Αντίσταση στην παγκοσμιοποιημένη οικονομική κυριαρχία

Μία σύνθεση κειμένων, με αναφορά στον Ζαν – Πολ Σαρτρ, στον Τάσο Λειβαδίτη, στον Μπέρτολτ Μπρεχτ και στην «Ελληνική Νομαρχία Ανωνύμου του Ελληνος», παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη και θα επαναλάβει στις 26/1, στον «Ιανό» (Σταδίου 24, στις 21:30), το «Οικείο Θέατρο» με τίτλο «ΘΥΤΕΣ ή ΘΥΜΑΤΑ και κάτι γκρι» σε σύνθεση κειμένων – σκηνοθεσία Μίλτου Δημουλή. Μια παράσταση με «ζωντανή» μουσική και τραγούδια, διάρκειας 70 λεπτών. Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ, 10 ευρώ φοιτητικό, 5 ευρώ μαθητικά και ατέλειες. Κοστούμια – στήσιμο σκηνής: Θεοδόσης Δαυλός. Μουσική: Τάσος Σωτηράκης. Στίχοι: Ελένη Μποζίκη, Μίλτος Δημουλής. Παίζουν: Μίλτος Δημουλής, Τάσος Σωτηράκης, Ανδρομάχη Δαυλού, Παρασκευή Κατσάνη, Δάφνη Ασημακοπούλου.

«…Γιατί ο πόνος, ο απέραντος ανθρώπινος πόνος σ’ ανασηκώνει πάνω από τον εαυτό σου, ως την παραίσθηση και την τρέλα και την προφητεία και τη μοίρα – κι ακόμα ψηλότερα, ως τη δικαιοσύνη. Και μυρμηδίζεις όλος από μνήμες και πράξεις και οράματα και βλέπεις κύματα κύματα τις γενιές να ‘ρχονται από το βάθος του χρόνου κι αιώνια να πλένουν τον κόσμο…».

Το Οικείο Θέατρο είναι μία ιδέα του Μίλτου Δημουλή, που έχει ως στόχο να ξεπεράσει τα εμπόδια που θέτει σήμερα η έλλειψη χώρων ελεύθερης θεατρικής έκφρασης. «Το κυρίως πρόβλημα» – σημειώνει ο Μίλτος Δημουλής – «είναι η επιβολή του κέρδους και της επιχειρηματικότητας πάνω από την Τέχνη που δεν αφήνει χώρους για νέους ανθρώπους και νέες προσπάθειες. Οι σημερινοί θεατρώνες ξεχνούν σκέψεις όπως αυτή του Κάρολου Κουν που έλεγε ότι «ένας θεατής, μία καρέκλα και ένας ηθοποιός κάνουν Θέατρο». Το 2006, λοιπόν, κάναμε την εξής σκέψη: Αντί να πηγαίνουν οι θεατές στο Θέατρο, γιατί να μην πηγαίνει το Θέατρο στους θεατές; Στο Οικείο Θέατρο λοιπόν, θέλουμε να απελευθερωθούμε από τη στενωπό του κατεστημένου, γι’ αυτό και είμαστε μία ομάδα ανθρώπων έτοιμοι να περάσουμε το κατώφλι του σπιτιού σας, να γίνουμε ένα με το σαλόνι σας, να το χρησιμοποιήσουμε ως σκηνικό, να καθίσουμε στις πολυθρόνες σας, να πάρουμε ένα αμπαζούρ σας για φωτιστικό, να οικειοποιηθούμε τα ποτήρια και τα πιάτα σας, ώστε να σας παρουσιάσουμε μία ολοκληρωμένη θεατρική παράσταση. Σε εσάς και τους φίλους σας».

Το Οικείο Θέατρο δε στηρίζεται σε φωτεινές μαρκίζες, σε προβολείς και σε σκηνικά, αλλά στα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες έκφρασης τόσο των ανθρώπων που το απαρτίζουν, όσο και εκείνων που το φιλοξενούν, κάνοντας την κάθε παράσταση μοναδική!

