«Marat/Sade», του Πίτερ Μπρουκ στις 16 Φεβρουαρίου

Με τη σπάνια προβεβλημένη στη χώρα μας ταινία «Marat/Sade», του Πίτερ Μπρουκ, συνεχίζονται, την Τρίτη 16 Φεβρουαρίου, οι προβολές «Κινηματογράφος και Θέατρο» που συνδιοργανώνουν το Εθνικό Θέατρο και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου στην αίθουσα της Ταινιοθήκης.

Η προβολή της ταινίας γίνεται με αφορμή την παράσταση «Μαρά/Σαντ» του Πέτερ Βάις σε σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου στη Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού. Μετά τη προβολή της ταινίας θα ακολουθήσει συζήτηση με την κριτικό κινηματογράφου Μαρία Κατσουνάκη, την Έφη Θεοδώρου, την Εύα Στεφανή και τους συντελεστές της παράστασης.

Είκοσι χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, έγκλειστος στο άσυλο του Σαραντόν, εφαρμόζει τη μέθοδο της δραματοθεραπείας σκηνοθετώντας την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Ζαν-Πωλ Μαρά, με «ηθοποιούς» τους ίδιους τους τρόφιμους του ασύλου.

Βήμα –βήμα, καθώς εξελίσσονται στη «σκηνή» τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία του Μαρά, τα όρια ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτα και το έργο μετατρέπεται σ’ ένα αιχμηρό και επίκαιρο σχόλιο για την επανάσταση και τη σύγκρουση της ατομικής ελευθερίας με το ιστορικό και κοινωνικό χρέος.

Το «Μαρά / Σαντ»  ή «Η καταδίωξη και η δολοφονία του Ζαν –Πωλ Μαρά, όπως παρουσιάστηκε από τον θεατρικό όμιλο του Ασύλου του Σαραντόν υπό τη διεύθυνση του κυρίου ντε Σαντ» όπως είναι ολόκληρος ο τίτλος του έργου γράφτηκε από τον Πέτερ Βάις το 1963, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα ο Πίτερ Μπρουκ το μετέφερε στη μεγάλη οθόνη με τους Πάτρικ Μαγκί, Ίαν Ρίτσαρντσον, Μάικλ Γουίλιαμς.

Έναρξη προβολής: 20:00. Είσοδος ελεύθερη για το κοινό

Τι βγήκε τελικά από την επανάσταση;

Οι σκηνές γεμίζουν, τα οικονομικά προβλήματα διευθετούνται σιγά σιγά και με ηρεμία πια ο διευθυντής του Εθνικού θεάτρου Γιάννης Χουβαρδάς και το «δεξί του χέρι», η Εφη Θεοδώρου παρακολουθούν το αποτέλεσμα.

• Η επαφή και οι προβληματισμοί της νέας γενιάς με το έργο του Πέτερ Βάις «Μαρά, Σαντ» στο Εθνικό

• Της Γιωτας Συκκα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 27 Iανoυαρίου 2010

ΘΕΑΤΡΟ. Οι σκηνές γεμίζουν, τα οικονομικά προβλήματα διευθετούνται σιγά σιγά και με ηρεμία πια ο διευθυντής του Εθνικού θεάτρου Γιάννης Χουβαρδάς και το «δεξί του χέρι», η Εφη Θεοδώρου παρακολουθούν το αποτέλεσμα. Μόλις ετοίμασε άλλωστε και τη δική της παράσταση, που έφερε πολλούς 17αρηδες στην πρώτη κρατική σκηνή, η αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια χαίρεται όταν βλέπει παιδιά στην ηλικία του γιου της, ανάμεσα στους θεατές. Μαθητές λυκείων που προβληματίζονται με το ιδεολογικό αδιέξοδο της εποχής τους, ψάχνοντας απαντήσεις όπως κι αυτή για τη φύση της επανάστασης.

Το έργο του Πέτερ Βάις «Μαρά, Σαντ» στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το αντιμετώπισε ως στοίχημα. Ηθελε να γνωρίσει η νεότερη γενιά αυτό το κείμενο. «Αλλωστε τα ζητήματα που έθεσε ο συγγραφέας του, μοιάζουν να αφορούν την επανάσταση ή έστω ζητήματα της δεκαετίας του ’60. Να όμως που παραμένουν άλυτα και ανοιχτά από τότε».

Δεν έπεσε έξω. Από την προ-πρεμιέρα κιόλας, όπου οι θεατές συζητούν μετά το τέλος της παράστασης, κατάλαβε πως σωστά έπραξε: «Το κοινό ζητούσε διευκρινίσεις πάνω στις θέσεις του Μαρά και του Σαντ».

Καλώς ή κακώς τον πρώτο τον γνωρίζουμε όλοι ως μια από τις σημαντικότερες μορφές της Γαλλικής Επανάστασης που δολοφονήθηκε από τη Σαρλότ Κορντέ, αλλά δεν γνωρίζουμε ακριβώς τις θέσεις του. «Γι’ αυτό κάποια στιγμή στη διάρκεια της παράστασης μοιράζονται στο κοινό προκηρύξεις με αποσπάσματα από αυτές, όπως δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Ο φίλος του λαού”», λέει η σκηνοθέτις. Εκεί βλέπουμε τις ακραίες θέσεις του και σε σχέση με τη στάση των κυβερνήσεων και των πολιτών. Βλέπουμε όμως και τις θέσεις του Σαντ. Τον Μαρκήσιο που γνωρίζουμε μέσα από την ιδιότητα του ακραίου σεξομανούς, όχι τόσο όμως από τη φιλοσοφία του που είναι άκρως πεσιμιστική και αυτοκαταστροφική.

«Ο Σαντ είναι προφανώς υπέρμαχος της απόλυτης ελευθερίας του ανθρώπου. Δεν συνηγορεί υπέρ της κοινωνικής αλλαγής που υποστηρίζει ο Μαρά. Από την άλλη πλευρά όμως βλέπει τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από έναν εκφυλισμένο σοσιαλισμό», λέει η Εφη Θεοδώρου.

