The Blue Angel.
Marlene Dietrich as Lola-Lola with the famous cabaret singer Rosa Valetti.
Οι αναζητήσεις της Εβελιν Φέρστερ
Της ΓΙΩΤΑΣ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ, Η Καθημερινή, Σάββατο, 3 Iανoυαρίου 2009
ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΚΑΜΠΑΡΕ
Η κοκκινομάλλα Γερμανίδα Εβελιν Φέρστερ, που κινείται ανάμεσα σε πίνακες ζωγραφικής, «συνομιλεί» με τα έργα τέχνης, τραγουδάει, απαγγέλλει, προβάλλει σλάιντς του Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ντύνει τις εικόνες με σανσόν της περιόδου 1900-1935. Δείχνει να συνδιαλέγεται ανάμεσα στις εικαστικές τέχνες και στο τραγούδι μιας συγκεκριμένης εποχής. Ουσιαστικά όμως η αναζήτηση και το πάθος της είναι βαθύτερο, οι ζωές των άλλων γυναικών – οι άγνωστες συγγραφείς και συνθέτριες που ενίσχυσαν με τα κείμενα και τις συνθέσεις τους παραστάσεις των καμπαρέ του Βερολίνου και του Μονάχου, υπογράφοντας με ανδρικά ψευδώνυμα.
Τη γυναικεία ματιά, την ευαισθησία, την επαναστατικότητα και την υποταγή σε κείμενα και τραγούδια του καμπαρέ από το 1901 -γενέθλιο έτος των σανσόν στη Γερμανία ώς το 1935- έτος απαγόρευσης άσκησης του επαγγέλματος για τους Εβραίους, έφερε στο φως η πολυετής έρευνά της σε γερμανικά αρχεία.
Περισσότερα από 3.000 σανσόν, κείμενα και συνθέσεις με ανδρικά ψευδώνυμα έχει συγκεντρώσει ώς σήμερα η Φέρστερ αποκαλύπτοντας την «κρυμμένη» -ακόμη και στη Γερμανία- πτυχή των γυναικών στην ψυχαγωγία, την κοινωνική διάσταση.
«Γνωρίζουμε πολλά για τους διάσημους συνθέτες και συγγραφείς του καμπαρέ, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Κουρτ Βάιλ, Χολ Εντερ Σπολιάνσκι, Νέλσον, Κουρτ Τουχόλσκι, Εριχ Κέστνερ και από γυναίκες την Ερικα Μαν (κόρη του συγγραφέα Τόμας Μαν) ή την ποιήτρια Mascha Kaleko. Κειμενογράφοι ωστόσο τραγουδιών και σανσόν ήταν πολλές γυναίκες που αναγκάζονταν να υπογράφουν με ανδρικά ψευδώνυμα. Μέχρι σήμερα έχω ανακαλύψει ότι πίσω από ανδρικά ονόματα σε κείμενα του καμπαρέ κρύβονται τουλάχιστον 120 γυναίκες, πολλές εκ των οποίων διάσημες συγγραφείς στη Γερμανία εκείνης της εποχής», διευκρίνισε στην «Κ» η Εβελιν Φέρστερ. Βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη προσκεκλημένη του τμήματος Γερμανικής Φιλολογίας για σειρά σεμιναρίων και μια παράσταση του μεταπτυχιακού τμήματος γερμανικής γλώσσας και πολιτισμού του ΑΠΘ που οργάνωσε η καθηγήτρια κ. Κατερίνα Ζάχου στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Τραγουδίστρια και ηθοποιός με ειδικότητα στα γερμανικά σανσόν, η ίδια, αλλά και λάτρης της ελληνικής μυθολογίας την οποία μελέτησε επί τέσσερα χρόνια όταν έχασε τη δουλειά της τον Ιούλιο του 1985 στην Ανατολική Γερμανία για αντικαθεστωτική ενέργεια, μιλάει με ενθουσιασμό για την κρυφή δράση διάσημων συγγραφέων γυναικών. «Πίσω από αυτά τα ονόματα ανακαλύπτεις τρομερές γυναίκες με ποικίλα ενδιαφέροντα που έγραφαν μεταφέροντας την πολιτικοκοινωνική ατμόσφαιρα της περιόδου». Η Ρουτ Φάινερ για παράδειγμα, ήταν συγγραφέας που υπέγραφε ως Πέτερ Πέρτεν. Η Χίλντε Λέβε, συνθέτης και κειμενογράφος έστελνε κείμενα σε μουσικό εκδοτικό οίκο με το ψευδώνυμο Χένρι Λαβ. Η Μαρί Μαντλέν έγραφε μυθιστορήματα και νουβέλες, ταυτόχρονα κείμενα για τραγούδια και σανσόν.
Η Εβραία Αλις Μπέρεντ, η οποία όχι μόνο συνεργάστηκε με τον Μαξ Ράινχαρντ στο καμπαρέ του γράφοντας κείμενα για σανσόν, αλλά εξέδιδε σχεδόν κάθε χρόνο ένα μυθιστόρημα μπεστ σέλερ. Αναγκάστηκε όμως να διακόψει τη συγγραφική της πορεία όταν εξορίστηκε για να πεθάνει πάμπτωχη στην Ιταλία.
Η έρευνα της Φέρστερ επικεντρώνεται πλέον στις 20 από τις 120 γυναίκες. Καρπός αυτής της έρευνας που διενεργείται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου, αποτελούν ένα διπλό cd – ηλεκτρονικό βιβλίο καθώς και μια έντυπη έκδοση που θα κυκλοφορήσουν σύντομα με τίτλο «Η γυναίκα στο σκοτάδι». «Προέρχεται από μια γερμανική οπερέτα της Εντι Μπουτ – ψευδώνυμο μιας άγνωστης γυναίκας με δεκάδες σανσόν στο ενεργητικό της που αποτέλεσε την αφορμή για την έρευνά μου. «Βλέπουμε πάντα αυτό που είναι στο φως κι όχι αυτό που είναι στο σκοτάδι», έλεγε ο Μπρεχτ. Παραφράζοντας λοιπόν τον μεγάλο δημιουργό θεωρώ ότι είναι καιρός να τραβήξουμε αυτές τις γυναίκες στο φως».
Η γυναικεία γραφή αν και δεν φαίνεται να διαφέρει από εκείνη των ανδρών, εν τούτοις μια ειδική επιστημονική έρευνα ενδεχομένως αποκαλύψει πολλά στοιχεία, εκτιμά η κ. Φέρστερ. «Ας μην ξεχνάμε ότι πολλοί άνδρες έγραφαν έχοντας στο μυαλό τους τις γυναικείες φαντασιώσεις». Μπορεί όμως να εκφράζει το καμπαρέ στις μέρες μας; «Πολύ δύσκολο γιατί η ίδια η πολιτική έχει γίνει καμπαρέ. Σε παγκόσμιο επίπεδο».