Από την Κρήτη έως τη Θράκη: Αποκριάτικα ήθη και έθιμα αναβιώνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας

Οι Απόκριες είναι γιορτή με μεγάλη ιστορία. Έχοντας τις ρίζες τους στην Αρχαία Ελλάδα και τη λατρεία του Διονύσου, διαδόθηκε και σήμερα αποτελεί ένα πραγματικό ψηφιδωτό ιστορίας και λαογραφίας του παρελθόντος. Τα ήθη και τα έθιμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας το μαρτυρούν.

Αποκριά (αποκρεά) σημαίνει αποχή από το κρέας. Επίσης, κατά μία εκδοχή, η λατινογενής λέξη «Καρναβάλι» αποτελείται από τις λέξεις carne = κρέας και vale = χαιρετώ.

Την έννοια της αποκριάς την συναντάμε για πρώτη φορά στην Αρχαία Ελλάδα, στις πομπές που γίνονταν κατά τη διάρκεια των Ελευσινίων Μυστηρίων, που μαζί με τα Διονύσια είναι οι πρόγονοι του σημερινού καρναβαλιού.

Τις ημέρες των τελετουργιών οι παρευρισκόμενοι μεταμφιέζονταν σε σάτυρους ή κάλυπταν το πρόσωπό τους, προκειμένου να παραμείνει άγνωστη η ταυτότητά τους και επιδίδονταν στον χορό και στο ποτό με προκλητικές πράξεις και έντονη βωμολοχία.

Οι Ρωμαίοι στη συνέχεια ευτέλισαν την ουσία των τελετών αυτών και τις διέδωσαν στις χώρες της αυτοκρατορίας τους.

Σήμερα οι Απόκριες ονομάζονται «Τριώδιο». Η ονομασία αυτή προέρχεται από τις «τρεις ωδές» του Ευαγγελίου της Ορθοδοξίας.

Το «Τριώδιο» αρχίζει την Κυριακή του «Τελώνη και Φαρισαίου», συνεχίζει με την Κυριακή του «Ασώτου Υιού», την Κυριακή της «Απόκρεω» και ολοκληρώνεται την Κυριακή της «Τυρινής» ή «Τυροφάγου».

Η επόμενη είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής και ξεκινάει η νηστεία, η οποία διαρκεί 40 ημέρες. Οι χριστιανοί ονόμασαν την μέρα αυτή «Καθαρά Δευτέρα», γιατί με την έναρξη της νηστείας θεωρούσαν ότι ξεκίναγε η «κάθαρση» του σώματος και του πνεύματος.

Η πιο λαμπρή περίοδος της αθηναϊκής Αποκριάς συμπίπτει με την belle epoque στην εποχή του Τρικούπη. Τότε είναι που επικρατεί στα αστικά κέντρα το καρναβάλι δυτικού τύπου, με σερπαντίνες, παλιάτσους, τυποποιημένες μεταμφιέσεις, χορούς, πομπές με άρματα, κομιτάτα και άλλες πολυδάπανες παραστάσεις.

Ακόμη και στα τουρκοκρατούμενα Γιάννενα ή στην Κόνιτσα γινόταν η γνωστή παρέλαση των αρμάτων με συμβολικές και σατιρικές παραστάσεις.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να αναβιώσουν τα παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Ένα πραγματικό ψηφιδωτό ιστορίας και λαογραφίας του παρελθόντος ζωντανεύει ξανά. Οι μύθοι και οι θρύλοι της χώρας μας, αυτές τις μέρες, έρχονται στο προσκήνιο και μέσα από τον χορό, το γλέντι και το τραγούδι γίνονται πραγματικότητα.

Καρναβάλι στη Στερεά Ελλάδα

Άμφισσα

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς αναβιώνει στην Άμφισσα ο θρύλος του «στοιχειού». Από τη συνοικία Χάρμαινα, όπου βρίσκονται τα παλιά Ταμπάκικα, και τα σκαλιά του Άι Νικόλα κατεβαίνει το «στοιχειό» και μαζί ακολουθούν εκατοντάδες μεταμφιεσμένοι.

Οι θρύλοι για τα «στοιχειά» είχαν μεγάλη διάδοση στην περιοχή. Λέγεται πως αποτελούν ψυχές σκοτωμένων ανθρώπων ή ζώων που τριγυρίζουν στην περιοχή.

Το σπουδαιότερο στοιχειό που είναι συνδεδεμένο με την παράδοση είναι το στοιχειό της «Χάρμαινας». Αυτό αγαπούσε και προστάτευε τους Ταμπάκηδες (βυρσοδέψες), τους οποίους η δουλειά τους ανάγκαζε να βρίσκονται στη Βρύση νύχτα – μέρα.

Πολλοί ορκίστηκαν πως είδαν το στοιχειό να τριγυρίζει τη νύχτα σ’ όλη τη συνοικία, να καταλήγει στην πηγή του νερού και να χάνεται. Ακόμη διηγούνται οι πιο παλαιοί πως το στοιχειό της Χάρμαινας έβγαινε κάθε Σάββατο βράδυ, κατέβαινε από της «Κολοκυθούς το Ρέμα» και γύριζε στους δρόμους μουγκρίζοντας και σέρνοντας αλυσίδες.

Γαλαξίδι

Όταν ανοίξει το Τριώδιο, όλοι σχεδόν οι κάτοικοι του Γαλαξιδίου κυκλοφορούν μεταμφιεσμένοι με αποκριάτικα κοστούμια στους δρόμους και στα καταστήματα.

Ένα από τα καθιερωμένα έθιμα της πόλης, το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας, είναι αυτό του «αλευροπόλεμου».

Αυτό το έθιμο διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρόλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άντρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα.

Θήβα

Γίνεται αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου, κάθε Καθαρή Δευτέρα.

Είναι ένα έθιμο που φθάνει στις ημέρες μας περίπου από το 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών. Οι Βλάχοι, δηλ. οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα.