• Είναι πολυτέλεια η τέχνη;

Η σύνδεση με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου που είχαμε πρόπερσι και τόσων ζητημάτων που παραμένουν ανοιχτά για την ατομική ελευθερία, την οικονομική εξάρτηση, τον ρατσισμό, τα φαντάσματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων, άρεσε στο κοινό… «Με προβλημάτισε και το ερώτημα που έθεσαν στον κόσμο οι φοιτητές και σπουδαστές των δραματικών σχολών όταν εισέβαλαν στα θέατρα παροτρύνοντας το κοινό να βγει στους δρόμους. Αλλά και στην παράσταση του Κολτές “Ρομπέρτο Τσούκο” που παιζόταν τότε στο Εθνικό.

Είναι πράγματι πολυτέλεια η τέχνη; Μπορεί να μιλήσει για τα καυτά ζητήματα επικαιρότητας ή όχι».

Το θέατρο, πιστεύει, «παραμένει εργαλείο ισχυρής πολιτικής παρέμβασης». Το βλέπει και στις αντιδράσεις του κοινού. «Οι παλιότεροι που γνώριζαν το κείμενο ή είχαν δει ανέβασμά του στο θέατρο, παρατηρούν την αντοχή του έργου στον χρόνο. Οι νεότεροι το ανακαλύπτουν μέσα από όσα τους απασχολούν. Κάθε ηλικία το υποδέχεται με τον τρόπο της. Οι Ελληνες πάντως είναι ευαισθητοποιημένοι με τις φιγούρες των μοναχικών επαναστατών».

• Η ροκ διάθεση

Στο έργο ο Μαρκήσιος ντε Σαντ σκηνοθετεί στο άσυλο του Σαραντόν την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Ζαν Πολ Μαρά, με ηθοποιούς τους ίδιους τους τροφίμους του ασύλου. Καθώς βλέπουμε στη «σκηνή» τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία, τα όρια ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτα και το έργο μετατρέπεται σε ένα επίκαιρο σχόλιο για την επανάσταση.

Η παράσταση στο Εθνικό στηρίζεται στο εύρημα θέατρο μέσα στο θέατρο. Η σύγχρονη ροκ διάθεση που έδωσε στις μουσικές του ο Νίκος Πλάτανος κρατάει το κοινό -που αναρωτιέται τι βγήκε από την επανάσταση- σε ένταση, ενώ το βίντεο της Εύας Στεφανή με τριτοετείς σπουδαστές της δραματικής του Εθνικού ολοκληρώνει σε δράση την εικόνα.

Παίζουν: Μιχάλης Αφολαγιάν, Κώστας Βασαρδάνης, Κόρα Καρβούνη, Ηλίας Κουνέλας, Παναγιώτης Λάρκου, Θέμης Πάνου, Μάκης Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Πλάτανος, Γιώργος Τζαβάρας, Ελενα Τοπαλίδου, Πρόδρομος Τσινικόρης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Μηνάς Χατζησάββας.

Μαρά/Σαντ: Θέατρο και επανάσταση

Ο Μηνάς Χατζησάββας κρατά τον ρόλο του μαρκήσιου Ντε Σαντ στο έργο του Πέτερ Βάις

Στο έργο που έκανε παγκοσμίως γνωστό τον Γερμανό συγγραφέα Πέτερ Βάις, χάρη κυρίως στο ανέβασμά του από τον Πήτερ Μπρουκ το 1964 στο Λονδίνο, το Μαρά/Σαντ ή, όπως είναι ο πλήρης τίτλος του Η καταδίωξη και η δολοφονία του Ζαν-Πωλ Μαρά, όπως παίχτηκε από τον θεατρικό όμιλο του Ασύλου του Σαραντόν με τη διεύθυνση του κυρίου ντε Σαντ (ο Βάις αρέσκετο στους μακροσκελείς τίτλους) επιστρέφει το Εθνικό Θέατρο.

Στη Νέα Σκηνή του θεάτρου παρουσιάζεται, σε σκηνοθεσία της Έφης Θεοδώρου, ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά κείμενα του σύγχρονου θεάτρου, που επικεντρώνεται στον προβληματισμό για την επανάσταση και τη σύγκρουση της ατομικής ελευθερίας με την ιστορία…

Θέατρο μέσα στο θέατρο όλη η παράσταση, καθώς ο χώρος όπου διαδραματίζεται είναι τα λουτρά του ασύλου φρενοβλαβών της Σαραντόν, εκεί όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο «θείος» (κατ’ άλλους δυσώνυμος) μαρκήσιος Ντε Σαντ. Ο έγκλειστος μαρκήσιος ανέβαζε θεατρικές παραστάσεις με ηθοποιούς τους υπόλοιπους εγκλείστους και, εκκινώντας από αυτό το ιστορικό γεγονός, ο Π. Βάις τοποθετεί τους ήρωές του στα 1808, εποχή που η ναπολεόντεια αυτοκρατορία έχει εξαντλήσει την ορμή της Γαλλικής Επανάστασης. Σε αυτήν και στον πρωταγωνιστή της Ζαν Πωλ Μαρά, που δολοφονήθηκε στα 1793, επιστρέφει χάρη στους ηθοποιούς-εγκλείστους ο Σαντ, επιτρέποντας στον Π. Βάις να δημιουργήσει έναν «ανίερο» διάλογο ανάμεσα στις δύο εποχές, ανάμεσα στην επανάσταση και τη θεσμοποίησή της…

Στην παράσταση του Εθνικού (που είναι η δεύτερη φορά που παρουσιάζει το έργο αυτό του Π. Βάις, μετά το ανέβασμά του σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη το 1989) το ρόλο του μαρκήσιου Ντε Σαντ κρατά ο Μηνάς Χατζησάββας. Τους υπόλοιπους ρόλους ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Μιχάλης Αφολαγιάν, Κώστας Βασαρδάνης, Κόρα Καρβούνη, Ηλίας Κουνέλας, Παναγιώτης Λάρκου, Θέμης Πάνου, Μάκης Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Πλάτανος, Γιώργος Τζαβάρας, Έλενα Τοπαλίδου, Πρόδρομος Τσινικόρης και Γαλήνη Χατζηπασχάλη. [Η ΑΥΓΗ: 15/01/2010]

Πέτερ Βάις «Μαρά/Σαντ» (15/1) από τη Νέα Σκηνή – «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου

• Το σπουδαίο πολιτικό έργο του Πέτερ Βάις «Μαρά/Σαντ», θα ανεβάσει (15/1) η Νέα Σκηνή -«Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία της αναπληρώτριας καλλιτεχνικής διευθύντριας Εφης Θεοδώρου. Το έργο αναζητά, με αφορμή ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, απαντήσεις για τη φύση της επανάστασης. Στο έργο του Βάις, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο μαρκήσιος ντε Σαντ, κρατούμενος στο άσυλο του Σαραντόν, σκηνοθετεί μέσα στο άσυλο την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Ζαν Πολ Μαρά, χρησιμοποιώντας σαν ερμηνευτές του έργου του «Ο θάνατος του Μαρά», τρελούς – τροφίμους του ασύλου. Βήμα βήμα, καθώς εξελίσσονται στη «σκηνή» τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία του Μαρά, τα όρια ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα, την τρέλα των τροφίμων, γίνονται δυσδιάκριτα και το έργο μετατρέπεται σε ένα αιχμηρό και επίκαιρο σχόλιο για την επανάσταση και τη σύγκρουση της ατομικής ελευθερίας με το ιστορικό και κοινωνικό καθήκον.
• Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης. Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη. Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Μουσική: Νίκος Πλάτανος. Βίντεο: Εύα Στεφανή. Κίνηση: Αμάλια Μπέννετ. Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης. Παίζουν: Μιχάλης Αφολαγιάν, Κώστας Βασαρδάνης, Κόρα Καρβούνη, Ηλίας Κουνέλας, Παναγιώτης Λάρκου, Θέμης Πάνου, Μάκης Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Πλάτανος, Γιώργος Τζαβάρας, Ελενα Τοπαλίδου, Πρόδρομος Τσινικόρης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Μηνάς Χατζησάββας. Προ-παράσταση: 14/01. Τελευταία παράσταση: 28/3.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

10/5/2002– Μνήμη – λήθη και «Μαρά»

24/3/2001– Η δολοφονία του Μαρά

Ατομική ελευθερία ή επανάσταση; Ιδού η απορία

Η Εφη Θεοδώρου σκηνοθετεί στη Νέα Σκηνή του Εθνικού το περίφημο έργο του Πέτερ Βάις «Μαρά/Σαντ». Οπου Μαρά είναι ο ηγέτης της Γαλλικής Επανάστασης, που δολοφονήθηκε στην μπανιέρα του από τη Σαρλότ Κορντέ. Και Σαντ ο εξίσου γνωστός σαδομαζοχιστής μαρκήσιος. Εδώ, βέβαια, αναλαμβάνει έναν διαφορετικό ρόλο: του διανοούμενου που συγκρούεται με τον στρατευμένο αριστερό, αμφισβητώντας τη χρησιμότητα της βίας.

Η Εφη Θεοδώρου καταργεί στην παράσταση τον χώρο του ασύλου, που ήθελε ο Βάις. Η μπανιέρα, όμως πραμένει. Γύρω και μέσα σ’ αυτήν οι Κ. Βασαρδάνης, Κόρα Καρβούνη, Μ. Χατζησάββας

Ενας ροκ «Μαρά/Σαντ» ανεβαίνει την Παρασκευή στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου (κτίριο Τσίλερ). Το σημαντικότερο θεατρικό έργο του Πέτερ Βάις, θέατρο εν θεάτρω στο όριο της μπρεχτικής όπερας και του καμπαρέ, κυρίως όμως ευφυές hommage στην Επανάσταση, δεν θα εκτυλίσσεται όπως το ήθελε ο δημιουργός του σε άσυλο ανιάτων. Η σκηνοθέτρια της παράστασης και αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Εφη Θεοδώρου επέλεξε να εκτυλίσσεται στο «σήμερα». Αλλωστε η αποστασιοποίηση είναι εκ των ων ουκ άνευ συνθήκη του απαιτητικού έργου. Με άλλα λόγια, θέλησε ένα κείμενο που πατά στις μεθόδους της σοφιστικής διαλεκτικής με επιχειρήματα υπέρ και κατά των βίαιων κοινωνικών αλλαγών, υπέρ και κατά της αιματηρής Επανάστασης, να είναι «μπολιασμένο» από το παρόν μας.

Αυτός είναι και ο λόγος που η σκηνική δράση θα συνομιλεί με ένα «χαλί»-βίντεο από τη μαγνητοσκόπηση έξι μαθημάτων στη Δραματική Σχολή του Εθνικού. Τα μαθήματα, που φίλμαρε η Εύα Στεφανή, έγιναν πάνω στο κείμενο «Μαρά/Σαντ» με συντονίστρια την καθηγήτρια Θεοδώρου.

Πρόσωπα-κλειδιά τού έργου είναι ο Ζαν Πολ Μαρά (1743-1793) από τις ηγετικές μορφές της Γαλλικής Επανάστασης, μαζί με τον Ροβεσπιέρο και τον Νταντόν, που δολοφονήθηκε στο μπάνιο του από τη Σαρλότ Κορντέ, και ο Μαρκήσιος ντε Σαντ (1740-1814). Τους υποδύονται αντίστοιχα ο Κώστας Βασαρδάνης και ο Μηνάς Χατζησάββας. Σαν δύο σοφιστές ή σαν ιδανικοί πλατωνικοί συνομιλητές αγορεύουν υπέρ και κατά της βίας και της Επανάστασης. Στην πραγματικότητα οι δύο αυτές ιστορικές προσωπικότητες δεν συναντήθηκαν ποτέ. Ανέλαβε να τους φέρει κοντά ο Πέτερ Βάις χάρη σε μια ευφυή συνθήκη: περίπου είκοσι χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο Σαντ, έγκλειστος στο άσυλο του Σαραντόν, σκηνοθετεί με τους υπόλοιπους «τρόφιμους» μια παράσταση για το χρονικό της δολοφονίας του Μαρά.

