«Αποδομώντας τον Σοφοκλή αποδίδω δικαιοσύνη»

«Στην αλφαβητική παρτιτούρα της «Ηλέκτρας» μού συμβαίνει ό,τι και με τον «Οιδίποδα – Αντι-Οιδίποδά» μου: παραβιάζω κανόνες. Κλέβω θέατρο από το θέατρο. Κλέβω από συγγραφείς που έγραψαν θέατρο χωρίς τη θεατρικότητα του θεάτρου. Ως «θύματά» μου επιλέγω τον Μπέκετ και τον Χάινερ Μίλερ…».

Βέλτσος και Μπότσογλου μπροστά στο έργο του δεύτερου «Φράνσις Μπέικον», στην αναδρομική του στο ΕΜΣΤ

Ο Γιώργος Βέλτσος, μετά τον «Οιδίποδα-Αντι-Οιδίποδα», καταπιάστηκε ξανά με τον αρχαίο ελληνικό μύθο αποδομώντας τον σε μια «χειρονομία» καθαρής αυτοέκθεσης. «Κλειδί» στο θεατρικό ποίημα του «Σχέδιο για Ηλέκτρα» (εκδόσεις «Καστανιώτης» και «Διάττων»), η «ανοιχτή» ταυτότητα της Ηλέκτρας. Η ηρωίδα μπορεί να «διαβαστεί» ως «ποιητής». Εν συνεχεία ο «ποιητής» ως «Γιώργος Βέλτσος».

«Στο «Σχέδιό» μου η Ηλέκτρα λέει: «Εάν υπήρξα γυναίκα είναι γιατί γνώριζα πως υπάρχει η θλίψη…». Διαβάστε, παρακαλώ, την ατάκα της αλλάζοντας το «γυναίκα» με το «ποιητής»», μας παροτρύνει κι ο ίδιος. Φτάνει μάλιστα διά στόματος Ηλέκτρας να διαπιστώσει, αυτοϋπονομευόμενος: «Να γράψω μια τραγωδία, θεία αφέλεια!».

Σήμερα στις 7 μ.μ., το «αντιδραματικό χορόδραμα» παρουσιάζεται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Ομιλητές, ο Δ.Ν. Μαρωνίτης και ο Χρόνης Μπότσογλου.

Ο τελευταίος είναι άλλωστε συνδημιουργός στο «Σχέδιο για Ηλέκτρα». Σχεδίασε επτά ακουαρέλες και μια χαλκογραφία. Οι ακουαρέλες είναι οι χαρακτήρες (Ηλέκτρα, Ορέστης και Κλυταιμνήστρα) της «αδύνατης μαρτυρίας» του Βέλτσου και η χαλκογραφία το πορτρέτο του. Ο Μπότσογλου ενεπλάκη στο τολμηρό εγχείρημα γιατί, όπως λέει, «ο Βέλτσος είναι ποιητής». «Στην περίπτωση του Χρόνη, που είναι μέγας θεωρητικός και ποιητής», αντιγυρίζει ο Βέλτσος περιστοιχισμένος από τα έργα της μεγάλης αναδρομικής του Μπότσογλου στο ΕΜΣΤ, «το χάσμα μεταξύ θεωρητικών και εικαστικών γεφυρώνεται. Τη στιγμή που ζωγραφίζει, γράφει».

Το διαπιστώνεις στα σχέδια της «Ηλέκτρας». «Είναι φλεβισμένα με γραμμές λεπτές, που είναι τα ίχνη μιας γραφής», τονίζει ο Βέλτσος. Αποκαλύπτοντας ότι «το στόπερ» στο κείμενό του το έβαλε «με αυθαιρεσία» ο Μπότσογλου ζωγραφίζοντας απρόσμενα την έβδομη ακουαρέλα. Αναφέρεται στην επιβλητική, γκροτέσκα Κλυταιμνήστρα, μια υπερσεξουαλική φελινική φιγούρα: «Είναι γήινη κι ειρωνική. Η μάνα, η γη, το σεξουαλικό σύμβολο, η κούκλα του λούνα παρκ», εξηγεί ο ζωγράφος. «Είναι η Σαρακίνα του Φελίνι. Αλλά ενυπάρχει ο κίνδυνος ο διασκεδάζων να εκσφενδονιστεί σπάζοντας η αλυσίδα», προσθέτει ο Βέλτσος.

