ΠΙΝΑ ΜΠΑΟΥΣ Στοχαστικής θλίψης ύμνος στην ομορφιά

Η Πίνα Μπάους άφησε ανεξίτηλα το σημάδι της στο σώμα του σύγχρονου χορού, δημιουργώντας μια νέα, δική της αισθητική και επεκτείνοντας τα όρια της τέχνης της. Παραμένοντας στο κέντρο των εξελίξεων επί τριάντα χρόνια, τροφοδότησε και ενέπνευσε γενιές χορογράφων, ανθρώπων του θεάτρου, εικαστικούς και κινηματογραφιστές. «Αναζητώ να μιλήσω για τη ζωή που μας περιβάλλει, για την ύπαρξη, για μας» – έλεγε. «Το ουσιώδες πρόβλημα είναι ότι η ζωή δεν μπορεί πάντα να χορεύει με τις παραδοσιακές αισθητικές φόρμες».Γεννήθηκε το 1940 στο Σόλινγκεν. Σπούδασε στην Ακαδημία Folwang της Εσσης, με διευθυντή τον χορογράφο Κουρτ Γιόος, έναν από τους ιδρυτές του γερμανικού εξπρεσιονιστικού χορού, αλλά και στη διάσημη Σχολή Τζούλιαρντ της Ν. Υόρκης. Το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο «Γκαίτε». Αλησμόνητη θα μείνει η τελευταία της παράσταση στην Ελλάδα, πρόπερσι στην Επίδαυρο, εμπνευσμένη από τον «Ορφέα και Ευριδίκη» του Γκλουκ.

Το Φεστιβάλ Αθηνών τιμά τη μνήμη της Πίνας Μπάους (1940 – 2009), της ακαταπόνητης εξερευνήτριας της κίνησης και της συγκίνησης, που από το 1973 και μετά, ως ιδρύτρια και επικεφαλής του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ, έφερε αληθινή επανάσταση στην ιστορία των παραστατικών τεχνών με την επινόηση μιας νέας μορφής θεάματος – ένα μείγμα θεάτρου και χορού γνωστό έκτοτε ως χοροθέατρο. Η διάσημη και πολυταξιδεμένη ομάδα της επισκέπτεται το Φεστιβάλ Αθηνών τον Ιούλη με δυο έργα που ανήκουν σε αυτήν ακριβώς τη δημιουργική περίοδο του κοσμοπολιτισμού και της περιπλάνησης της Μπάους.

Στο Μέγαρο Μουσικής (Αίθουσα Τριάντη), στις 7, 8, 9 Ιουλίου, στις 9.00 μ.μ. το Χοροθέατρο του Βούπερταλ – Πίνα Μπάους παρουσιάζει την παράσταση «Αgua». Σκηνοθεσία – Χορογραφία Pina Bausch. Σκηνικά – Βίντεο Peter Pabst. Κοστούμια Marion Cito. Μουσική επιμέλεια Matthias Burkert, Andreas Eisenschneider. Ερμηνεύουν: Regina Advento, Pablo Aran Gimeno, Rainer Behr, Andrey Berezin, Damiano Ottavio Bigi, Silvia Farias Heredia, κ.ά.Στη Βραζιλία του Ρίο, του Σάο Πάολο και της Μπαΐα μάς μεταφέρει το «Αgua». Εκεί το νερό και η αέναη κίνηση βασιλεύουν παντού και μετασχηματίζουν τον σκηνικό χώρο σε καθρέφτη των φαντασιώσεών μας, για να προσφέρουν αληθινό καθαρτήριο υμνώντας την ομορφιά και την ευχαρίστηση. Το έργο αποτελεί μια απόδραση στο χώρο της κίνησης και στη χαρά που αυτή δημιουργεί, καθώς ανήκει στην αισιόδοξη και πιο χορευτική περίοδο της σπουδαίας χορογράφου. Συνένοχοι στην περιπέτεια αυτή, οι εξαιρετικοί χορευτές της, το διάσημο Χοροθέατρο του Βούπερταλ.

Παρότι έδρα και ορμητήριο της δράσης της παρέμεινε η μικρή γερμανική πόλη Βούπερταλ, η Πίνα Μπάους από το 1989 και μετά κινήθηκε εκτός των τειχών και επιδόθηκε σε χορογραφίες – πορτρέτα πόλεων. Πρόκειται για σειρά έργων που υπήρξαν καρπός της παραμονής της σε μεγάλες μητροπόλεις, από τη Μαδρίτη, τη Λισσαβόνα, τη Ρώμη και τη Βουδαπέστη ως την Κωνσταντινούπολη, το Χονγκ Κονγκ, το Λος Αντζελες και το Μπουένος Αϊρες, μεταξύ άλλων. Ενα ημερολόγιο ταξιδιών, όπου το ταξίδι προσφέρεται ως μια ακόμα αφορμή για ενδοσκόπηση υπερβαίνοντας τα τουριστικά στερεότυπα.

Ενώ στις 13, 14 και 15 Ιουλίου, στον ίδιο χώρο το Χοροθέατρο του Βούπερταλ – Πίνα Μπάους παρουσιάζει το έργο «Nefes». Σκηνοθεσία – Χορογραφία Pina Bausch. Σκηνικά – Βίντεο Peter Pabst. Κοστούμια Marion Cito. Μουσική επιμέλεια Matthias Burkert, Andreas Eisenschneider. Ερμηνεύουν: Regina Advento, Pablo Aran Gimeno, Rainer Behr, Andrey Berezin, Damiano Ottavio Bigi, Silvia Farias Heredia, Ditta Miranda Jasjfi, κ.ά.