Στη σάλα των λουτρών του θεραπευτηρίου τοποθέτησε ο Βάις το φιλοσοφικό και πολιτικό μουσικό έργο του. Εκεί, ανάμεσα σε μια μπανιέρα-κρεβάτι κι ένα αντικείμενο που παραπέμπει στο σύμβολο της γαλλικής Τρομοκρατίας, την γκιλοτίνα, ο διευθυντής του ασύλου κύριος Κουλμιέ (Θέμης Πάνου), η δολοφόνος του Μαρά, Σαρλότ Κορντέ (Κόρα Καρβούνη), ο τελάλης (Μάκης Παπαδημητρίου), η σύντροφος του Μαρά, Σιμόνη Εβράρ (Ελενα Τοπαλίδου), ο Γιρονδίνος Ντιπερέ (Δημήτρης Πασσάς) και ο υπέρμαχος της ένοπλης Επανάστασης Ζακ Ρου (Πρόδρομος Τσινικόρης) θα θέτουν ερωτήματα που σήμερα προβάλλουν τραγικά επίκαιρα.

«Μαρά, τι βγήκε από την Επανάσταση;», είναι η μόνιμη επωδός των τραγουδιστών. Και παρ’ ότι ο Μαρά θεωρεί πως «δεν μπορούμε να χτίσουμε αν δεν γκρεμίσουμε τα πάντα ώς τα θεμέλια», στο τέλος τον ζώνει η αμφιβολία. Σ’ αυτή θέλει άλλωστε να συνοψίσει το αριστούργημά του ο Βάις. Το επιβεβαιώνει διά στόματος Σαντ. «Θελήσαμε να δοκιμάσουμε αντίθετες θέσεις στους διαλόγους για να φωτίσουμε τη διαρκή αμφιβολία», αποκαλύπτει ο ήρωας.

«Το «Μαρά/Σαντ» είναι ένα έργο αναπάντεχο, που εστιάζει στην αντιπαράθεση, τη σύγκρουση ανάμεσα στον ακραίο ατομικισμό, που εκπροσωπεί ο Σαντ, και την ιδέα της βίαιης Επανάστασης, που εκπροσωπεί ο Μαρά. Ο Βάις παραχωρεί στον θεατή την ευθύνη να δώσει την απάντηση. Δεν παίρνει θέση», υποστηρίζει η Θεοδώρου.

Το έργο είναι μια «γροθιά για τον θεατή» όχι μόνο εξαιτίας της επίκαιρης πολιτικής συζήτησης που θέτει επί σκηνής αλλά, σύμφωνα με τη Θεοδώρου, «και λόγω της εναλλαγής του γλωσσικού στιλ και ύφους». «Στη δομή του το σοβαρό ενυπάρχει με το κωμικό, το ευγενικό με το χυδαίο, το εκλεπτυσμένο με το τραχύ, το εγκεφαλικό με το σωματικό. Ετσι περνάμε από σκηνές καμπαρέ και κωμικά στιγμιότυπα σε σκηνές πλατωνικών φιλοσοφικών διαλόγων».

• Ο Βάις, στρατευμένος δημιουργός, μέλος του ΚΚ Σουηδίας, τι θέλει στην πραγματικότητα να πει με το έργο του; Παίρνει θέση υπέρ ενός από τους δύο ήρωες, υπέρ μιας απ’ τις δύο ιδεολογίες;

«Ο Βάις διχάζεται ανάμεσα στον Σαντ και στον Μαρά. Μας υπενθυμίζει με το έργο του ότι η ιστορία δεν είναι ένα ρεύμα, που μας παρασύρει. Πρέπει να μάθουμε να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας. Ως επιδέξιος μοντέρ μανιπουλάρει με φοβερή ελευθερία ιστορικά στοιχεία για να μιλήσει γι’ αυτά που προφανώς απασχολούν τον ίδιο ως αριστερό και άνθρωπο της διανόησης το 1963».

• Δηλαδή;

«Είχε μέσα του ανοιχτό το ερώτημα «η βία είναι ο δρόμος;». Κάνει λοιπόν τον Μαρά απολογητή της βίας και τον Σαντ αρνητή της. Η συζήτηση για τη «βία» είναι ένα στοιχείο που κάνει εξαιρετικά επίκαιρο το «Μαρά/Σαντ» σήμερα. Ζήσαμε κι εμείς πρόσφατα ένα απρόσμενο ξέσπασμα βιαιότητας. Ο Δεκέμβριος συνδέει το δικό μας παρόν με το κείμενο του Βάις. Φαίνεται, το αίτημα για Επανάσταση υφίσταται και σήμερα».

• Στην παράστασή σας καταργείτε τη συνθήκη του ασύλου και των τροφίμων του. Γιατί;

«Ο Βάις μαρτυρά ότι στο Σαραντόν οι έγκλειστοι δεν ήταν ψυχοπαθείς αλλά ακραία, ανένταχτα πολιτικά και κοινωνικά στοιχεία -όπως κι ο σαδομαζοχιστής Σαντ. Αν επομένως η παράστασή μας κάνει πίσω στον τομέα της τρέλας, η δράση εισέρχεται σε έναν χώρο επίσης περιφραγμένο, τη θεατρική σκηνή, όπου υπάρχουν άλλοι περιορισμοί. Καταργείται η συνθήκη του ασύλου αλλά επικρατεί η συνθήκη του θεάτρου. Κι αν δεν έχουμε ένα έργο για την τρέλα, έχουμε μια παράσταση για τα ίδια τα όρια της τέχνης. Ο Βάις υπαινίσσεται ότι σε δύσκολους καιρούς πρέπει να δράσουμε και το θέατρο με έναν τρόπο είναι εργαλείο».

• Δεν είναι όμως τόσο αβασάνιστη και τυχαία η σύνδεση της Επανάστασης με το ψυχιατρείο. Ηταν το «κλειδί» για τη σύνδεση κάποιων προσώπων.

«Το έργο γράφτηκε το ’63. Η ψυχανάλυση, το σωματικό θέατρο και το θέατρο της σκληρότητας του Αρτό βρίσκονταν τότε στο απόγειο. Κι ο Βάις εφευρίσκει τη σύμβαση του ασύλου για να δέσει με έναν δραματουργικό ιστό τα βασικά πρόσωπα της ιστορίας, τον Μαρά και τη Σαρλότ Κορντέ. Το τρίτο πρόσωπο, δηλαδή ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, ήταν η λύση».

