ΜΩΡΙΣ ΜΠΕΖΑΡ Ο ανανεωτής του χορού και τα «Μπαλέτα Λωζάνης»

 «Μπολερό»

Πριν από εικοσιπέντε χρόνια, μετά από μια μακρόχρονη διεθνούς φήμης σταδιοδρομία, γεμάτη δημιουργίες, μια κορυφαία μορφή του χορού στον 20ό αιώνα, ο Μωρίς Μπεζάρ, το 1987 ιδρύει μια πολυάριθμη χορευτική ομάδα, γνωστή ως«Μπαλέτα της Λωζάνης», που τιμητικά φέρουν το όνομά του. Πολύπειρος και καταξιωμένος, ήδη, με τις προηγούμενες χορευτικές ομάδες που είχε δημιουργήσει (το 1953 την ομάδα «Les Ballets Romantiques», την οποία μετονομάζει σε «Les Ballets de l’Etoile» και μετά «Ballet – Theatre», το 1960, στις Βρυξέλλες, τα «Μπαλέτα του 20ού αιώνα»), με τα «Μπαλέτα της Λωζάνης», ή Μπαλέτα «Μωρίς Μπεζάρ», αυτοδίκαια κατέκτησε την πρωτοκαθεδρία ως μια αδιαλείπτως σπουδαία και παραγωγική «δύναμη», διεθνώς, του σύγχρονου χορού.

Ο πάντα θεματολογικά και αισθητικά ανήσυχος Μωρίς Μπεζάρ, δεν σταματούσε να καινοτομεί, να συνεργάζεται με σπουδαίους συνθέτες, ενδυματολόγους, σκηνογράφους και προπαντός να επιλέγει, να αναπτύσσει με τη διδασκαλία του και να αναδεικνύει, συνεχώς δοκιμασμένους αλλά και νεότερους ταλαντούχους χορευτές, ώστε να στηρίζει και να εξελίσσει τα «οράματά» του, με τις χορογραφικές συλλήψεις του. Λάτρης της Ελλάδας, του αρχαίου και σύγχρονου πολιτισμού της, ο Μπεζάρ όχι μόνον εμπνεόταν από αυτόν αλλά τον ανέδειχνε, συνεργαζόμενος με Ελληνες δημιουργούς. Χορογράφησε έργα Ελλήνων συνθετών, λ.χ. του Μάνου Χατζιδάκι, με τον οποίο ήταν φίλοι από το 1965.

Ο Μωρίς Μπεζάρ

Αν και ο Μπεζάρ σπούδασε κλασικό χορό, χόρεψε πολλούς πρωταγωνιστικούς ρόλους σε κλασικά έργα και χορογράφησε έργα στα πρότυπα του κλασικού χορού, «οραματίστηκε» την ανανέωση του κλασικού χορού, για να γίνει πιο προσιτός στο ευρύ κοινό. Αποψη του Μπεζάρ ήταν ότι δεν πρέπει να υπάρχουν «σύνορα» και διαχωρισμοί ανάμεσα στις τέχνες, στις χώρες, στους ανθρώπους, γι’ αυτό σε όλες σχεδόν τις ομάδες που δημιούργησε υπήρχαν χορευτές από όλες τις φυλές της Γης. Ο Μπεζάρ, χωρίς να απορρίπτει τους πολύ δύσκολους «κανόνες», το απαιτητικό «λεξιλόγιο» του κλασικού χορού – τον οποίο θεωρούσε το «θεμέλιο», την απαραίτητη βάση για την εκγύμναση και την ευρύτητα των εκφραστικών μέσων των χορευτών – επέλεγε θέματα και συνεργασίες μακριά από παρωχημένα σύμβολα (tutus, στεφάνια κ.λπ.)

Ο Μαρξ και τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα των μικροαστών

Η χορευτική – οπερατική performance «Ο Μαρξ και τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα των μικροαστών» παρουσιάζεται στην Αποβάθρα της Αμαξοστοιχίας-Θεάτρου το Τρένο στο Ρουφ στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών «Τα 12 Κουπέ» από την εταιρία Atto Primo σε συνεργασία με την Καλλιτεχνική Εταιρία ΑΞΑΝΑ για 4 μόνο παραστάσεις στις 10, 11, 12 και 13 Μαϊου.

Η χορευτική – οπερατική performance «Ο Μαρξ και τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα των μικροαστών» παρουσιάζεται στην Αποβάθρα της Αμαξοστοιχίας-Θεάτρου το Τρένο στο Ρουφ στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών «Τα 12 Κουπέ» από την εταιρία Atto Primo σε συνεργασία με την Καλλιτεχνική Εταιρία ΑΞΑΝΑ για 4 μόνο παραστάσεις στις 10, 11, 12 και 13 Μαϊου.

Οταν το σκηνικό κλέβει… μια παράσταση

Του Ανδρεα Pικακη, Η Καθημερινή, 11/5/2012

ΚΡΙΤΙΚΗ ΧΟΡΟΥ. Αυτό έγινε με το δίπτυχο που πρότεινε το Ολλανδικό Χοροθέατρο (NDT1) στο Μέγαρο Μουσικής (5/4). «Δίπτυχο», όμως ο καλλιτεχνικός διευθυντής και συν-χορογράφος με την Σολ Λεόν των έργων, Πολ Λάιτφουτ, στη συνέντευξη Τύπου μας είπε ότι το δεύτερο έργο, «Πεταλούδα», αποτελεί συγκινησιακά την εξέλιξη του πρώτου, «Πόθος». Γι’ αυτό και κάπως μείναμε μετέωροι στην τελική (;) εικόνα με τον χορευτή μόνο στη σκηνή, τους τεχνικούς να εμφανίζονται και τα φώτα της πλατείας να… αναβοσβήνουν. Οταν επανήλθαμε από το διάλειμμα, άλλοι χορευτές βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη κάποιας χορογραφίας που είχε ήδη ξεκινήσει.