Το «Nefes», το εμπνεύστηκε η Πίνα Μπάους την εποχή του πολέμου με το Ιράκ. Ο τίτλος του έργου σημαίνει «ανάσα» στα τουρκικά και αποτελεί ένα σκίτσο της Πόλης σκοτεινό, που δεν παύει ωστόσο να τραγουδά τη ζωή. Οι αντιθέσεις τιθασεύονται όπως πάντα μοναδικά από την Μπάους, όταν τη στοχαστική θλίψη διαδέχεται το χιούμορ και ο αισθησιασμός, ενώ στο μουσικό χαλί συμπλέκονται τουρκική παραδοσιακή μουσική με ήχους ροκ και Τομ Γουέιτς. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 4 Ιούλη 2010

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

1/7/2009– Πένθος του διεθνούς χορού

6/5/2007– ΑΤΙΤΛΟ

6/7/2006– Αλληγορικό «Καφέ Μύλλερ»

19/8/2001– Συνεικόνες με Τζεφιρέλι

6/7/2001– Η «γλώσσα» της Πίνα Μπάους

Από το Rockwave Festival στην Πίνα Μπάους…

• Το τέταρτο κουδούνι

• Του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, TA NEA: Πέμπτη 9 Ιουλίου 2009

• Τι την ήθελαν την αφίσα αυτή; Στο φετινό Rockwave Festival; Με το τρελιάρικο το κεφάλι που φόραγε μάσκα θαλάσσης; Και με το σλόγκαν «Τhe wave is back» (το κύμα επανέρχεται)»; Πλακώνει, που λέτε, στην Μαλακάσα, όπου και ο τόπος του- ανοργάνωτου…- εγκλήματος, ένα wave κακοκαιρίας, μα τι κακοκαιρίας! Και τα κάνει όλα μούσκεμα- παπάρα δηλαδή. Κύματι θαλάσσης… Κι ήρθε κι έμπασε απ΄ την υγρασία το φεστιβάλ στις δυο μέρες- απ΄ τις προγραμματισμένες τέσσερις. Κι έμπασαν απ΄ την ταλαιπωρία κι οι θεατές/ ακροατές. Είδαν με τα μάτια τους το βυθό- έπιασαν πάτο εν ολίγοις. Και χωρίς μάσκα θαλάσσης.

• Προφητική αφίσα. Σαν κάτι θρίλερ φαντασίας που μια φωτογραφία γίνεται πραγματικότητα κι ύστερα… ο χαμός.

• Όλος ο κόσμος, μια (ροκ) σκηνή…

• Η χαλκέντερη Αντιγόνη Βαλάκου – αποκαταστάθηκε το κάταγμα στο χέρι που την ανάγκασε να διακόψει απ΄ τον λορκικό «Ματωμένο γάμο» που ΄κανε στο ΚΘΒΕ ο Γιάννης Ιορδανίδης όπου ερμήνευε την Μάνα και κλείνει φέτος τα εξήντα χρόνια της (απ΄ το ΄49!) στο θέατρο- κι η Αναστασία Πανταζοπούλου- παλιό, καλό κρασί κι οι δυο τους- θα πρωταγωνιστήσουν στο έργο του Γάλλου Ερίκ Βεστφάλ «Εσύ και τα σύννεφά σου»- το πρώτο του (1971) που θ΄ ανεβάσει το χειμώνα- η πρεμιέρα στις 11 Δεκεμβρίου- ο Κοραής Δαμάτης στο «Αγγέλων Βήμα».

• Συμπρωταγωνιστεί – κι εδώ είναι η πολύ ευχάριστη έκπληξη, μια κι είχε να παίξει δώδεκα χρόνια, αφ΄ ότου έκανε τον Τζέιμς Ταϊρόν στο «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα» με την Ζωή Λάσκαρη και τον Γιώργο Χριστοδούλου σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη στο θέατρο «Αθηνά» τη σεζόν 1997- ΄98- ο Αντώνης Θεοδωρακόπουλος (στη φωτογραφία). Μαζί τους κι ο Δημήτρης Μπικηρόπουλος.

• Το έργο, που θ΄ ανεβεί σε μετάφραση Χαράς Μπακονικόλα, με σκηνικά του σκηνοθέτη και μουσική Χρίστου Θεοδώρου, έχει πρωτοπαρουσιαστεί στην Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη, απ΄ το ΚΘΒΕ, στην τότε Νέα Σκηνή του, στο θέατρο «Αυλαία», το 1972-΄73 σε σκηνοθεσία Νίκου Ραφτόπουλου, με Αλέκα Κατσέλη και Λίνα Τριανταφύλλου. Αργότερα το ανέβασαν ο Πέτρος Ζηβανός, και πάλι στη Θεσσαλονίκη, για την Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», στο «Αμαλία» το 1993-΄94 και την ίδια χρονιά η Μαργαρίτα Λαμπρινού στο τότε «Όρβο» για το θίασο Άλκηστης Γάσπαρη- Όλγας Πολίτου ενώ μόλις τον περασμένο Απρίλιο το παρουσίασε στο «Αργώ Studio» η ομάδα «Μove Υour Αrt» σε σκηνοθεσία Μαρίας Βαρδάκα.

• Ανύπαρκτη πια η παρθενογένεση στην τέχνη. (Και δεν ομιλώ για Έλληνες συγγραφείς κωμωδιών που εφορμούν στα βιντεάδικα και ποιος είδε τον Κύριο και δεν Τον φοβήθηκε- Η Μεγάλη Λεηλασία… Διότι εδώ περί παρθενορραφής πρόκειται. Για δημιουργούς ομιλώ).