Το θέαμα είναι έξοχο, η γαμήλια πομπή πολύχρωμη, η μουσική που τη συνοδεύει (πίπιζες, νταούλια κ.ά.) εξαιρετικά ζωντανή.

Οι εορτασμοί -που ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη- κορυφώνονται το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς.

Λιβαδειά

Το Γαϊτανάκι αποτελεί παράδοση για την πόλη της Λιβαδειάς και γιορτάζεται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Οι κάτοικοι της πόλης προετοιμάζουν το γαϊτανάκι, φτιάχνοντας άρματα.

Την Κυριακή της Αποκριάς, μασκαράδες παρελαύνουν προς την κεντρική πλατεία όπου πλέκονται τα γαϊτανάκια, και παρουσιάζονται αποκριάτικες σκετς, τραγούδια και παντομίμες από τους μασκαράδες. Στην συνέχεια ακολουθεί γλέντι με λαϊκά τραγούδια και χορούς.

Καρναβάλι στα Δωδεκάνησα 

Κάρπαθος

Την Καθαρά Δευτέρα λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Κάποιοι κάνουν άσχημες χειρονομίες σε κάποιους άλλους και συλλαμβάνονται από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες) για να οδηγηθούν στο Δικαστήριο, που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού. Μετά τα αυτοσχέδια αστεία και τα γέλια, ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

Κως

Την Κυριακή της Αποκριάς στην περιοχή γύρω από τον Κέφαλο και την Αντιμάχεια αναβιώνει το έθιμο με τις «καμουζέλες», που κρατάει εδώ και μισό αιώνα στο νησί της Κω. Οι «καμουζέλες» ή ελαφάκια, στα παλιά τα χρόνια, ήταν μασκαράδες βαμμένοι με κάρβουνα, σκεπασμένοι με «χράμια» (πολύχρωμες υφαντές κουβέρτες) και κραδαίνοντας την «κοκάλα» γύρναγαν στους δρόμους του χωριού πειράζοντας και διασκεδάζοντας τους κατοίκους.

Το έθιμο περιλαμβάνει πλούσια παραδοσιακή μουσική, ευτράπελα, άφθονο ούζο, κρασί και παραδοσιακούς μεζέδες, ενώ αργά το βράδυ γίνεται το κάψιμο του στοιχειού.

Λέρος

Οι Αποκριές γιορτάζονται με τις «καμουζέλες», μασκαράτες, και τους αυτοσχέδιους ποιητές που σκαρώνουν περιπαικτικά στιχάκια τα οποία απαγγέλλουν παιδιά ντυμένα καλογεράκια πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι. Το ίδιο έθιμο έχουν επίσης και στη Σύμη.

Καρναβάλι στη Χίο

Στα Θυμιανά της Χίου αναβιώνει το έθιμο της «Μόστρας», που διαρκεί δύο ημέρες από το βράδυ της Παρασκευής της Τυροφάγου μέχρι και το πρωί της Κυριακής.

Σύμφωνα με τους ντόπιους από εκεί βγήκε και η έκφραση «την Παρασκευή την ανεβάζουμε και την Κυριακή την κατεβάζουμε».

Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στην εποχή του Μεσαίωνα, με τους νεαρούς, το βράδυ της Παρασκευής, να φοράνε παλιά ρούχα, γυναικεία ή αντρικά, να καλύπτουν το πρόσωπό τους με αυτοσχέδιες μάσκες (μουτσουναριές)και να κάνουν διάφορα σκετς σκορπώντας το γέλιο στους δρόμους του νησιού.

Την Κυριακή πηγαίνουν όλοι στα ξωκλήσια του Αγίου Ιωάννη και του Αγίου Δημητρίου και εκκλησιάζονται και στην συνέχεια κατευθύνονται στο νεκροταφείο του χωριού με την συνοδεία οργάνων.

Τελικός προορισμός είναι η κεντρική πλατεία του χωριού, όπου χορεύουν το ταλίμι, που είναι χορός που αναπαριστά τις μάχες των Χιωτών με τους πειρατές.

Το έθιμο κορυφώνεται στην εκκλησία του Αγίου Ευστρατίου, όπου κρεμούν στα κάγκελα του ναού χιώτικα λάβαρα και σημαίες.

Καρναβάλι στις Κυκλάδες

Νάξος

Στη γενέτειρα του Διονύσου ο εορτασμός ξεκινά το πρώτο Σάββατο της Αποκριάς με το σφάξιμο των χοίρων.

Το μεσημέρι της τελευταίας Κυριακής, στην Απείρανθο εμφανίζονται οι «κουδουνάτοι». Αυτοί φορούν κάπα και κουκούλα, γυρνούν το χωριό και προκαλούν με άσεμνες εκφράσεις. Οι ίδιοι κρατούν «σόμπα», ξύλο που παραλληλίζεται με τον διονυσιακό φαλλό.

Μαζί τους μπλέκονται ο «Γέρος», η «Γριά» και η «Αρκούδα». Στις αποκριάτικες εκδηλώσεις των «Κουδουνάτων» μπορεί κανείς να δει τον «γάμο της νύφης», τον «θάνατο», την «ανάσταση του νεκρού» και το «όργωμα».

Την Καθαρά Δευτέρα στις κοινότητες Ποταμιά, Καλόξιδο και Λιβάδια οι κάτοικοι ντύνονται «Κορδελάτοι» ή «Λεβέντες». Οι Κορδελάτοι είναι φουστανελοφόροι και η δεύτερη ονομασία τους «Λεβέντες» αποδίδεται στους πειρατές.

Από κοντά τους ακολουθούν και οι ληστές, οι «Σπαραρατόροι», που αρπάζουν τις κοπέλες για να τις βάλουν με το ζόρι στο χορό και στο γλέντι, που κρατάει ως το πρωί.

