Από την μπούργκα στα Αρλεκιν

• Δυο παραστάσεις για δυο διαφορετικές γυναίκες: την Ανατολίτισσα που ζει φυλακισμένη και τη Δυτική που δραπετεύει σ’ έναν πλαστό κόσμο

• Της ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ,

• Επτά, Κυριακή 7 Μαρτίου 2010

«Η πέτρα της υπομονής» και «Αισθηματικές νουβέλες δρχ. 35»: Δύο θεατρικά έργα με θέμα τις ανάγκες της σύγχρονης γυναίκας που όμως τις χωρίζει η άβυσσος. Η πρώτη γυναίκα έρχεται από το Αφγανιστάν και παλεύει όχι για μια θέση στον ήλιο αλλά για μια ήσυχη θέση στο σκοτάδι του σπιτιού της χωρίς ξυλοδαρμούς. Οι άλλες ανήκουν στη Δύση κι έχουν να παλέψουν για την κατάκτηση του τέλειου άντρα, κατά συνταγήν Αρλεκιν.

Το τρυφερό αλλά και σκληρό έργο του Ατίκ Ραχίμι «Η πέτρα της υπομονής» παίζεται στο θέατρο «Χώρα» και οι «Αισθηματικές νουβέλες», μια ευφάνταστη παρωδία των ρομάντσων τσέπης, στο θέατρο «104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης».

Ο Γιώργος Νανούρης, που πριν από δύο χρόνια ξάφνιασε ευχάριστα σκηνοθετώντας το «Εδώ» των μεταναστών, διάβασε την «Πέτρα της υπομονής», του άρεσε και την ανέβασε. Η παράσταση είναι βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Ατίκ Ραχίμι, που το 2008 κέρδισε το βραβείο «Goncourt», το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας.

• Παντρεύτηκε μια φωτογραφία

Σύμφωνα με την περσική μυθολογία υπάρχει μια μαγική πέτρα που τη βάζεις μπροστά σου και της λες όλα τα βάσανα, τους πόνους, τα μυστικά σου… Μέχρι που μια μέρα η πέτρα σκάει, εκρήγνυται. Κι εκείνη ακριβώς τη στιγμή λυτρώνεσαι. Κάπως έτσι ξεκινάει η παράσταση. Μια νεαρή γυναίκα (Νεκταρία Γιαννουδάκη) δίπλα στο κρεβάτι του ετοιμοθάνατου συζύγου της (Δρόσος Σκώτης) παρακαλεί τον Αλλάχ να τον κρατήσει ζωντανό. Ο ρόγχος που βγαίνει από τα στήθη του συνοδεύει την εξομολόγησή της, που σταδιακά παίρνει τη μορφή παραληρήματος. Μιλάει για τη σχέση τους, τα ταπεινά της όνειρα, τη βασανισμένη ζωή, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες, τον αιώνιο φόβο, τον έρωτα-τιμωρία. Ο πατέρας της την αρραβώνιασε μαζί του όσο εκείνος βρισκόταν στον πόλεμο. Και, επειδή ο πόλεμος αργούσε να τελειώσει, ο γάμος έγινε και στη θέση του γαμπρού τοποθετήθηκε η φωτογραφία του… Τρία χρόνια τον περίμενε κι όταν εκείνος επέστρεψε δεν είδε ούτε έναν υπαινιγμό αγάπης, τρυφερότητας, έρωτα. Τη βίαζε, την ξυλοκοπούσε χωρίς λόγο και στάλαζε μέσα της τον φόβο ότι θα την εγκαταλείψει.

Τώρα αυτή η γυναίκα εξομολογείται στον άντρα της που βρίσκεται σε κώμα τα παράπονα μιας ολόκληρης ζωής. Δεν σταματάει να παρακαλεί τον Θεό να γίνει το θαύμα κι εκείνος να ξυπνήσει. Οι προσευχές της θα εισακουσθούν και το θαύμα θα γίνει. Ο άντρας θα ξυπνήσει και, δυστυχώς, όλα θα είναι όπως πριν.