• Μας έφερε τις προάλλες ο Θεόδωρος Τερζόπουλος και πάλι, έπειτα από αρκετά χρόνια, στο «Άττις» του αυτή τη φορά, τον σημαντικό Ιάπωνα της πρωτοπορίας Ταντάσι Σουζούκι (φωτογραφία) και το SCOΤ τουτον Θίασο Σουζούκι της Τόνγκα- με την «Ηλέκτρα» του- βασισμένη στην «Ηλέκτρα» του Χόφμανσταλ και ολίγον στην ευριπίδεια «Ηλέκτρα».

• Δεν μπόρεσα να δω την παράσταση αλλά διάβασα πως ο Σουζούκι είχε τοποθετήσει την «Ηλέκτρα» του σε φρενοκομείο. Οπότε, αυτομάτως, θυμήθηκα μιαν άλλη «Ηλέκτρα» σε φρενοκομείο- τη σοφόκλεια. Η σκηνοθεσία ήταν του εγκατεστημένου στην Γερμανία Ιταλού Ρομπέρτο Τσιούλι: παράσταση του 1983, που την έφερε στην Αθήνα το ΄85, στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού, και στο πλαίσιο της ΑθήναςΠολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπηςη πρώτη τού, με πρωτοβουλία της Μελίνας, θεσμού-, όταν ουσιαστικά πρωτοπήραμε μια μυρουδιά σύγχρονου θεάτρου στην ευρωπαϊκή επαρχία μας, το «Θέατρο επί του Ρουρ». Του οποίου ο Τσιούλι υπήρξε συνιδρυτής το 1981.

• Κοινή, προφανώς, ρίζα των δυο παραστάσεων, η ψυχαναλυτική προσέγγιση του Χόφμανσταλ. Η εξαιρετικά τολμηρή για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής παράσταση θυμάμαι πως είχε ενοχλήσει πολύ και σαν να την ψιλοέκραξαν στο τέλος. Εκείνο που θυμάμαι πολύ καλά είναι τον Ζιλ Ντασέν: να την υπερασπίζεται, αντίθετα, θερμά και με ενθουσιασμό, φωνάζοντας όρθιος «μπράβο Τσιούλι!».

«Κυριολεκτικά έχουν σπάσει τα τηλέφωνα στο 1142» έλεγε στο ρεπορτάζ για την απαγόρευση του καπνίσματος η ρεπόρτερ της – «δημόσιας»- ΝΕΤ.  Αν, μετά, της σπάσω κυριολεκτικά το τηλέφωνο στο κεφάλι εγώ θα φταίω;

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… «Τι είναι Πίνα Μπάους;» ρωτούσε πρόσφατα ο παρουσιαστής κ. Γιώργος Λιάγκας στο τηλεπαιχνίδι του «Η εκδίκηση της ξανθιάς», στο Μega, τον παίκτη. «Α. Χορογράφος; Β. Πινακοθήκη; Γ. Σοκολάτα;». «Το Β» είχε απαντήσει ο παίκτης- ή μήπως ήταν παίκτρια; Ήτοι, Πινακοθήκη. Η Πίνα Μπάους. Λάθος είχαν απαντήσει κι οι έξι απ΄ τις επτά ξανθιές του «Χορού» που διαθέτει η εκπομπή. Ε, δεν έκανε και πολλά η ελληνική τηλεόραση με αφορμή το θάνατο, έστω, της Πίνα Μπάους (φωτογραφία) για να ενημερώσει το κοινό που- προφανώς…- επιθυμεί να ΄χει. Μόνο στην ΝΕΤ, μετά το τυπικό ρεπορτάζ, άκουσα τον Προκόπη Δούκα που παρουσίαζε το δελτίο να λέει από μόνος του για το «Ορφέας και Ευρυδίκη» της Πίνα Μπάους που ΄χε παιχτεί πέρσι στην Επίδαυρο και που, όπως είπε, «ήταν από τα ωραιότερα πράγματα που έχω δει στη ζωή μου».

• Το γνωρίζω πως γνωρίζει ο καλός συνάδελφος και πως είναι απ΄ τους μετρημένους στα δάχτυλα στα ΜΜΕ που γνωρίζουν. Αλλά όταν ακούω τις κουβέντες αυτές στην ελληνική τηλεόραση που ο μέσος όρος κουλτούρας της το πολύ μέχρι Βροχοπούλου να φτάνει κι όταν ξέρω πως αν γνωρίζεις κάτι πέραν και επιπλέον του Κακά χαρακτηρίζεσαι «κουλτουριάρης» μ΄ όλα τα υπονοούμενα που μπορεί να φέρει ο νεολογισμός…, ε, δεν παύω να εκπλήττομαι: «Το άκουσαν καλά αυτό τα αυτιά μου σε δελτίο ειδήσεων στην τηλεόραση;!!!». Και ψιλοπαρηγοριέμαι.

