«Το Αιγαίο του έρωτα»
 |
Πολυπράγμων και δραστήριος, ο πρόεδρος του ΣΕΗ και της ΠΟΘΑ, σκηνοθέτης και ηθοποιός, δημιουργός πολλών αξιόλογων ντοκιμαντέρ, βραβευμένος για το «Ούλοι εμείς εφέντη», ο Λεωνίδας Βαρδαρός, δημιουργός του θεάτρου «Τέττιγες», δίνει το δικό του στίγμα στα θεατρικά δρώμενα. Το θέατρο «Τέττιγες» ξεκίνησε τις θεατρικές του αναζητήσεις το καλοκαίρι του 1999, επιχειρώντας να αναβιώσει εικόνες και φωνές από το πρόσφατο και μακρινό ιστορικό παρελθόν, ενώ παράλληλα εκτός από τα διάφορα φεστιβάλ κυρίως περιοδεύουν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, εκεί που έχουν ανάγκη από θέατρο και σπάνια επισκέπτονται άλλοι θίασοι.. Πρώτος σταθμός του ταξιδιού ήταν η παράσταση «Μιαβ Βολάγ κι εναγ καιρόν», μια δραματοποιημένη σύνθεση παραλογών, παροιμιών και αφηγήσεων, βασισμένη στην παλαιότερη και νεότερη ικαριώτικη γραμματεία. Επόμενη δοκιμή πάνω στη γλώσσα και την ιστορία ήταν τα «Σαμιώτικα αφηγήματα από δύο πολέμους», μια θεατρική προσέγγιση αφηγήσεων προσφύγων και στρατιωτών της Μικρασιατικής Καταστροφής και αγωνιστών της γερμανικής κατοχής.
Αυτό το καλοκαίρι οι «Τέττιγες» γιορτάζουν τα δεκάχρονά τους με τρεις μονόπρακτες κωμωδίες: «Η κόρη του παντοπώλου» του Αγγελου Βλάχου, «Ζητείται υπηρέτης» του Μπάμπη Αννινου και «Το γεύμα του Παπή» του Ηλία Καπετανάκη.
«Βλέπει κανείς τόσο καθαρά μέσα από αυτές τις κωμωδίες» – λέει ο Λεωνίδας Βαρδαρός – «ότι ενώ η σάτιρα μπορεί να αποτελέσει μέσο διασκέδασης, γι’ αυτό και συχνά είναι βάση του χιούμορ και συνεπώς συστατικό της κωμωδίας, δεν περιορίζεται στον τομέα της ψυχαγωγίας. Τα κείμενα αυτά γραμμένα στα τέλη του 19ου αιώνα, με έντονη την αίσθηση του κοινωνικού σχολιασμού, μιας και μέσα από τη σάτιρα προσπαθούν να φέρουν το θεατή τού σήμερα πιο κοντά στην κοινωνική κατάσταση του τότε, σε μια εποχή μεταβατική τόσο γλωσσικά όσο και συνολικότερα».Στην «Κόρη του παντοπώλου», ο Αγγελος Βλάχος παρακολουθεί σκωπτικά μια οικογένεια μικροαστών και δε διστάζει μαζί με τους ήρωές του να υπονομεύσει συνολικά τη δομή των σχέσεων που αναπτύσσονται πίσω απ’ την κλειστή πόρτα του ελληνικού σπιτιού. Το «Ζητείται υπηρέτης» του Μπάμπη Αννινου έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα σπουδαιότερα έργα της εποχής, καθώς με γλυκόπικρο χιούμορ και έξυπνα γλωσσικά παιχνίδια ξεφεύγει απ’ το επίπεδο της κωμωδίας ηθών και «κλείνει το μάτι» στον υποψιασμένο θεατή, μιλώντας του για αναξιοκρατία, ρουσφέτι και ασυδοσία του κρατικού μηχανισμού. «Το γεύμα του Παπή» ανήκει στις κωμωδίες χαρακτήρων. Σκηνοθεσία: Λεωνίδας Βαρδαρός, σκηνικά: Τόλης Πολυχρονιάδης, κοστούμια: Ολγα Δημολιάτη, μουσική: Χρήστος Λεοντής, κίνηση: Τάσος Καραχάλιος. Παίρνουν μέρος οι ηθοποιοί: Πάνος Ξενάκης, Κωνσταντίνα Κούτσιου, Λεωνίδας Βαρδαρός, Κώστας Τζουβάρας, Γιώργος Σώχος, Βάσω Σοφούρη.
