«Τα ΔΗΠΕΘΕ δεν είναι ατζέντης της Αθήνας»

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 16 Μαρτίου 2010

Χωρίς «προϋπηρεσία» στα ΔΗΠΕΘΕ, ο πολυσχιδής συνθέτης και σκηνοθέτης Θοδωρής Αμπαζής πρόσφατα ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Περιφερειακού της Καβάλας. Εξέπληξε τους πάντες. Κυρίως, όμως, αιφνιδίασε τον εαυτό του.

«Είμαι ενεργός καλλιτέχνης και όχι εν αποστρατεία. Φιλοδοξώ η Καβάλα να γίνει hot spot», λέει ο Θοδωρής Αμπαζής

Οι εποχές, το γνωρίζει, είναι δύσκολες. «Μιλάμε για θέατρο και δη ένα δημοτικό περιφερειακό, την ώρα που σε λίγο οι μισοί θα είμαστε άνεργοι», παραδέχεται. Τα οικονομικά του ΔΗΠΕΘΕ δεν αποτελούν εξαίρεση. «Η Καβάλα περιμένει ακόμα την τρίτη δόση απ’ την περσινή χρονιά. Ουσιαστικά χρέη περιμένω να ξοφλήσω». Για τη χρονιά που ξεκινά δεν έχει βεβαίως ιδέα τι μέλλει γενέσθαι.

Παρ’ όλα αυτά αναλαμβάνει το ρίσκο με κέφι κι εγκαταλείπει την Αθήνα για μια άγνωστη πόλη και τις δυναμικές της. «Είμαι ενεργός καλλιτέχνης και όχι εν αποστρατεία. Φιλοδοξώ η Καβάλα να γίνει hot spot», λέει χωρίς περιστροφές. «Δεν είναι το ΔΗΠΕΘΕ όχημα για να επωφεληθώ, να προβληθώ, να βγάλω λεφτά», ξεκαθαρίζει. «Μια άλλη τρέλα, καλλιτεχνικής φύσης, με ώθησε. Αυτό που έχει νόημα στην κακή συγκυρία που ζούμε είναι ότι ένας νέος άνθρωπος από την Αθήνα πηγαίνει στην Καβάλα. Αντί να καθόμαστε και να γκρινιάζουμε «δεν γίνεται τίποτα στα ΔΗΠΕΘΕ», «δεν γίνεται τίποτα στο υπουργείο Πολιτισμού», καλό είναι να αρχίσουμε και παίρνουμε οι ίδιοι πρωτοβουλίες με τον κίνδυνο να αποτύχουμε και να φάμε τα μούτρα μας. Διαφορετικά, τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει σ’ αυτή τη χώρα».

Για να δοκιμαστεί στην ελληνική πράξη ήρθε απ’ το εξωτερικό στην Ελλάδα το 2000. Για τον ίδιο λόγο, έχοντας εδραιώσει την προσωπική του ομάδα, την «Οπερα», ανεβαίνει στην Καβάλα. «Να δουλέψουμε τώρα που είμαστε νέοι. Και να αποδείξουμε, αν πετύχουμε, ότι τα ΔΗΠΕΘΕ δεν είναι μόνο για «αναξιοπαθούντες»», σημειώνει.

• ΔΗΠΕΘΕ για την εκπαίδευση και το παιδί

Η αλήθεια είναι ότι ο Αμπαζής, που μέχρι πρόσφατα έτρεχε μεταξύ τριών παραστάσεων, το τελευταίο πράγμα που μπορούσε να σκεφτεί είναι να εγκαταλείψει την Αθήνα. Συνέθεσε τις μουσικές στον «Βυσσινόκηπο» του Λιβαθινού και στο «Υστατο σήμερα» του Βογιατζή, ενώ σκηνοθέτησε την περφόρμανς της Παπαδόδημα «Μια γάτα που τη λέγαν Μπίλι Χαλιντέι».

«Το «πάντρεμα» με το ΔΗΠΕΘΕ ήταν μια ιδέα του Δημήτρη Ημελλου», λέει. «Θέλανε στην Καβάλα κάτι διαφορετικό, έναν νέο άνθρωπο για να αλλάξουν τα πράγματα». Κάπως έτσι ο 42χρονος Αμπαζής πείστηκε να κάνει αίτηση για τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή, στην οποία δεν περιέγραφε ρεπερτόριο, αλλά «γενικότερη φιλοσοφία».