«Εγώ δεν μπορώ να καταδικάσω σοβαρά τον κ. Καρατζαφέρη γιατί έχει πλάκα, έχει μεγάλη πλάκα, είναι κουτοπόνηρος, είναι και όλη του η εμφάνιση έτσι, είναι λίγο μπούλης». Ποιος το ΄πε στο ραδιόφωνο της ΝΕΤ;  Μα ο κ. Θόδωρος Πάγκαλος. Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποια είναι η ομορφότερη; Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

Tελευταία υπόκλιση της Πίνα Μπάους

• Η Γερμανίδα δημιουργός κατάργησε τα όρια της χορευτικής αισθητικής και γέννησε το σύγχρονο χοροθέατρο

«Κάθε φορά που δημιουργώ ένα καινούργιο έργο, αισθάνομαι σαν αρχάρια. Ολα αυτά που έχω κάνει… Τίποτα δεν μπορεί να με βοηθήσει. Θέλω να τα παρατήσω, αλλά δεν το κάνω. Είναι πολύπλοκο. Χρειάζεται τόση δύναμη. Αισθάνομαι τόσο ευάλωτη. Είναι έντονα συναισθηματικό. Δεν μπορώ να κοιμηθώ, προσπαθώ αλλά δεν μπορώ», έλεγε η μεγάλη ιέρεια του γερμανικού χοροθεάτρου Πίνα Μπάους για τον τρόπο που προσέγγιζε κάθε φορά μια νέα δουλειά της. Λίγες μόνο ημέρες μετά τη διάγνωση πως έπασχε από καρκίνο, η Πίνα Mπάους άφησε την τελευταία της πνοή (30/6) στα 68 της χρόνια, βυθίζοντας τον καλλιτεχνικό κόσμο σε βαθιά θλίψη. Θα μπορούσε κανείς να μετρήσει στα δάχτυλα ενός χεριού τον αριθμό των σύγχρονων χορογράφων οι οποίοι έφεραν θεαματικές αλλαγές στον χορό. Η Πίνα Μπάους ήταν μία από αυτούς. Αν και δεν δημιούργησε ένα στυλ κίνησης ή χορογραφίας που θα μπορούσε να διδαχθεί (όπως έκαναν η Μάρθα Γκράχαμ και ο Μερς Κάνινγκχαμ), η επιρροή της ήταν έντονη. Κατάργησε τα όρια της χορευτικής αισθητικής όπως την ξέραμε και στην ουσία «γέννησε» αυτό που σήμερα ονομάζουμε χοροθέατρο. Ενα άλλο είδος χορού και θεάτρου, που δεν ήταν πια υποχρεωμένο να αναπαριστά μόνο την επιφάνεια των πραγμάτων, αλλά τολμούσε να φωτίσει τον βυθό των αισθημάτων. «Δεν με ενδιαφέρει τόσο το πώς κινούνται οι άνθρωποι. Με ενδιαφέρει περισσότερο αυτό που τους κινεί», είναι η περίφημη φράση που είχε πει στην αρχή της καριέρας της κι αυτή η πεποίθηση υλοποιείται σε όλα της τα έργα και συνοψίζει τη μεγάλη ανατροπή που έφερε στο τοπίο του χορού.

Αυτή τη στιγμή είναι αδύνατον να απαριθμήσει κανείς τα εκατοντάδες έργα καλλιτεχνών επηρεασμένων από το μοναδικό είδος χοροθεάτρου της, οι οποίοι προσπαθούν να μιμηθούν τα σουρεαλιστικά ταξίδια της Μπάους στη μνήμη, τη χαρά και τον πόνο. Ακόμη κι εκείνοι που μίσησαν τη δουλειά της δεν υπάρχει περίπτωση να την ξεχάσουν.

Η Πίνα Μπάους ήταν αναμφισβήτητα μια μεγάλη πρωτοπόρος του χορού. Υποστήριζε με πάθος τη χορογραφία, όμως τα περισσότερα έργα της δεν είχαν να κάνουν με τον χορό. Υφαινε το υλικό της μέσα από την κίνηση, τον λόγο, τις θεατρικές εικόνες, τη μουσική, πολλές φορές ξεκινώντας μόνο με ένα συναίσθημα. Δούλευε στενά με τους χορευτές της, αντλώντας από τη δική τους φαντασία και τις εμπειρίες τους. Για τα πιο σκοτεινά της έργα η Μπάους είχε κατηγορηθεί πως απολάμβανε μια «πορνογραφία πόνου», επειδή η δουλειά της όχι μόνο παρουσίαζε σοκαριστικές εξομολογήσεις, με τους χορευτές να αποκαλύπτουν τις απόκρυφες επιθυμίες και τα μίση τους, αλλά κάποιες χορογραφίες της ήταν τόσο οργισμένες και ακραίες, που νόμιζες ότι οι ερμηνευτές κινδύνευαν να τραυματιστούν σωματικά και ψυχολογικά. «Η ερμηνεία της ψυχής και ο πόλεμος των φύλων». Ετσι συνόψισε το περιεχόμενο της δουλειάς της ο Γερμανός κριτικός Manuel Brug. Ενας συνδυασμός τρόμου, ομορφιάς, μέχρι και μιας κραυγαλέας κωμωδίας σε κόσμους που εκείνη και οι συνεργάτες της δημιούργησαν. Οι σχέσεις των δύο φύλων, ένα θέμα επίσης πολύ σημαντικό που συναντάμε συνεχώς στις δουλειές της και το οποίο υπήρξε έμπνευση για τη δημιουργία της ταινίας του Αλμοδόβαρ «Μίλα της». Παραστάσεις όπως η «Ιεροτελεστία της Ανοιξης» όπου η σκηνή ήταν σκεπασμένη με χώμα, το «Nelken» που ήταν γεμάτη γαρίφαλα, το «Victor», το «Καφέ Μίλερ», το «Παλέρμο – Παλέρμο», το «Kontakthof» και τόσες άλλες που σημάδεψαν την ιστορία του σύγχρονου χοροθεάτρου. Δεν είναι τυχαίο ότι η Μπάους εξελίχθηκε σε μια μορφή καλτ.