Από τότε που έγινε η εισβολή των «απελευθερωτών» Αμερικανών και ανατράπηκε το καθεστώς των Ταλιμπάν, τίποτα δεν άλλαξε ουσιαστικά για τη μαύρη μοίρα των γυναικών στο Αφγανιστάν. Το 87% εξαναγκάζονται να παντρευτούν βιαίως και μάλιστα στην ηλικία της εφηβείας. Εξακολουθούν να παραμένουν περιουσία των αντρών. Πρέπει να κινούνται αθόρυβα, να μη γελούν, να μην εκθέτουν το πρόσωπό τους στα μάτια ξένων αντρών, να μην υπάρχουν…

Οι νόμοι επιτρέπουν τον βιασμό μέσα στον γάμο και όχι μόνον. Πρόσφατα, πρόεδρος δικαστηρίου έδωσε χάρη σε δράστες ομαδικού βιασμού. Οι χήρες εξαναγκάζονται να παντρεύονται τους κουνιάδους τους. Ακόμα κι αν βιώνουν τον χειρότερο γάμο, τους απαγορεύεται να καταφύγουν στο πατρικό τους. Σύμφωνα μ’ έναν… προωθημένο νόμο του Χ. Καρζάι, ο σύζυγος έχει το δικαίωμα να στερήσει από τη γυναίκα του το φαγητό εάν εκείνη αρνηθεί να έρθει σε σεξουαλική επαφή μαζί του! Οσες, για διάφορους λόγους, έχουν προσβάλει σύζυγο, πατέρα ή αδέλφια, εκτελούνται σε δημόσιους χώρους. Πολλές γυναίκες βρίσκουν διέξοδο στην αυτοκτονία. Στη Χεράτ, την πιο συντηρητική πόλη του Αφγανιστάν, λειτουργεί η μοναδική πτέρυγα νοσοκομείου σε όλη τη χώρα που είναι ειδικευμένη στην περίθαλψη θυμάτων αυτοπυρπόλησης. Το 80% των γυναικών καταδικάζονται στον αναλφαβητισμό, ενώ χιλιάδες πεθαίνουν στον τοκετό. Πολύ περισσότερες παθαίνουν οστεοπόρωση, αφού σπάνια τις βλέπει το φως του ήλιου.

• Ροζ παρωδία στη σκηνή

Κι από την αδυσώπητη πραγματικότητα που κρύβει η μπούργκα, στο βελούδινο παραμύθι που προβάλλουν τα Αρλεκιν. Η παράσταση στο «104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης» επιχειρεί να συνθέσει ως παρωδία τη ζωντανή εκδοχή των ρομαντικών βιβλίων περιπτέρου που επί χρόνια έκανε γενεές γυναικών να ονειροπολούν φτιάχνοντας, ματαίως, την προσομοίωση του ιδανικού άντρα: «αινιγματικό βλέμμα, μαύρα εβένινα μαλλιά, τονισμένα ζυγωματικά, σκληρό θεληματικό πιγούνι και φαρδείς ώμους που καταλήγουν σε στενούς, αρρενωπούς γοφούς». Οσο για κείνες, έχουν «τέλειο ελληνικό προφίλ, πλούσια χρυσόξανθα μαλλιά, θερμό γαλαζοπράσινο βλέμμα και κορμοστασιά που αναστατώνει».

Στο «Αισθηματικές νουβέλες δρχ. 35», που έγραψαν οι Αγγελίτα Τσούγκου και Γεωργία Τσαγκαράκη, δύο γυναίκες κι ένας άντρας ξεφυλλίζουν στη σκηνή ερωτικές σελίδες από τις πιο «καυτές» ιστορίες αγάπης. Ολες είναι εμπνευσμένες από το ασυγκράτητο πάθος των αισθηματικών βιβλίων τσέπης και φέρουν δικαίως ανάλογους τίτλους: «Παθιασμένη μου αγάπη», «Ανόητη προκατάληψη», «Γνωριστήκαμε στο Τέξας», «Ο δάσκαλος του έρωτα», «Ελα αγάπη, έλα ελπίδα», «Ο έρωτας του σεΐχη».

Ακόμα κι όσοι δεν έχουν διαβάσει ξέρουν το είδος: πανομοιότυπη ρομαντική ιστορία, σταθεροί «λογοτεχνικοί» κώδικες, μελίρρυτη φρασεολογία και λιγωμένες ερωτικές σκηνές επαναλαμβάνονται στα άπειρα αισθηματικά μπεστ σέλερ, στέλνοντας τις γυναίκες… διαβασμένες στην αναζήτηση του άλλου τους μισού. Αυτό που αλλάζει είναι ονόματα, επαγγέλματα, τόποι. Η αγγλική ύπαιθρος πάντως παραμένει αγαπημένος προορισμός…

Η ξανθιά γυναίκα της Δύσης εδώ δεν ξυλοκοπείται όπως στην Ανατολή. Αντίθετα, μοιράζει χαστούκια, γιατί αντιστέκεται στο ίδιο της το πάθος, αφού ποτέ δεν είναι σίγουρη για τα αισθήματα του αρρενωπού μελαχρινού άντρα που αγαπά… Εκείνος, που τις περισσότερες φορές είναι πλούσιος και διάσημος, τα δέχεται με μεγαλοψυχία, γιατί το σχέδιό του είναι να την κατακτήσει αργά και μεθοδικά…