Καρναβάλι στην Κρήτη

Ρέθυμνο

Κανταδόροι με κιθάρες, μαντολίνα και παλιές μελωδίες. Οι μασκαράδες θα περάσουν από τη Μεγάλη Πόρτα και θα χορέψουν στους δρόμους της «Μικρής» και της «Μεγάλης» αγοράς, με τους ρυθμούς της φιλαρμονικής.

Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις κορυφώνονται με τη μεγάλη παρέλαση στην παραλιακή λεωφόρο Σ. Βενιζέλου με κατάληξη την Πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη, για γλέντι, χορό και αποχαιρετισμό του καρναβαλιού.

Την Καθαρά Δευτέρα στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνια αναβιώνουν έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης, ο «Καντής», το μουντζούρωμα, τα οποία, σε συνδυασμό με το καλό κρασί και τους ήχους της λύρας, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία.

Καρναβάλι στην Πελοπόννησο

Καλαμάτα

Το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών, με τη συμπαράσταση του Δήμου Καλαμάτας, οργανώνει το καθιερωμένο γαϊτανάκι στην κεντρική πλατεία.

Γίνεται αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου και η γαμήλια πομπή θα ξεκινάει από τα γραφεία του συλλόγου με παραδοσιακή μουσική. Όσοι συμμετέχουν είναι μεταμφιεσμένοι και όλοι συναντώνται στην πλατεία Ανατολικού Κέντρου, όπου ακολουθεί λαϊκό γλέντι με χορό, τραγούδι και φαγητό.

Μεθώνη

Εδώ αναβιώνει «του Κουτρούλη ο γάμος», καρναβάλι – γάμος που κρατάει από τον 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι των νεονύμφων είναι δύο άντρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.

Μεσσήνη

Κάθε χρόνο γίνονται στη Μεσσήνη εορταστικές καρναβαλικές εκδηλώσεις οι οποίες κορυφώνονται το διήμερο της Κυριακής της Τυροφάγου και της Καθαρής Δευτέρας.

Οι εκδηλώσεις αυτές χρονολογούνται, σύμφωνα με την παράδοση, από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό. Το βράδυ της Κυριακής της Τυροφάγου αναβιώνει το έθιμο της «φωτιάς», μοναδικό στην Ελλάδα. Οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές σε διάφορες γειτονιές της πόλης, γύρω από τις οποίες κυριαρχεί το γλέντι και ο χορός μέχρι το πρωί, γίνεται αναπαράσταση παλαιών εθίμων και ιστοριών από τους ντόπιους.

Την Καθαρά Δευτέρα στη θέση «Κρεμάλα», γίνεται η αναπαράσταση της εκτέλεσης μιας γερόντισσας της Μεσσήνης, της γριάς Συκούς, που κατά την παράδοση, κρεμάστηκε στη συγκεκριμένη τοποθεσία της πόλης με εντολή του Ιμπραήμ Πασά, επειδή είχε το θάρρος, εξηγώντας του ένα όνειρο που είχε δει, να του πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση και το σθένος των επαναστατημένων Ελλήνων.

Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να «κρεμαστεί» από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας γίνεται η παρέλαση με μαζορέτες, άρματα, μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους και χορευτικά συγκροτήματα.

Πάτρα

Το Καρναβάλι της Πάτρας αποτελεί τη σημαντικότερη εκδήλωση της περιοχής και μία από τις κορυφαίες της χώρας.

Περιλαμβάνει πάρα πολλές εκδηλώσεις όπως: Ειδώματα, Baby rally, Μπουρμπούλια, Φεγγάρια, ποδαράτη νυχτερινή παρέλαση την παραμονή της τελευταίας Κυριακής.

Οι δύο παρελάσεις γίνονται η μία το Σάββατο και είναι νυκτερινή, η άλλη την Κυριακή το μεσημέρι. Σε αυτές παίρνουν μέρος πάνω από τριάντα χιλιάδες άτομα, τα περισσότερα από τα οποία είναι μέλη των Γκρουπ του Κρυμμένου Θησαυρού.

Την παρέλαση παρακολουθούν περισσότερα από 300.000 άτομα, ενώ για περίπου 48 ώρες η πρωτεύουσα της Αχαΐας μετατρέπεται σε κέντρο του κεφιού.

Καρναβάλι στα Ιόνια Νησιά

Ζάκυνθος

Παραδοσιακός ντελάλης γυρίζει το νησί και διαλαλεί το πρόγραμμα του καρναβαλιού. Σε όλη τη διάρκεια της Αποκριάς διοργανώνονται χοροί, παρελάσεις, μασκαράτες, ενώ θεατρικές ομάδες παίζουν στις πλατείες και στους δρόμους.

Τις Κυριακές των Απόκρεω και της Τυρινής γίνεται η περιφορά του Καρνάβαλου με τη συνοδεία αρμάτων από όλες τις περιοχές του νησιού.

Οι εκδηλώσεις κλείνουν με την πολύ διασκεδαστική «Κηδεία της Μάσκας». Μια αναπαράσταση – παρωδία κηδείας με πολύ γέλιο, όπου τη θέση του νεκρού παίρνει ο Καρνάβαλος, ενώ ακολουθούν οι θλιμμένοι συγγενείς, με απερίγραπτη εξέλιξη. Το καρναβάλι δεν περιορίζεται μόνο στην πόλη, αλλά μεταφέρεται και σ’ όλα τα χωριά του νησιού.

Κέρκυρα

Ο Ντελάλης το πρωί, με σαλπιγκτές και τυμπανιστές, διαβαίνει τους δρόμους της πόλης για να αναγγείλει τον ερχομό του Σιόρ Καρνάβαλου. Η μεγάλη πομπή, με άρματα, φιλαρμονικές και μασκαρεμένες συντροφιές, κατευθύνεται στην Κάτω Πλατεία για το καθιερωμένο γλέντι.

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς η παρέλαση του Σιόρ Καρνάβαλου, αφού διαβεί το Σαρρόκο, την οδό Γ. Θεοτόκη, τις Κάρντε Λάκουες, θα τερματίσει στην Κάτω Πλατεία όπου θα γίνει το κάψιμό του.

