Το τέταρτο κουδούνι: Μαρά-Σαντ, Ο Θείος Βάνιας, Μαύρη γαλήνη…

O Μηνάς Χατζησάββας (στη φωτογραφία) θα ΄ναι ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, ο Νίκος Κουρής ο ασθενής που υποδύεται τον Ζαν- Πολ Μαρά και η Κόρα Καρβούνη η τρόφιμη του ψυχιατρείου της Σαραντόν που υποδύεται την Σαρλότ Κορντέ, τη δολοφόνο του- εξαιρετικό τρίο- στο «Μαρά- Σαντ» του Πέτερ Βάις που θ΄ ανεβάσει τον επόμενο χειμώνα στο Εθνικό- στην Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος»- η Έφη Θεοδώρου. Το έργο του Γερμανού Βάις- εν έτει 1808, επί Ναπολέοντος Α΄, όταν η Γαλλική Επανάσταση έχει καταντήσει αυτοκρατορία, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, έγκλειστος στο ψυχιατρικό άσυλο της Σαραντόν, σκηνοθετεί τους τροφίμους σ΄ ένα έργο του που αναπαριστά τη δολοφονία τού εκ των πρωτεργατών της Επανάστασης Ζαν- Πολ Μαρά το 1793 και σε μια παράσταση με πολλές παραμέτρους…-, γραμμένο το 1963-πρωτότυπος τίτλος «Η καταδίωξη και δολοφονία του Ζαν- Πολ Μαρά όπως παραστάθηκε από τους τροφίμους του ασύλου της Σαραντόν υπό τη διεύθυνση του Μαρκήσιου ντε Σαντ»-, έκανε πρεμιέρα το 1964 στο θέατρο «Σίλερ» του- τότε- Δυτικού Βερολίνου. Η φήμη του όμως εκτοξεύτηκε μέσα απ΄ την παράσταση, την ίδια χρονιά, του Πίτερ Μπρουκ στο Λονδίνο, με τον Βασιλικό Σαιξπηρικό Θίασο και με Σαντ τον Πάτρικ Μαγκί, «Μαρά» τον Ίαν Ρίτσαρντσον και «Κορντέ» την Γκλέντα Τζάκσον. Παράσταση που την επόμενη χρονιά μεταφέρθηκε στο Μπρόντγουέι ενώ το 1967 ο Πίτερ Μπρουκ τη μετέφερε, με τους ίδιους πρωταγωνιστές, στον κινηματογράφο. Στην Ελλάδα το βαθύτατα επηρεασμένο απ΄ το «θέατρο της σκληρότητας» του Αντονέν Αρτό και τον Μπέρτολτ Μπρεχτ έργο πρωτοπαρουσίασε- βέβαια…ο Κάρολος Κουν με το «Θέατρο Τέχνης» τη σεζόν 1965-΄66 με Δημήτρη Χατζημάρκο, Γιώργο Λαζάνη, Μάγια Λυμπεροπούλου στους αντίστοιχους ρόλους. (Φανταστείτε: Και μόνο μέσα στο χειμώνα αυτό ο Κουν ανεβάζει για πρώτη φορά εδώ «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ» του Άλμπι, για πρώτη φορά «Επιστάτη του Πίντερ, για πρώτη φορά «Μαρά- Σαντ»!!!). Το πιο πρόσφατο ελληνικό ανέβασμα του έργου έχει γίνει το χειμώνα του 2003-2004 (με επανάληψη την επόμενη σεζόν) απ΄ την ομάδα «Νέμεση» της Θεσσαλονίκης σε σκηνοθεσία Τίνας Στεφανοπούλου. Στο Εθνικό έχει ανεβεί μια μόνο φορά, με τον τίτλο «Η δολοφονία του Μαρά»: τη σεζόν 1988/ ΄89- επαναλήφθηκε και την επόμενη-, στο, τότε, «Γκαράζ» απ΄ τον Κοραή Δαμάτη με Γιώργο Τσιτσόπουλο, Τάσο Χαλκιά, Όλγα Δαμάνη.Ο Νίκος Χατζόπουλος (φωτογραφία) θα ερμηνεύσει τον επώνυμο ρόλο, ο Ακύλας Καραζήσης τον γιατρό Άστροφ, η Μαρία Σκουλά την Ελένα και η Άλκηστις Πουλοπούλου την Σόνια στον «Θείο Βάνια» του Τσέχοφ που θ΄ ανεβεί στο Εθνικό, τη σεζόν 2009- 2010, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά.

Για τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού θα ΄ναι ο δεύτερος Τσέχοφ που ανεβάζει. Το 1994- ΄95 είχε κάνει με το «Θέατρο του Νότου», στην Κεντρική Σκηνή του «Αμόρε», τις «Τρεις αδελφές».