Η Α. Τσούγκου και η Γ. Τσαγκαράκη μοιράζονται ρόλους «βγαλμένους μέσα από τη ζωή»: αγγλίδα δασκάλα, αγγλίδα φωτογράφος, διάσημη πρωταγωνίστρια του Χόλιγουντ, αμερικανίδα δημοσιογράφος, διάσημη γαλλίδα τραγουδίστρια, παρουσιάστρια γυναικείας εκπομπής, νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού. Ο Κωνσταντίνος Κακούρης γίνεται πότε διάσημος ηθοποιός του Χόλιγουντ, πότε γάλλος συγγραφέας, πότε αμερικανός καουμπόι, πότε ισπανός ταυρομάχος αλλά και έλληνας γιος εφοπλιστή…

Ολα τα εξωφρενικά στερεότυπα της φτηνής λογοτεχνίας (στόρι, γλώσσα, αφήγηση) διογκώνονται. Οι δύο συγγραφείς επί πέντε μήνες αναζητούσαν την άκρη στο νήμα που λέγεται αισθηματική νουβέλα. Μελέτησαν τα βιβλία και αποκωδικοποίησαν τα μυστικά τους.

«Δεν επιθυμούσαμε την εύκολη διακωμώδηση» λέει η Α. Τσούγκου. «Αρχικός στόχος ήταν η εξερεύνηση του κόσμου του έρωτα μέσα απ’ τη ματιά των χιλιάδων ρομάντσων περασμένων δεκαετιών που έχουν διαβαστεί από εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο. Η συγγραφή ήταν ένα παιχνίδι με τις συμβάσεις, τα κλισέ και τη μαγεία αυτών των μικρών βιβλίων».*

«Wonderland» στο «Παλλάς», «Η πέτρα της υπομονής» στο θέατρο «Χώρα»

• Θεατρικά «θαύματα»

«Wonderland»

«Wonderland» τιτλοφορείται η παράσταση που ανεβαίνει αύριο (για δέκα παραστάσεις) στο «Παλλάς», βασισμένη στα έργα «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» και «Μέσα από τον καθρέφτη» του Λιούις Κάρολ. Σκηνοθεσία – δραματουργία – κοστούμια Αντζελας Μπρούσκου, μετάφραση Γιώργου Δεπάστα και ζωντανή μουσική του Απόλωνα Ρέτσου. H Αλίκη μεγάλη πια επιστρέφει στην παιδική της ηλικία – ξαναγίνεται παιδί – καθώς μπαίνοντας σε μία τεράστια οθόνη υπολογιστή παγιδεύεται μέσα στα σκοτεινά δωμάτια του διαδικτύου. Κάνει κύκλους χωρίς κατεύθυνση, αναζητώντας συγκεκριμένα πρόσωπα και μέρη που είχε ξαναζήσει. Ο κόσμος των ενήλικων αποδεικνύεται γρήγορα παράλογος και αυταρχικός για ένα παιδί που δεν το ενδιαφέρουν οι κανόνες… Τα πρόσωπα κρύβονται πίσω από μάσκες, μιλάνε με γρίφους και αινίγματα. Η σκιά του φωτογράφου – συγγραφέα την ακολουθεί και την απαθανατίζει κρυφά. Παίζουν: Ολια Λαζαρίδου, Σταύρος Γιαγκούλης, Μανώλης Καρυωτάκης, Ηλίας Μελέτης, Μάξιμος Μουμούρης κ.ά.

Στο θέατρο «Χώρα» παρουσιάζεται το έργο «Η πέτρα της υπομονής», που αφορά στη θέση της γυναίκας στο Αφγανιστάν σήμερα. Η παράσταση βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Ατίκ Ραχίμι (βραβείο «Goncourt», το 2008). Σύμφωνα με την περσική μυθολογία, υπάρχει μια μαγική πέτρα που τη βάζεις μπροστά σου και της λες όλα σου τα βάσανα, τους πόνους, όλα σου τα μυστικά… Μέχρι που μια μέρα η πέτρα σκάει, εκρήγνυται. Κι εκείνη ακριβώς τη μέρα λυτρώνεσαι. Μια νεαρή γυναίκα μιλά στον άντρα της που είναι σε κώμα, για τη σχέση τους, τα όνειρά της, τη ζωή της, τον πόλεμο, τη βία, τη θρησκεία, το φόβο, τον έρωτα… Του εξομολογείται για πρώτη φορά αλήθειες που ίσως κάθε γυναίκα σ’ αυτόν τον κόσμο θέλει να πει στο σύντροφο της αλλά δεν το τολμά… Σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη. Παίζουν: Νεκταρία Γιαννουδάκη, Δρόσος Σκώτης.