Και στα δύο έργα τα σκηνικά ήταν των χορογράφων. Το δωμάτιο που γυρίζει αργά στο σκοτάδι, στον «Πόθο», και οι χορευτές ερμηνεύουν άλλοτε στο πάτωμα, άλλοτε στον αναποδογυρισμένο τοίχο ή στο ταβάνι, δεν είναι βέβαια εύρημα. Ηδη το 1951 στην ταινία «Βασιλικοί Γάμοι» του Στάνλεϊ Ντόνεν, ο Φρεντ Αστέρ χόρευε κλακέτες σε μονοπλάνο -παρακαλώ! – γύρω γύρω στο δωμάτιο, ανάποδα στο ταβάνι, λοξά στους τοίχους. Γύριζε το δωμάτιο σε μοχλό, γύριζε και η κάμερα. Μαγικό! Τώρα, με τη «ζωντανή» αίσθηση για το δράμα της υπό συζήτηση σχέσης του ζευγαριού μέσα στον κλειστό χώρο που αιωρείται, ο όλος αντίχτυπος είναι βέβαια διαφορετικός.

Η παρουσία του Ολλανδικού Xοροθεάτρου στην Ελλάδα

Του Ανδρεα Pικακη, Η Καθημερινή, 4/5/2012
ΚΡΙΤΙΚΗ ΧΟΡΟΥ. Από τους πολύ παλιούς φίλους των αθηναϊκών φεστιβάλ οι «Ολλανδοί» –όπως για χάριν συντομίας αποκαλούμε το Ολλανδικό Χοροθέατρο (Neder lands dans theater)– επισκέπτονται την Ελλάδα επί… 40 συναπτά έτη! Ηδη το καλοκαίρι 1972 έφταναν στο Ηρώδειο και αν η και επιστροφή έγινε ύστερα από μία… ντουζίνα χρόνια (1984), οι «Ολλανδοί» έρχονται και ξανάρχονται όλο και τακτικότερα. Ιδιαίτερα πιο τελευταία, χάρη στο Μέγαρο Μουσικής. Αν το κύριο σώμα του συγκροτήματος (NDT1) ιδρύθηκε το 1959, αργότερα ήρθε το NDT2 που απαρτίζεται από τα ανερχόμενα ταλέντα (17-23 χρόνων). Και μετά οργανώθηκε το NDT3 με τους… απόστρατους του NDT1, απολαυστικούς καρατερίστες χορευτές σε εξειδικευμένους ρόλους. Ολες τις ομάδες είδαμε, απολαύσαμε, εκτιμήσαμε στο διάστημα αυτού του σχεδόν μισού αιώνα.

«Επίτρεψέ μου να σου χορέψω» λέει τώρα η Αΐντα Γκόμεθ

Η διάσημη χορεύτρια φλαμένκο επιστρέφει στην Αθήνα και το Μέγαρο

Η Αΐντα Γκόμεθ

Την πρωτογνωρίσαμε στο Ηρώδειο ως τολμηρή Σαλώμη. Στον ίδιο χώρο – αλλά και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – την απολαύσαμε ως φλογερή Κάρμεν.Τώρα, η Αΐντα Γκόμεθ επιστρέφει στην Αθήνα και το Μέγαρο με τη νέα της παραγωγή η οποία έχει τίτλο «Permiteme Bailarte» («Επίτρεψέ μου να σου χορέψω») η οποία θα παρουσιαστεί στις 11 και 12 Δεκεμβρίου και είναι αφιερωμένη στη θρυλική ισπανίδα χορεύτρια Πιλάρ Λόπεθ. «Πάντοτε είχα μεγάλη εμπιστοσύνη στην Αΐντα Γκόμεθ γιατί είναι εξαιρετική, ταλαντούχα, ευαίσθητη, έξυπνη και εργατική και μου αρέσει όταν τα άτομα με «λαϊκή φλέβα» όπως αυτή που διαθέτει η Αΐντα παρουσιάζουν εκλεπτυσμένες δουλειές» έχει δηλώσει ο διάσημος σκηνοθέτης Κάρλος Σάουρα για την καλλιτέχνιδα με την οποία έχει και ο ίδιος συνεργαστεί.

«Μέρες τώρα…» στο θέατρο Ροές

• Ο Γιάννης Παπακαμμένος και η ομάδα χορού Syndram παρουσιάζουν τη ζωή 3 ανθρώπων μέσα σε μία μέρα

 

Ο Γιάννης Παπακαμμένος, στην καινούργια του παράσταση με τον τίτλο «Μέρες τώρα…», μέσα από τη ζωή τριών ανθρώπων, στο αστικό δίχτυ μιας παμφάγου πόλης, προσπαθεί να καταργήσει την έννοια του χρόνου

«Μια μέρα απ’ τη ζωή τριών ανθρώπων. Ή, μήπως, μια ζωή τριών ανθρώπων μέσα σε μια μέρα;» Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει ο Γιάννης Παπακαμμένος με την παράσταση χορού «Μέρες τώρα…» που παρουσιάζεται στο Θέατρο «Ροές» την 1η και 2η Ιουνίου, στο πλαίσιο του 10ου Φεστιβάλ Χορού Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων.