• Γιατί επέλεξε τον Μαρκήσιο ντε Σαντ;

«Γιατί η εκρηκτική προσωπικότητά του δημιουργούσε έναν ενδιαφέροντα αντιθετικό πόλο στη θεωρία του Μαρά. Ο Σαντ αρχικά ήταν ενταγμένος στην Επανάσταση και αναγνώριζε την αναγκαιότητά της. Στο έργο του Βάις ο Σαντ έχει μετατοπιστεί. Θεωρεί πια το αίτημα της ατομικής ελευθερίας βασικότερο».

• Συχνά η επιχειρηματολογία του Μαρά παραπέμπει σε μανιφέστα των κομμουνιστικών κομμάτων.

«Είναι αυτούσιοι οι λόγοι του από την εφημερίδα που έβγαζε, το «Φύλλο του λαού», και από τις προκηρύξεις του. Ο Βάις φτιάχνει ένα θέατρο-ντοκουμέντο. Ο λόγος του Μαρά είναι ο λόγος του κομμουνιστή που θεωρεί ότι η εξουσία -ακόμη και η επαναστατική- αναπαράγεται. Ο Μαρά επαναστατεί στην ιδέα ότι αυτοί που έκαναν την Επανάσταση μετά την εκμεταλλεύτηκαν».

• Το μουσικό σκέλος του έργου, πολύ ισχυρός πόλος στη δομή του, πώς το αντιμετωπίζετε;

«Τα 14 τραγούδια του Νίκου Πλάτανου, που ερμηνεύονται από 6 ηθοποιούς ζωντανά, είναι πολύ κοντά στο σήμερα. Είναι μια ροκ μουσική, γιατί και τα αιτήματά μας είναι ροκ και γιατί οι επαναστάτες του 18ου αιώνα είναι πολύ κοντά στα αιτήματα των σημερινών νέων». *

• Μεταξύ Ιστορίας και Θεάτρου

Κώστας Βασαρδάνης: ο επαναστάτης Μαρά

Στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου ο Κώστας Βασαρδάνης, που υποδύεται τον Μαρά, μουλιάζει βυθισμένος σε μια μπανιέρα, καθώς ο υπέρμαχος της ένοπλης πάλης Γάλλος επαναστάτης υπέφερε από χρόνια δερματοπάθεια. Ανακουφιζόταν μόνο με το νερό.

«Ο Πέτερ Βάις έχει συλλάβει ένα χαρακτήρα που δεν είναι ο Μαρά. Είναι ένας χαρακτήρας που υποδύεται τον Μαρά», διευκρινίζει ο ηθοποιός. «Επομένως, δεν καλούμαι να παίξω τον επαναστάτη Ζαν-Πολ Μαρά. Υποδύομαι έναν ηθοποιό που υποδύεται τον Μαρά». Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ηθοποιός μένει αδιαμεσολάβητος από τη σκληροπυρηνική ιδεολογία του. Δεν την ενστερνίζεται όμως. Ο Μαρά παραδέχεται κάποια στιγμή στο έργο: «Είμαστε οι εφευρέτες της επανάστασης, αλλά δεν ξέρουμε ακόμα πώς να τη μεταχειριστούμε».

«Ενώ ο Βάις αντιπαραθέτει δύο ιδεολογίες φαινομενικά διαφορετικές, η μία υπέρ της πολιτικής επανάστασης, η άλλη υπέρ της προσωπικής επανάστασης, τελικά καταλήγει σε ένα ανοιχτό ερώτημα», υπογραμμίζει ο Βασαρδάνης.

Μηνάς Χατζησάββας: ο σκεπτικιστής Ντε Σαντ

«Ο Βάις είναι ο Μαρά και ο Σαντ μαζί» διατείνεται ο Μηνάς Χατζησάββας, που υποδύεται τον Σαντ. «Εγραψε το έργο ενώ βρισκόταν προ των πυλών η σεξουαλική επανάσταση κι ο Μάης του ’68. Οι άνθρωποι ψαχνόντουσαν. Πόσω δε μάλλον ο Βάις, ένας σκεπτόμενος κομμουνιστής, υπερψήφιζε το σταλινικό καθεστώς. Διοχέτευσε, δηλαδή, τις εσωτερικές συγκρούσεις και αναζητήσεις του στα δύο πρόσωπα».

Κι επειδή συνήθως «επανάσταση και τέχνη δεν συνδέονται», ο Χατζησάββας αισθάνεται με τον «Μαρά/Σαντ» τη μαγεία «μέσω του θεάτρου τα αταίριαστα να συνυπάρχουν». «Γι’ αυτό το λόγο είναι τόσο επίκαιρο το έργο», τονίζει. «Μιλά για την τέχνη, την ελευθερία και την αναρχία». Δεν ξεχνά ότι πέρσι νέα παιδιά εισέβαλαν στα θέατρα με σύνθημα: «Εσείς συζητάτε για θεωρίες ενώ έξω η επανάσταση ωρύεται».

Κόρα Καρβούνη: η ιδεαλίστρια Σαρλότ Κορντέ

«Υποχείριο του Σαντ». «Ιδεαλίστρια με πρότυπο τη Ζαν Ντ’ Αρκ και την Ιουδήθ». Ετσι συστήνει τη Σαρλότ Κορντέ, τη μορφωμένη αριστοκράτισσα και δολοφόνο του Μαρά, η ερμηνεύτριά της Κόρα Καρβούνη. «Διέπραξε ένα έγκλημα που ήταν καθαρή αυτοκτονία», προσθέτει. «Ηξερε πολύ καλά πως θα την οδηγούσαν στην καρμανιόλα». Η Καρβούνη, σε ένα «δεύτερο επίπεδο», βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν αναπάντεχο «ερωτισμό» μεταξύ της Κορντέ και του «αντιερωτικού, ασεξουαλικού» Μαρά. Και αντιμετώπισε το σκηνικό μαστίγωμα του Σαντ απ’ την ηρωίδα σαν ένα «παιχνίδι δύναμης ενώπιον του ευνουχισμένου Μαρά». «Είναι σαν να του λέει ο Σαντ: «Μαρά, μήπως να κάνουμε Επανάσταση μέσα από την τεράστια συνουσία της ανθρωπότητας;» Ή μήπως υπονοεί ότι αποδεχόμενοι τον ερωτισμό μας κάνουμε την προσωπική μας επανάσταση;»

• info Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης. Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη. Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Μουσική: Νίκος Πλάτανος. Κίνηση: Αμάλια Μπένετ.Παίζουν επίσης, οι Μιχάλης Αφολαγιάν, Ηλίας Κουνέλας, Παναγιώτης Λάρκου, Νίκος Πλάτανος, Γιώργος Τζαβάρας και Γαλήνη Χατζηπασχάλη.