Ο Λεωνίδας Βαρδαρός στην κουβέντα μας στέκεται σε κάποιες παραστάσεις που σηματοδοτούν τη φιλοσοφία του θιάσου. Μιλάει για την κωμωδία του Δ. Κ. Βυζαντίου «Ο κόλαξ», η οποία καυτηριάζει τα σκάνδαλα στη δημόσια διοίκηση του νεοελληνικού κράτους. Πρωταγωνιστής είναι ένας βλαξ και αγράμματος κολαούζος ισχυρού πολιτικού παράγοντα, διορισμένος σε υψηλόβαθμη θέση, φαινόμενο και των ημερών μας. Στο σπίτι του συχνάζουν παράσιτα, απατεώνες κάθε λογής. Ανάλογη και η γυναίκα του, μια ξενομανής μαϊμού που νομίζει πως με λούσα κρύβεται η αμορφωσιά, η βλακεία, η βλαχοκουτοπονηριά, η πλεονεξία, η διαφθορά, που γίνεται επιδημία, αφού οι φορείς της, ατιμώρητοι, δημιουργούν κι άλλες εστίες κοινωνικής «μόλυνσης». «Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ» – λέει ο Λεωνίδας Βαρδαρός.
«Η κόρη του παντοπώλου»
|
Περήφανος αισθάνεται για την παράσταση «Δρόμοι και πατρίδες» που βασιζόταν σε αφηγήσεις Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ και σε λογοτεχνικά κείμενα, από τις αρχές έως τα μέσα του 20ού αιώνα, φτιαγμένο με προσωπικά υλικά και ατομικά δράματα, που προβάλλονταν μέσα από τις σελίδες των αφηγήσεων και των μαρτυριών. Οι καιροί άλλοι, ο τόπος άλλος, καταπίνει τους ανθρώπους που υποδέχεται, τους αναγκάζει – ενώ παλεύουν για να διατηρήσουν στοιχεία της πολιτιστικής τους ταυτότητας – να δίνουν την ίδια στιγμή σκληρό αγώνα για να γίνουν μέρος του δικού του ρυθμού. «Ταξίδι» εικόνων και ήχων που αναδύονταν και ενώνονταν σε ένα πανηγύρι μνήμης ήταν επίσης η παράσταση με τίτλο «Το Αιγαίο του έρωτα», μια θεατρική σύνθεση αιγαιοπελαγίτικων παραδοσιακών αφηγημάτων, έμμετρων και πεζών, με κοινό στοιχείο τον έρωτα, τον άνθρωπο, τη ζωή και, προπαντός, τη «μάνα» του αιγαιακού πολιτισμού, τη θάλασσα.Μια άλλη παράσταση – σταθμός για τους «Τέττιγες» ήταν τα έξι μονόπρακτα του Μποστ με τίτλο «Υπό το βλέμμα του Μποστ», ένα μικρό δείγμα από το έργο του Μποστ, που επί 50 χρόνια δεν έπαψε, με τα σκίτσα του, τις ζωγραφιές του, σαν θεατρικός συγγραφέας, να σχολιάζει την ελληνική πραγματικότητα, γελοιοποιώντας κι απογυμνώνοντας τα φόβητρα της εξουσίας, σαρκάζοντας με κατανόηση τους υπηκόους της.