Για τον Γ. Παπακαμμένο μπορεί και να μην έχει σημασία ο χρόνος. «Ο τόπος, ωστόσο, το αστικό δίχτυ μιας παμφάγου πόλης μπορεί να καταπιεί τα πάντα· δεν μπορεί, όμως, να καταπιεί τις λεπτομέρειες που μπορεί ν’ αλλάξουν μια ζωή μέσα σε μια μέρα» αναφέρουν οι συντελεστές της παράστασης. Στο πλαίσιο του 10ου Φεστιβάλ Χορού του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων, η ομάδα χορού Syndram, με σώματα πάνω στη σκηνή αλλά και στην οθόνη, «ανοίγουν ένα στόμα για να καταπιούν τις λεπτομέρειες που μπορεί ν’ αλλάξουν μια ζωή μέσα σε μια μέρα».

• Θέατρο «Ροές», Ιάκχου 16, Γκάζι (μετρό «Κεραμεικός»), Τετάρτη, 1 Ιουνίου, 21:00, Πέμπτη, 2 Ιουνίου, 22:30.

Σκηνοθεσία – Χορογραφία: Γιάννης Παπακαμμένος
Μουσική επεξεργασία – Video: y.p.
Ερμηνεύουν: Δημήτρης Δρόσος, Χρυσηίς Λιατζιβίρη, Γιάννης Παπακαμμένος.

«Αve Maya» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

• Στην παράσταση συμμετέχουν διάσημοι χορευτές από πολύ γνωστά συγκροτήματα

Με την ίδια τη Μάγια Πλισέτσκαγια στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών να ερμηνεύει το «Ave Maya», τη γνωστή δημιουργία του Μορίς Μπεζάρ ειδικά γι΄αυτήν θα κλείσει το γκαλά προς τιμή της θρυλικής χορεύτριας που διοργανώνεται σήμερα Πέμπτη και αύριο Παρασκευή (στις 20.30, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης).

Στην παράσταση συμμετέχουν διάσημοι χορευτές από συγκροτήματα με τα οποία η ίδια συνδέθηκε ιδιαίτερα στη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας της: το Μπαλσόι της Μόσχας, το Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης, το Βασιλικό Μπαλέτο της Αγγλίας, το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας, η Οπερα του Παρισιού αλλά και το συγκρότημα του Κάρλος Σάουρα αφού από το 1993 η Πλισέτσκαγια διατηρεί και την ισπανική υπηκοότητα.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αποσπάσματα από γνωστά μπαλέτα όπως «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», «Κουρσάρος», «Ζιζέλ», «Αρτεμις και Ακταίων», «Κάρμεν» του Αλόνσο κ.α. Παράλληλα, θα προβληθεί και ταινία με τους κύριους σταθμούς της ζωής και της καριέρας της Πλισέτσκαγια στις μεγάλες σκηνές του κόσμου.

Μάγια Πλισέτσκαγια: «Κρίση στην Ελλάδα; Εχω ζήσει πολύ χειρότερα!»

• Η 86χρονη μπαλαρίνα θρύλος μιλάει για την ερωτική σχέση της με τη χώρα μας και το Ηρώδειο

Ο τότε πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και η Μάγια Πλισέτσκαγια τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους στις 21 Δεκεμβρίου 2006, αμέσως μετά την απονομή τιμητικού τίιτλου στη θρυλική μπαλαρίνα για την εθνική προσφορά της

IΣΜΑ Μ. ΤΟΥΛΑΤΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ:  Πέμπτη 7 Απριλίου 201 Λίγο πριν από την εμφάνισή της στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στα 86 της χρόνια, η μπαλαρίνα θρύλος την οποία «φλέρταρε» ο Νουρέγεφ, μιλάει για την τέχνη τού χθες και του σήμερα, την ερωτική σχέση της με τη χώρα μας και το Ηρώδειο, τους νέους καλλιτέχνες και τις επίδοξες διαδόχους της

«Κρίση στην Ελλάδα; Αστειεύεστε, φαντάζομαι… Ξεχνάτε, φαίνεται, ότι εγώ έχω ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου σε μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση, την πρώην Σοβιετική Ενωση. Δεν υπήρχε ελευθερία, νόμος ή τάξη, η διαφθορά βασίλευε παντού. Οσο για την οικονομία, πραγματικό χάος! Ας μη μιλάμε λοιπόν, τώρα, για δυσκολίες».

