- Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 13 Ιουλίου 2010
- «Το βίωμα λειτουργεί ως πρόσχημα. Το πρωτεύον είναι να βγει μια βαθιά εξομολόγηση που έχει σχέση με την Ιστορία, τη μνήμη, το σώμα». Ο Μισέλ Φάις συνέγραψε την «Πέστροφα Δουνάβεως» για τον γεωγραφικά προσδιορισμένο κύκλο «Βορράς» του Φεστιβάλ Φιλίππων – Καβάλας.
Ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης σχεδιάζοντας με μαρκαδόρο την Πέστροφα Δουνάβεως
Ενα χειμαρρώδη, συγκινησιακά φορτισμένο θεατρικό μονόλογο με αφορμή ένα τραγικό παραδουνάβιο συμβάν, αλλά και την αγωνία της συγγραφικής «γέννας». Παρουσιάζεται ώς την Παρασκευή στο Απεντομωτήριο του Λιμανιού της Καβάλας, με μοναδικό ερμηνευτή τον Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη. Τη σκηνοθεσία υπογράφει η Λιλλύ Μελεμέ.
«Ο δικός μου Βορράς είναι ο Δούναβης», ξεκαθαρίζει ο συγγραφέας. «Ο δικός μου «Βορράς»», προσθέτει, «έχει ως σπινθήρα ένα σκοτεινό παιδιόθεν βίωμα: τον πνιγμό στον Δούναβη τον Μάρτιο του 1943 του Μισέλ Φάις, αδελφού του πατέρα μου, μαζί με την πενταμελή οικογένειά του και τη γιαγιά μου. Ο γελαστός υφασματέμπορας εκ Δράμας ακολούθησε τη διαδρομή τρένο-καράβι για να βρεθεί από βουλγαρογερμανικά χέρια στον βυθό του κεντροευρωπαϊκού ποταμού, μαζί με πολλούς Εβραίους της Βόρειας Ελλάδας. Ο Θοδωρής Γκόνης μού έδωσε το πλαίσιο, μέσα στο οποίο ο γεωγραφικός προσδιορισμός «Βορράς» έγινε ψυχικός, σωματικός, γλωσσικός», συνοψίζει ο συγγραφέας που φέρει και το όνομα και το ψυχικό «φορτίο» του πνιγμένου συγγενή του.
Η Ιστορία, η εβραϊκή περιπέτεια, η άρρωστη σχέση ενός ανδρόγυνου που ξεφτίζει αλλά και η αγωνία της συγγραφής, μαζί με παραμυθητικές ιστορίες, γίνονται ενιαίο, συμπαγές σώμα στον παραληρηματικό μονόλογο.
«Στο «Απεντομωτήριο» της Καβάλας θα δούμε μαζί με τους θεατρόφιλους, αλλά και τους 1.800 «φτερουγισμένους» Εβραίους της κόκκινης Καπνούπολης, πώς ένας συγγραφέας, σε πυρετώδη ακινησία, κολυμπάει, σαν άλλη πέστροφα, αντίθετα στο ρεύμα της Ιστορίας, της νοσταλγίας, της ενδοσκόπησης, της πλοκής», υπογραμμίζει ο συγγραφέας.
Ο ήρωας του μονόπρακτου κι alter ego του -είναι κι αυτός συγγραφέας- βυθίζεται στα μονοπάτια της μνήμης αλλά και στις περιπέτειες της συγγραφής ενώπιόν μας, αποκαλύπτοντας πώς «η σωματική αγωνία και η αγωνία της μνήμης μεταμορφώνονται εν τέλει σε αγωνία της γλώσσας». Ο ήχος του μολυβιού που γράφει -κατά τον Φάις- διακριτικά σχολιάζει το «κείμενο» της ζωής του πρωταγωνιστή, «το γραμμένο που δεν σβήνει».