Το έργο έχει να παιχτεί στην ελληνική σκηνή απ΄ την περσινή σεζόν 2007-2008, όταν το ανέβασε ο Γιώργος Μιχαηλίδης στο «Ανοιχτό Θέατρό» του. Στο Εθνικό έχει παρουσιαστεί μόνο μια φορά: το 1952- ΄53 απ΄ τον Κάρολο Κουν- η πέμπτη και τελευταία του σκηνοθεσία στο Εθνικό- με Βάνια τον Βασίλη Διαμαντόπουλο, Άστροφ τον Θάνο Κωτσόπουλο, Ελένα την Ρίτα Μουσούρη, Σόνια την Μαρία Αλκαίου και Σερεμπριακόφ τον Νίκο Παρασκευά.

Ό,τι πιο καλτ στο θέατρό μας φέτος. Ως τίτλος τουλάχιστον (διότι ως χώρος ήταν οι τουαλέτες του «Βios» όπου παίχτηκε η «Τριλογία» του Χάινερ Μίλερ): «Κορσεδία» απ΄ την ομάδα «Κούλα η Πλανιδού»! Δεύτερη Σκηνή στο θέατρο «Άσκηση», πίσω απ΄ το Πάντειο. Όπου, πάντως, το κείμενο μπορεί να ΄ναι λίγο από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα, αλλά η παράσταση των παιδιών πολλά καλά έχει. Και, ιδιαίτερα, ενέργεια και καθόλου συνηθισμένη αισθητική.

Όποιος διυλίζει τον κώνωπα, και γκρινιάζει, και ταλαιπωρεί κόσμο αυτά παθαίνει… Στο «Τέταρτο Κουδούνι» της περασμένης Πέμπτης η φωτογραφία της Αννίτας Δεκαβάλλα που παίζει στο «Πολύ καλά!» της Λίζας Κρον- ανεβαίνει στο «Θέατρο Εξαρχείων»- είχε πάρει τη θέση της φωτογραφίας της Μαρίας Κίτσου η οποία θα παίξει στα σονέτα του Σαίξπηρ που πρόκειται να ανεβούν στο «104». Και τούμπαλιν. Το μόνο κοινό που υπάρχει είναι πως τα δυο θέατρα είναι στον ίδιο δρόμο, σχεδόν απέναντι…

Ο Γιάννης Τσορτέκης είναι «επίσημα» στο σανίδι απ΄ το ΄95. Δεν είναι γνωστός στο «ευρύτερο κοινό». Αλλά έχει κάνει πολλά πράγματα στο θέατρο. Με το σπαθί του. Και με το Ήθος του. Έχει κάνει εξαιρετικά ρόλους σημαντικούς, είναι πιστωμένος με ενδιαφέρουσες σκηνοθετικές προτάσεις, έχει γράψει κείμενα θεατρικά- ένας άνθρωπος ζυμωμένος με το θέατρο.

Φέτος, όμως, απ΄ το «Δώμα» του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου», μας δίνει μια γερή γροθιά. Πήρε το, έτσι κι αλλιώς, συγκλονιστικό κείμενο του Δημήτρη Μαρωνίτη «Μαύρη γαλήνη», μαρτυρία του απ΄ τη βασανιστική κράτησή του στο ΕΑΤ/ ΕΣΑ τα χρόνια της χούντας ας μην ξεχνάμε…-, ταυτίστηκε απόλυτα μ΄ αυτό, βούλιαξε μέσα του, έμπλεξε την κάθε ίνα του κορμιού του με την κάθε λέξη του και σ΄ ένα σκληρά γυμνό χώρο, «εκφωνώντας» το κείμενο μπροστά σ΄ ένα μικρόφωνο με πόδι, σιωπώντας συνταρακτικά μπροστά στα κάγκελα ενώ καπνίζει- κι η κάθε ρουφηξιά είναι μαχαιριά- σ΄ αρπάζει απ΄ το λαιμό και σε ταρακουνάει. Για να δώσει τέρμα εκρηκτικό στα σαράντα ασφυκτικά λεπτά ορμώντας και σπάζοντας ένα λαμπτήρα. Μια συναρπαστική στιγμή του θεάτρου μας. Και δεν εννοώ μόνο για φέτος.

Μετά το Μουσείο Μπενάκη και τη θεατρική εκδοχή του στο «Άγνωστο αριστούργημα» του Μπαλζάκ που παρουσίασε εκεί τον Σεπτέμβριο του 2007, ο νεαρός σκηνοθέτης Γρηγόρης Χατζάκης περνάει στο Μουσείο Σπύρου Βασιλείου- το σπίτι του ζωγράφου στην οδό Γουέμπστερ, στην Ακρόπολη. Που τον κάλεσε για μια παράσταση η οποία να σχετίζεται με τον αξέχαστο ζωγράφο.

Έτσι προέκυψε, σε κείμενα Διαμαντή Γκιζιώτη, «Η ξενάγηση- 12 ζωγραφιές του Σπύρου Βασιλείου»: μια θεατρική «ξενάγηση» σε δώδεκα πίνακες του ζωγράφου απ΄ τους οποίους θα ξεπηδούν- από 17 Μαρτίου- θεατρικές εικόνες. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Δανάης Χατζάκη, η κινησιολογική επιμέλεια της Φρόσως Κορρού κι η μουσική του Χρήστου Θεοδώρου που θα συνοδεύει απ΄ το πιάνο τους τέσσερις ηθοποιούς.

• Του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009