Λίγο πριν από την επικείμενη εμφάνισή της στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών όπου, στα 85 της χρόνια, θα ερμηνεύσει το «Αve Μaya», την περίφημη χορογραφία που δημιούργησε ο Μορίς Μπεζάρ πριν από μερικά χρόνια ειδικά γι΄ αυτήν, η Μάγια Πλισέτσκαγια μιλάει στο «Βήμα» προβάλλοντας εξ αρχής το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της.
Η χορεύτρια-θρύλος, η πάλαι ποτέ βασίλισσα του σοβιετικού μπαλέτου, στο ταλέντο της οποίας υποκλίθηκαν τόσο οι ισχυροί της Γης όσο και εκατομμύρια απλοί άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο, διατηρεί ζωντανές αναμνήσεις από τις προηγούμενες επισκέψεις της στην Ελλάδα. «Μπορεί να μπερδεύω θέατρα και ξενοδοχεία», λέει, «αλλά τις πόλεις τις θυμάμαι πάντοτε πολύ καλά. Πέρα από αυτό το γενικό, όμως, ποιος είναι άραγε αυτός που θα μπορούσε να ξεχάσει την Ακρόπολη; Εχω φωτογραφίες στον Παρθενώνα και θαυμάσιες αναμνήσεις από αυτή τη χώρα η οποία στάθηκε τόσο σημαντική για την τέχνη και τον πολιτισμό. Οσο για το Ηρώδειο, είναι ένα από τα ωραιότερα θέατρα του κόσμου, αν όχι το ωραιότερο».

Οι απαντήσεις της Πλισέτσκαγια αποπνέουν σταθερή αισιοδοξία για το παρόν και το μέλλον σε σχέση με το παρελθόν. «Η τέχνη υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει» λέει. «Είναι αλληλένδετη με την ίδια τη ζωή και καμιά οικονομική ή πολιτική συγκυρία δεν μπορεί να τη σκοτώσει. Το πιστεύω ακράδαντα: σήμερα είναι πολύ πιο εύκολο για κάποιον να ασχοληθεί με την τέχνη. Η συμβουλή μου, λοιπόν, σε έναν νέο άνθρωπο που θέλει να κάνει καλλιτεχνική καριέρα θα ήταν να δει πρώτα αν έχει ταλέντο και αφού βεβαιωθεί πως πράγματι το διαθέτει, να κυνηγήσει το όνειρό του με όποιο κόστος».

Μιλώντας για τη σχέση της με το κοινό και για το πώς αυτή έχει εξελιχθεί στο πέρασμα του χρόνου, η θρυλική μπαλαρίνα λέει πως παραμένει πάντα η ίδια και βασίζεται σε μία μόνο αρχή: «Την απόλυτη παράδοση στην τέχνη». Δεν συμμερίζεται την περιρρέουσα γκρίνια περί έλλειψης ταλέντων στη σημερινή εποχή. «Υπάρχουν» υποστηρίζει «σπουδαίοι χορευτές σε πολλά μεγάλα συγκροτήματα». Η δική της διάδοχος έχει βρεθεί; Εδώ η Πλισέτσκαγια αντιδρά έντονα: «Οι βασιλείς και οι γονείς έχουν διαδόχους και απογόνους,οι καλλιτέχνες όχι.Στην τέχνη, αν έχεις πραγματικά κάτι να πεις,ποτέ δεν πρέπει να διαδέχεσαι κανέναν. Οφείλεις να είσαι μοναδικός, πρωτότυπος». Η λαμπερή καριέρα της σε σχέση με τις δυσκολίες που βίωσε στην πρώην Σοβιετική Ενωση επανέρχεται σταθερά στον λόγο της. Επαναλαμβάνει διαρκώς ότι όλα αυτά σαφώς επηρέασαν τόσο την ίδια όσο και τους ανθρώπους του στενού περιβάλλοντός της αλλά είναι υπερήφανη που κατάφερε να υπερβεί τα εμπόδια και να πετύχει όσα πέτυχε. Ο τρόπος της αποδεικνύει ότι παρά τα δεκαεπτά χρόνια που πέρασαν από την κυκλοφορία της πρώτης αυτοβιογραφίας της με τίτλο «Εγώ, η Μάγια Πλισέτσκαγια», η οποία μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έγινε παγκόσμιο μπεστ-σέλερ, η ένταση μέσα της δεν έχει καταλαγιάσει.

Στο βιβλίο αυτό η Πλισέτσκαγια περιγράφει με τρόπο άκρως παραστατικό τη ζωή της- και μέσω αυτής τη ζωή του σοβιετικού καλλιτέχνηαπό τα τέλη του ΄30 ως τις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Στις σελίδες του βιβλίου (το οποίο το 2007 ακολούθησε ένα ακόμη, εξίσου επιτυχημένο, με τίτλο «Δεκατρία χρόνια μετά») ζωντανεύουν οι κυριότερες στιγμές αλλά και τα πολλά πρόσωπα της μπαλαρίνας: η τραυματική παιδική ηλικία, το πάθος για τον χορό, η επαγγελματική καταξίωση, οι συγκρούσεις με συναδέλφους αλλά και με τη σοβιετική εξουσία.

