυτό τους στον εαυτό τους και όχι με αποδέκτη κάποιον άλλο, όπως στο έργο», καταλήγει.

Νεο-ρομαντισμός

Προερχόμενος από το χώρο των εικαστικών, εδώ στην τρίτη του μόλις σκηνοθετική απόπειρα, ο Γιάννης Σκουρλέτης έχει έτσι κι αλλιώς τον ρομαντισμό ως βασική του θεματική σε όλα του τα έργα μέχρι σήμερα. «Οχι όμως με την καταθλιπτική διάθεση. Αλλά ακριβώς με αυτή τη δύναμη και την υπόσχεση του καινούργιου που φέρνει μέσα του ο ρομαντισμός. Αλλωστε μην ξεχνάτε πως όλα τα ποπ κινήματα του 20ού αιώνα είχαν αφετηρία τον ρομαντισμό του 19ου: ο ροκ σταρ που έγινε μπλουζάκι, ο νέος που έβαφε τα μάτια του, οι Emo, τα γκόθικ στοιχεία κ.λπ.». Παρ’ όλη την αφοσίωσή του στον ρομαντισμό, δεν τρέφει αυταπάτες: «Κανένας νέος δεν θα αυτοκτονούσε σήμερα από έρωτα. Απλώς δεν θα το έβρισκε χρήσιμο. Η έννοια της χρησιμότητας στη μετακαπιταλιστική εποχή είναι κρίσιμη. Μια βιτρίνα όμως θα την έσπαγε άνετα», λέει.

Επιχειρώντας να στήσει μια παράσταση που να μιλά στο σήμερα, ο σκηνοθέτης επικεντρώνεται σε αυτή την αμφίθυμη σχέση του δημιουργού με το δημιούργημά του -αντίστοιχη με τη σχέση ερωτευμένου προς το αντικείμενο του πόθου του. «Η φόρμα του ήρωα είναι σημερινή. Είναι κλεισμένος και μελαγχολεί αλλά ανέξοδα -οι νέοι μιλούν για το θάνατο ακριβώς επειδή δεν τους αγγίζει- και το μόνο που κάνει είναι να γράφει τραγούδια με τους στίχους του Γκέτε που στην παράσταση ακούγονται στα γερμανικά με έναν άκρως σύγχρονο ηλεκτρονικό ήχο».

Δεν κρύβει πως μέσα στις προθέσεις του είναι η συγκίνηση του θεατή. Γι’ αυτό και ο υπότιτλος του έργου είναι «ένα εγκώμιο των δακρύων». Ξεκαθαρίζει ακόμη πως ο νατουραλισμός δεν είναι καθόλου μέσα στα ζητούμενα του θεάτρου του. «Υπάρχουν άλλα μέσα που τον αποδίδουν πολύ καλύτερα, όπως το σινεμά και η τηλεόραση», λέει, προσβλέποντας σε μια τέχνη που κοιτά έξω από το παράθυρο. «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια», υποστηρίζει κατηγορηματικά. «Είναι αναγκαιότητα. Αλίμονό μας. Δεν υπάρει τίποτε άλλο πια».

Ο ίδιος πάντως αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα πως, όταν υπάρχει το ταλέντο και μια καλοδουλεμένη πρόταση, σίγουρα μπορείς να βρεις ανταπόκριση ακόμη και εν μέσω οικονομικής κρίσης, ακόμα και σε μια Αθήνα των τετρακοσίων παραστάσεων το χρόνο. Ηδη παρέλαβε τη διάκριση «Νέων Δημιουργών» από την Ενωση Ελλήνων Κριτικών για την περσινή δουλειά του. Και ήδη η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση αγκάλιασε τη δουλειά του, μαζί με το κοινό και τα ΜΜΕ, χωρίς γνωριμίες και χωρίς να είναι μέρος του κυκλώματος. Οχι όμως χωρίς κόστος. «Οι συνθήκες καθόλου εύκολες δεν είναι. Πέρσι ανεβάσαμε μια επιτυχημένη παράσταση κι όμως οικονομικά ζημιωθήκαμε. Μόνο η ηχητική εγκατάσταση κόστισε 14 χιλιάδες ευρώ». Γι’ αυτό και θα συνεχίσει, όπως και σήμερα. Αυτή είναι και η προτροπή για τους νέους συναδέλφους του: «Οσο αντέχει το στομάχι σου, το μυαλό σου και η καρδιά σου».

* Η περσινή βραβευμένη παράσταση της Graveyard cafe band, ανανεωμένη και με τον νέο τίτλο «Alive», παρουσιάζεται από αυτή τη Δευτέρα στο six dogs. Ενώ με τον «Βέρθερο» κλείνει μια τριλογία Γκέτε που ξεκίνησε με τα «Χρώματα» στα εγκαίνια της Στέγης και με το έργο του «We are the real» στο Μετρό του Συντάγματος, στο πλαίσιο των «Εικαστικών Διαλόγων». *

info: 14- 16 Ιανουαρίου, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση. Παίζει και ο Δημήτρης Λιγνάδης.

Ο Γιόζεφ Νατζ στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

• Ο διάσημος χορογράφος Γιόζεφ Νατζ έρχεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να παρουσιάσει τη νέα του περφόρμανς.

Ο Γιόζεφ Νατζ, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Χορογραφικού Κέντρου της Νέας Ορλεάνης της Γαλλίας, επισκέπτεται την Αθήνα για να παρουσιάσει την παράσταση «Cherry-Brandy», στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, από τις 6-9 Ιανουαρίου.