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 9 Ιανουαρίου 2010

Μαρά/Σαντ του Πέτερ Βάις από τις 15 Ιανουαρίου στη Νέα Σκηνή – Νίκος Κούρκουλος

Η παράσταση ενός σπουδαίου πολιτικού έργου του Πέτερ Βάις, σε σκηνοθεσία της αναπληρώτριας καλλιτεχνικής διευθύντριας Έφης Θεοδώρου, αναζητά, με αφορμή μία από τις πιο καθοριστικές περιόδους της παγκόσμιας Ιστορίας, τις δικές της απαντήσεις για τη φύση  της επανάστασης

Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τη Γαλλική επανάσταση, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ σκηνοθετεί στο άσυλο του Σαραντόν την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Ζαν Πωλ Μαρά, με ηθοποιούς τους ίδιους τους τροφίμους του ασύλου. Βήμα-βήμα, καθώς εξελίσσονται στη «σκηνή» τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία του Μαρά, τα όρια ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτα και το έργο μετατρέπεται σε ένα αιχμηρό και επίκαιρο σχόλιο για την επανάσταση και τη σύγκρουση της ατομικής ελευθερίας με το ιστορικό και κοινωνικό καθήκον.

Η καταδίωξη και η δολοφονία του Ζαν-Πωλ Μαρά, όπως παίχτηκε από τον θεατρικό όμιλο του Ασύλου του Σαραντόν με τη διεύθυνση του κυρίου ντε Σαντ, όπως είναι ολόκληρος ο τίτλος του έργου, που γράφτηκε από τον Πέτερ Βάις το 1963,  παρουσιάζεται για δεύτερη μόλις φορά στο Εθνικό Θέατρο.

Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης
Σκηνοθεσία: Έφη Θεοδώρου
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Μουσική: Νίκος Πλάτανος
Βίντεο: Εύα Στεφανή
Κίνηση: Αμάλια Μπέννετ
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Δραματουργική συνεργασία: Έλενα Καρακούλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ασπασία – Μαρία Αλεξίου

Παίζουν: Μιχάλης Αφολαγιάν, Κώστας Βασαρδάνης, Κόρα Καρβούνη, Ηλίας Κουνέλας, Παναγιώτης Λάρκου, Θέμης Πάνου, Μάκης Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Πλάτανος, Γιώργος Τζαβάρας, Έλενα Τοπαλίδου, Πρόδρομος Τσινικόρης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Μηνάς Χατζησάββας

Προ-παράσταση: 14/01/2010
Πρώτη παράσταση: 15/01/2010
Τελευταία παράσταση: 28/03/2010

Mαρά, Ντε Σαντ και ροκ διάθεση…

H Eφη Θεοδώρου σκηνοθετεί το έργο του Πέτερ Bάις, ένα αιχμηρό σχόλιο για την επανάσταση και τη σύγκρουση της ατομικής ελευθερίας με το ιστορικό και κοινωνικό καθήκον

Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τη Γαλλική Eπανάσταση, ο Mαρκήσιος ντε Σαντ σκηνοθετεί στο άσυλο του Σαραντόν την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Zαν Πoλ Mαρά, με ηθοποιούς τους ίδιους τους τροφίμους του ασύλου. Bήμα βήμα, καθώς εξελίσσονται στη «σκηνή» τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία του Mαρά, τα όρια ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτα και το έργο μετατρέπεται σε ένα αιχμηρό και επίκαιρο σχόλιο για την επανάσταση και τη σύγκρουση της ατομικής ελευθερίας με το ιστορικό και κοινωνικό καθήκον.

O Kώστας Bασαρδάνης με τον Mηνά Xατζησάββα στο «Mαρά/Σαντ», που ανεβαίνει στη «Nέα Σκηνή – Nίκος Kούρκουλος» του Eθνικού Θεάτρου

«H καταδίωξη και η δολοφονία του Zαν Πoλ Mαρά, όπως παίχτηκε από τον θεατρικό όμιλο του Aσύλου του Σαραντόν με τη διεύθυνση του κυρίου ντε Σαντ», όπως είναι ολόκληρος ο τίτλος του έργου, γράφτηκε από τον Πέτερ Bάις το 1963. H Eφη Θεοδώρου το παρουσιάζει στη «Nέα Σκηνή – Nίκος Kούρκουλος» του Eθνικού Θεάτρου, από τις 15 Iανουαρίου, με τον τίτλο «Mαρά/Σαντ» (παραστάσεις έως 28/3).

H παράσταση αναζητά, με αφορμή μία από τις πιο καθοριστικές περιόδους της παγκόσμιας Iστορίας, τις δικές της απαντήσεις για τη φύση της επανάστασης, αφού το έργο, ενώ εκφράζει πολύ ισχυρές θέσεις, αφήνει ερωτήματα ανοιχτά.

«Tο Mαρά/Σαντ ήταν ένας τίτλος μυθικός για μένα: δύο πρόσωπα με κοινό σημείο το πάθος τους για το απόλυτο και την αφοσίωσή τους σε αυτό. O Mαρά έχει τάξει τον εαυτό του στην ιδέα της επανάστασης. H γραφή του Bάις τον συλλαμβάνει στον προθάλαμο του θανάτου -την τελευταία μέρα, λίγο πριν τον σκοτώσει η Σαρλότ Kορντέ- και τον ανακρίνει για όλες του τις πράξεις και τις παραλείψεις. Aυτό θέτει τον Σαντ προ των ευθυνών του, τον βάζει να αναρωτηθεί για τη χρησιμότητα της επανάστασης, για τα κέρδη και τις ζημιές της» σημειώνει η σκηνοθέτρια.

