Θεατές και ηθοποιοί γίνονται ένα

• Στο «Ανθρώπινο Μουσείο», που παρουσιάζεται στο «Σημείο», υπάρχει μεγάλη ελευθερία και κινητικότητα. Σκηνή και πλατεία δεν έχουν όρια. Μια ανθρώπινη… εγκατάσταση έχει στήσει ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής στο θέατρο «Σημείο» (ως μεθαύριο Κυριακή).

Οι ηθοποιοί (Ελ. Αρβανίτη, Δ. Παπαδοπούλου, Ιω. Μακρή, Ν. Κυριάκου, Γ. Μερτζιάνης) δεν υποδύονται ρόλους. Φοράνε τα καθημερινά τους ρούχα και φέρνουν στη σκηνή τα θέματα που τους απασχόλησαν όλη την ημέρα

• Είναι το «Ανθρώπινο Μουσείο», ο σκηνικός «πρόλογος», με άλλα λόγια, για το έργο του Πέτερ Χάντκε «Οταν δεν ήξερε ο ένας για τον άλλο», που θα ανεβεί σύντομα. Είναι μια παράσταση, που αφήνει τους θεατές να κινούνται ελεύθερα μέσα στον χώρο ενώ οι ηθοποιοί Ιωάννα Μακρή, Ελένα Αρβανίτη, Γιώργος Μερτζιάνης, Νάσια Κυριάκου, Νίκος Παντελίδης, Αυγουστίνος Ρεμούνδος και Δανάη Παπαδοπούλου αποδίδουν, κινούμενοι το ίδιο ελεύθερα «συμπεριφορές, κείμενα, ήχους, τραγούδια, δηλώσεις, προθέσεις, χαρακτήρες ανθρώπινης κατάστασης». «Στο «Μουσείο» θέματα όπως η αγάπη, ο θεός, η σχέση του ανθρώπου με τη θρησκεία, με το φαγητό, με τα ζώα, με το κακό, με το σεξ, παρουσιάζονται με μια καινούργια απενοχοποιημένη ματιά», σημειώνει ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής.

• Φυσικά πίσω απ’ όλη αυτήν την ελευθερία κρύβεται ένας ισχυρός «καμβάς» κειμένων, ένα «νταντά κολάζ», όπως το λέει ο Ν. Διαμαντής, που το συνέθεσε. Αποτελείται από έργα των Κάφκα, Κούτσι, Μπέκετ, Κέιν κ.ά., αλλά κι ανέκδοτα, τραγούδια, μεμονωμένα ρήματα και ρυθμικές φράσεις. Παρ’ όλα αυτά, η διατύπωση του σκηνοθέτη «αποδομώντας τα όρια του ανθρώπινου κόσμου που φτιάξαμε, δημιουργούμε στο «Μουσείο» μια καινούργια προοπτική», δεν παύει να ηχεί παράξενη. «Είναι μια καθαρά ρητορική διατύπωση των αμφιβολιών μας», αμύνεται ο Διαμαντής. «Στην πραγματικότητα, στην εκτέλεση του «Μουσείου» βρήκαμε τα όρια να μετακινούνται διαρκώς, να εφευρίσκονται καινούργιες πραγματικότητες, εν τέλει η ζωή η ίδια να ξεπερνάει τις συντεταγμένες της. Το ενδιαφέρον ήταν ότι μόλις νομίζαμε ότι αγγίζαμε τα όρια, αυτά εξαφανίζονταν και έπρεπε να προχωρήσεις σαν να χαρτογραφείς ένα πέλαγος, έναν ωκεανό. Μερικές σταγόνες του ωκεανού, λοιπόν, καταφέραμε να τις μαζέψουμε». Είναι πράγματι και οι δύο ώρες της παράστασης εν κινήσει; «Οι θεατές κινούνται ελεύθερα και μπορούν να επιλέξουν ανά πάσα στιγμή το θέμα, την ιστορία και τον ηθοποιό, που θα παρακολουθήσουν», εξηγεί ο σκηνοθέτης που ενθαρρύνει την αυτενέργεια του κοινού. «Μπορούν να καθήσουν λίγο, μπορούν να παρακολουθήσουν ένα θέμα πολλές φορές, μπορούν να απομονωθούν και να ανακατέψουν ήχους και θέματα, μπορούν να κοιμηθούν, να φύγουν, να στοχαστούν ακόμα και να βαρεθούν». Κι οι ηθοποιοί; «Λειτουργώντας σαν ζωντανά εκθέματα-γλυπτά μεταφέρουν τις ζωντανές ιστορίες τους. Δεν υποδύονται πρόσωπα, θεατρικές περσόνες ή ρόλους. Παρουσιάζονται με τα καθημερινά τους ρούχα, κουβαλάνε όλη την ημέρα τη συμπεριφορά τους και τα θέματά τους και τα ανασυγκροτούν το βράδυ μπροστά στον κόσμο. Ετσι, επαναδιατυπώνουν τα αιτήματά τους με μια πνευματική θεατρική διάσταση».