Στο γυμνό σκηνικό στο Απεντομωτήριο δεσπόζει ένα παλιό έπιπλο, ένα τεράστιο κουτί της Πανδώρας (σχεδιασμένο από τον Κώστα Βεληνόπουλο), γύρω από το οποίο δρα ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης και μέσα από το οποίο αντλεί ό,τι είναι αναγκαίο για την παράσταση: λουλούδια, λεπίδι, βιβλία και εργαλεία. Το θηριώδες έπιπλο, που παραπέμπει και σε μαυσωλείο, τον βοηθά να «ξετυλίγει μια παραληρηματική ιστορία, όπου η τυραννία της αυτοπαρατήρησης, η φαντασμαγορία της ωμότητας, η φάρσα της μοναχικής πολυφωνίας, από καθημερινές εμμονές γίνονται σκηνικές», τονίζει ο Φάις.
Η παράσταση κλείνει με τη μινιμαλιστική μουσική που έγραψε ο Θοδωρής Αμπατζής σε σεφαραδίτικο κλίμα. Ενα σπαρακτικό ισπανοεβραϊκό τραγούδι με στίχους που μετέγραψε ο Θοδωρής Γκόνης. Το ερμηνεύει «με κουρασμένη τραχύτητα» στο τέλος της παράστασης ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης «χορεύοντας με τη σκιά του» (βίντεο: Νίκος Τζερμιαδιανός).
Το ηθικό, σιωπηλά πολιτικό συμπέρασμα της «Πέστροφας Δουνάβεως», σύμφωνα με τον συγγραφέα της, είναι ένα. «Ζούμε σε μια εποχή ερμαφρόδιτη. Η αδιαφοροποίητη, όμως, περίοδος, αυτός ο χυλός έχει τελειώσει. Πρέπει να ξαναβρούμε τις διαφορές μας. Η εποχή της αδιαφοροποίητης ευδαιμονίας μάς εγκατέλειψε προ πολλού. Μέσα από τις διαφορετικότητές μας βρίσκουμε τις ομοιότητες».
Στις πρόβες του μονολόγου, ο Φάις έφερνε στη σκηνοθέτιδα και τον πρωταγωνιστή ποικίλες μουσικές: Σούμπερτ, τάνγκο του γκέτο της Βαρσοβίας και σεφαραδίτικα τραγούδια. Εφερνε επίσης βιβλία -Χανς Γιονά, Μάγκρις, Λακάν, Ζιράρ, Σίνγκερ- αλλά και «φαγωμένες αναμνήσεις και ταραγμένα ενύπνια». Και εκείνοι του το ανταπέδιδαν χαρίζοντάς του «σπάνιες σιωπές, κρυφές χειρονομίες, συγκίνηση και ρίγος».
Η μεταξύ τους «χημεία» λειτούργησε γόνιμα. Εξ ου θα έχει και συνέχεια. Ο Φάις σχεδιάζει να παρουσιάσει σε ενιαία παράσταση τον χειμώνα «Το κίτρινο σκυλί» του, το σκηνικό hommage για την Κωνσταντίνα Κούνεβα με την Αλεξία Καλτσίκη, που είχε δεχτεί τον χειμώνα που μας πέρασε επίθεση από «αναρχικούς», και την «Πέστροφα Δουνάβεως» με τον Αβαρικιώτη, συστεγασμένα υπό τον τίτλο «Σκοτεινή πανίδα». «Ετσι κι αλλιώς πρόκειται για ομόρριζα κείμενα όσον αφορά τον βρασμό της γραφής και της μνήμης», διευκρινίζει.*
INFO: Οι παραστάσεις του κύκλου «Βορράς» είναι οι: «Πέστροφα Δουνάβεως» του Φάις (ώς 16/7). «Μικρό Λεξικό Ανωμάλων» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, σε σκηνοθεσία Κοσμά Φοντούκη, με τους Ιωάννα Παππά και Ομηρο Πουλάκη (ώς 16/7). «Βλαβερές Αναγνώσεις» του Θόδωρου Γρηγοριάδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Παρασκευόπουλου, με τους Δημήτρη Σαμόλη, Γιάννη Παρασκευόπουλο και Μαγδαληνή Μπεκρή (19-23/7). «Τι λες κι εσύ, Μπάμπη;» του Σάκη Σερέφα, σε σκηνοθεσία Βίκυς Γρηγοριάδου, με τους Θανάση Δόβρη, Θανάση Χαλκιά και Βασίλη Βηλάρα (19-23/7). Πληροφορίες στο: 2510-620566.