Οι θαυμαστές της θα ταξίδευαν μακρινές αποστάσεις μόνο και μόνο για να παρακολουθήσουν τις αγαπημένες τους παραγωγές. Είχε να κάνει μεταξύ άλλων με το χάρισμά της να συμπεριλαμβάνει τους θεατές και να τους κάνει «κοινωνούς» των έργων της.

«Παιδί – θαύμα» από μικρή ηλικία

Η Πίνα Μπάους γεννήθηκε στο Ζόλινγκεν της Γερμανίας και μεγάλωσε ανάμεσα στα τραπέζια της οικογενειακής ταβέρνας. Μια δασκάλα μπαλέτου στο σχολείο την ονόμασε με θαυμασμό «παιδί – φίδι» όταν την είδε να τοποθετεί το ένα της πόδι πίσω από το σβέρκο και να δένει το κορμί της κόμπο. Ξεκίνησε μπαλέτο στα δεκαπέντε της χρόνια στη Σχολή Φόλκβανγκ του Εσεν και ήταν μαθήτρια του περίφημου Κουρτ Γιόος, μεγάλη προσωπικότητα του χορού την εποχή εκείνη. Συνέχισε τις σπουδές της με υποτροφία στη Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης και το 1963 επέστρεψε στο Εσεν, έγινε μέλος του μπαλέτου Φόλκβανγκ και το 1967 παρουσίασε την πρώτη της χορογραφία με τον τίτλο «Θραύσματα». Το 1973 δέχεται να αναλάβει το μπαλέτο του Βούπερταλ, το μετατρέπει σε Χοροθέατρο κι αργότερα κάνει πρεμιέρα με το έργο «Φριτς».

Την λάτρεψαν στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η Πίνα Μπάους υπήρξε πολύ αγαπητή. Πολλοί θυμούνται την πρώτη της παράσταση στο Ηρώδειο όταν παρουσίαζε το «Καφέ Μίλερ» και την «Ιεροτελεστία της Ανοιξης». Η Μπάους επέστρεψε πολλές φορές για να μας παρουσιάσει τις δουλειές της. Το κοινό, καθώς και οι δικοί μας καλλιτέχνες την λάτρεψαν. Τελευταία συγκλονιστική της εμφάνιση επί σκηνής ήταν πριν από τρία χρόνια στο «Καφέ Μίλερ», που παρουσιάστηκε αυτή τη φορά στον χώρο της Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, αλλά και πέρυσι στην Επίδαυρο, όταν η Μπάους στάθηκε στην ορχήστρα μετά την παράσταση της όπερας «Ορφέας και Ευρυδίκη» για να υποκλιθεί. «Επτά χιλιάδες θεατές όρθιοι στις θέσεις τους για να αποθεώσουν έναν δημιουργό. Μια εικόνα που όσο συνηθισμένος και να είναι κανείς στις επευφημίες της Επιδαύρου, δύσκολα μπορεί να λησμονήσει», έγραφε τότε η «Κ». Λίγη ώρα μετά την υπόκλιση, η Πίνα Μπάους μοιραζόταν με τον Γιώργο Λούκο, καλλιτεχνικό διευθυντή του Ελληνικού Φεστιβάλ, την επιθυμία της να «επιστρέψει» στον ίδιο χώρο με άλλη παραγωγή. Ο ίδιος ο Λούκος, στενός φίλος της χορογράφου, ήταν και ο πρώτος που μας είπε για τον θάνατό της. Αιφνιδιασμένος και βαθιά θλιμμένος από την είδηση, προτίμησε να μην κάνει κάποια δήλωση. Για τον κόσμο του χορού η είδηση του πρόωρου θανάτου της Μπάους είναι ένα θλιβερό γεγονός.

• Της Σαντρας Βουλγαρη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 5/7/2009

Πέθανε η Πίνα Μπάους

Η μεγάλη κυρία του σύγχρονου γερμανικού χορού, η 68 χρονη Πίνα Μπάους, πέθανε σε ηλικία 68 ετών. Πριν από μόλις πέντε μέρες είχε διαγνωστεί με καρκίνο. «Η Πίνα Μπάους πέθανε σήμερα το πρωί στο νοσοκομείο, πρόκειται για έναν απροσδόκητο και αιφνίδιο θάνατο, πέντε ημέρες μετά τη διάγνωση ότι είχε καρκίνο», αναφέρει η εκπρόσωπος του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ, Ούρσουλα Ποπ σε ανακοίνωση. «Μόλις την περασμένη Κυριακή βρισκόταν επί σκηνής με τον θίασό της, στην όπερα του Βούπερταλ», σημειώνει. Αν και στην αρχή το μοναδικό εξπρεσιονιστικό στυλ της Πίνα Μπάους είχε προκαλέσει αντιδράσεις, αναγνωρίστηκε διεθνώς ως ένα από τα βασικά εκφραστικά χαρακτηριστικά της μεγάλης κυρίας του σύγχρονου γερμανικού χορού.