Ο πολυβραβευμένος δημιουργός συνδυάζει την τέχνη του χορού και την τέχνη του λόγου. Προερχόμενος από το χώρο των εικαστικών τεχνών και του τσίρκου και συνδυάζοντας την εμπειρία του στη μιμική, την υποκριτική και τις πολεμικές τέχνες, εμπνέεται για τη νέα του δουλειά από ένα κείμενο το Άντον Τσέχωφ («Το κύκνειο άσμα», 1886-7) καθώς και από το ποιητικό έργο του Ρώσου λογοτέχνη Οσίπ Μαντελστάμ. Η θεματική του Γιόζεφ Νατζ επικεντρώνεται σε ζητήματα όπως ο χρόνος, το παρελθόν και η μνήμη.

Η ανάγνωση που επιχειρεί ο Νατζ στέκεται ιδιαίτερα στη βαρύτητα και στη φορτισμένη από μνήμες ατμόσφαιρα του «μαύρου κουτιού», δηλαδή της άδειας θεατρικής σκηνής, όπου κρύβονται φαντάσματα μιας περασμένης ζωής. Παρότι συχνά καταπιάνεται με θέματα ή και έργα που ανήκουν παραδοσιακά στο θέατρο, εντάσσει τη δουλειά του στο χώρο του σύγχρονου χορού, γεγονός που του επιτρέπει μια σύμμειξη μέσων και τεχνοτροπιών με σκοπό την ελεύθερη πτήση στο μαγικό κόσμο των εικόνων.

Με το «Cherry-Brandy» που ανατέθηκε στον Νατζ στο πλαίσιο ενός προγράμματος μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας το 2010, του δίνεται η δυνατότητα να επιστρέψει μαζί με μια ομάδα από 12 περφόρμερ στον χώρο του θεάτρου και να παίξει με τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ψευδαίσθησης.

Στο πλαίσιο των παράλληλων δράσεων που διοργανώνει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ο Γιόζεφ Νατζ θα παραδώσει για μόνο ημέρα ένα masterclass για επαγγελματίες χορευτές, στις 9 Ιανουαρίου, στις 10:00 το πρωί (το σεμινάριο θα διεξαχθεί στα γαλλικά, με ταυτόχρονη μετάφραση, κόστος συμμετοχής: 20 ευρώ). Για το σεμινάριο είναι απαραίτητη η κράτηση θέσεων στο τηλέφωνο: 2130178034. Μετά την παράσταση της 7ης Ιανουαρίου θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Γιόζεφ Νατζ, με συντονίστρια την χορογράφο Βάσω Μπαρμπούση, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η συζήτηση θα γίνει στα γαλλικά με ταυτόχρονη μετάφραση.

Ερμηνεύουν οι : Johan Bichot, Ivan Fatjo, Eric Fessenmeyer, Gregory Feurte, Peter Gemza, Anastasia Hvan, Παναγιώτα Καλλιμάνη, Anne –Sophie Lancelin, Lazare, Cecile Loyer, Josef Nadj, Emmanuela Nelli, Marlene Rostaing. Χορογραφία: Josef Nadj. Μουσική σύνθεση: Αlain Mahe.Ηχογράφηση πιάνου και παιδικό πιάνο: Εmmanuelle Tat. Φωτισμοί: Remi Nicolas, με τη βοήθεια του Lionel Colet. Σκηνικά: Clement Dirat, Julien Fleureau. Σύλληψη και εκτέλεση προσωπείων και σκηνικών αντικειμένων: Jacquline Bosson. Κοστούμια: Francoise Yapo. Μουσικά έργα από τους: Franz Schubert, John Cage, Gyorgy Ligeti, Lol Coxhill και Steve Beresford, Longberg.

Πληροφορίες: Τιμές εισιτηρίων: 15, 20, 25, 28, 42, 52 ευρώ, φοιτητικό: 10-15 ευρώ. Ώρα έναρξης: 20:30. Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Συγγρού 107-109. Πληροφορίες και τηλεφωνική πώληση εισιτηρίων: 2109005800. Ηλεκτρονική πώληση εισιτηρίων στην ιστοσελίδα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Δεκτές πιστωτικές κάρτες Mastercard και Visa. Προπώληση εισιτηρίων: βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκης, καταστήματα Public και Παπασωτηρίου και στα μηχανήματα easypay σε επιλεγμένα καταστήματα της Τράπεζας Πειραιώς.

Ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθετεί τον «Θάνατο του Δαντόν»

Μετά τον «Βασιλιά Ληρ», ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθετεί το έργο «Ο Θάνατος του Δαντόν» του Μπύχνερ.

Το δράμα του Γκέοργκ Μπύχνερ «Ο Θάνατος του Δαντόν» σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού ανεβαίνει στη Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών την Πέμπτη 20 Ιανουαρίου. Πρόκειται για το πρώτο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ, το οποίο έγραψε σε ηλικία 21 ετών το 1825 και ανέβηκε πρώτη φορά στη σκηνή το 1902. Το 1916 καθιερώθηκε ως ένα από τα κλασικά έργα της ευρωπαϊκή δραματουργίας από τον Μαξ Ράινχαρντ, ενώ στην Ελλάδα ήταν από τα πρώτα έργα που ανέβασε ο Φώτος Πολίτης στο Εθνικό Θέατρο το 1933.

Στο έργο, ο Δαντόν (Ηλίας Mελέτης), μία από τις ηγετικές φιγούρες της Γαλλικής Επανάστασης, έχει κουραστεί από τις αδιάκοπες εκτελέσεις και την ανούσια πλέον αιματοχυσία κι έρχεται σε σύγκρουση με τον πρώην σύντροφό του και συνεπαναστάτη, τον πανίσχυρο Ροβεσπιέρο (Βασίλης Ανδρέου), ο οποίος αρχίζει να δρομολογεί την καταστροφή του. O Δαντόν, αν και θα μπορούσε να δραπετεύσει και να σωθεί, αφήνει τα γεγονότα με προφανή αδιαφορία να ακολουθήσουν τη ροή τους. Συλλαμβάνεται, δικάζεται και τελικά αποκεφαλίζεται.