«Σας διαβεβαιώνουμε» – συνεχίζει ο Μίλτος Δημουλής – «ότι πρόκειται να έχετε μία αξέχαστη θεατρική εμπειρία, καθώς μετά το τέλος της παράστασης θα έχουμε γίνει φίλοι. Θα συζητήσουμε, θα προβληματιστούμε, θα πιούμε και ένα ποτό, προσπαθώντας να καταλάβουμε όλες εκείνες τις δυνάμεις που μας έχουν φέρει στα σημερινά αδιέξοδα που μας επιβάλλουν οι αγορές, η δύναμη του χρήματος, η αποξένωση, η παγκοσμιοποίηση…

Η ιδέα του θεάματος που πηγαίνει στους θεατές αντί να έρχονται οι θεατές στο χώρο του δεν είναι καινούρια. Εχει αρχίσει από την αναγέννηση και τέτοιου είδους επισκέψεις σε άρχοντες της εποχής έκαναν οι θίασοι του Σαίξπηρ και αργότερα του Μολιέρου. Κατά τα μέσα του 20ού αιώνα, εμφανίστηκε και στην Ευρώπη, χωρίς, όμως, ποτέ να αγγίξει τη χώρα μας.

«Η καινοτομία» – λέει ο Μίλτος Δημουλής – «δεν έγκειται τόσο στην ιδέα, όσο στο χρόνο και στον τόπο που γίνεται πραγματικότητα το Οικείο Θέατρο. Είναι τώρα, στην Ελλάδα, με τη χώρα να αντιμετωπίζει μία από τις χειρότερες περιόδους της. Είναι τώρα που χρειάζεται να πραγματώνονται οι νέες ιδέες για να παίρνουμε κουράγιο. Είναι τώρα που η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα πρωτοφανές αδιέξοδο, κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό και οικονομικό και το φως στην άκρη του τούνελ φαίνεται πολύ αχνό και μακρινό. Αξίζει, λοιπόν, να προσπαθήσουμε να φωτίσουμε λίγο παραπάνω το τούνελ μας με Τέχνη. Με Θέατρο. Η δύναμη της «παγκοσμιοποίησης» δεν σκοτώνει το σώμα. Ευτελίζει την ανθρώπινη αξία και παραλύει κάθε έννοια δικαιοσύνης, αγάπης, ελευθερίας και ελπίδας. Η ιστορική στιγμή και η ανάγκη για επικοινωνία, καθώς και η αγωνία μας η ανθρώπινη ύπαρξη να συνεχίσει να κινείται μέσα στον πυρήνα των πραγματικών αξιών της, μας επιβάλλει τη δράση. Η θεατρική μας δράση, το «Οικείο Θέατρο», θέλει να δώσει χώρο σ’ αυτό το αμυδρό φως της ελπίδας που έχει απομείνει. Να φωτίσει την αγωνία του ανθρώπου και όλες τις μεγάλες οδύνες του. Είμαστε εδώ για να αναζητήσουμε το άδικο μαζί σας. Να ανακαλύψουμε και να αναδείξουμε το αίτιο και το αιτιατό του. Η τέχνη της υποκριτικής μπαίνει απολύτως στην υπηρεσία του ανθρώπου, διότι σήμερα η εκμετάλλευση των ατόμων, μέσα από την παγκοσμιοποιημένη οικονομική και πολιτική κυριαρχία, έχει ως εχθρούς την ελευθερία του πνεύματος, τη δύναμη του δίκαιου λόγου, την κριτική σκέψη, την ανθρωπιστική παιδεία. Η παγκοσμιοποιημένη οικονομική και πολιτική κυριαρχία κατασκευάζει μία ομογενοποιημένη κουλτούρα με χειραγωγημένους, υποδουλωμένους πολίτες… Γι’ αυτό και εμείς αντιστεκόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις»!

«…Στον ανθρώπινο νου, κατοικεί ένας κόσμος ολάκερος …μια κοινωνία, περιχαρακωμένη με ηθικούς νόμους και κοινωνικές αξίες, που έχουν ως στόχο τους την ισχυροποίηση των ήδη ισχυρών»…

Σ. ΑΔΑΜΙΔΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 23 Γενάρη 2011

Παραστάσεις κατ’ οίκον

• Της ΕΛΕΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011

• Το θέατρο είναι κατ’ εξοχήν συνάντηση, δημόσιου χαρακτήρα. Τι γίνεται, όμως, όταν εισβάλλει μέσα σε ό,τι πιο ιδιωτικό υπάρχει; Στον χώρο δηλαδή ενός σπιτιού;

Με τον απλό φωτισμό του σαλονιού παίζουν οι ηθοποιοί της παράστασης «Θύτες ή θύματα και κάτι γκρι»

Σε ένα χειμώνα που μας κλείνει όλο και περισσότερο μέσα, ίσως η ιδέα του «Οικείου θεάτρου», της πρώτης δηλαδή προσπάθειας για ένα θέατρο που πηγαίνει το ίδιο στους θεατές (και δεν περιμένει τους θεατές να έρθουν σε αυτό), να ορίζει και μια νέα παράμετρο στην κατ’ οίκον διασκέδαση. Πίτσα, dvd, επιτραπέζια, τώρα και θέατρο με ένα τηλεφώνημα!