- Απαξιώνουν πολιτισμό και καλλιτέχνες
— Αλήθεια, πόσο εύκολη ήταν η πορεία για τους «Τέττιγες» αυτά τα δέκα χρόνια;
«Είμαστε ευχαριστημένοι από την πορεία μας. Τα πράγματα σήμερα, όμως, έχουν δυσκολέψει. Παλαιότερα ήταν πιο ανοιχτές οι πόρτες, κυρίως με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα τελευταία χρόνια, η βιομηχανία του θεάματος περνάει και ελέγχει όλους τους χώρους παραγωγής. Και περιθώρια για να εκφραστούν απόψεις μεμονωμένες δεν υπάρχουν πια. Ωστόσο, ο μόνος δρόμος για να πούμε κάτι είναι αυτός με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με ανθρώπους που θέλουν να δουν και κάτι άλλο εκτός από μεγάλα ονόματα. Αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα που έχει να κάνει με τη γενικότερη πολιτιστική δραστηριότητα στον τόπο μας που όλα πια πρέπει να περάσουν στα χέρια των μονοπωλίων, οι αίθουσες, οι κινηματογράφοι, η μουσική, τα πάντα. Από την άλλη πλευρά, η πολιτεία δεν θέλει να δώσει χρήματα για τον πολιτισμό και προσπαθεί να παραπέμψει στους χορηγούς και τους ευεργέτες. Οσο για τα επίσημα κρατικά φεστιβάλ, όπως ξέρεις, παλιότερα το Φεστιβάλ Επιδαύρου και Αθηνών συνεργαζόταν με δυο χιλιάδες Ελληνες καλλιτέχνες, ηθοποιούς, μουσικούς, χορευτές, ερμηνευτές, τεχνικούς. Σήμερα δεν απασχολείται ούτε το 1/5. Και δε λέμε ότι δεν πρέπει να έρχονται συγκροτήματα από άλλες χώρες, αλλά αυτό που έχει γίνει να έχουν μετατραπεί οι Ελληνες καλλιτέχνες σε θεατές κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει. Εχουν διώξει από το Ηρώδειο τα ΔΗΠΕΘΕ, αλλά και άλλους ιστορικούς θιάσους και από Επίδαυρο και από Ηρώδειο. Σαν ΣΕΗ βγήκαμε και καταγγείλαμε αυτήν την πολιτική και με κάθε ευκαιρία το επαναλαμβάνουμε. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι δεν έχει να στερηθεί τίποτε η τέχνη από πολλές παραστάσεις που έρχονται στο φεστιβάλ. Δεν είναι και τα αριστουργήματα. Ετσι, μόνη διέξοδος είναι τα τοπικά φεστιβάλ που δίνουν διέξοδο σε πολλά σχήματα. Γιατί πώς θα καλυτερέψουν και οι καλλιτέχνες, αν δεν δείξουν τη δουλειά τους και πώς θα επιβιώσουν για να μπορέσουν να συνεχίσουν αυτήν τη δουλειά»;
— Ενώ, ταυτόχρονα, συρρικνώνονται και οι δουλειές στην τηλεόραση, ενώ δραματικά πέφτουν και οι αμοιβές των ηθοποιών ανά επεισόδιο. Τα μέτωπα που έχετε να αντιμετωπίσετε και σαν ΣΕΗ και σαν πρόεδρος είναι πολλά.
«Πράγματι, κάθε χρόνο και χειρότερα. Μακάρι κάποια στιγμή τα κριτήρια που θα καθορίζουν το τηλεοπτικό προϊόν να είναι ποιοτικά. Πάντως, σε όλη την ιστορία της τηλεόρασης, οι ηθοποιοί έχουν υπογράψει μόνο δύο συλλογικές συμβάσεις. Η μία το 1978 μετά από δυο – τρεις μήνες απεργίας και την επόμενη την υπογράψαμε πριν 8-9 χρόνια μετά από απόφαση διαιτησίας. Μέσα σ’ αυτό το χάος, λοιπόν, προσπαθούμε να βάλουμε σε μια σειρά τα πράγματα. Αυτήν την περίοδο είμαστε σε διαπραγματεύσεις με τους αντίστοιχους φορείς των εργοδοτών. Πρέπει να σταματήσει αυτή η αναρχία. Οταν θα είναι υποχρεωμένοι να αμείβουν τους εργαζόμενους με αξιοπρεπή τρόπο, να ενδιαφέρονται να είναι καλές και οι δουλειές τους. Προσπαθούμε να υπάρχουν κάποιοι κανόνες, και θεσμικοί και οικονομικοί».
Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 19 Ιούλη 2009
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 