Πίσω από την απάθειά του κρύβεται η φιλοσοφική πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος είναι ανίσχυρος μπροστά στις ιστορικές εξελίξεις και ότι ο ιδεαλιστικός αγώνας για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία δεν έχει κατά βάθος κανένα νόημα, όπως και η ίδια η Δημιουργία.

Στην παράσταση παίζουν και οι: Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Στέλιος Ιακωβίδης, Νίκος Καρδώνης, Μιχάλης Μουλακάκης, Δημήτρης Μπίτος, Δημήτρης Μυλωνάς, Μαρία Ναυπλιώτου, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Ευθύμης Παππάς, Χρήστος Σουγάρης και Γιωργής Τσαμπουράκης.

Παράλληλα με την παράσταση θα πραγματοποιηθούν και δυο συζητήσεις. Η πρώτη θα γίνει στις 27 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή μετά την παράσταση με τους συντελεστές της παράστασης, σε συντονισμό του θεατρολόγου και καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Πλάτωνα Μαυρομούστακου. Στις 7 Φεβρουαρίου στις 19:00 θα ακολουθήσει η συζήτηση «Πολιτική βία και φανατισμός: Μια συζήτηση με αφορμή την παράσταση Ο θάνατος του Δαντόν του Γκέοργκ Μπύχνερ, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού», με ομιλητές τον καθηγητή Πολιτικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θάνο Βερέμη, την αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Πάντειου Πανεπιστημίου Βασιλική Γεωργιάδου, τον πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Κωστής Παπαϊωάννου και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Κ. Ψυχογιό.

Πληροφορίες: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Λεωφόρος Συγγρού 108-109. Παραστάσεις: 20-23 και 26-30 Ιανουαρίου, 2-6, 9-12 και 16-18 Φεβρουαρίου 2011. Τιμές εισιτηρίων 8, 12, 15, 20, 25 και 32 ευρώ (φοιτητικά: 10 και 15 ευρώ). Τηλέφωνο πληροφοριών και πώληση εισιτηρίων: 210-9005800 (Δε-Κυρ: 9:00-21:00). Εισιτήρια διατίθενται μέσω της ιστοσελίδας της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών στο http://www.sgt.gr. Εισιτήρια πωλούνται και στα βιβλιοπωλεία και καταστήματα Ελευθερουδάκης, Public, Παπασωτηρίου καθώς και σε επιλεγμένα καταστήματα της Τράπεζας Πειραιώς με μηχανήματα Easypay.

info

» ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ

Λεωφόρος Συγγρού 107-109, Κέντρο 210-9005800

www.sgt.gr/

Πλαστοί επαναστάτες εναντίον γνήσιου

• Επίκαιρος όσο ποτέ, αφού καταπιάνεται με τον θρίαμβο του κυνισμού, ο «Θάνατος του Δαντόν» ανεβαίνει από τον Στάθη Λιβαθινό

«Ζήτω ο Δαντόν! Κάτω ο Δαντόν!». Σε αυτές τις δύο φράσεις συνοψίζεται όλη η ουσία του πρώτου θεατρικού έργου του Γκέοργκ Μπύχνερ «Ο θάνατος του Δαντόν» που ανεβαίνει από τον Στάθη Λιβαθινό, σε μια παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. «Πρόκειται για ένα βαθύτατα πολιτικό, επαναστατικό αλλά και ανθρωπιστικό έργο που δείχνει πόσο μάταιοι είναι όλοι οι αγώνες. Αλλωστε τα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης, η ισότητα, η αδελφοσύνη και η ελευθερία, είναι ακόμα στα χαρτιά» λέει ο σκηνοθέτης και συμπληρώνει: «Ο αγώνας όμως συνεχίζεται».

Γραμμένο το 1835, όταν ο Μπύχνερ ήταν μόλις 21 ετών και ήδη αντιμετώπιζε διώξεις για την επαναστατική του δράση, το έργο ανέβηκε δεκαετίες αργότερα, συγκεκριμένα το 1902. Το ανέβασμα του Μαξ Ράινχαρντ το 1916 ήταν εκείνο που καθιέρωσε τον «Θάνατο του Δαντόν», ενώ ανάμεσα στους σημαντικούς σκηνοθέτες που καταπιάστηκαν στη συνέχεια με το έργο βρίσκουμε τα ονόματα των Τζόρτζιο Στρέλερ, Ζαν Βιλάρ, Ερβιν Πισκάτορ, Κλάους-Μίκαελ Γκρύμπερ, Κριστόφ Μαρτάλερ. Στην Ελλάδα το πρωτοανέβασε ο Φώτος Πολίτης το 1933 στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

Μέσα σε ένα αφαιρετικό σκηνικό, ίσως το πιο αφαιρετικό του Στάθη Λιβαθινού, και γύρω από ένα μεγάλο αντικείμενοτο οποίο ο ίδιος αποκαλεί «τύμβο του σύγχρονου ανθρώπου», οι δεκατρείς ηθοποιοί του θιάσου αναβιώνουν στιγμές από την ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης. «»Μετά το ψωμί», έλεγε ο Δαντόν, «το πιο αναγκαίο πράγμα για τον λαό είναι η παιδεία»» μας υπενθυμίζει ο σκηνοθέτης, προσθέτοντας ότι ταυτίζεται πλήρως με αυτή την άποψη. «Δουλεύω το έργο με μια φόρμα τέτοια που δεν έχω ξανακάνει, και αυτό είναι το ενδιαφέρον. Εχουμε στα χέρια μας ένα έργο με άρτια δομή, το οποίο διασκευάσαμε με το σκεπτικό να νιώθει πιο εξοικειωμένος με την ιστορία ο θεατής- χωρίς ωστόσο να του κάνουμε μάθημα ιστορίας» επισημαίνει.