Με ανάλογες σκέψεις, μια παρέα δημοσιογράφων και φωτορεπόρτερ χτυπούσαμε το Σάββατο βράδυ το κουδούνι για να παρακολουθήσουμε την πρώτη παράσταση της ομάδας στο πρώτο της σπίτι. Η φιλόξενη οικοδέσποινα τακτοποιεί τα παλτά μας και, δίνοντάς μας ένα ποτήρι κρασί, μας οδηγεί στο σαλόνι. «Προσοχή μη χαλάσετε το σκηνικό!», λέει αστειευόμενη, δείχνοντάς μας ένα μαύρο πανί που όριζε ένα μικρό χώρο μέσα στον οποίο είχαν τοποθετηθεί τρεις καρέκλες (του σπιτιού!) και ένα αρμόνιο (της ομάδας, όπως μάθαμε αργότερα).

Είναι φανερό πως κάτι πρόκειται να συμβεί σε λίγο. Οι πόρτες ανοιγοκλείνουν κι εμείς ξεκλέβουμε εικόνες δημιουργικού πανικού τόσο από την κρεβατοκάμαρα, που φιλοξενεί σήμερα τα καμαρίνια των ηθοποιών, όσο και από την κουζίνα, όπου μαγειρεύονται τα εδέσματα για τη μικρή γιορτή που θα ακολουθήσει με αφορμή την παράσταση.

Λίγο αργότερα οι ηθοποιοί μάς συστήνονται κι εμείς τους βομβαρδίζουμε με ερωτήσεις. Αρχικά για το έναυσμα της ιδέας. Ο Μίλτος Δημούλης, σκηνοθέτης και ψυχή του όλου εγχειρήματος, μας εξηγεί πώς εμπνεύστηκε το «Οικείο θέατρο» πέντε χρόνια πριν, χωρίς να γνωρίζει πως η πρακτική αυτή κρατά από την Αναγέννηση, ούτε πως τα τελευταία χρόνια ορισμένοι θίασοι σε Βρετανία και Γαλλία έχουν ανακινήσει την ιδέα επιτυχώς. «Μαθαίνοντάς το πήρα ακόμα μεγαλύτερη ώθηση. Είχα κι ένα φωτεινό παράδειγμα από την πρόσφατη ιστορία», λέει.

«Ο κινηματογράφος μπαίνει εδώ και χρόνια στα σπίτια μας, μέσω της τηλεόρασης. Ηρθε η στιγμή να μπει και το θέατρο», συμπληρώνει η ηθοποιός Παρασκευή Κατσάνη.

Πώς νιώθουν άραγε οι ηθοποιοί, που όχι μόνο εγκαταλείπουν την ασφάλεια της σκηνής, αλλά «εισβάλλουν» μέσα σε έναν τόσο ιδιωτικό χώρο; «Ακόμα πιο μεγάλη ευθύνη απέναντι στην τέχνη μας. Θέλουμε να είμαστε πιο προσεκτικοί», παρατηρεί η ίδια. «Οφείλεις να σεβαστείς την ενέργεια του κάθε σπιτιού», συμπληρώνει η Ανδρομάχη Δαυλού.

«Ηθοποιοί και θεατές είμαστε εξίσου εκτεθειμένοι σε αυτή τη συνθήκη», συμπληρώνει ο Τάσος Σωτηράκης που έγραψε και τη μουσική της παράστασης. Με αυτή την προειδοποίηση και με την ώρα να πλησιάζει εννέα, μας αφήνουν για να ξεκινήσει η παράσταση.

Και στο ανθοπωλείο

Η οικοδέσποινα αναλαμβάνει την ταξιθεσία, τοποθετώντας τους καλεσμένους με βάση το ύψος ώστε να βλέπουν όλοι. Βεβαιωνόμαστε πως όλοι έχουμε κλείσει τα κινητά μας τηλέφωνα, υποσχόμαστε πως δεν θα καπνίζουμε πολλοί ταυτόχρονα και ξεκινάμε!