Μέσα από την αφήγηση η χορεύτρια που μαγνήτισε με την αντισυμβατική παρουσία της και ενέπνευσε χορογράφους όπως ο Μορίς Μπεζάρ και ο Ρολάν Πετί εναλλάσσεται με τη λαμπερή γυναίκα: τα κοσμικά κοκτέιλ πάρτι με τον Χρουστσόφ (ο ίδιος διηγούνταν μεταξύ αστείου και σοβαρού ότι την είχε δει τόσες φορές στη «Λίμνη των Κύκνων»- το σήμα κατατεθέν της- ώστε στα όνειρά του ανακατεύονταν τανκς με… λευκό τούλι!), η φιλία με τον Ρόμπερτ Κένεντι, η γνωριμία με προσωπικότητες όπως ο Αντρέι Ζαχάροφ, ο Ζορζ Μπαλανσίν, ο Φρανκ Σινάτρα, ο Ντμίτρι Σο στακόβιτς, ο Ρίτσαρντ Αβεντον και ο Πιερ Καρντέν… Γεννημένη στις 20 Νοεμβρίου 1925, η Μάγια Πλισέτσκαγια βίωσε την τραγωδία και την απώλεια πολύ νωρίς στη ζωή της. Προτού ακόμη συμπληρώσει τα δώδεκα χρόνια της ο πατέρας της εκτελέστηκε από το σταλινικό καθεστώς, η μητέρα της οδηγήθηκε σε στρατόπεδο στο Καζακστάν και η ίδια στιγματίστηκε ως κόρη ενός «εχθρού του λαού». Το 1943 έγινε μέλος των φημισμένων μπαλέτων Μπαλσόι όπου όμως, λόγω του οικογενειακού παρελθόντος της, επί χρόνια της απαγορευόταν η συμμετοχή σε περιοδείες στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αποκλεισμός της από τις εμφανίσεις του συγκροτήματος στο Λονδίνο το 1956, με την ίδια να «απαντά» με μια διονυσιακού θριάμβου εμφάνιση στη Μόσχα.

Τρία χρόνια αργότερα, εντούτοις, ο ίδιος ο Χρουστσόφ θα συναινέσει στη συμμετοχή της στην περιοδεία των Μπαλσόι στη Νέα Υόρκη παίρνοντας προσωπικά το ρίσκο μιας πιθανής αυτομόλησής της. Η Πλισέτσκαγια θα εμφανιστεί στις ΗΠΑ, θα δρέψει δάφνες και θα επιστρέψει στην πατρίδα της προς μεγάλη ικανοποίηση του σοβιετικού καθεστώτος, το οποίο την αντάμειψε γι΄ αυτό: δύο πολυτελή αυτοκίνητα, προσωπικός οδηγός, εξοχική κατοικία σε περιζήτητη περιοχή κοντά στη Μόσχα, πανάκριβα ρούχα… Ωστόσο οι «μάχες» συνεχίστηκαν. Και όπως η ίδια έχει δηλώσει, ποτέ δεν αφέθηκε να ξεχάσει ότι όλα αυτά τα προνόμια θα μπορούσαν να ανακληθούν ανά πάσα στιγμή.

Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια της πρώτης αυτοβιογραφίας της Πλισέτσκαγια αναφέρεται στον τρόπο που βίωσε η ίδια την εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου:«Θυμάμαι ανθρώπους στους δρόμους γύρω από τα μεγάφωνα που μετέδιδαν ηρωική μουσική και τα τελευταία νέα… πρόσωπα που πρόδιδαν φόβο και ένταση… Υπήρχαν τεράστιες ουρές παντού. Τα πόδια μου πάγωναν από την πολύωρη παραμονή στην ίδια στάση.

Μόνη μου διέξοδος, το θέατρο. Μπορεί να ρωτήσετε πώς είχα τη δυνατότητα να πηγαίνω,όμως τα εισιτήρια ήταν απίστευτα φθηνά. Στην πραγματικότητα, μέχρι αρκετά πρόσφατα, τα εισιτήρια στην πρώτη σειρά του Μπαλσόι στοίχιζαν μόλις τρία ρούβλια και 50 καπίκια.

Και όλα αυτάόταν οι ντομάτες στην αγορά στοίχιζαν 10-15 ρούβλια το κιλό. Είχα λοιπόνμια επιλογή: είτε να φάω μια ντοματοσαλάτα αμφίβολης ποιότητας είτε να πάω τέσσερις φορές στο θέατρο. Διάλεγα, λοιπόν, τροφή της ψυχής».

• «Αν διέφευγα στη Δύση θα μου έλιωναν τα πόδια»

Η Μάγια Πλισέτσκαγια είχε αρκετές ευκαιρίες να διαφύγει στη Δύση; Γιατί λοιπόν δεν το έπραξε; Στην αυτοβιογραφία της υποστηρίζει ότι φοβόταν. «Θα οργάνωναν κάποιο αυτοκινητικό ατύχημα,θα έλιωναν τα πόδια μου… φοβόμουν ότι θα με σκότωναν» γράφει. Φαίνεται ότι οι φόβοι της είχαν κάποια βάση καθώς εκείνη την εποχή ακουγόταν έντονα στους κύκλους της ότι η ΚGΒ οργάνωνε κάποιο «ατύχημα» προκειμένου να σπάσει τα πόδια του Νουρέγεφο οποίος είχε ήδη αυτομολήσει στη Δύση.

Ανακαλεί την ανάμνηση ενός υπέροχου μπουκέτου από τριαντάφυλλα που της είχε στείλει ο θρυλικός Ρούντι στη διάρκεια της δεύτερης περιοδείας της στις ΗΠΑ το 1962. Ο Νουρέγεφ τη συνέχαιρε για την επιτυχία της και ευχόταν να συνεργαστούν κάποια στιγμή στο μέλλον.

Ωστόσο, γνωρίζοντας ότι κάθε επαφή μαζί του, ακούσια ή εκούσια, θα είχε κυρώσεις για αυτήν, είχε αποκλείσει από μόνος του κάθε περίπτωση απάντησης, μη αποκαλύπτοντας ούτε τη διεύθυνση ούτε το τηλέφωνό του. Παρ΄ όλα αυτά, την επομένη ημέρα ένας κατάσκοπος της ΚGΒ την επισκέφθηκε και, μυρίζοντας με δήθεν θαυμασμό τα τριαντάφυλλα, τη ρώτησε τι θα έκανε στην περίπτωση που ο Νουρέγεφ της έστελνε λουλούδια… «Φοβήθηκα μέχρι θανάτου» παραδέχεται η Πλισέτσκαγια.