«»Ο θάνατος του Δαντόν» είναι ένα από τα πιο ακραία έργα πάνω στον θρίαμβο του κυνισμού και της επαναστατικότητας της εποχής μας, που είναι πλαστή και χωρίς ιδανικά. Εχοντας κάνει την επανάσταση, ο Δαντόν πεθαίνει μέσα στη μηχανή που ο ίδιος δημιούργησε. Αυτό συμβαίνει όταν μαθαίνεις τα παιδιά σου να σκοτώνουν:Το επόμενο θύμα είσαι εσύ ο ίδιος» τονίζει ο Στάθης Λιθαθινός και εξηγεί ότι το έργο αφορά τα εγκλήματα που διεπράχθησαν στο όνομα του γαλλικού ιδεώδους, φέρνοντας στο προσκήνιο τον Δαντόν και τον Ροβεσπιέρο, σε μια ιδιότυπη σύγκρουση.

• ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

• Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρυμα Ωνάση, Κεντρική Σκηνή, λεωφ. Συγγρού 107-109, τηλ.213 0178.000
• Παραστάσεις: 20-23 και 26-30 Ιανουαρίου, 2-6, 9-12 και 16-18 Φεβρουαρίου, στις 20.30
• Τιμές εισιτηρίων: 8, 10, 12, 15, 20, 25, 32 ευρώ
• Παράλληλες δράσειςσυζητήσεις διοργανώνονται στις 27/1 και στις 7/2

• ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Η παράσταση, σε μετάφραση Γιώργου Δεπάστα, σκηνογραφία Ελένης Μανωλοπούλου , φωτισμούς Αλέκου Αναστασίου και μουσική Μπλέιν Ρέινινγκερ, βασίζεται σε μια ομάδα ηθοποιών που συνεργάζεται σε σταθερή βάση με τον Στάθη Λιβαθινό. Παίζουν οι Βασίλης Ανδρέου, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Μελέτης Ηλίας, Στέλιος Ιακωβίδης, Νίκος Καρδώνης, Μιχάλης Μουλακάκης, Δημήτρης Μπίτος, Δημήτρης Μυλωνάς, Μαρία Ναυπλιώτου, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Ευθύμης Παππάς, Χρήστος Σουγάρης, Γιωργής Τσαμπουράκης.

• ΜΥΡΤΩ ΛΟΒΕΡΔΟΥ | Τρίτη 4 Ιανουαρίου 2011
• Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=376137&dt=04/01/2011#ixzz1A3NijrN2

Αόρατη μαγεία…

Επιστρέφουν στην Αθήνα για τέσσερις εορταστικές παραστάσεις οι Βικτόρια Τσάπλιν και ο Ζαν-Μπατίστ Τιερέ με το «Αόρατο τσίρκο» τους, που είχαν μαγέψει το κοινό το καλοκαίρι, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, με την ποιητική ευαισθησία των ακροβατικών τους και το σουρεαλιστικό χιούμορ τους.

Με τη φαντασία και την παιδικότητα της ματιάς τους, οι δύο καλλιτέχνες δημιουργούν ένα σκηνικό εικαστικό σύμπαν, όπου τα οπτικά τρυκ και η ευρηματική χρήση καθημερινών αντικειμένων μαγεύουν τον θεατή, μικρό ή μεγάλο αδιάφορο, θυμίζοντας με τον τρόπο τους την παμπάλαια τέχνη των περιπλανώμενων θαυματοποιών.

Οι δύο καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, στις  στις 1-2 Ιανουαρίου, μιαν ιδιαίτερη παράσταση που, όπως ταιριάζει σε ένα σουρεαλιστικό θέαμα, προέκυψε «τυχαία». Φθάνοντας για μια παράσταση στη βόρεια Ιταλία, αντίκρισαν ένα άδειο θέατρο, λόγω κακής συνεννόησης. Αμέσως ο Γάλλος ηθοποιός ανάρτησε μια ανακοίνωση που έγραφε: «Το Αόρατο τσίρκο θα παίξει για το αόρατο κοινό». Ας σημειωθεί ότι και το καστ της παράστασης αυτής είναι κάπως… ιδιότυπο, αφού παίρνουν μέρος και ζώα, που όμως δεν είναι εκπαιδευμένα, αλλά παίζουν τον «ρόλο» τους φυσικά, όπως σε οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον.

Οι Αντιγόνες στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Στιγμιότυπο από την παράσταση

Δύο σύγχρονες εκδοχές του μύθου της Αντιγόνης έρχονται σε αντιπαράθεση στην παράσταση «Οι Αντιγόνες» των Φλαμανδών tg STAN που ανεβαίνει στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών στις αρχές Ιανουαρίου. Ορμώμενη από τα κείμενα των Ζαν Κοκτώ (1922) και Ζαν Ανούιγ (1944), η ανατρεπτική θεατρική κολλεκτίβα διερευνά τον αρχαίο μύθο με ερμηνευτική αμεσότητα και διαλεκτική διάθεση.

Η ομάδα Φλαμανδών ηθοποιών Toneelspelersgezelschap [Τονίλσπελεργκεζέλσαπ] STAN λειτουργεί συλλογικά. Εστιάζει στην παρουσία των ηθοποιών, στην αδιαμεσολάβητη επικοινωνία με τους θεατές και σε ένα «μη δογματικό» χαρακτήρα, όπως εκφράζεται στο ρεπερτόριο και στο δεύτερο συνθετικό της ονομασίας της: S(top) T(hinking) A(bout) N(ames). Στη δουλειά των tg STAN δίνεται έμφαση στην ανεξαρτησία των ηθοποιών από την «εξουσία» του σκηνοθέτη και του συγγραφέα. Οι ηθοποιοί κάνουν τα πάντα μόνοι τους: δεν συνεργάζονται με σκηνοθέτες, δραματουργούς, σκηνογράφους.