Καρναβάλι στις Σποράδες

Σκύρος

Με την αρχή του Τριωδίου και κάθε Σαββατοκύριακο των ημερών της Αποκριάς, το έθιμο του νησιού θέλει τον «γέρο» και την «κορέλα» να βγαίνουν στους δρόμους και να δίνουν μια ξεχωριστή εικόνα των ημερών.

Ο «γέρος» φοράει χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και έχει στη μέση του 2 – 3 σειρές κουδούνια, το βάρος των οποίων μπορεί να φτάσει και τα 50 κιλά. Το πρόσωπό του καλύπτεται από προβιά μικρού κατσικιού και περπατώντας με χορευτικό ρυθμό, καταφέρνει να ηχούν μελωδικά τα κουδούνια που φοράει.

Η «κορέλα», η ντάμα του γέρου, είναι ντυμένη με παραδοσιακά σκυριανά ρούχα, με κυρίαρχο χρώμα το άσπρο σε πλήρη αντίθεση με το μαύρο χρώμα του γέρου, έχοντας και αυτή καλυμμένο το πρόσωπό της.

Το δίδυμο αυτής της σκυριανής Αποκριάς συνοδεύει πολλές φορές και ο «φράγκος». Αυτός ο μασκαράς, ντυμένος με παραδοσιακά ρούχα του νησιού, σατιρίζει εκείνους τους Σκυριανούς που έβγαλαν τις βράκες και φόρεσαν παντελόνια (φράγκικα).

Μια άλλη εκδήλωση της σκυριανής Αποκριάς είναι η «τράτα», αναπαράσταση της ναυτικής ζωής, όπου ψαράδες στην πλειονότητά τους σατιρίζουν έμμετρα καταστάσεις και γεγονότα που αφορούν στην ελληνική καθημερινότητα.

Την Καθαρά Δευτέρα, σχεδόν όλοι οι Σκυριανοί με παραδοσιακές τοπικές στολές κατεβαίνουν στην πλατεία του χωριού και χορεύουν και τραγουδούν σκυριανά τραγούδια.

Καρναβάλι στη Θεσσαλία

Τύρναβος

Πιστοί στην παράδοση οι κάτοικοι του Τυρνάβου, την Τρίτη, πριν από την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, ξεκινούν τις εκδηλώσεις προς τιμήν του Διονύσου, που κορυφώνονται την Καθαρή Δευτέρα με το Μπουρανί (χορτόσουπα χωρίς λάδι).

«Μπουρανί» για τους ντόπιους και «γιορτή του Φαλλού» για τους επισκέπτες είναι το έθιμο που έχει καθιερωθεί στον Τύρναβο, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στη διονυσιακή λατρεία και γι’ αυτό η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Ελασσόνα

Εδώ και 12 χρόνια, στην Ελασσόνα πραγματοποιείται ένα ξεχωριστό καρναβάλι.

Πρόκειται για το Ιπτάμενο Καρναβάλι, στο οποίο παίρνουν μέρος αιωροπτεριστές- καρνιβαλιστές, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των φίλων των σπορ- και όχι μόνο.

Η αφετηρία της ξεχωριστής… ιπτάμενης αποκριάτικης «παρέλασης» της Ελασσόνας βρίσκεται στην κορυφογραμμή λίγο έξω από την πόλη της Ελασσόνας, δίπλα στο δημοτικό διαμέρισμα του Δρυμού.

Από εκεί πετούν οι μεταμφιεσμένοι αιωροπτεριστές μέχρι να προσγειωθούν στις υπώρειες του βουνού, όπου τους υποδέχονται πλήθος κόσμου.

Καρναβάλι στην Ήπειρο

Άρτα

Κάθε χρόνο γίνεται το Καρναβάλι Γυναικών. Είναι μια εκδήλωση που οργανώνεται από ομάδες γυναικών (αποκλειστικά).

Κάθε Τετάρτη πριν από τις Απόκριες κάνουν παρέλαση στον κεντρικό δρόμο της πόλης, ντυμένες με αποκριάτικες στολές, για να καταλήξουν σε κάποιο από τα κέντρα της πόλης για ξεφάντωμα.

Ιωάννινα

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γιορτάζονται οι «Τζαμάλες», δηλαδή μεγάλες φωτιές, όπου οι μεταμφιεσμένοι χορεύουν σε διπλές και τριπλές σειρές γύρω τους.

Οι εκδηλώσεις του Καρναβαλιού κορυφώνονται στην κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων, όπου στήνεται και το περίφημο γαϊτανάκι.

Πρέβεζα

Κι εδώ κάθε χρόνο πραγματοποιείται το Καρναβάλι των Γυναικών. Είναι ένα έθιμο πολλών δεκαετιών, που απαιτεί συμμετοχή μόνο γυναικών. Την Τσικνοπέμπτη γίνεται παρέλαση των γυναικών που συμμετέχουν, καθώς και αρμάτων.

Επίσης ο Δήμος Πρέβεζας γιορτάζει τα Κούλουμα την Καθαρή Δευτέρα με εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν μουσική, χορό και σαρακοστιανά εδέσματα στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου.