• ΤΑ ΝΕΑ: Τρίτη 30 Ιουνίου 2009, Τελευταία ενημέρωση: 30/06/2009 17:28, Web-Only

Ο κόσμος του χορού θρηνεί την Πίνα Μπάους

• Η θρυλική εξπρεσιονίστρια χορεύτρια και χορογράφος άφησε απροσδόκητα την τελευταία της πνοή σε ηλικία 69 ετών

Η Πίνα Μπάους καταχειροκροτείται στη Φραγκφούρτη τον Αύγουστο του 2008. Τότε, στα 68 της χρόνια, έδειχνε θαλερή, όπως πάντα. Αλλωστε, ως και την περασμένη Κυριακή η περίφημη χορογράφος βρισκόταν επί σκηνής με τον θίασό της(ΑΡ/ΜΙCΗΑΕL ΡRΟΒSΤ)

• Στο πένθος έχει βυθιστεί από χθες ο κόσμος του χορού αλλά και της Τέχνης γενικότερα. Η θρυλική Πίνα Μπάους, η πρωτοπόρος του χοροθεάτρου, η χορεύτρια και χορογράφος που τάραξε τα νερά και άνοιξε νέους δρόμους, άφησε την τελευταία της πνοή χθες το πρωί, μόλις λίγες ημέρες προτού συμπληρώσει τα 69 της χρόνια. Πρόκειται για έναν «απροσδόκητο και αιφνίδιο θάνατο»- όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η εκπρόσωπος του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ, του συγκροτήματος με το οποίο η εκλιπούσα είχε ταυτίσει το όνομά της κατέχοντας τη θέση της καλλιτεχνικής διευθύντριας – ο οποίος συνέβη πέντε ημέρες μετά τη διάγνωση ότι έπασχε από καρκίνο. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις την περασμένη Κυριακή βρισκόταν επί σκηνής με τον θίασό της.

• «Αναζητώ να μιλήσω για τη ζωή που μας περιβάλλει, για την ύπαρξη, για μας» είχε δηλώσει κάποτε η ίδια προσδιορίζοντας το «πιστεύω» της. «Το ουσιώδες πρόβλημα» συνέχιζε «είναι ότι η ζωή δεν μπορεί πάντοτε να χορευτεί με παραδοσιακές αισθητικές φόρμες». Η αλήθεια είναι ότι με το δικό της Χοροθέατρο- μια προσωπική φόρμα θεάματος που κατόρθωσε να υπερβεί τις συμβατικές κατηγοριοποιήσεις και ετικέτες- η δημοφιλέστερη επίγονος του εξπρεσιονιστικού χορού στη Γερμανία διαδραμάτισε εξαιρετικά καίριο ρόλο τόσο στη χορευτική όσο και στη θεατρική σκηνή, όσο και αν τα πρώτα έργα της προκάλεσαν αντιδράσεις μεταξύ τόσο του κοινού όσο και των ειδημόνων. Ο ρόλος του χορογράφου που απλώς ασχολείται με βήματα και κινήσεις «υποταγμένες» σε έναν συγκεκριμένο κώδικα δεν της αρκούσε. Αυτό που τη γοήτευε είναι η αιτία που ωθεί τους ανθρώπους να κινούνται και όχι αυτός καθαυτός ο τρόπος κίνησής τους.

• Γεννημένη στις 27 Ιουλίου 1940 στη βιομηχανική πόλη Ζόλινγκεν της Γερμανίας, η Πίνα Μπάους είχε δηλώσει κάποτε πως δεν ήταν μαθήτρια κανενός. Τις σπουδές της, ωστόσο, τις ξεκίνησε σε ηλικία 14 ετών στην Ακαδημία Folwgang της Εσσης υπό τη διεύθυνση του Κουρτ Γιόος, εκ των ιδρυτών του γερμανικού εξπρεσιονιστικού χορού. Μία άλλη μεγάλη επιρροή της στάθηκε η Νέα Υόρκη, όπου ταξίδεψε σε ηλικία 19 ετών. Σπούδασε στη φημισμένη σχολή Τζούλιαρντ- όπου την άνοιξη του 2006 της απονεμήθηκε ο τίτλος της διδάκτορος Καλών Τεχνών- και συνεργάστηκε με διάφορα συγκροτήματα. Εν τούτοις, ήταν η ίδια η πόλη που την εντυπωσίασε ιδιαιτέρως. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρουν βιογραφικά της σημειώματα, αισθάνθηκε ότι αυτή καθαυτή η κατεύθυνση της ζωής της καθορίστηκε από τα δύο χρόνια που παρέμεινε εκεί. «Η Νέα Υόρκη είναι σαν ζούγκλααλλά ταυτόχρονα σου παρέχει και ένα αίσθημα απόλυτης ελευθερίας» είχε πει κάποτε. «Στη διάρκεια αυτής της διετίας βρήκα πραγματικά τον εαυτό μου».

• Επιστρέφοντας στη χώρα της το 1962 ενίσχυσε αποφασιστικά την αναβίωση του σύγχρονου χορού στη μεταπολεμική Γερμανία, ενώ το 1973 ίδρυσε το Χοροθέατρο του Βούπερταλ. Η Μπάους γρήγορα πείστηκε για τον ρόλο της Τέχνης ως «οχήματος» κοινωνικής κριτικής.

Στιγμιότυπο από την ιστορική παράσταση του Μπαλέτου της Εθνικής Οπερας του Παρισιού με την όπερα «Ορφέας και Ευρυδίκη», σε χορογραφία Πίνα Μπάους, το καλοκαίρι του 2008 στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (Ε. ΦΥΛΑΚΤΟΥ/ΕURΟΚΙΝΙSSΙ)

• Παράλληλα, όπως ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, έτσι και η ίδια ήθελε οι θεατές της να σκέπτονται ό,τι βλέπουν και ακούνε και να βγάζουν τα προσωπικά τους συμπεράσματα. Ανέμενε, όπως αναφέρουν ορισμένες πηγές, ένα είδος καταδίκης για τις αδικίες της ζωής, κυρίως αυτές τις οποίες υπέφεραν οι γυναίκες. «Στη σκηνή, αν όχι στην ίδια τη ζωή, έγινε μια φεμινίστρια-ακτιβίστρια» έχει γραφτεί κάπου χαρακτηριστικά, έστω και αν η ίδια έχει δηλώσει επιφυλακτική ως προς τον όρο «φεμινισμός». Υπερασπίστηκε το θηλυκό απέναντι στο αρσενικό καθώς, κατά την άποψή της, το δεύτερο ήταν «ένα επιθετικό στοιχείο της κοινωνίας».