Οι tg STAN αφηγούνται τους μύθους προτού τους παίξουν, τονίζοντας εξαρχής τα στοιχεία που θεωρούν σημαντικά. Σταδιακά, ο θεατής γίνεται μάρτυρας της εκτύλιξης μιας νοητικής διαδικασίας που ξεκινά από το έργο και περνά μέσα από τη στάση των ηθοποιών απέναντί του. Ανακαλύπτει εκ νέου τον πασίγνωστο μύθο. Με την ακατανίκητη δύναμη που προσφέρουν τα απλούστερα εκφραστικά μέσα, έρχεται σε αδιαμεσολάβητη επαφή με την πρωταρχική συγκίνηση των κειμένων, των μύθων, των παρορμήσεων των ηθοποιών-δημιουργών.

• Με δύναμη από την Αμβέρσα

Το θεατρικό σχήμα Toneelspelersgezelschap STAN το ίδρυσαν τέσσερις ηθοποιοί που αποφοίτησαν συγχρόνως, το 1989, από το Ωδείο της Αμβέρσας: οι Γιολέντε Ντε Κέερσμέκερ, Ντάμιααν Ντε Σρίβερ, Βάας Γκράμσερ και Φρανκ Βερκρούισεν δεν ήθελαν να ενταχθούν σε κάποιο από τα υπάρχοντα θεατρικά σχήματα. Ήθελαν να μετατοπίσουν την έμφαση στη δική τους υπόσταση, ως ηθοποιών, και στις δικές τους δυνατότητες. Μετά από τις πρώτες λίγες παραγωγές, ο Βάας Γκράμσερ εγκατέλειψε το σχήμα, στο οποίο εντάχθηκε η Σάρα ντε Ρου. Ο Τόμας Γουόλγκρειβ έγινε ο μόνιμος σκηνογράφος τους.

Δύο λέξεις-κλειδιά χαρακτηρίζουν τους tg STAN: «ηθοποιοκεντρικοί» και «αντιδογματικοί». Η αντιδογματική ματιά αντανακλάται στο όνομα –S(top) T(hinking) A(bout) N(ames)– όπως και στο ρεπερτόριο: μια υβριδική συλλογή κειμένων, που εκφράζουν κοινωνική κριτική και όπου ο Κοκτώ και ο Ανούιγ στέκονται πλάι-πλάι με τον Τσέχωφ, ο Μπέρνχαρντ διαδέχεται τον Ίψεν και οι κωμωδίες του Ουάιλντ ή του Σω τα δοκίμια του Ντιντερό.

• Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, Λεωφόρος Συγγρού 107-109

• Στις 7, 8 και 9 Ιανουαρίου 2011

• Ώρα έναρξης: 20:30

• Η παράσταση είναι στα γαλλικά με ελληνικούς υπέρτιτλους.

Παράλληλες δράσεις

1) Θέατρο χωρίς σκηνοθέτη:

Πώς δουλεύει μια κολλεκτίβα ηθοποιών;

Ένα σεμινάριο/εργαστήριο από τους tg STAN

Σάββατο 8 Ιανουαρίου 2011

Ώρα έναρξης: 11:00

Αίθουσα Εκθέσεων & Διαλέξεων (5ος όροφος)

H βελγική κολλεκτίβα tg STAN προσφέρει ένα μοναδικό σεμινάριο/εργαστήριο, στο οποίο οι συμμετέχοντες καλούνται να μυηθούν στη φιλοσοφία, τη μεθοδολογία και την πρακτική τους: πώς δουλεύει ένας ηθοποιός, πώς υποδύεται ένα ρόλο, πώς χειρίζεται ένα κείμενο και το ρεπερτόριο που έχει στα χέρια του; Πώς είναι να δουλεύει κανείς στο θέατρο χωρίς… σκηνοθέτη;

Λόγω περιορισμένου αριθμού θέσεων, η κράτηση είναι απαραίτητη:

Tηλ.: 213-017-8034

Email: education@sgt.gr

Υπεύθυνη: κα Μυρτώ Λάβδα

2) Συζήτηση με τους συντελεστές

Σάββατο 8 Ιανουαρίου 2011

Μικρή Σκηνή

Συζήτηση μετά την παράσταση με τους Φλαμανδούς ηθοποιούς της ομάδας tg STAN.

Συντονισμός: Κάτια Αρφαρά, Υπεύθυνη Τομέα Θεάτρου & Χορού, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Η συζήτηση θα γίνει στα αγγλικά και θα υπάρχει διαδοχική μετάφραση.

Τιμές εισιτηρίων: 28 € | Φοιτ. 17 €

Αποκτήστε το εισιτήριό σας ηλεκτρονικά, τηλεφωνικά ή από τα εκδοτήρια εισιτηρίων της Στέγης.

Πληροφορίες παραστάσεων και τηλεφωνική πώληση εισιτηρίων:

Tηλ.: 210 900 5 800 (Δε-Κυρ: 9:00-21:00)

Ηλεκτρονική πώληση εισιτηρίων:

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών για αγορά εισιτηρίων online με χρέωση της πιστωτικής σας κάρτας. Εύχρηστος οδηγός online αγοράς εισιτηρίων θα σας καθοδηγήσει βήμα-βήμα στην επιλογή παράστασης, θέσης, καθώς και στη διαδικασία αγοράς εισιτηρίου.