Θέατρο εκτός αθηναϊκών τειχών

«Μέρες ολόκληρες, νύχτες ολόκληρες», από την «Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης»»

Η «Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης»» ανέβασε, στο θέατρο «Αμαλία», το έργο του Ξαβιέ Ντιρανζέ «Μέρες ολόκληρες, νύχτες ολόκληρες», σε μετάφραση Νικηφόρου Παπανδρέου, σκηνοθεσία Βίκυς Γεωργιάδου, σκηνικά – κοστούμια Μαρίας Καραδελόγλου, μουσική Κώστα Ανδρέου, φωτισμούς Μελίνας Μάσχα. Παίζουν: Μένη Κυριακόγλου, Ελένη Δημοπούλου, Στάθης Μαυρόπουλος, Νανά Παπαγαβριήλ, Αννα Κυριακίδου, Μάριος Μεβουλιώτης, Κυριάκος Δανιηλίδης, Δημήτρης Βάρκας, Ελένη Βλαχοπούλου. Θέμα του έργου οι ερωτικές σχέσεις, η αναζήτηση και η απώλεια, η συνάντηση και ο χωρισμός, η ελπίδα και η απογοήτευση. Ο κόσμος του έργου είναι πραγματικός, σκληρός, κυνικός. Τα πρόσωπα ρομαντικά και βίαια, φοβισμένα και μαχητικά, με κρυμμένη δίψα για ζωή. Ο Γάλλος συγγραφέας – σκηνοθέτης γράφει για την ομάδα «La Lezarde». Εργα του έχουν παρουσιαστεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ στην Ελλάδα μόνο το έργο του «Bal-trap».

• Το έργο του Ρομπέρ Τομά «Η παγίδα» ανέβασε η Πειραματική Σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης, σε ελεύθερη απόδοση Μαρίας Γίτσα, σκηνοθεσία Παναγιώτη Αδάμ – Μαρίας Γίτσα, σκηνικά – κοστούμια Παναγιώτη Αδάμ – Θανάση Πετρόπουλου, μουσική επιμέλεια Σιμόνης Κολέντζου, φωτισμούς Χριστίνας Θανάσουλα και video Γιάννη Σιμόπουλου. Παίζουν: Μάριος Ντερντές, Θανάσης Μιχαηλίδης, Κωνσταντίνος Κακούρης, Ελενα Μόμτσου, Θανάσης Πετρόπουλος, Σιμόνη Κολέντζου. Ενα έργο δράσης και καταστάσεων. Παιχνίδι; Παγίδα; Πλεκτάνη; Ανατροπές, κατηγορούμενοι και κατήγοροι. Καταστάσεις αγωνίας, με καυστικό χιτσκοκικό χιούμορ, στο κλίμα των αστυνομικών μυθιστορημάτων της Αγκάθα Κρίστι. Ενας συνδυασμός κινηματογραφικής και θεατρικής πράξης.
• Το Θεατρικό Εργαστήρι Νέας Ορεστιάδας «Διόνυσος» παρουσιάζει δύο νέες παραγωγές. Τα έργα «Με δύναμη από την Κηφισιά» των Κεχαΐδη – Χαβιαρά και «Art» της Γιασμίνα Ρεζά, εναλλάσσονται κάθε Κυριακή και Τετάρτη (από 22/2- 12/4) στο Πολιτιστικό Πολύκεντρο Δήμου Ορεστιάδας. Στο «Με δύναμη από την Κηφισιά», τέσσερις γυναίκες επιθυμούν να αλλάξουν τη ζωή τους. Να ξεφύγουν, να ταξιδέψουν, να γελάσουν, να κλάψουν. Να αισιοδοξούν για το αύριο. Το έργο πραγματεύεται τις σχέσεις των δύο φύλων, τον έρωτα, την απομόνωση της σύγχρονης ζωής, τη σχιζοφρένεια της καθημερινότητάς μας. Παίζουν: Αργυρώ Καραβά, Ιωάννα Μουτουσίδου, Ξανθή Εμμανουηλίδου, Αννα Πατούνα. Προσαρμογή – σκηνοθεσία, video, μουσική επιμέλεια Ακη Τσονίδη, σκηνικά Νίκου Πατούνα, κοστούμια της Χρύσας Δαπόντε. Το έργο «Art» μιλά, με αφορμή την αγορά ενός πανάκριβου, ολόλευκου, ανεικονικού πίνακα ζωγραφικής, για τη φιλία τριών ανδρών. Εντάσεις, συγκρούσεις, συναισθηματισμοί, αλήθειες, ψέματα, σχέσεις ισορροπούν σε τεντωμένο σχοινί. Παίζουν: Ακης Τσονίδης, Σαράντης Σαραντίδης, Νίκος Πατούνας. Μετάφραση Σταμάτη Φασουλή, προσαρμογή -σκηνοθεσία – μουσική επιμέλεια Ακη Τσονίδη, σκηνικά – κοστούμια Χρύσας Δαπόντε – Νίκου Πατούνα.
• Ο θίασος «Μνήμη» των Χανίων παρουσιάζει (έως 8/3, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή) το έργο του Πέτερ Χάντκε «Υπόγειο μπλουζ» (2003), στο θέατρο «Κυδωνία» (Υψηλαντών 12, Χανιά), σε μετάφραση Γιώτας Λαγουδάκου, σκηνοθεσία, εικαστική αντίληψη Μιχάλη Βιρβιδάκη – Μαρίας Μπαλαντίνου, σύνθεση ήχων Δημήτρη Ιατρόπουλου, μουσική επιμέλεια Λίλας Τρουλλινού. Παίζουν: Μιχάλης Βιρβιδάκης, Νίκη Μιχαλούδη και Μαρία Μπαλαντίνου (φωνή που ακούγεται από τα μεγάφωνα των σταθμών). Στις 15/3 ο θίασος θα παρουσιάσει το έργο στο θέατρο «Τεχνοχώρος» της Λεμεσού, προσκεκλημένος της Εταιρείας Θεατρικής Ανάπτυξης Λεμεσού.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