• Σε ό,τι αφορά τα έργα της, όπως ήδη αναφέρθηκε, κατάφερε να υπερβεί τα όποια όρια τεχνικής και «σύλληψης», ενώ η «δύναμη» της παρουσίας της στη διεθνή σκηνή ήταν πράγματι μοναδική και κατόρθωσε να εμπνεύσει πολλούς άλλους χορογράφους στην Ευρώπη.
  

• Ιστορικές οι παραστάσεις της στην Ελλάδα

Ιδιαίτερα αγαπητή ήταν η Πίνα Μπάους στη χώρα μας. Η πρώτη εμφάνισή της στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών ήταν τον Ιούνιο του 1987 με την «Ιεροτελεστία της άνοιξης» και παράλληλα με το αυτοβιογραφικό «Cafe Μuller», το οποίο ερμήνευσε η ίδια. Το ίδιο έργο- και ενώ στο μεταξύ είχε εμφανιστεί επανειλημμένως στο Ηρώδειο- ερμήνευσε εκ νέου το καλοκαίρι του 2006 στον χώρο της Πειραιώς 260 δημιουργώντας πραγματικό… παραλήρημα από πλευράς ζήτησης εισιτηρίων. Από τις σημαντικότερες στιγμές στην ιστορία του Φεστιβάλ Επιδαύρου χαρακτηρίστηκε εξάλλου η παρουσίαση της χορογραφημένης όπερας «Ορφέας και Ευρυδίκη» του Γκλουκ, το καλοκαίρι του 2008, σε χορογραφία- σκηνοθεσία της Πίνα Μπάους. Επρόκειτο για μια λαμπρή συνεργασία της με το Μπαλέτο της Εθνικής Οπερας του Παρισιού, η οποία γνώρισε εξαιρετική επιτυχία από πλευράς κοινού και κριτικής.

• ΙΣΜΑ Μ. ΤΟΥΛΑΤΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Τετάρτη 1 Ιουλίου 2009

Διαβάστε Επίσης

Το «Café» της Πίνα Μπάους [ 2/7/2006 ]

Πίνα Μπάους [ 25/4/1999 ]

Πίνα Μπάους

Το Χοροθέατρο του Βούπερταλ

Αυλαία για την Πίνα Μπάους

Η Πίνα Μπάους, η μεγάλη Γερμανίδα χορογράφος, απεβίωσε χθες σε ηλικία 68 ετών. Ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ, η Πίνα Μπάους άσκησε μεγάλη επιρροή στην εξέλιξη του χορού παγκοσμίως και άνοιξε τον δρόμο για τη μετεξέλιξη του χοροθεάτρου αντλώντας από πλήθος ιστορικών και συμβολικών αναφορών. Η Μπάους, που ήταν ιδιαιτέρως αγαπητή και στην Ελλάδα, είχε επιτύχει να συνδέσει διάφορες μορφές τέχνης σε σύνθετα θεάματα με εμφανείς καταβολές στον γερμανικό εξπρεσιονισμό.

• Πίνα Μπάους, η ιέρεια που χόρευε και μάγευε

• Πέθανε από καρδιακό επεισόδιο στα 68 της χρόνια

• Σαντρα Bουλγαρη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 01/07/2009

ΑΠΩΛΕΙΑ. Τι αφουγκραζόταν η Πίνα Μπάους όταν έμπαινε στην σκηνή με μάτια κλειστά και χέρια απλωμένα; Στα 66 της χρόνια (το 2006) πιο όμορφη από ποτέ, με τη λιγνή εύθραυστη φιγούρα της, τα μακριά της μαλλιά μαζεμένα σε μια απλή αλογοουρά, καθώς περπατούσε υπνωτισμένη γεμίζοντας τον χώρο με την αισθαντική της κίνηση. Χθες το μεσημέρι το Χοροθέατρο του Βούπερταλ ανακοίνωσε τον θάνατο της μεγάλης ιέρειας του χορού από καρδιακό επεισόδιο. Οσοι είχαν την τύχη να τη δουν να χορεύει πριν από τρία χρόνια στο ιστορικό έργο της Καφέ Μύλλερ που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών σηκώθηκαν ενθουσιασμένοι για να τη χειροκροτήσουν στο τέλος της παράστασης και έφυγαν από το θέατρο χωρίς να ανταλλάξουν πολλά σχόλια. Σαν τους επτά χιλιάδες θεατές, οι οποίοι όρθιοι στη θέση τους πέρυσι αποθέωσαν την Πίνα Μπάους καθώς υποκλινόταν στην ορχήστρα της Επιδαύρου μετά την παρουσίαση της όπερας «Ορφέας και Ευρυδίκη».

«Μου άρεσε να χορεύω γιατί φοβόμουν να μιλήσω. Οταν κινούσα το σώμα μου, μπορούσα να αισθανθώ». Η Πίνα Μπάους ήταν μια πανέμορφη γυναίκα, μέχρι το τέλος. Μια μεγάλη βασίλισσα του χοροθεάτρου που μπορούσε να σε καθηλώσει με τα βαθιά, γαλανά της μάτια. Οι χορευτές της την ερωτεύονταν. Οπως και οι θεατές.