Εκδοτήρια εισιτηρίων:

ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ

Λεωφόρος Συγγρού 107-109

Ωράριο λειτουργίας: Δε-Κυρ: 12:00-21:00

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=374982&dt=27/12/2010#ixzz19NrpzmhJ

Το σοκ της τρυφερότητας

• Aναγνωσεις.-

• Tης Mαριας Kατσουνακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 26 Δεκεμβρίου 2010

Το 1968 ήταν οριακή χρονιά, όπου κι αν ζούσε κανείς – Ευρώπη, Ασία, Λατινική Αμερική, ΗΠΑ. Ανάμεσα στα κατακλυσμιαία γεγονότα του Βιετνάμ, του γαλλικού Μάη, της εισβολής των ρωσικών τανκς στην Πράγα, στο ημερολόγιο εκείνου του έτους υπάρχει καταγεγραμμένο και ένα ασήμαντο συμβάν: στη Ρίγα ακυρώθηκε μια συναυλία των Simon & Garfunkel. Διόλου ανεξάρτητη η ματαίωση με τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά δεν εγγράφεται ασφαλώς στις ανατροπές που σημάδεψαν τον κόσμο…

Η παράσταση «Ο ήχος της σιωπής» (από το ομώνυμο τραγούδι των Simon & Garfunkel «Sound of Silence») του 43χρονου Λεττονού σκηνοθέτη Αλβις Χερμάνις, η οποία παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα στη νέα Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, βασίστηκε ακριβώς σε αυτό, το φαινομενικά εντελώς επουσιώδες. Ο καινοτόμος καλλιτέχνης εμπνεύστηκε μια παράσταση «για τη νιότη των γονιών μας, για την εποχή που εκείνοι ανέμεναν τον ερχομό μας, για τη χαμένη αθωότητα, όταν ένωνε ακόμα τους ανθρώπους η αυταπάτη μιας συλλογικής ευτυχίας». «Πιθανότατα, αυτή ήταν η τελευταία συλλογική ουτοπία στην ιστορία του πολιτισμού», σημειώνει ο Χερμάνις.

Επί δυόμισι ώρες 14 ηθοποιοί αυτοσχεδιάζουν, χωρίς λόγια, πάνω σε δημοφιλή τραγούδια του ντουέτου, επινοώντας μικρές ιστορίες. Τα τέλη της δεκαετίας του ’60 από τη ρομαντική, ποιητική πλευρά της επανάστασης. Το αμήχανο φλερτ και ο έρωτας, ανεμελιά, μόδα, ψυχεδέλεια, αποτύπωση μιας πραγματικότητας αδιάψευστης όσο και οι φωτογραφικές εικόνες, τα σύντομα ενσταντανέ που ανασυνθέτουν αισθητικά και ιδεολογικά τη διαρκή νεότητα μιας εποχής.

Ο Χερμάνις δεν ξεχνά ότι «οι πραγματικές ρίζες του κινήματος ήταν πολύ βαθύτερες», δεν περιορίζονταν στη χίπικη ανάγνωση της ζωής. «Το συγκεκριμένο κίνημα μοιάζει με την τελευταία μέρα του καλοκαιριού, όταν η Φύση διαισθάνεται πως την επόμενη μέρα αρχίζει η αποσύνθεση», λέει ο Λεττονός καλλιτέχνης. «Είναι η τελευταία νύχτα του καλοκαιριού, που όλα τα λουλούδια ανθίζουν με τρελό ρυθμό. Νομίζω πως οι άνθρωποι διαισθάνθηκαν με κάποιον τρόπο ότι αυτή ήταν η τελευταία νύχτα του ονείρου της συλλογικής ουτοπίας».

Ο χειμώνας του 2010 που μας βρίσκει θεατές στον «Ηχο της σιωπής» δεν κυοφορεί διαισθήσεις. Βαδίζει, βαδίζουμε, σε βεβαιότητες. Η ευφυής στην ακρίβεια και οργάνωσή της, σύλληψη και εκτέλεση της παράστασης, αφήνει ως επίγευση την παγωνιά του σοκ. Του αδήλωτου σοκ που μπορεί να προκαλέσει η τρυφερότητα μιας μελωδίας, μιας κίνησης, μιας φευγαλέας ανάμνησης. Η διαπίστωση ότι η βία δεν είναι μόνο η ορατή, η συγκρουσιακή, αλλά και το απολύτως σαφές, στρατολογημένο μέλλον, από το οποίο δεν υπάρχουν διαφυγές. Ο εγκλεισμός σε μια πραγματικότητα που δεν προσβλέπει σε ανατροπές γιατί δεν διαμορφώθηκε πάνω στην αθωότητα αλλά στην εμμονή του μεγαλύτερου κέρδους.

Οι γονείς του ’60 ήταν ανέμελοι εκδρομείς, άλλοι με οράματα, άλλοι με φιλοδοξίες. Τα παιδιά τους, σημερινοί γονείς, νόμιζαν ότι παρέλαβαν τη σκυτάλη της ευφορίας και της ευδαιμονίας για να διαπιστώσουν τέσσερις δεκαετίες αργότερα ότι η δική τους παραίσθηση δεν ήταν παρά μια κατασκευή. Ενας ιστός που συνυφάνθηκε, μια παγίδα που φάνταζε χρυσή, υποθηκεύοντας παρόν και μέλλον.

Εκ των υστέρων θεατές του 1968 και κάτοικοι του 2010 αξιολογούμε το χθες, βιώνοντας το τέλος του σήμερα. Ζούμε το μερίδιο της ιστορίας που μας αναλογεί, ζαλισμένοι από την ένταση και τη σφοδρότητα των κοινωνικών αλλαγών. Ο «Ηχος της σιωπής», ακριβώς επειδή άφηνε τους στίχους των τραγουδιών να «μιλούν», επανατοποθέτησε διλήμματα και αξίες, λικνίζοντας τις αισθήσεις με χιούμορ, σε μια ρομαντική, γλυκόπικρη ματαίωση. Αναψηλαφώντας την πραγματικότητα των μικρών αφηγήσεων, ο Χερμάνις κάνει τους θεατές κοινωνούς της άποψης του Αμερικανού θεωρητικού Χακίμ Μπέι: «Στις μέρες μας είναι αδύνατον να αλλάξει κανείς όλον τον κόσμο. Είναι όμως δυνατό να αλλάξει κανείς τον μικρόκοσμο που τον περιβάλλει, είτε πρόκειται για το θέατρο, είτε για τους φίλους και την οικογένειά του». Αλλάζοντας τον μικρόκοσμο, αλλάζουμε και τον κόσμο; Κάθε απάντηση μας αφορά.