Επιλέγοντας έργο, η ομάδα έβαλε ακόμη μία πρόκληση στον εαυτό της. Κάτω από τον τίτλο «Θύτες ή θύματα και κάτι γκρι» υπάρχει μια σύνθεση κειμένων από Ζαν-Πολ Σαρτρ, Τάσο Λειβαδίτη, Μπέρτολντ Μπρεχτ και την «Ελληνική Νομαρχία Ανωνύμου του Ελληνος».

Κοινός άξονας που συνδέει την παράσταση είναι ο υπαρξιακός. Στο έργο παρακολουθούμε τις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τριών εγκληματιών (Τάσος Σωτηράκης, Παρασκευή Κατσάνη και Δάφνη Ασημακοπούλου) που μεταφέρονται στην Κόλαση. Ενώ η Ανδρομάχη Δαυλού και ο Μίλτος Δημούλης κρατούν δύο πιο υπερβατικούς και ποιητικούς ρόλους (Εξυπηρέτηση και Ο άλλος).

Ενδιάμεσα ακούγονται τέσσερα τραγούδια που προωθούν και σχολιάζουν τη δράση. Τα κοστούμια του Θεοδόση Δαυλού έδιναν μια απαραίτητη ομοιομορφία στον θίασο που δεν υποστηριζόταν από άλλα μέσα.

Επρόκειτο αναμφισβήτητα για μια καλοδουλεμένη πρόταση και οι ηθοποιοί πέτυχαν την απόλυτη συγκέντρωση, παρασύροντας κι εμάς. Κανείς δεν άναψε τσιγάρο, τα εβδομήντα λεπτά κύλησαν… «απνευστί». Χειροκρότημα, υπόκλιση και αποσυμπίεση.

Οι ηθοποιοί αποσύρονται. Τα φαγητά βγαίνουν αχνιστά, το κρασί ξεκινά να κυλά άφθονο στα ποτήρια, όμως οι λέξεις θέλουν λιγάκι ακόμα για να βγουν.

«Πρώτη φορά είδα θέατρο σε τόσο μικρή κλίμακα», παρατηρεί μία από τους θεατές. «Κι όμως οι περισσότερες νέες σκηνές στην Αθήνα προσφέρουν αυτό το πλησίασμα με τους ηθοποιούς. Μόνο που έκει παίζουν για σαράντα θεατές κι εδώ τώρα για δεκαπέντε», διαφώνησε ένας άλλος από την παρέα. Προσωπικά η διαφορά που εντοπίσαμε ήταν το θέμα του φωτισμού, που δεν βύθισε εμάς τους θεατές στο σκοτάδι, ούτε καθοδηγούσε τα βλέμματά μας, ούτε συνέβαλε στη δημιουργία ατμόσφαιρας.

Η συζήτηση αρχίζει να ζωηρεύει και στο παιχνίδι μπαίνουν και οι ηθοποιοί. Μπορεί αυτή η πρακτική στην Αναγέννηση να προσέλκυε εκ των πραγμάτων το πιο υποψιασμένο τότε αριστοκρατικό κοινό, οι ίδιοι όμως στοχεύουν και σε ένα άλλο κοινό: «Μας ενδιέφερε να μπούμε σε σπίτια και μέρη όπου οι άνθρωποι ίσως και να μην έχουν δει ποτέ θέατρο», λένε.

Και τα πιο πρακτικά ζητήματα: Το κόστος για μια παράσταση έχει οριστεί σε τουλάχιστον 250 ευρώ που μπορούν να μοιραστούν δεκαπέντε θεατές μεταξύ τους.

Ηδη μεθαύριο αλλά και στις 26 Ιανουαρίου το «Οικείο θέατρο» θα παρουσιάσει την παράστασή του στον «Ιανό». Ακολουθούν τρία σπίτια σε Παλαιό Φάληρο και Πολιτεία, τα γραφεία ενός περιπατητικού συλλόγου και το πατάρι ενός ανθοπωλείου στην Πετρούπολη. Κάποιος ρίχνει την ιδέα να παίξουν και στη Βουλή! Γιατί όχι;

*Πληροφορίες: http://www.oikeiotheatro.gr και 6977771821

Παίζουν Μπρεχτ στο σαλόνι σας

Το «Οικείο Θέατρο» είναι μία ιδέα του Μίλτου Δημουλή, που έχει ως στόχο να «ξεπεράσει τα εμπόδια που θέτει σήμερα η έλλειψη χώρων ελεύθερης θεατρικής έκφρασης».