Σε άλλο κεφάλαιο, με τίτλο «Πώς πληρωνόμαστε», αφού υποστηρίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος των κερδών του Μπαλσόι στο εξωτερικό πήγαινε«στη χρηματοδότηση πολυτελών διακοπών των κεφαλών του κόμματος», ισχυρίζεται ότι οι χορευτές στις περιοδείες έπρεπε να επιβιώνουν με μόλις πέντε δολάρια την ημέρα.

Προκειμένου να μη λιποθυμήσουν από την πείνα,γράφει,κατέφευγαν στις…ζωοτροφές: «Εχοντας καταναλώσει φαγητό για ζώα νιώθεις πολύ δυνατός» γράφει χαρακτηριστικά. «Ψήναμε μπιφτέκια για σκύλους ανάμεσα σε δυο ηλεκτρικά σίδερα του ξενοδοχείου, βράζαμε λουκάνικα στο μπάνιο… ο ατμός μάς έπνιγε, έφευγε κάτω από τις πόρτες των δωματίων, έφτανε να “μπουκώνει” ακόμη και τα ασανσέρ. Την ώρα του φαγητού ο μπουφές άδειαζε μέσα σε δευτερόλεπτα και αρπάζαμε τα γκαρσόνια από τις μπλούζες ζητώντας περίσσευμα. Ηταν απίστευτα ντροπιαστικό, απαίσιο».

Η παράσταση «Αve Μaya» θα παρουσιαστεί στις 14 και 15 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εκτός από τη Μάγια Πλισέτσκαγια, που θα ερμηνεύσει την ομότιτλη χορογραφία του Μορίς Μπεζάρ, συμμετέχουν χορευτές από τα Μπαλσόι, Μαριίνσκι, το Βασιλικό Μπαλέτο της Αγγλίας, το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας, την Οπερα του Παρισιού καθώς και το συγκρότημα του Κάρλος Σάουρα

Εύθραυστες μπαλαρίνες στον καθρέφτη του «Κύκνου»

• Η ταινία ως αφορμή για έντονες συζητήσεις στους κύκλους των επαγγελματιών του χορού

International Herald Tribune

Η Καρμέλα Ιμρι πέρασε έξι βασανιστικές ώρες την περασμένη Τετάρτη τελειοποιώντας δύσκολα βήματα στην πρόβα για το μπαλέτο του Κιθ Μάικλ «The Alice in Wonderland Follies». Αντί όμως να γυρίσει μετά στο σπίτι της για να περιποιηθεί τα ταλαιπωρημένα πόδια της, εκείνη και άλλες πέντε χορεύτριες του New York Theater Ballet πήγαν να δουν τον «Μαύρο Κύκνο».

Αφού παρακολούθησε το δυόμισι ωρών θρίλερ, η 27χρονη Καρμέλα βγήκε από τον κινηματογράφο νιώθοντας ανατριχίλα σε όλο της το σώμα. Δεν ήταν η φρίκη των ματωμένων «πουέντ», αλλά το ψυχολογικό βάρος της ταινίας. «Η καταστροφική προσωπικότητα της πρωταγωνίστριας είναι που κάνει το φιλμ ανατριχιαστικό», είπε. «Δεν θα ήθελα ποτέ να γίνω έτσι».

Ο «Μαύρος Κύκνος», όπου η Νάταλι Πόρτμαν ερμηνεύει μια μπαλαρίνα η οποία ανέρχεται στην κορυφή με τίμημα την ψυχική της υγεία, έχει γίνει κάτι σαν ταινία-καθήκον για τις νεαρές μπαλαρίνες, όχι μόνον επειδή είναι από τα σπάνια χολιγουντιανά φιλμ που έχουν το μπαλέτο ως κεντρικό τους θέμα, αλλά γιατί, όπως λένε πολλές χορεύτριες, κρατάει έναν καθρέφτη απέναντι στην πιο σκοτεινή πλευρά του μπαλέτου.

Ο σκηνοθέτης, Ντάρεν Αρονόφσκι, μπορεί να ξεκίνησε με στόχο να κάνει ένα θρίλερ, αλλά για όσους και όσες ασχολούνται με τον χορό, το σασπένς οφείλεται στα ανησυχητικά θέματα που αποκαλύπτει: την τυφλή επιδίωξη της τελειότητας, την ανορεξία και τη βουλιμία για να επιτευχθεί η αέρινη σιλουέτα του κύκνου, τη σεξουαλική κακοποίηση ευάλωτων νεαρών χορευτριών.

Οι εντάσεις αυτές ενσαρκώνονται στη Νίνα Σέγιερς, τη νεαρή μπαλαρίνα που ερμηνεύει η Πόρτμαν. Η ταινία αρχίζει με τη Νίνα να καταπίνει ένα ασκητικό πρωινό: ένα γκρέιπφρουτ. Λίγο αργότερα, ο εμετός τινάζει το αδύνατο σώμα της στο μπάνιο της σχολής χορού και αρνείται να φάει έστω και μια μπουκιά από τη γιορταστική ροζ τούρτα που της αγόρασε η μητέρα της.