Εχει χορογραφήσει έργα όπου η σκηνή ήταν σκεπασμένη με χώμα ή με λουλούδια ή με νερό, όπου οι άντρες και οι γυναίκες φλερτάρουν τρυφερά ή πετούν βίαια ο ένας τον άλλον. Το 1972 η Πίνα Μπάους ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θεάτρου του Βούπερταλ. Εμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι τον θάνατο της. Και έγινε διάσημη. «Είμαι κάποια που ποτέ δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια», είχε πει. Το έργο της επηρέασε χορογράφους από όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου και ομάδες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους: όσο οι «DV8» του Λόιντ Νιούσον από την ομάδα «Cloud Gate» της Ταϊβάν. Η Πίνα Μπάους απέκτησε ακόμα μεγαλύτερη φήμη όταν υπέγραψε τις χορογραφίες της ταινίας του Πέδρο Αλμοδόβαρ «Μίλα της». Οι παραγωγές της συνδύαζαν τον λόγο, το τραγούδι, τα ακροβατικά, εντυπωσιακές οπτικές εικόνες και μνημειώδη σκηνικά. Πολλές φορές ο χορός έπαιζε μόνο ένα δευτερεύοντα ρόλο. Εμπνεύστηκε από το θέατρο του Μπρεχτ, το πολιτικό καμπαρέ, τα αμερικανικά μιούζικαλ και όλη την «εξπρεσιονιστική» ιστορία της Γερμανίας, ειδικά από τη φιλοσοφία και τις χορογραφίες του Kurt Jooss και της Μαίρης Βίγκμαν.

«Νομίζω ότι τα έργα μιλούν από μόνα τους», ανέφερε συχνά η Πίνα Μπάους. «Προσπαθώ πάντα να μιλάω για όλους μας, για όσα αισθανόμαστε, για τις επιθυμίες, τις ελπίδες, τα όνειρα, τους φόβους, για την αγάπη και ναι… για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, πόσο όμορφος είναι ο κάθε ένας από εμάς και πόσο εύθραυστοι είμαστε. Νομίζω ότι όλα αυτά μαζί είναι αυτό που είχα να πω…».

Πένθος του διεθνούς χορού

Κορυφαία μορφή του σύγχρονου χορού, η Γερμανίδα χορεύτρια – χορογράφος Πίνα Μπάους, πρωτοπόρος του χοροθέατρου, πέθανε χτες, σε ηλικία 68 ετών, χτυπημένη από τον καρκίνο.

Η είδηση του θανάτου της ανακοινώθηκε από το «Χοροθέατρο Πίνα Μπάους» του Βούπερταλ, το οποίο διηύθυνε η χορογράφος. «Πρόκειται για απροσδόκητο και αιφνίδιο θάνατο, πέντε ημέρες μετά τη διάγνωση ότι είχε καρκίνο. Μόλις την περασμένη Κυριακή βρισκόταν επί σκηνής με το θίασό της», ανέφερε εκπρόσωπος του χοροθεάτρου. Η Πίνα Μπάους άφησε ανεξίτηλα το σημάδι της στο σώμα του σύγχρονου χορού, δημιουργώντας μια νέα, δική της αισθητική και επεκτείνοντας τα όρια της τέχνης της. Παραμένοντας στο κέντρο των εξελίξεων επί τριάντα χρόνια, τροφοδότησε και ενέπνευσε γενιές χορογράφων, ανθρώπων του θεάτρου, εικαστικούς και κινηματογραφιστές. Γεννήθηκε το 1940 στο Σόλινγκεν. Σπούδασε στην Ακαδημία Folwang της Εσσης, με διευθυντή τον χορογράφο Κουρτ Γιόος, έναν από τους ιδρυτές του γερμανικού εξπρεσιονιστικού χορού, αλλά και στη διάσημη Σχολή Τζούλιαρντ της Ν. Υόρκης. Το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο «Γκαίτε». Αλησμόνητη θα μείνει η τελευταία της παράσταση στην Ελλάδα, πέρσι στην Επίδαυρο, εμπνευσμένη από τον «Ορφέα και Ευριδίκη» του Γκλουκ. [ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Τετάρτη 1 Ιούλη 2009]

Πέθανε η Γερμανίδα χορογράφος Πίνα Μπάους

ΑΠΕ

Η Πίνα Μπάους τον Ιούλιο του 2004

Βούπερταλ. Η Γερμανίδα χορεύτρια και χορογράφος Πίνα Μπάους, πρωτοπόρος του χοροθέατρου, πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 68 ετών. Η Μπάους, γνωστή για το εξπρεσιονιστικό στυλ  της, ήταν η μεγάλη κυρία του σύγχρονου γερμανικού χορού. Η είδηση του θανάτου της ανακοινώθηκε από το Χοροθέατρο Πίνα Μπάους του Βούπερταλ, στο οποίο η χορογράφος ήταν καλλιτεχνική διεθύντρια. «Πρόκειται για έναν απροσδόκητο και αιφνίδιο θάνατο, πέντε ημέρες μετά τη διάγνωση ότι είχε καρκίνο» αναφέρει η εκπρόσωπος Ούρσουλα Ποπ. «Μόλις την περασμένη Κυριακή βρισκόταν επί σκηνής με τον θίασό της» σημειώνει. Η Μπάους γεννήθηκε το 1940 στο Σόλινγκεν και το 1955 γράφτηκε στην Ακαδημία Folwang της Έσσης, με διευθυντή τον χορογράφο Κουρτ Γιόος, έναν από τους ιδρυτές του γερμανικού εξπρεσσιονιστικού χορού. Το 1960 μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη όπου συνέχισε τις σπουδές της στη διάσημη Σχολή Τζούλιαρντ. Το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο Γκαίτε της Φρανκφούρτης.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ/Γερμανικό