Στο έργο σας υπερβαίνετε τον μύθο των Ατρειδών. Οι ήρωές σας «καθαρμένοι» απ’ τα βασικά χαρακτηριστικά τους, μπορούν να αντιμετατεθούν; Να εισχωρήσει ο ένας στον άλλο;

«Ακριβώς. Το κείμενο, όπως κάθε θεατρικό έργο μου, είναι περισσότερο μουσική. Πρέπει, δηλαδή, να δίνεται σε μουσικό παρά σε σκηνοθέτη. Είναι ο λόγος που δεν παίζομαι εγώ, ενώ παίζεται ο Κατσικονούρης».

Στην «Ηλέκτρα» απουσιάζει το «χνάρι» του χρόνου.

«Αυτό είναι η αποδομήση. Κατά τον Ντεριντά «η αποδόμηση είναι η δικαιοσύνη». Πιστεύω ότι αποδίδω δικαιοσύνη στον Σοφοκλή αποδομώντας τον. Οσο κι αν φωνάζει ο Γεωργουσόπουλος! Στην ουσία, αυτό που κάνω είναι μια διαβολή, με την έννοια της ζαβολιάς».

Η ψυχιατρική σας «διάγνωση» για την Ηλέκτρα είναι «θλίψη». Δηλώνει: «Δεν είμαι ηρωίδα τώρα/ Τώρα υποφέρω τη ζωή».

«Κατ’ αρχήν, Ηλέκτρα είμαι εγώ. Η θλίψη της -και η δική μου- είναι ότι πρόκειται για ένα θηρίο που δεν μπορεί να είναι τέτοιο».

Η καταθλιπτική Ηλέκτρα σας μοιάζει απόηχος της απελπισμένης Ελλάδας. Η οποία όμως, σε αντίθεση με την ηρωίδα σας, δεν έχει βρει τον γιατρό της.

«Παρ’ ό,τι τα ελληνικά ομόλογα είναι τα πιο κερδοφόρα! Η Ελλάδα δεν έχει ακόμα βρει τον κερδοσκόπο της».

Βλέπετε φως στο τέρμα τού τούνελ της εγχώριας απόγνωσης;

«Μόνο άμα φτωχύνουμε, δηλαδή ξεπεράσουμε τα swarovski κινητά και τα Rolex και ξαναποκτήσουμε το «απόθεμα υστέρησης», όπως λέει ο Μαρωνίτης. Ο καπιταλισμός δεν μας αφήνει. Το λέει και η Λούκα Αρσένη: «Πρέπει η αγορά να ζεσταθεί». Να ζεσταθεί ο Κωστόπουλος και η Eurobank, δηλαδή. Αυτό είναι όλο το παιχνίδι. Κατά τη γνώμη μου, πρέπει η αγορά να κρυώσει. Φτωχύνετε και να κυβερνηθείτε μόνοι! Αυτή είναι η πολιτική μου θέση».

Γράφετε κάτι νέο;

«Ενα 16σέλιδο μονόλογο, που λέγεται «Ρημάζει». Είναι αυτό που λέει ο Μπέκετ «Not Ι», το στόμα μιλά. Αυτό το ουδέτερο πρόσωπο, που μπορεί να είναι ο Βέλτσος, διαλυόμενο ομιλεί και αποφαίνεται. Η γραφή είναι τρόπος για να ρημάζεις».

* Το «Σχέδιο για Ηλέκτρα» πρόκειται να ανεβεί από τη χορογράφο Πέρσα Σταματοπούλου, μαζί με τη Θέμιδα Μπαζάκα. *

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2010