Η σκηνή μπορεί να παίζεται με μελοδραματική έμφαση, αλλά το υπόγειο πάθος της είναι οικείο στις χορεύτριες μπαλέτου. Η Τάρα Χάτον, τελειόφοιτη σπουδάστρια χορού στο Πανεπιστήμιο Μπάτλερ της Ινδιανάπολης, λέει ότι ο εφιάλτης των διατροφικών διαταραχών βασανίζει πολλές συμφοιτήτριές της. Το μπαλέτο, λέει, μπορεί να γίνει «μια άρρωστη και διαστρεβλωμένη μορφή τέχνης», που επενδύει εξωπραγματική αξία στην «επίτευξη αυτού του όμορφου λεπτού σώματος». Στα χορευτικά σεμινάρια που παρακολούθησε μεγαλώνοντας, οι αμφεταμίνες και η κατάχρηση καφέ για να αντιμετωπιστούν τα «δαγκώματα» της πείνας ήταν κοινή πρακτική ανάμεσα στις σπουδάστριες που συμμετείχαν. Οι χορεύτριες που λιμοκτονούν αυξάνουν, επίσης, τις πιθανότητες καταγμάτων και άλλων τραυματισμών. Σε μια σκηνή της ταινίας, τα δάχτυλα των ποδιών της Νίνας σπάνε μέσα στις πουέντ της. «Βλέπεις τη χορεύτρια να τραυματίζεται και δεν μπορείς παρά να σκεφτείς ότι αυτό πιθανότατα να οφείλεται στις διατροφικές διαταραχές», λέει η Τάρα, η οποία προετοιμάζεται να συμμετάσχει σε ακροάσεις για πρόσληψη σε ομίλους μπαλέτου. «Μοχθείς κάθε μέρα για να κατορθώσεις κάτι που είναι φυσικά ανέφικτο».

• Οι φιλοδοξίες της μητέρας

Για τη Νίνα, το ανέφικτο αντανακλά τις απαιτήσεις της καταπιεστικής μητέρας της, μιας αποτυχημένης χορεύτριας που αναζητεί την εκπλήρωση των φιλοδοξιών της μέσω της κόρης της.

Η Τσέριλ Κέζερ δίστασε να αφήσει την Εμμα, τη 15χρονη κόρη της που σπουδάζει μπαλέτο στη Νέα Υόρκη, να δει την ταινία. «Ανησυχούσα ότι μπορεί να δείχνει μια πολύ άσχημη πλευρά του μπαλέτου», λέει. Πρόσφατα μόνο αποφάσισε να την πάει στην ταινία, έπειτα από πολλή σκέψη.

Το φιλμ παρουσιάζει, επίσης, το μπαλέτο σαν μια δονκιχωτική μορφή τέχνης που απαιτεί απόλυτη υποταγή. Η Νίνα κάνει πιρουέτες μέχρι που τα πόδια της ματώνουν και μοχθεί μπροστά στην μπάρα για ατέλειωτες ώρες μέσα στη νύχτα, ενώ τα φώτα του θεάτρου έχουν πλέον σβήσει. Ο τρόπος που δείχνει η ταινία τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι μπαλαρίνες φάνηκε αρκετά πειστικός στην Ελεν Μπαρ, σολίστ στο New York City Ballet, η οποία παρακολούθησε την πρεμιέρα του «Μαύρου Κύκνου» στη Νέα Υόρκη. Φαίνεται ρεαλιστικός, όπως είπε, «ο τρόπος που παρουσιάζεται μια καλλιτέχνιδα να γίνεται ο χειρότερος εχθρός του εαυτού της».

• Η σεξουαλική εκμετάλλευση

Η Τζένιφερ Χόμανς, κριτικός χορού της οποίας το τελευταίο βιβλίο, η ιστορία του κλασικού μπαλέτου «Apollo’s Angels», έχει κερδίσει τη γενική επιδοκιμασία, υποστηρίζει ότι ο χορός τείνει να προσελκύει ανθρώπους που διαθέτουν ένα είδος αυτοπειθαρχίας και αφοσίωσης που μπορούν να παρεκτραπούν σε παθολογική εμμονή. «Βασανίζονται για να μετατρέψουν το σώμα τους σε κάτι πανέμορφο και εξωπραγματικό», λέει. «Λειτουργεί ένας τεράστιος ταχυβραστήρας ψυχολογικής πίεσης σε πολύ νεαρή ηλικία».

Το μαρτύριο για τη Νίνα έρχεται, επίσης, με τη μορφή της σεξουαλικής πολιορκίας από τον δάσκαλο και σκηνοθέτη της, τον Τόμας Λερόι, που τον ερμηνεύει ο Βενσάν Κασέλ. Της «βάζει χέρι», δήθεν τυχαία, καθώς της διδάσκει μια πόζα και την φιλάει στο στόμα όταν εκείνη τολμάει να πάει στο γραφείο του για να του ζητήσει έναν καλύτερο ρόλο. Αυτή η δυναμική έχει ιστορικά προηγούμενα. Παράδειγμα, ο χαρισματικός χορογράφος Ζορζ Μπαλανσίν, ο οποίος ήταν γνωστό ότι είχε μεγάλη αδυναμία στις νεαρές χορεύτριές του. «Υπάρχει πράγματι πρόβλημα όταν έχουμε μια κυρίαρχη αρσενική φυσιογνωμία και μια γυναίκα κάτω από την εξουσία του», λέει η Τζένιφερ Χόμανς. «Συμβαίνει παντού, αλλά το θέμα μπορεί να παρουσιάζεται με υπερβολή όσον αφορά τον κόσμο του χορού, όπου η σχέση είναι πιο έντονα σωματική».

