ΛΟΝΔΙΝΟ
Η αποτίμηση των κριτικών για την ερμηνεία του Ρέιφ Φάινς στον ρόλο του σοφόκλειου ήρωα
Ολο το Λονδίνο έχει βουίξει. Οχι για την χρηματοπιστωτική κρίση αλλά για τον πασίγνωστο Ρέιφ Φάινς ο οποίος δοκιμάζεται ως Οιδίποδας στη διασκευή της ομώνυμης τραγωδίας του Σοφοκλή που παίζεται στο Εθνικό Θέατρο (θέατρο Ολίβιε) υπό την σκηνοθετική μπαγκέτα του Τζόναθαν Κεντ. Δεν είναι τόσο αυτονόητο ότι ένας αδιαφιλονίκητος σταρ της μεγάλης οθόνης δέχεται να αναμετρήσει τις ερμηνευτικές ικανότητές του με έναν τέτοιο… τύραννο του κλασικού ρεπερτορίου. Και ας είναι Αγγλος εκπαιδευμένος στο σαιξπηρικό θέατρο. Ακολουθώντας τον Οιδίποδα ο Φάινς προκαλεί τη μοίρα του. Το απαιτητικό αγγλικό κοινό λατρεύει τους αρχαίους τραγωδούς επειδή (όπως ο Σαίξπηρ) τα είπαν όλα. Ποια είναι λοιπόν η ετυμηγορία των άγγλων κριτικών που φημίζονται για τις υψηλές απαιτήσεις τους; Και το κυριότερο: πείθει η διασκευή του Φρανκ Μακ Γκίνες που συμπυκνώνει το σοφόκλειο έργο σε μια παράσταση 95 λεπτών χωρίς διάλειμμα;
- Στο ύψος των περιστάσεων
«Αυτά τα διάσημα μάτια μοιάζουν στενεμένα,κυνηγημένα,ωσάν πιστά σε μια ψυχή αιωνίως καταδικασμένη» έγραψε ο Ματ Γουλφ του «Ιnternational Ηerald Τribune» σε μια θετική αποτίμηση της παράστασης. Ο φειδωλός ιστορικός κριτικός Μάικλ Μπίλινγκτον του «Guardian» επίσης υποκλίθηκε στην ερμηνεία του Φάινς: «Ακτινοβολεί μια ενστικτώδη αλαζονεία,που υπογραμμίζει τη μισότυφλη υπερηφάνεια του Οιδίποδα». Στους «Τimes» ο Μπένεντικτ Ναϊτινγκέιλ παρατήρησε: «Η αυτοπεποίθηση μετακύλισε σε φόβο, σε ελπίδα, σε απόγνωση». Από όλους τους κριτικούς μόνο ο Τσαρλς Σπένσερ του «Daily Τelegraph» αρνήθηκε να αναγνωρίσει τις εύστοχες μετατοπίσεις του Φάινς μέσα στην ευρεία συναισθηματική κλίμακα του ρόλου του: πλάθει, κατά τη γνώμη του, μια αξιοπερίεργη περσόνα. «Δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεων». Είναι βέβαιο ότι με τον Οιδίποδα ρισκάρεις την απόλυτη καταδίκη ή τον απόλυτο θρίαμβο. Στην πανηγυρική κριτική του στο What΄s on Stage (θεατρικός διαδικτυακός οδηγός), ο Μάικλ Κόβενεϊ σημείωσε: «Είναι υπέροχος σε όλη τη διάρκεια του έργου- αινιγματικός, νευρώδης,επιβλητικός». Κατά βάθος, όπως δήλωσε ο Ρέιφ Φάινς στο «Τimes Οnline», «ο Οιδίποδας βρίσκεται μέσα σε όλους μας».
Κανένας από τους κριτικούς δεν πρωτοτύπησε, μνημονεύοντας την αξιόλογη ερμηνεία του (νυν Τειρεσία) Αλαν Χάουαρντ ως Οιδίποδα σε παλαιότερη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Υποκλίθηκαν στην ερμηνευτική δεινότητα της Κλερ Χίγκινς ως Ιοκάστης, την ώρα της αλήθειας: «Σαν πόλη που ξαφνικά στερείται το φως της» («Τhe Guardian»). Σύμφωνα με τον Φάινς: «Είναι παρανόηση ότι ο Οιδίποδας επιθυμεί να κοιμηθεί με τη μητέρα του. Δεν το επιθυμεί. Έχει ακούσει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί και τον απωθεί η σκέψη, κάνει συνέχεια ό,τι μπορεί για να ξεφύγει. Μπορεί αυτό να αποτελεί μια πρόχειρη υπεραπλούστευση,αλλά όντως δεν γίνεται να ξεφύγεις από το γεγονός της γέννησής σου» («Τimes Οnline»).
- Από τη Θήβα στο Σίτι
Ο Ματ Γουλφ εγκρίνει τη σύγχρονη αισθητική της παράστασης, το ότι ένας «σαλταρισμένος» Οιδίποδας εμφανίζεται ως κομψευόμενος δανδής, φορώντας μοντέρνα κοστούμια. Η Ιοκάστη-Χίγκινς «είναι μια τύπισσα μέσης ηλικίας, μαυροφορεμένη, που περιφέρεται στη σκηνή με γόβες στιλέτο». Αν όμως ρωτήσετε τον Τσαρλς Σπένσερ του «Daily Τelegraph» θα σας απαντήσει μάλλον με μειωτικό τρόπο ότι με τέτοια κοστούμια οι 14 άνδρες του χορού θυμίζουν «επενδυτές του Σίτι, οι οποίοι μόλις έμαθαν ότι το hedge fund τους “έσκασε”». Οι «Τimes» χαιρέτισαν το φλερτ με τη σύγχρονη εποχή και την αναγωγή στην τωρινή «επιδημία» της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ο Μπένεντικτ Νάιτινγκεϊλ αναρωτιέται: «Συνέβη στη Θήβα. Θα μπορούσε κάτι ανάλογο να συμβεί και σε εμάς;». Δεν υπονοεί βεβαίως ότι μπορεί να έρθει κάποιος μακρινός αριστοκράτης να βιάσει τη βασίλισσα της Αγγλίας. Ο Νάιτινγκεϊλ μάλλον συμφωνεί με αυτό που με απλούστερο τρόπο εξήγησε ο Μάικλ Μπίλινγκτον του «Guardian»: ότι η παράσταση πετυχαίνει διότι «δεν παρουσιάζει τον Οιδίποδα ως πιόνι των θεών αλλά ως άνδρα του οποίου ο πόνος πηγάζει από τα ελαττώματα του χαρακτήρα του,που είναι και ο κλασικός ορισμός της τραγωδίας».
Από τη συνολική εικόνα πάντως των κριτικών κειμένων προκύπτει μια μάλλον θετική αποτίμηση. Τι και αν στις λεπτομέρειες ο ένας κριτικός αναιρεί τον άλλο; Σε τελική ανάλυση ο Ρέιφ Φάινς θυσιάζεται για το κοινό του. «Α Fiennes tragedy of our times!», όπως έγραψε, παίζοντας με την παρήχηση των λέξεων, δημοσιογράφος του «Guardian».
ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ dromena.lagadinos:
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 