Γκαίτε στην… πύλη της Κολάσεως

• «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», που χάρισαν στον συγγραφέα τους πανευρωπαϊκή φήμη εν μια νυκτί, ανεβάζουν ο Γιάννης Σκουρλέτης και η νεοσύστατη ομάδα «Μπιζού ντε Καντ»

«Είναι ολόκληρο ένας εκρηκτικός μηχανισμός», ομολόγησε ο ώριμος πλέον Γκαίτε για το νεανικό μυθιστόρημά του «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», που, εξυμνώντας τον αδιέξοδο έρωτα του νεαρού Βέρθερου για την «απαγορευμένη» Λότε, έμελλε να χαρίσει τόσο στον δημιουργό όσο και στο δημιούργημά του πανευρωπαϊκή φήμη εν μία νυκτί. Εμπνευσμένο εν μέρει από μια προσωπική ιστορία ερωτικής ματαίωσης και εν μέρει από το πραγματικό περιστατικό της τραγικής αυτοκτονίας ενός ανθρώπου του κύκλου του, το μυθιστόρημα αποτέλεσε για τον συγγραφέα έναν τρόπο να ξορκίσει το σφιχτό εναγκαλισμό της μελαγχολίας στη δική του ζωή.

Τον αδιέξοδο έρωτα του νεαρού Βέρθερου (Δημήτρης Λιγνάδης) για την «απαγορευμένη» Λότε (Κατερίνα Μισιχρόνη) εξυμνούν «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου»

Ο σκηνοθέτης και εικαστικός Γιάννης Σκουρλέτης και η νεοσύστατη ομάδα «Μπιζού ντε Καντ» εμπνέονται από το μυθιστόρημα και παρουσιάζουν τον «Βέρθερο» στη Μικρή Σκηνή της «Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών» του Ιδρύματος Ωνάση στις 14-16, 18-23 και 25-30 Ιανουαρίου.

Οπως παραδέχτηκε ο ίδιος ο Γκαίτε στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ποίηση και αλήθεια» (1809), το έργο στάθηκε γι’ αυτόν κάτι παραπάνω από ένα όχημα για να κατακτήσει τη φήμη: Γκαίτε και Βέρθερος ήταν «δύο πρόσωπα σε ένα, που το ένα πέθανε και το άλλο έμεινε ζωντανό προκειμένου να γράψει την ιστορία του πρώτου». Η αμφιθυμία του δημιουργού απέναντι στο δημιούργημα που τον ανέδειξε, ομόλογη προς την αμφιθυμία του ερωτευμένου προς το αντικείμενο του πόθου του, τοποθετείται στον πυρήνα της προβληματικής της παράστασης. «Η παράσταση επικεντρώνεται αφενός στη σχέση Γκαίτε – Βέρθερου αφετέρου στη σχέση Βέρθερου – Λότε. Αυτό είναι το δίπολο που μας ενδιαφέρει», εξηγεί ο Γιάννης Σκουρλέτης.

Τον τελευταίο, ως εικαστικό, τον απασχολούσε η αισθητική του ρομαντισμού, οπότε… «ήρθε ομαλά η διάθεσή μου να ασχοληθώ στο θέατρο με πράγματα που αποτελούν συνέχεια της εικαστικής μου αναζήτησης». Μαζί με τον συνθέτη Κώστα Δαλακούρα επανέρχονται στον αγαπημένο τους τόπο του (ρομαντικού) εγκλήματος (είχαν γοητεύσει πέρυσι το αθηναϊκό κοινό με το ζοφερό όσο και ειρωνικό Graveyard Cafe Band/In Extremis σε κείμενα Ελλήνων νεορομαντικών ποιητών) και στήνουν ένα «σόου» για τρεις ηθοποιούς (Δημήτρης Λιγνάδης, Δημήτρης Πασσάς, Κατερίνα Μισιχρόνη) που μεταφράζει επί σκηνής, σε όλη τους την πολυπλοκότητα, τις αντιφάσεις και τις ρωγμές, τις σχέσεις αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα μέλη του ισοσκελούς τριγώνου Γκαίτε – Βέρθερος – Λότε.

Με την ουσιαστική συνδρομή της πρωτότυπης μουσικής σύνθεσης και της κινούμενης εικόνας (βιντεοσκοπημένες και ζωντανές προβολές), η παράσταση συνιστά ένα ιλιγγιώδες παιχνίδι αντικατοπτρισμών που καταργεί τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, στο σώμα και το φάσμα, στη ζωή και στον θάνατο.

Εμπνευσμένο από την «Πύλη της κολάσεως» του Ροντέν, το σκηνικό έχει την ίδια αρχιτεκτονική και το μέγεθος με το πρωτότυπο έργο. Ο Βέρθερος – Δημήτρης Λιγνάδης στέκεται εμπρός από την Πύλη, η Λότε – Κατερίνα Μισιχρόνη στην πίσω πλευρά παίζοντας πιάνο και μέσα, στον «τάφο», ο νεαρός Γκαίτε – Δημήτρης Πασσάς, ένας «σύγχρονος νέος σε ένα βερθερικό πυρετό».