• Ο μηδενιστής

Tον ίδιο τον Bάις τον συγκινούσε η ιδέα του ήρωα, του επαναστάτη καθηλωμένου μέσα στην μπανιέρα του, ακινητοποιημένου από τα τραύματα και τις δερματικές παθήσεις του, που συνεχίζει να αγωνίζεται με όπλο την πένα. O Σαντ, από την άλλη, εμφανίζεται ως εκφραστής της ενδοσκόπησης. Mηδενιστής, δεν τρέφεται από ουτοπίες, αναγνωρίζει τη θνητότητα ως μοίρα του ανθρώπου και αφήνεται να ζει μέσα σε φαντασιώσεις. Eχει πληρώσει γι’ αυτές, έχει βασανιστεί, έχει περάσει κυριολεκτικά τη μισή ζωή του στη φυλακή, καταδιωκόμενος από την κοινωνία σαν άτομο περιθωριακό, ακραίο, επικίνδυνο για τα ήθη.

Bασική συνθήκη στο έργο του Bάις είναι αυτή του ασύλου. O Σαντ στήνει την παράστασή του στο άσυλο του Σαραντόν με ηθοποιούς τους έγκλειστους «ασθενείς». Στη δική της προσέγγιση το άσυλο και η τρέλα απουσιάζουν. «Φεύγει το άσυλο, αλλά μένει το θέατρο ως χώρος και ως περιορισμός δράσης». Eτσι το Mαρά Σαντ δεν παρουσιάζεται σαν ένα έργο για την τρέλα αλλά για τα «όρια της τέχνης, τα οποία είναι απεριόριστα». H μουσική (Nίκος Πλάτανος) παίζει προεξάρχοντα ρόλο και συναντά την εποχή μας με ροκ διάθεση. Mαρά ή Σαντ, εν τέλει; «Tαυτίζομαι με τον Mαρά, αλλά με πείθει ο Σαντ γιατί η δύναμη της φαντασίας για την οποία μιλάει είναι η δύναμη του θεάτρου» απαντά η Eφη Θεοδώρου.

H μετάφραση είναι του Mάριου Πλωρίτη, τα σκηνικά της Eύας Mανιδάκη και τα κοστούμια της Iωάννας Tσάμη. Παίζουν (αλφαβητικά): Mιχ. Aφολαγιάν, K. Bασαρδάνης, K. Kαρβούνη, Hλ. Kουνέλας, Π. Λάρκου, Θ. Πάνου, M. Παπαδημητρίου, Δ. Πασσάς, N. Πλάτανος, Γ. Tζαβάρας, Eλ. Tοπαλίδου, Πρ. Tσινικόρης, Γ. Xατζηπασχάλη, M. Xατζησάββας.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ, 04/01/2010

Το τέταρτο κουδούνι: Μαρά-Σαντ, Ο Θείος Βάνιας, Μαύρη γαλήνη…

O Μηνάς Χατζησάββας (στη φωτογραφία) θα ΄ναι ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, ο Νίκος Κουρής ο ασθενής που υποδύεται τον Ζαν- Πολ Μαρά και η Κόρα Καρβούνη η τρόφιμη του ψυχιατρείου της Σαραντόν που υποδύεται την Σαρλότ Κορντέ, τη δολοφόνο του- εξαιρετικό τρίο- στο «Μαρά- Σαντ» του Πέτερ Βάις που θ΄ ανεβάσει τον επόμενο χειμώνα στο Εθνικό- στην Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος»- η Έφη Θεοδώρου. Το έργο του Γερμανού Βάις- εν έτει 1808, επί Ναπολέοντος Α΄, όταν η Γαλλική Επανάσταση έχει καταντήσει αυτοκρατορία, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, έγκλειστος στο ψυχιατρικό άσυλο της Σαραντόν, σκηνοθετεί τους τροφίμους σ΄ ένα έργο του που αναπαριστά τη δολοφονία τού εκ των πρωτεργατών της Επανάστασης Ζαν- Πολ Μαρά το 1793 και σε μια παράσταση με πολλές παραμέτρους…-, γραμμένο το 1963-πρωτότυπος τίτλος «Η καταδίωξη και δολοφονία του Ζαν- Πολ Μαρά όπως παραστάθηκε από τους τροφίμους του ασύλου της Σαραντόν υπό τη διεύθυνση του Μαρκήσιου ντε Σαντ»-, έκανε πρεμιέρα το 1964 στο θέατρο «Σίλερ» του- τότε- Δυτικού Βερολίνου. Η φήμη του όμως εκτοξεύτηκε μέσα απ΄ την παράσταση, την ίδια χρονιά, του Πίτερ Μπρουκ στο Λονδίνο, με τον Βασιλικό Σαιξπηρικό Θίασο και με Σαντ τον Πάτρικ Μαγκί, «Μαρά» τον Ίαν Ρίτσαρντσον και «Κορντέ» την Γκλέντα Τζάκσον. Παράσταση που την επόμενη χρονιά μεταφέρθηκε στο Μπρόντγουέι ενώ το 1967 ο Πίτερ Μπρουκ τη μετέφερε, με τους ίδιους πρωταγωνιστές, στον κινηματογράφο. Στην Ελλάδα το βαθύτατα επηρεασμένο απ΄ το «θέατρο της σκληρότητας» του Αντονέν Αρτό και τον Μπέρτολτ Μπρεχτ έργο πρωτοπαρουσίασε- βέβαια…ο Κάρολος Κουν με το «Θέατρο Τέχνης» τη σεζόν 1965-΄66 με Δημήτρη Χατζημάρκο, Γιώργο Λαζάνη, Μάγια Λυμπεροπούλου στους αντίστοιχους ρόλους. (Φανταστείτε: Και μόνο μέσα στο χειμώνα αυτό ο Κουν ανεβάζει για πρώτη φορά εδώ «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ» του Άλμπι, για πρώτη φορά «Επιστάτη του Πίντερ, για πρώτη φορά «Μαρά- Σαντ»!!!). Το πιο πρόσφατο ελληνικό ανέβασμα του έργου έχει γίνει το χειμώνα του 2003-2004 (με επανάληψη την επόμενη σεζόν) απ΄ την ομάδα «Νέμεση» της Θεσσαλονίκης σε σκηνοθεσία Τίνας Στεφανοπούλου. Στο Εθνικό έχει ανεβεί μια μόνο φορά, με τον τίτλο «Η δολοφονία του Μαρά»: τη σεζόν 1988/ ΄89- επαναλήφθηκε και την επόμενη-, στο, τότε, «Γκαράζ» απ΄ τον Κοραή Δαμάτη με Γιώργο Τσιτσόπουλο, Τάσο Χαλκιά, Όλγα Δαμάνη.Ο Νίκος Χατζόπουλος (φωτογραφία) θα ερμηνεύσει τον επώνυμο ρόλο, ο Ακύλας Καραζήσης τον γιατρό Άστροφ, η Μαρία Σκουλά την Ελένα και η Άλκηστις Πουλοπούλου την Σόνια στον «Θείο Βάνια» του Τσέχοφ που θ΄ ανεβεί στο Εθνικό, τη σεζόν 2009- 2010, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά.