Θέατρο στο… σπίτι; Λίγο μετά το μεσημεριανό, το απόγευμα με τον καφέ ή πριν, ας πούμε, το δείπνο; Αντί να κάνετε ζάπινγκ ή να δείτε DVD, το νεοσύστατο «Οικείο Θέατρο» προτείνει: δείτε θέατρο. Στο σπίτι. Στον χώρο σας. Τι είναι όμως το «Οικείο Θέατρο»; 

Μια ομάδα πέντε ηθοποιών (Μίλτος Δημουλής, Τάσος Σωτηράκης, Ανδρομάχη Δαυλού, Παρασκευή Κατσάνη, Δάφνη Ασημακοπούλου), οι οποίοι παρουσιάζουν την παράστασή τους στο σπίτι, στην αυλή, στο σχολείο, στη δουλειά -αντί αμοιβής- όπου τους προσκαλέσετε.

Η πρώτη παραγωγή του «Οικείου Θεάτρου», με τίτλο «Θύτες ή Θύματα και κάτι γκρι» συστήνεται στο αθηναϊκό κοινό με δύο παραστάσεις στο καφέ του βιβλιοπωλείου «Ιανός», στις 19 και 26 Ιανουαρίου. Αποτελεί μία σύνθεση κειμένων εμπνευσμένη από τον Μίλτο Δημουλή, με αναφορά στον Ζαν Πολ Σαρτρ, στον Τάσο Λειβαδίτη, στον Μπέρτολτ Μπρεχτ και στην «Ελληνική Νομαρχία Ανωνύμου του Eλληνος».

«Αντί να πηγαίνουν οι θεατές στο Θέατρο, γιατί να μην πηγαίνει το Θέατρο στους θεατές;». Με αυτό το ερώτημα ως αφετηρία ξεκίνησε το «Οικείο Θέατρο», μία ιδέα του Μίλτου Δημουλή, που έχει ως στόχο να «ξεπεράσει τα εμπόδια που θέτει σήμερα η έλλειψη χώρων ελεύθερης θεατρικής έκφρασης.

Το κυρίως πρόβλημα είναι η επιβολή του κέρδους και της επιχειρηματικότητας πάνω από την Τέχνη, που δεν αφήνει χώρο για νέους ανθρώπους και νέες προσπάθειες. Οι θεατρώνες τείνουν να λησμονούν απόψεις όπως αυτή του Κάρολου Κουν, που έλεγε «ένας θεατής, μία καρέκλα και ένας ηθοποιός κάνουν Θέατρο»» εξηγεί ο εμπνευστής της ομάδας.

Επώνυμοι θεατές
«Στόχος είναι να «απελευθερωθούμε από τη στενωπό». Το «Οικείο Θέατρο» είναι μια συλλογική έκφραση που αναζητά επώνυμους θεατές. Δεν στηρίζεται σε φωτεινές μαρκίζες, σε προβολείς και σε σκηνικά, αλλά στα χαρακτηριστικά και στις δυνατότητες έκφρασης τόσο των ανθρώπων που το απαρτίζουν, όσο και εκείνων που το φιλοξενούν, κάνοντας κάθε παράσταση μοναδική» προσθέτει.

Η ιδέα του θεάματος που πηγαίνει στους θεατές αντί να έρχονται οι θεατές στον χώρο του δεν είναι καινούργια. Υπάρχει ήδη από την Αναγέννηση – τέτοιου είδους «επισκέψεις» σε άρχοντες και μαικήνες της εποχής έκαναν οι θίασοι του Σαίξπηρ και αργότερα του Μολιέρου. Κατά τα μέσα του 20ού αιώνα το «φαινόμενο» εμφανίστηκε και στην Ευρώπη (χωρίς ωστόσο να φτάσει ποτέ σ’ εμάς).

• Που και πότε
  «Θύτες ή Θύματα και κάτι γκρι», στο καφέ του βιβλιοπωλείου «Ιανός», στις 19 και 26 Ιανουαρίου 2011.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