• Κλισέ, ανακρίβειες και υπερβολές του Χόλιγουντ

Δεν συμφωνούν όλοι με τη σκοτεινή εικόνα του μπαλέτου που ζωγραφίζει ο Αρονόφσκι. Υποστηρίζουν ότι οι διατροφικές διαταραχές και η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι στερεότυπα και ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χορεύτριες και οι χορευτές υπερδραματοποιούνται σε σημείο που η ταινία να πλησιάζει τη φάρσα.

Η Νταϊάνα Μπάιερ, καλλιτεχνική διευθύντρια του New York Theater Ballet, λέει ότι οι ταινίες που προσπαθούν να δραματοποιήσουν το μπαλέτο συνήθως χάνουν τον στόχο τους, μετατρέποντας τους ηθοποιούς σε βασανισμένες καρικατούρες που ταλαιπωρούνται από την ίδια την τέχνη τους. «Οι χορευτές και οι χορεύτριες είναι άνθρωποι, κάνουν μια δουλειά όπως όλοι οι άλλοι. Ενα άτομο που δεν έχει τη δική του ζωή δεν μπορεί να φέρει τίποτα στο μπαλέτο. Πρέπει να ζεις τη ζωή σου για να δημιουργήσεις τέχνη», είπε. Φρόντισε, πάντως, να δει την ταινία μαζί με όλο τον 14μελή θίασό της. Συζήτησαν για τις τεχνικές μπαλέτου της Νάταλι Πόρτμαν, επέκριναν κάποιες χορευτικές επιδόσεις και σάρκασαν για ορισμένα κοστούμια. Το γεγονός, βέβαια, είναι πως δεν ασχολείται και τόσο συχνά το Χόλιγουντ με την τέχνη τους.

Το μεγαλύτερο παράπονό τους για την ταινία, ωστόσο, δεν ήταν η μελοδραματική παρουσίαση, οι ανακρίβειες ή τα αποκρουστικά στερεότυπα. Ηταν το ότι δεν υπήρχε αρκετός χορός σ’ αυτήν.

[Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 13 Φεβρουαρίου 2011]

Δύο ελληνικές ομάδες χορού στη Σλοβενία

• Σαντρα Bουλγαρη, Η Καθημερινή, Tρίτη, 8 Φεβρουαρίου 2011

ΧΟΡΟΣ. Στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, με δύο ενδιαφέρουσες ελληνικές συμμετοχές, το «dressed-undressed» του Κωνσταντίνου Ρήγου (Χοροθέατρο Οκτάνα) και την «Πράξη 8- Μοναδικότητα» της Μαρίας Κολιοπούλου (ομάδα «Πρόσχημα») θα διεξαχθεί φέτος τον Απρίλιο (19-23/4) η 6η Βαλκανική Πλατφόρμα Χορού. Πρόκειται για μία από τις συναρπαστικές συναντήσεις του είδους η συγκεκριμένη, όπως εξάλλου απέδειξε και η εμπειρία της τέταρτης διοργάνωσης της εδώ στην Αθήνα το φθινόπωρο του 2007. Ισως επειδή οι καλλιτέχνες των χωρών που συμμετέχουν έχουν πραγματικά τόσα να πουν και να εκφράσουν. Το φετινό πρόγραμμα αναμένεται με ενθουσιασμό και περιλαμβάνει έργα των Ivo Dimchev και Krassen Krastev από τη Βουλγαρία, των Caglar Yigitogullari, Alper Marangoz, Sezen Tonguz από την Τουρκία και μια σειρά αξιόλογων χορογράφων από την ΠΓΔΜ, τη Σλοβενία, τη Σερβία, την Κροατία, τη Ρουμανία. Η 6η Βαλκανική Πλατφόρμα Χορού θα έχει ένα παράλληλο κύκλο σεμιναρίων, επίσημων και ανεπίσημων εκδηλώσεων, μια αγορά χορού όπου θα δοθούν οικονομικές ενισχύσεις για νέες παραγωγές και διοργάνωση περιοδείας στα Βαλκάνια των καλλιτεχνών που παρουσιάζονται στην Πλατφόρμα. Επίσης, θα δοθεί υποστήριξη σε όσους προέρχονται από χώρες με χαμηλή έως ανύπαρκτη σύγχρονη παραγωγή, όπως η Βοσνία, το Μαυροβούνιο και το Κόσοβο.

Η Βαλκανική Πλατφόρμα Χορού είναι ένα πρότζεκτ που ξεκίνησε το 2000 από τους Ρουμάνους Cosmin Manolescu και Dessy Gavrilova σε συν-επιμέλεια των Exodos Ljubljana, Full House Promotion, Lokomotiva, The Red House-Sofia, SOM, ACPAI, Gabriela Tudor Foundation. Επιμελητής φέτος του Exodos Festival (υπεύθυνο για τη διοργάνωση της 6ης Βαλκανικής Πλατφόρμας Χορού σε συνεργασία με το διεθνές φεστιβάλ σύγχρονων σκηνικών τεχνών της Λιουμπλιάνας) είναι ο διάσημος καλλιτέχνης, χορογράφος και σκηνοθέτης Γιαν Φαμπρ, ο οποίος ανέλαβε να επιλέξει τους συμμετέχοντες από τις εκατόν εβδομήντα αιτήσεις που παρελήφθησαν.