Για τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού θα ΄ναι ο δεύτερος Τσέχοφ που ανεβάζει. Το 1994- ΄95 είχε κάνει με το «Θέατρο του Νότου», στην Κεντρική Σκηνή του «Αμόρε», τις «Τρεις αδελφές».

Το έργο έχει να παιχτεί στην ελληνική σκηνή απ΄ την περσινή σεζόν 2007-2008, όταν το ανέβασε ο Γιώργος Μιχαηλίδης στο «Ανοιχτό Θέατρό» του. Στο Εθνικό έχει παρουσιαστεί μόνο μια φορά: το 1952- ΄53 απ΄ τον Κάρολο Κουν- η πέμπτη και τελευταία του σκηνοθεσία στο Εθνικό- με Βάνια τον Βασίλη Διαμαντόπουλο, Άστροφ τον Θάνο Κωτσόπουλο, Ελένα την Ρίτα Μουσούρη, Σόνια την Μαρία Αλκαίου και Σερεμπριακόφ τον Νίκο Παρασκευά.

Ό,τι πιο καλτ στο θέατρό μας φέτος. Ως τίτλος τουλάχιστον (διότι ως χώρος ήταν οι τουαλέτες του «Βios» όπου παίχτηκε η «Τριλογία» του Χάινερ Μίλερ): «Κορσεδία» απ΄ την ομάδα «Κούλα η Πλανιδού»! Δεύτερη Σκηνή στο θέατρο «Άσκηση», πίσω απ΄ το Πάντειο. Όπου, πάντως, το κείμενο μπορεί να ΄ναι λίγο από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα, αλλά η παράσταση των παιδιών πολλά καλά έχει. Και, ιδιαίτερα, ενέργεια και καθόλου συνηθισμένη αισθητική.

Όποιος διυλίζει τον κώνωπα, και γκρινιάζει, και ταλαιπωρεί κόσμο αυτά παθαίνει… Στο «Τέταρτο Κουδούνι» της περασμένης Πέμπτης η φωτογραφία της Αννίτας Δεκαβάλλα που παίζει στο «Πολύ καλά!» της Λίζας Κρον- ανεβαίνει στο «Θέατρο Εξαρχείων»- είχε πάρει τη θέση της φωτογραφίας της Μαρίας Κίτσου η οποία θα παίξει στα σονέτα του Σαίξπηρ που πρόκειται να ανεβούν στο «104». Και τούμπαλιν. Το μόνο κοινό που υπάρχει είναι πως τα δυο θέατρα είναι στον ίδιο δρόμο, σχεδόν απέναντι…

Ο Γιάννης Τσορτέκης είναι «επίσημα» στο σανίδι απ΄ το ΄95. Δεν είναι γνωστός στο «ευρύτερο κοινό». Αλλά έχει κάνει πολλά πράγματα στο θέατρο. Με το σπαθί του. Και με το Ήθος του. Έχει κάνει εξαιρετικά ρόλους σημαντικούς, είναι πιστωμένος με ενδιαφέρουσες σκηνοθετικές προτάσεις, έχει γράψει κείμενα θεατρικά- ένας άνθρωπος ζυμωμένος με το θέατρο.

Φέτος, όμως, απ΄ το «Δώμα» του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου», μας δίνει μια γερή γροθιά. Πήρε το, έτσι κι αλλιώς, συγκλονιστικό κείμενο του Δημήτρη Μαρωνίτη «Μαύρη γαλήνη», μαρτυρία του απ΄ τη βασανιστική κράτησή του στο ΕΑΤ/ ΕΣΑ τα χρόνια της χούντας ας μην ξεχνάμε…-, ταυτίστηκε απόλυτα μ΄ αυτό, βούλιαξε μέσα του, έμπλεξε την κάθε ίνα του κορμιού του με την κάθε λέξη του και σ΄ ένα σκληρά γυμνό χώρο, «εκφωνώντας» το κείμενο μπροστά σ΄ ένα μικρόφωνο με πόδι, σιωπώντας συνταρακτικά μπροστά στα κάγκελα ενώ καπνίζει- κι η κάθε ρουφηξιά είναι μαχαιριά- σ΄ αρπάζει απ΄ το λαιμό και σε ταρακουνάει. Για να δώσει τέρμα εκρηκτικό στα σαράντα ασφυκτικά λεπτά ορμώντας και σπάζοντας ένα λαμπτήρα. Μια συναρπαστική στιγμή του θεάτρου μας. Και δεν εννοώ μόνο για φέτος.

Μετά το Μουσείο Μπενάκη και τη θεατρική εκδοχή του στο «Άγνωστο αριστούργημα» του Μπαλζάκ που παρουσίασε εκεί τον Σεπτέμβριο του 2007, ο νεαρός σκηνοθέτης Γρηγόρης Χατζάκης περνάει στο Μουσείο Σπύρου Βασιλείου- το σπίτι του ζωγράφου στην οδό Γουέμπστερ, στην Ακρόπολη. Που τον κάλεσε για μια παράσταση η οποία να σχετίζεται με τον αξέχαστο ζωγράφο.

Έτσι προέκυψε, σε κείμενα Διαμαντή Γκιζιώτη, «Η ξενάγηση- 12 ζωγραφιές του Σπύρου Βασιλείου»: μια θεατρική «ξενάγηση» σε δώδεκα πίνακες του ζωγράφου απ΄ τους οποίους θα ξεπηδούν- από 17 Μαρτίου- θεατρικές εικόνες. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Δανάης Χατζάκη, η κινησιολογική επιμέλεια της Φρόσως Κορρού κι η μουσική του Χρήστου Θεοδώρου που θα συνοδεύει απ΄ το πιάνο τους τέσσερις ηθοποιούς.

• Του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009