Καρναβάλι σε Μακεδονία-Θράκη

Καλόγερος

Θρακιώτικο έθιμο με έντονο θεατρικό στοιχείο. Μεταφέρθηκε και σε άλλες περιοχές (Δράμα, Πιερία) στις οποίες μετοίκησαν Θρακιώτες. Τα πρόσωπα είναι δύο καλόγεροι, η «Μπάμπω» με το εφταμηνίτικο παιδί της, δύο νύφες (τις υποδύονται νεαροί άντρες), δύο κατσίβελοι και δύο χωροφύλακες. Η δράση είναι καταιγιστική. Ο ένας Καλόγερος ξαφνικά θέλει να νυμφευθεί και βρίσκει τη νύφη. Ο άλλος Καλόγερος – κουμπάρος τον σκοτώνει και η νύφη θρηνεί. Κάποια στιγμή ο Καλόγερος ανασταίνεται. Ο δαίμων της φύσεως φονεύεται σε ακμαία ηλικία για να μη πεθάνει από γεροντικό μαρασμό και ανασταίνεται. «Το τελευταίο μέρος είναι τελετουργική εικονική άροση – όργωμα μπροστά στην εκκλησία με καινούργιο αλέτρι και ζυγό καθώς και σπορά, πράξη ομοιοπαθητικής μαγείας, που μας μεταφέρει ακόμη και σε προ διονυσιακές τελετές» επισημαίνει η Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη, διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Καστοριά

Ο Χάσκαρης και οι Μπουμπούνες

Την Κυριακή της Αποκριάς η Καστοριά τυλίγεται στις… φλόγες, αφού γίνονται οι Μπουμπούνες. Έθιμο που από τη λατρεία της φωτιάς, στην οποία αναφέρεται, «προδίδει την προχριστιανική καταγωγή του». Ένα ακόμη έθιμο, είναι ο «Χασκάρης». Κάποιος δένει στην άκρη ενός πλάστη ένας αυγό και το γυρίζει από στόμα σε στόμα. Όποιος καταφέρει να αρπάξει πρώτος το αυγό κερδίζει.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, 25 Φεβ. 2012

Όταν οι Κυκλάδες ντύνονται… αποκριάτικα

• Ήθη και έθιμα των νησιών

---

Η περίοδος των Αποκριών διαρκεί τρεις εβδομάδες και τελειώνει σαράντα ημέρες πριν το Πάσχα. Αρκετό διάστημα για να βγουν από το χρονοντούλαπο ήθη και έθιμα αιώνων που αναβιώνουν κάθε χρόνο σε όλη την Ελλάδα. Στις Κυκλάδες οι εορτασμοί του Καρναβαλιού, χαρακτηριστικοί και ευφάνταστοι, αποτελούν την έκφραση ενός αξιόλογου και ιδιότυπου πολιτισμού με επιρροές από διάφορες κουλτούρες.

Αυτή την περίοδο στα νησιά των Κυκλάδων ιδιαίτερη θέση έχει η Πέμπτη της Κρεατινής εβδομάδας, η λεγόμενη Τσικνοπέμπτη, ενώ ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την τελευταία Κυριακή της Τυρινής, η οποία ονομάζεται και «Τρανή Αποκριά».

Στην Κάτω Μεριά της Αμοργού αναβιώνει το έθιμο του «Καπετάνιου». Το πρωί της Τυρινής οι νέοι του χωριού, ντυμένοι στα ασπρόμαυρα με βράκες με ζωνάρι στη μέση, με τραγιάσκες και παραδοσιακά γιλέκα διακοσμημένα χιαστί με χρωματιστές κορδέλες, παίρνουν τον δρόμο για την εκκλησία, συνοδευόμενοι από οργανοπαίχτες που τραγουδούν μαντινάδες.

Η επιλογή του «Καπετάνιου» γίνεται από τον παπά του χωριού, ο οποίος ρίχνει ψηλά στον αέρα τον «γιλεό» (είδος αμφίου) και αυτός που τον αρπάζει γίνεται ο «Καπετάνιος». Η πεμπτουσία του εθίμου είναι το γεγονός ότι ο νέος που επιλέγεται να γίνει «Καπετάνιος» μπορεί να φανερώσει τον πραγματικό του έρωτα ή να προδώσει μια κρυφή αγάπη τραγουδώντας. Η όλη εκδήλωση συνοδεύεται από φαγητό με ψάρι τηγανητό, από καλό κρασί και μαντινάδες.

Το τελευταίο Σάββατο και την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στην Χώρα της Άνδρου, στην πλατεία Γηροκομείου, γίνεται παρέλαση με άρματα ομάδων μεταμφιεσμένων με βεγγαλικά και χορό.

Στην Κέα οργανώνονται χοροί μεταμφιεσμένων, αποκριάτικα παιχνίδια και παραστάσεις κλόουν για μικρούς και μεγάλους. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται στην Ιουλίδα την τελευταία Αποκριά με τη μεγάλη παρέλαση του Καρνάβαλου με συμμετοχή ομάδων μεταμφιεσμένων και παρουσίαση θεατρικών δρώμενων τα οποία σατιρίζουν σκηνές της καθημερινότητας. Η εκδήλωση εξελίσσεται σε ξέφρενο πανηγύρι όπου προσφέρονται από το δήμο κρασί, σουβλάκια και ρυζόγαλα με λεμόνι.

Στα χωριά της Νάξου επιβιώνουν ακόμη πανάρχαια στοιχεία της διονυσιακής λατρείας. Την Κρεατινή Κυριακή εμφανίζονται στους δρόμους οι «Κουδουνάτοι», νέοι με προσωπίδες, οι οποίοι φορούν κάπα με κουκούλα, έχουν μια σειρά από κρεμασμένα κουδούνια γύρω από τη μέση και από το στήθος, χορεύουν προκαλώντας ένα πολύ χαρακτηριστικό έντονο θόρυβο και οι ντόπιοι τους κερνούν αυγά. Την Καθαρά Δευτέρα βγαίνουν στους δρόμους οι «φουστανελλάτοι», νέοι χωρίς προσωπίδες και γιορτινά στολισμένοι οι οποίοι παίζουν βιολί.

Στη Σαντορίνη στην κεντρική πλατεία των Φηρών, την τελευταία Κυριακή των Αποκριών ο Δήμος Θήρας οργανώνει Καρναβάλι στο οποίο συμμετέχουν όλα τα σχολεία του νησιού.

Στη Σέριφο την Κυριακή της Τυρινής γίνεται το αποκριάτικο έθιμο της «Καπεταναίας» αντίστοιχο εκείνου του «Καπετάνιου» της Αμοργού.