27/10/2005

— Οι πρεμιέρες συνεχίζονται

5/2/2005

— Νέες και… επίσημες

21/12/2003

— Μέρες «ευνοϊκές» … για θέατρο

12/10/1998

— Μήνας θεάτρου

7/10/1997

— Ετοιμάζονται για αυλαία

**«Η ώρα που δεν ξέραμε τίποτε ο ένας για τον άλλο» του Πέτερ Χάντκε, στο Θέατρο «Σημείο»

Το νόημα της σιωπής

Της ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΜΑΤΖΙΡΗ

Η υπόθεση. Δεν υπάρχει. Σύμφωνα με το κείμενο, σε μια ηλιόλουστη πλατεία, εκατό άτομα βαδίζουν, τρέχουν, χαζεύουν, χειρονομούν, κοντοστέκονται, προσπερνούν ή χαιρετούν ο ένας τον άλλον, σε ομάδες, ανά δύο, ή μόνοι. Αργόσχολοι, Τεχνοκράτες, Αθλητές, Εργάτες, Παιδιά, Περιθωριακοί, Αδιευκρίνιστοι, Καλόγριες, Νοικοκυρές, Ζητιάνοι, Μετανάστες, αλλά και πρόσωπα μυθικά, ο Μωυσής, ο Αβραάμ, ο Ισαάκ. Μια διάσταση μεταφυσικού ορίζοντα στον ανθρώπινο μικρόκοσμο της καθημερινότητας. Φιγούρες ετερόκλιτες, βουβές, σαν πίνακες του Ντε Κίρικο ή σαν παλιές γιαπωνέζικες ξυλογραφίες.

Ολοι οι ηθοποιοί της παράστασης που σκηνοθέτησε ο Νίκος Διαμαντής

Μέσα στον βομβαρδισμό από λέξεις και μηνύματα, το σιωπηλό έργο του Χάντκε έχει κάτι το ευεργετικό, που φέρει συνάμα και μια περίεργη ένταση. Καμιά κουβέντα, καμιά σκέψη, καμιά ανάλυση. Μόνο η αέναη, κυματοειδής κίνηση εικόνων που εγκιβωτίζουν την «αιώνια επιστροφή» της ζωής -μέρες, μήνες, χρόνια, αποχαιρετισμούς, θανάτους, συναντήσεις, προσπεράσματα- στον χρόνο μιας τυχαίας ώρας, καθώς πίνουμε καφέ σε κάποια πλατεία, χαζεύοντας τους περαστικούς (όπως ο συγγραφέας κατά τη σύλληψη του έργου).