Τραγουδάει γερμανικά πρωτότυπα τραγούδια, μελοποιημένα αποσπάσματα από το κείμενο, σε μουσική Κώστα Δαλακούρα. Οι θεατές βλέπουν τη δράση του μέσα από οθόνη μέχρι το τέλος οπότε και εμφανίζεται στη σκηνή. Η παράσταση, αν και διαθέτει κρινολίνα και αισθητική εποχής, δεν είναι «εποχής». «Θέλουμε να μιλήσουμε για τη σύγχρονη μελαγχολία, για σημερινά πράγματα, για το παιδί που είναι στη διπλανή μεσοτοιχία και δεν ξέρουμε τι κόλαση ζει, μέσω ενός κλασικού έργου», τονίζει ο σκηνοθέτης, για να προσθέσει ότι τα κλασικά κείμενα δίνουν αυτήν τη δυνατότητα, «σε απεγκλωβίζουν από τη συνθήκη του σύγχρονου έργου».

Η δραματουργία είναι της Κατερίνας Κωνσταντινάκου, το βίντεο και οι φωτισμοί του Ευθύμη Θεοδόση και τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη.

• «ΘΥΕΛΛΑ ΚΑΙ ΟΡΜΗ»
  Ο «Βέρθερος», νεανικό επιστολογραφικό μυθιστόρημα του Γκαίτε, μόλις εκδόθηκε (1774), γνώρισε τεράστια επιτυχία. Αποτελεί σύμβολο του κινήματος «Sturm und Drang» («Θύελλα και ορμή»), προδρόμου του ρομαντισμού, είναι η απόλυτη έκφραση της ευαισθησίας και της αναζήτησης της ελευθερίας του εγώ, μέσα από τη σύγκρουση του ανεξέλεγκτου πάθους και τις κοινωνικές συμβάσεις.

Αντιγόνη Καράλη, ΕΘΝΟΣ, 23/12/2010

Χορεύοντας με τη φιλοσοφία

• Της ΜΑΤΟΥΛΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗ, Επτά, Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 2010

• Τριλογίες δεν υπάρχουν μόνο στο σινεμά και τη λογοτεχνία. Υπάρχουν και στο χορό, και μάλιστα μία από αυτές ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες.

Η Μαριέλλα Νέστορα και η ομάδα της YELP Dance Company παρουσιάζουν σήμερα και αύριο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση το έργο «Lebenswelt» (21.00, Μικρή Σκηνή) με το οποίο κλείνει η τριλογία-αφιέρωμα στη φιλοσοφία.

«Πριν από μερικά χρόνια αποφάσισα πως θα φτιάξω τρεις παραστάσεις εμπνευσμένες από τη φιλοσοφία» λέει η χορογράφος. «Ξεκίνησα το 2008 με μια παράσταση που μελετούσε την οντολογία. Η δεύτερη δουλειά άντλησε το θέμα της από το βιβλίο «Tractatus Logicophilosophicus», του Αυστριακού Λούντβιχ Βιτγκενστάιν. Και σήμερα ολκληρώνουμε με το «Lebenswelt» το οποίο δανείζεται τον τίτλο του από τον Εντμουντ Χούσερλ. Πρόκειται για τον ιδρυτή της φαινομενολογίας ο οποίος με τον όρο Lebenswelt ορίζει το πως ο καθένας αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του. Είναι μια τριλογία που ακολουθεί και ιστορικά την εξέλιξη της φιλοσοφίας. Είναι σαν με την πρώτη δουλειά να ρωτάμε «Ποιος;», με τη δεύτερη «Με ποιο τρόπο;» και με αυτήν την τρίτη «Πώς είναι ο κόσμος του;»».

Η Μαριέλλα Νέστορα, η οποία πριν ιδρύσει τη «YELP» το 2001 στο Λονδίνο, είχε σπουδάσει βιολογία, αντιμετωπίζει τις χορογραφίες ως ένα τρόπο για να μελετά. «Η έρευνα με ενδιέφερε πάντα, όποια κι αν ήταν η θεματολογία της παράστασής μου. Πάντα θεωρούσα πως η δημιουργία μιας χορογραφίας είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων: της γνώσης που αποκτάς διαβάζοντας και της δουλειάς που κάνεις με τους χορευτές μέσα στην αίθουσα. Αυτή τη φορά προσπαθώ να θέτω τους προβληματισμούς της φιλοσοφίας ως ερωτήματα μέσω του χορού».

Το «Lebenswelt» παρακολουθεί την ιστορία ενός ντουέτου μέσα σε ένα χώρο όπου παντρεύονται οι ζωντανές μορφές με τις βίντεο προβολές. «Με ενδιαφέρει το ίδιο και ο τρόπος που μπορεί κανείς να ενώσει τις τέχνες μεταξύ τους αλλά και πώς κάθε μία από αυτές μπορεί να σταθεί αυτόνομα σε μια παράσταση».

Μεταξύ των δύο πρωταγωνιστικών μορφών δεν λείπουν οι συγκρούσεις, οι παρεξηγήσεις, αλλά και η σύμπνοια, η τρυφερότητα, η ελπίδα. Η σωματική και ψυχολογική συμπεριφορά τους καθορίζεται τελικά από την ανάγκη τους για μια κοινή πραγματικότητα. Μοιάζουν πρόθυμοι να εγκαταλείψουν συχνά τις προσωπικές τους ελευθερίες, προκειμένου να νιώσουν πιο ασφαλείς, πιο πλήρεις, γιατί, όπως προτείνει και η χορογράφος, ίσως το εμείς είναι πιο αδιαμφισβήτητο από το εγώ.

Η μουσική που ακούγεται είναι των ILIOS και Francois Couperin, τα κοστούμια του Αντώνη Βολανάκη, η σκηνογραφία του Αντώνη Δαγκλίδη, τα βίντεο του Λουίζου Ασλανίδη, οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη. Ερμηνεύουν: Ι. Τουμπακάρη, Κ. Κοσμόπουλος, Ν. Καρμίρη, Ι. Καραγιάν, Ρ. Γλυμίτσα, Π. Ερωτοκρίτου, Χ. Παπαδόπουλος, Ν. Καμόντος, Κ. Χατζηιωάννου, Ν. Σπανάτης. *