Η Σίφνος μένει πιστή στις παραδόσεις και διατηρεί με πολύ έμπνευση και χιούμορ τα έθιμα των αποκριάτικων χορών με τις «Καμηλωσίες», δηλαδή μασκαράδες οι οποίοι στην σιφνέικη διάλεκτο λέγονται «Καμήλες». Εδώ οι πρωταγωνιστές είναι το σιφνέικο «τακίμι», μουσικό ζευγάρι όπου το βιολί συνοδεύει το λαγούτο και το πλούσιο φαγητό στις λεγόμενες «τραπέζες». Πολλοί από τους αποκριάτικους χορούς, όπως εκείνος του «Κυρ-Βοριά», ανάγονται στους Προχριστιανικούς Χρόνους, όταν οι άνθρωποι, επηρεασμένοι από τις παγανιστικές δοξασίες, συνήθιζαν να εξευμενίζουν τα στοιχεία της φύσης που τους ταλαιπωρούσαν.

Στη Σύρο, το Καρναβάλι του Δήμου Άνω Σύρου, με αναβίωση παραδοσιακών εθίμων στα σοκάκια του μεσαιωνικού οικισμού, είναι μια από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις του νησιού με μασκαράδες, τα περίφημα «ζεϊμπέκια», χορούς και ζωηρά ακούσματα από παραδοσιακά λαϊκά όργανα. Την Καθαρή Δευτέρα, στο χωριό Γαλησσά του Δήμου Άνω Σύρου επίσης, γιορτάζονται τα «Κούλουμα» με πέταγμα του χαρταετού, σαρακοστιανά εδέσματα και μουσική από τοπική λαϊκή ορχήστρα.

Την Τσικνοπέμπτη στην Τήνο, στο καφενείο του χωριού Τριαντάρος, αναβιώνει το έθιμο του «Αποκριάτικου Χορού» και του «Αλφαβηταριού της Αγάπης» όπου οι χορευτές σε κυκλική διάταξη τραγουδούν εκ περιτροπής στίχους περιπαιχτικούς ακολουθώντας, σύμφωνα με το πρώτο γράμμα κάθε στίχου, τη σειρά της αλφαβήτου. Η εκδήλωση συνοδεύεται από κεράσματα με τοπικά εδέσματα και γλυκίσματα.

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στο χωριό Φαλατάδος γίνεται Καρναβάλι με διαφορετικό θέμα κάθε χρονιά, όπου προσφέρονται μεζέδες και οι παρευρισκόμενοι χορεύουν με τη συνοδεία τσαμπούνας, βιολιού και κιθάρας. Την ίδια μέρα, στο χωριό Αγάπη, γιορτάζουν το έθιμο του «Μακαρονά». Οι κάτοικοι περιφέρουν, μοιρολογώντας, στους δρόμους του χωριού ένα ομοίωμα ανθρώπου από άχυρο για να το κάψουν τελικά στην κεντρική πλατεία. Κατόπιν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες συγκεντρώνονται στην ενοριακή αίθουσα για να φάνε την παραδοσιακή μακαρονάδα.

Στη Μύκονο το πρώτο Σάββατο της Αποκριάς στο Πολιτιστικό κέντρο της Άνω Μεράς διοργανώνεται λαχειοφόρος αγορά με πλούσιους σπιτικούς μεζέδες. Επίσης την προτελευταία Κυριακή της Αποκριάς μεγάλη παρέλαση καρναβαλιστών με το παραδοσιακό γαϊτανάκι να οδηγεί την πομπή από το Πολιτιστικό κέντρο της Αδελφότητας της Άνω Μεράς μέχρι την πλατεία της Άνω Μεράς όπου γίνονται διαγωνισμοί καλύτερης αμφίεσης.Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς διοργανώνεται το Καρναβάλι της Χώρας.

Κυριακή Μαργαρίτη

Newsroom ΔΟΛ

Κρίση: Ενα γέλιο θα τη θάψει;

• ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΕΛΑΣΕΙ ΤΟ ΧΕΙΛΑΚΙ ΜΑΣ…

Καρναβάλια κι αποκριάτικα ξεφαντώματα σ’ όλη την Ελλάδα. Πολλές αποκριάτικες εκδηλώσεις στην ηπειρωτική χώρα και στα νησιά μας. Το έθιμο γραφικότατο, πολύ εύθυμο και παλιό, μεταπολεμικά ξαναφούντωσε. Δεν υπάρχει περιοχή στον τόπο μας που να μην έχει το καρναβάλι της, το εύθυμο δόσιμο μέσα στον αγώνα και στην αγωνία για τη ζωή.

Από τη Β. Ελλάδα ώς την Πελοπόννησο και τα νησιά μας οργανώνονται γιορτές με έντονο τοπικό χρώμα

Από τη Βόρεια Ελλάδα ώς την Πελοπόννησο και τα νησιά μας, οργανώνονται αποκριάτικες γιορτές μ’ έντονο τοπικό χρώμα, που δεν μοιάζουν μεταξύ τους. Καθεμία έχει την πρωτοτυπία, το χρώμα και το ενδιαφέρον της. Ακόμα και στις μεταμφιέσεις οι μασκαρεμένοι δεν μοιάζουν. Οι γιορταστές ξεχύνονται σ’ αυθόρμητο και πηγαίο διονυσιακό γλέντι, αυτοσχεδιάζουν και βάζουν, κάθε χρόνο, αρκετό «αλάτι» στις λαογραφικές εκδηλώσεις τους.