Σημειώσεις μου από την παράσταση στο παρισινό θέατρο Σατλέ («Ε», 14.1.95): «ο θεατής μαντεύει τις παραξενιές, τις επιθυμίες, την κούραση, την εσωστρέφεια και τη μοναξιά αυτών των άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων. Είναι γραμμένα στο σώμα και στις κινήσεις τους. Σαν μαέστρος ορχήστρας, ο Λουκ Μποντί σκηνοθετεί τη σιωπή με μουσική ακρίβεια. Επιτέλους «μια ώρα που δεν ξέραμε τίποτε ο ένας για τον άλλο». Επιτέλους σιωπή».

Αυτή η σιωπή, η πεμπτουσία ενός έργου που αδράχνει προς την εσώτερη εμπειρία του ρεμβασμού, την αμιγή χαρά τού βλέπειν, απουσιάζει ολοσχερώς από την παράσταση του «Σημείου». Με αφοπλιστική αμεριμνησία και σιγουριά, ο Νίκος Διαμαντής αποφασίζει να καταργήσει τις παγίδες ενός «μουγγού» έργου και την πρόκληση της αναμέτρησης με μια «εξοργιστική» 90λεπτη αλαλία. Οταν σπουδαίοι συνάδελφοί του (Μποντί, Πάιμαν) σπαζοκεφάλιασαν πώς να σκηνοθετήσουν την απουσία γλώσσας, σε μια σπάνια ευκαιρία συμφιλίωσης τέχνης και ζωής, ο Διαμαντής επιλέγει την υπερκινητικότητα και την πολυλογία. Το πρόβλημα δεν είναι, αν σε μια επίδειξη «φτωχού θεάτρου» οι εκατό ρόλοι με τα ανάλογα κοστούμια και αξεσουάρ συμπτύσσονται σε εφτά. Είναι η απορία, ποιο όραμα υπηρετούν αυτοί οι δυναμικοί και επιδέξιοι νέοι ηθοποιοί, σε αθλητικές φόρμες και επιγονατίδες(!), επιδιδόμενοι σε ατελέσφορες διαδικασίες. Στην αναπαράσταση ενός κόσμου αισθήσεων, όπως η μουσική και η ζωγραφική, μέσα από κοπιώδη παντομίμα, αυτοσχεδιασμούς, μίμηση ήχων (πουλιά, αεροπλάνα, κορναρίσματα) και -το πιο ολέθριο- την ακατάσχετη απαγγελία με θεατρικό στόμφο των σκηνοθετικών οδηγιών του συγγραφέα (μετάφραση Κατερίνα Σχινά).

Ολοι μιλούν, μόνοι ή ως Χορός, με κορυφαία την Ιωάννα Μακρή. Περιγράφουν τι συμβαίνει («ένας διασχίζει τρέχοντας»), τι πρόκειται να συμβεί, δραστηριότητες και καταστάσεις που δεν βλέπουμε, ποιος είναι τι, ποια η σχέση του με τα ανιστορούμενα. Κάποια στιγμή, τα πήγαιν’ έλα κοπάζουν και η βραδιά δείχνει να αποκτά ενδιαφέρον.

Σημάδια βίας σκιάζουν τις ομαδικές «ανακοινώσεις», ο ένας σπρώχνει τον άλλο, μουγκρητά και ψαλμωδίες αντηχούν στην τετράγωνη, άδεια σκηνή. Κατόπιν, σταδιακά οι τόνοι ημερεύουν, επέρχεται σιγή και ένα συλλογικό ατένισμα κάποιου «ιερού φωτός» πάνω ψηλά, υπό τον ήχο μιας υπερκόσμιας μελωδίας, δίνει την αίσθηση πλησιάσματος αυτού του διασκορπισμένου όχλου.

Μια ωραία στιγμή άσκησης ζωής, έπειτα από μια μακριά ώρα μονολιθικών πειραματισμών, χωρίς θεατρική κοκεταρία και χωρίς χώρο για ποίηση και σαγήνη. Τόσα λόγια, τόση κίνηση και πίσω το κενό -μέχρι 10′ πριν το τέλος.

Ηθοποίοι: Αυγουστίνος Ρεμούνδος, Ελενα Αρβανίτη, Γιώργος Μερτζιάνης, Νάσια Κυριάκου, Νίκος Παντελίδης, Δανάη Παπαδοπούλου. *

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 – 20/12/2008