• Στην Ξάνθη

Στην Ξάνθη, οι τρεις τελευταίες αποκριάτικες μέρες είναι τ’ αποκορύφωμα στις Αποκριάτικες Θρακικές Γιορτές. Χορεύουν θρακιώτικα λαϊκά συγκροτήματα και βραβεύονται τα καλύτερα. Οργανώνεται κρασοβραδιά στα ξανθιώτικα κουτούκια και βγαίνουν οι «Πιτεράδες», το «Γαϊτανάκι», η «Ξανθιώτικη Βεγγέρα», τα «Προξενιά». Γίνεται αναπαράσταση στα θρακιώτικα έθιμα από την αρχαία εποχή, τα χρόνια στη δουλεία και σύγχρονα. Οι γιορτές κλείνουν με μουσική πανδαισία από τις φιλαρμονικές, η καθεμία παίζει τον «σκοπό» της. Οι νέοι από τη συνοικία Σαμακώβ καίνε το «Τζάρο», καθαρά παλιό ξανθιώτικο έθιμο, που συμπληρώνεται με τον «Γάμο στους Πιτεράδες».

Σε γάιδαρο καβάλα ανάποδα ο καμπούρης, που κουβαλά τα νυφιάτικα προικιά, κουρέλια και ξεσκισμένα μαξιλάρια, γεμάτα ψύλλους και κοριούς. Προπορεύονται ο γαμπρός, κορδωμένος, με μια κομπολόγα από ραφτάδικους μακαράδες, η νύφη μουστακαλού με σκορδοπλεξούδες, αντί για νυφιάτικο πέπλο, κι ο παραγαμπρός, στιβαρός, κοτσονάτος. Ο «γκαϊντατζής» παίζει με τον ζουρνά του τον οργιαστικό ρυθμό «ντίλι-ντίλι». Ανάμεσά τους ο «γκλανγκλάς» με κουδούνια λογιώ λογιώ κρεμασμένα πάνω του, χοροπηδά, χορεύει. Προβοδός στην πομπή ο τραγόμορφος, με τη «σαπανίκα» και πατσαβούρα στο χέρι, που πετά στους περίεργους λάσπες στα μούτρα και βαστά βούκινο, για να βγάζει στη φόρα τις πομπές στον καθένα. Τα θρακικά δρώμενα ξεκινάνε από τα διονυσιακά και τις γιορτές στα αρχαία Αβδηρα, περνάνε στη δουλεία και ξαναζούν διαμορφωμένα στην εποχή μας.

Ενα απ’ αυτά είναι το «γαϊδουροράλι», με το οποίο ξεκαρδίζεται πολύ ο κόσμος στα γέλια, γιατί βλέπει απίθανες κωμικές και σπαρακτικές σκηνές. Δίνεται το ξεκίνημα και δεν φεύγει ο γάιδαρος, χύνει ο καβαλάρης του νέφτι ή βενζίνη στο αυτί ή στον κώλο του κι αρχίζει τα κλοτσίματα, τραβά την ουρά του για να τον «φρενάρει», τερματίζει στην… ταβέρνα, όπου κάθονται μαζί καβαλάρης και γάιδαρος και τα «κοπανάνε».

• «Φανοί» στην Κοζάνη

Με σατιρικά αποκριάτικα τραγούδια αρχίζουν κάθε βράδυ στην Κοζάνη οι λαογραφικές γιορταστικές εκδηλώσεις. Το αποκορύφωμα στο γλέντι γίνεται το τελευταίο αποκριάτικο Σαββατοκύριακο. Ανάβουν τους «Φανούς» στους δρόμους, στις πλατείες. Ο «Κοζανίτικος Φανός» είναι από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια στον τόπο μας. Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, ξεκίνησε γύρω στα 1650, με τα «Ρογκατζιάρια», που η γιορτή τους γίνεται το Δωδεκάμερο, από τα Χριστούγεννα ώς τα Φώτα. Τα «Ρογκατζιάρια» γιορταστές στους αποκριάτικους «Φανούς», είναι ομάδες μεταμφιεσμένοι κωδωνοφόροι, που γυρίζουν στους δρόμους, τραγουδούν και χορεύουν. Φορτώνονται κυπροκουδούνια και καθώς πηδάνε, χορεύουν με τους ήχους τους. Το κορμί τους, από το κεφάλι ώς τα πόδια, σκεπάζουν με ψάθινη πανοπλία και στο στήθος κρεμάνε αλεπίσια ουρά. Στο πρόσωπο φοράνε την «καβούκα», ξύλινη βαμμένη μάσκα, γοργόντα στη μορφή, με μάτια και στόμα, για να βλέπει και ν’ ανασαίνει ο μασκαρεμένος, που φαίνεται τερατώδης, αλλόκοτος, σαν μυθικός ήρωας.

Για τους «Φανούς» δεν υπάρχει ιστορική μαρτυρία, εκτός από την παράδοση και τον θρύλο. Οι μοσκαρεμένοι γιορταστές ανάβουν τη νύχτα φωτιές με ξύλα στους δρόμους και στις πλατείες και γύρω σ’ αυτές τραγουδούν και χορεύουν με το φούντωμα από κρασί και τσίπουρο. Μερικοί λαογράφοι και μελετητές παρομοιάζουν τους «Φανούς» μ’ ανάλογες γιορτές στην αρχαία Ελλάδα, όπως είναι ο «πυρρίχιος χορός», χωρίς τον πολεμικό χαρακτήρα του. Ο «Κοζανίτικος Φανός» είναι αυτούσιο δρώμενο, με πολλή γραφικότητα και γιορταστική έξαρση.

Η Αποκριά στη Ζάκυνθο με τις «Φέστες» της στάθηκε, στα παλιότερα χρόνια, περίοδος για να εκδηλωθεί και ν’ αναπτυχθεί το λαϊκό θέατρο, που διατηρήθηκε ώς τις μέρες μας. Με φαγοπότια, τραγούδια, χορούς, μασκαρεμένοι θίασοι, «μπουλούκια», μουντζουρωμένοι και με «μωρέτες», άντρες με γυναικεία ρούχα και γυναίκες με αντρικά, μεταμφιεσμένοι σε γαμπρούς και νύφες, γυρίζουν στους δρόμους και παρασταίνουν κωμικές σκηνές, παίζουν λαϊκά θεατρικά έργα κι απαγγέλλουν με στόμφο και σε τραγουδιστό ύφος πειραχτικούς, σατιρικούς στίχους. Ειδικά το λαϊκό θέατρο στη Ζάκυνθο αποτελεί συμπλήρωμα στο Καρναβάλι.

Οι «Ομιλίες», υπαίθριες λαϊκές θεατρικές παραστάσεις, υπήρξαν και είναι ακόμα βιώματα στους «ποπολάρους», αποτελούν τις καλύτερες από τις αποκριάτικες διασκεδάσεις. Μόνον άντρες δίνουν λαϊκές θεατρικές παραστάσεις στα «καντούνια» και στις «ρούγες». Τα έργα που παίζουν, αρέσουν και συγκινούν τον λαό. Την πρώτη θέση έχει ο «Ρωτόκριτος», διασκευασμένος στο ζακυνθινό ιδίωμα.

Σύγχρονοι λαϊκοί ποιητές εμπνέονται «Ομιλίες» από περιστατικά που γίνονται τώρα στο νησί και σηκώνουν διακωμώδηση. Καυτηριάζουν, με το γνωστό ζακυνθινό πνεύμα, σύγχρονα πρόσωπα και πράγματα κι ο κόσμος που τ’ ακούει και βλέπει σκηνές τους να γελοιοποιούνται, γελά με την καρδιά του. Κάνουν ακόμα αναπαραστάσεις με τα πιο γνωστά, χαρακτηριστικά λαϊκά πανηγύρια στο νησί, όπως είναι ο Αϊ-Λύπιος, η Ανάληψη. Οι περίφημες «Ομιλίες», το ιδιότυπο ζακυνθινό θέατρο, αναπτύχθηκε μ’ επίδραση από το κρητικό θέατρο και την «Κομέντια ντελ’ Αρτε», στον 17ο και τον 18ο αιώνα.

Η αρχή έγινε με διασκευασμένα έργα από την κρητική λογοτεχνία, όπως «Ερωτόκριτος», «Ερωφίλη», «Θυσία Αβραάμ» κι άλλα. Αργότερα δημιουργήθηκαν οι ζακυνθινές ομιλίες, όπως «Θάνατος στον Κατήγορο», «Χρυσαυγή», «Κρίνος και Ανθία», «Μυρτίλος», «Μυρτιά» κ.λπ. Με τον καιρό, η λαϊκή ζακυνθινή δημιουργία απαλλάσσεται από τις επιδράσεις.

Στη Ζάκυνθο οι Αποκριές τελειώνουν το απόγευμα, στην Τυρινή, με το «Πόβερο Καρναβάλι», το λυπητερό, θλιμμένο, όπου γίνεται πανηγυρικά κηδεία στον Καρνάβαλο.

• Στην Αγιάσο

Στη λεσβιακή Αγιάσο «όλα βγαίνουν στη φόρα» με διονυσιακό γλέντι και τσουχτερές κουβέντες. Ομιλοι με νέους, ντυμένοι βρακοφόρες τοπικές φορεσιές και σαλβάρια, τραγουδάνε τη «Σούσα», μια καθαρά βυζαντινή μελωδία, που πρωτοβγήκε στη σκλαβιά. Το Αγιασώτικο Καρναβάλι είναι περίφημο για την ελευθεροστομία του, τον καυτό και πηγαίο πνευματώδη αστεϊσμό, μ’ εύθυμη διάθεση που εκδηλώνεται με άκακη ειρωνεία και προκαλεί στους άλλους διασκέδαση κι ευχάριστη διάθεση, με τις γνήσια λαϊκές φάρσες και το δηκτικό πείραγμα.

Οι Αγιασώτες υπερηφανεύονται για το Καρναβάλι τους, γιατί έχει μεγάλη ιστορική παράδοση. Δεν σταμάτησε ποτέ. Ούτε στην τουρκική σκλαβιά και στη γερμανική κατοχή. Είναι γνήσιο λαϊκό. Δεν υπάρχουν οργανωτικές επιτροπές, μεγάλες προετοιμασίες. Οι μεταμφιέσεις, τα μασκαρέματα, όλα τα σατιρικά τραγούδια, με μπόλικες βωμολοχίες, που συνοδεύονται με άσεμνες κινήσεις, αναπαραστάσεις από σεξουαλικές πράξεις, όλα είναι αυτοσχέδια, αυθόρμητα. Οι Αγιασώτες έχουν στο αίμα τους το δηκτικό και πειρακτικό πνεύμα. Η βωμολοχία φουντώνει όσο προχωρεί το γλέντι.

Στις ομαδικές εκδηλώσεις γίνεται ποιητικός αγώνας, με αριστοφανικούς διαλόγους. Αυτοσχέδια, την ίδια στιγμή, ο ένας απαντά στον άλλο, με πιο τσουχτερές, πειρακτικές κουβέντες, στο δεκαπεντασύλλαβο. Κάποια χρονιά θέλησε η Εκκλησία ν’ απαγορεύσει το Αγιασώτικο Καρναβάλι. Η Αστυνομία πήρε αυστηρά μέτρα, αλλά ο λαός έδειξε αφοσίωση κι αγάπη στην παράδοση και δεν υπάκουσε. Οι χωροφύλακες έγιναν ακροατές και θεατές στα λαϊκά δρώμενα.

! Με σύνθημα «Αυτό το κτήμα θα φτάσει ψηλά», τα μέλη της επιτροπής κατοίκων για τη διάσωση του κτήματος Δρακοπούλου πραγματοποιούν την Καθαρά Δευτέρα, στις 11 το πρωί, λαϊκό γλέντι στο κτήμα (Πατησίων 356-358). «Σας περιμένουμε να φάμε, να πιούμε και να πετάξουμε χαρταετό», γράφουν στην ανακοίνωση-πρόσκληση. Για πληροφορίες: http://epitropiktimadrakopoulou.blogspot.com.

• ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΛΑΤΑΝΟΣ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 13 Φεβρουαρίου 2010