«Υποχρέωσή σου είναι να αφουγκράζεσαι την τοπική κοινωνία, για να μπορείς να επέμβεις σ’ αυτή σωστά», συνοψίζει. «Πρώτος άξονας της φιλοσοφίας, που εξέθεσα, είναι η εκπαίδευση. Δεύτερος, το παιδί. Ετσι ξεκινάμε, εγώ και η Ελένη Μποζά, με δωρεάν σεμινάρια θεάτρου για τους κατοίκους της πόλης. Είπα «δεν θέλω να συστηθώ στην Καβάλα με κοστούμι, θέλω με φόρμα στη σκηνή»». Οι θέσεις του σεμιναρίου έκλεισαν σε δύο ημέρες. Τα σεμινάρια θα συνεχιστούν για να «εκπαιδευτεί πρωτίστως το κοινό». Πρώτη παράσταση της νέας εποχής του ΔΗΠΕΘΕ, δίνοντας το στίγμα της πολιτικής του, θα είναι η παιδική.

Η ιεραρχία του Αμπαζή καταλήγει στο «ύφος και το ήθος ενός περιφερειακού θεάτρου». «Το ΔΗΠΕΘΕ δεν είναι ο ατζέντης της Αθήνας στην επαρχία», τονίζει. «Οφείλει να δημιουργεί δομές, συνομιλώντας, ταυτόχρονα, με τις διεθνείς τάσεις, τη σύγχρονη τεχνολογία, τις άλλες τέχνες, το λεγόμενο total τheater».

• «Να εξάγουμε πολιτισμό στο εξωτερικό»

Το θέατρο θα ανοίξει πριν από το Πάσχα, (παρέμενε κλειστό, λόγω προβλημάτων με την άδειά του) με το παιδικό μικτό θέαμα της Παπαδόδημα, στο οποίο θα συμπράττει ο Αφρογάλλος βιρτουόζος των κρουστών και καθηγητής του Κονσερβατουάρ του Παρισιού, Μουσά Αμέ με τον Γιώργο Παλαμιώτη.

Οι ενήλικες θεατές θα μπουν στο «παιχνίδι» το καλοκαίρι με το Φεστιβάλ των Φιλίππων και μια συμπαραγωγή -πιθανότατα με το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών- που θα επιστρατεύσει και σημαντικές ντόπιες «δυνάμεις»: το συγγραφικό δίδυμο των αδελφών Κούφαλη. Ο Αμπαζής βρίσκεται σε συζητήσεις για να ανηφορίσει στην Καβάλα κι η «Γυναίκα της Πάτρας» του Χρονά μαζί με μουσικά σχήματα. Το τελικό όραμά του ηχεί μεγαλεπήβολο: «Θέλω η Καβάλα να φτάσει στο σημείο να εξάγει πολιτισμό στο εξωτερικό».

Οι εκκρεμότητές του, όμως, στην Αθήνα δεν έκλεισαν: τελευταία συνέθεσε τη μουσική της παράστασης «Οι Καβαλάρηδες της θάλασσας» του Σινγκ, που ανέβασε η Αννα Κοκκίνου στο «Σφενδόνη». Μετά το Πάσχα θα δουλέψει τις μουσικές στον μονόλογο «Μπέμπα» του Τσεκούρα («Απλό Θέατρο»).

• Γιατί πρέπει να κάνετε τόσα πολλά πράγματα μαζί;

«Αν ήμουνα εργολάβος, δεν θα ρωτούσε κανείς γιατί κάνω τη μία πολυκατοικία μετά την άλλη. Ως αχόρταγος έφηβος του θεάτρου είχα διαρκώς μια αχαλίνωτη εσωτερική πείνα. Κάνοντας δουλειές παράλληλα στέκεσαι απέναντί τους πιο νηφάλιος. Δουλεύω απ’ τα 22 μου ασταμάτητα. Με την Καβάλα σκέφτηκα πως θα μπορούσα να βάλω ένα τεχνητό φρένο σ’ αυτή την πείνα. Η «ανάσα» της επαρχίας μού είναι απαραίτητη». *

Ο Μολιέρος χορεύει τέκνο. Με τον «Μισάνθρωπο» σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αμπαζή η ομάδα θεάτρου ΟΠΕRΑ επιστρέφει στον συγγραφέα με τον οποίο ξεκίνησε την πορεία της

Από τον Μολιέρο… στον Μολιέρο: η ομάδα θεάτρου ΟΠΕRΑ συστήθηκε στο αθηναϊκό κοινό το 2000 με τις «Σοφολογιότατες» του Μολιέρου, αφήνοντας εξαρχής τις καλύτερες εντυπώσεις. Εφέτος επιστρέφει στον γάλλο κωμωδιογράφο και προτείνει τη δική της προσέγγιση σε ένα από τα μεγάλα έργα του, τον «Μισάνθρωπο». Με το πείσμα των ανθρώπων που συνδέθηκαν για να κάνουν το θέατρο που ονειρεύτηκαν, απόφοιτοι οι περισσότεροι της σχολής του Εμπρός, και με τον Θοδωρή Αμπαζή σκηνοθέτη και μουσικό τους, τα μέλη της ΟΠΕRΑς ξεκίνησαν ήδη τις παραστάσεις τους στο ΒΙΟS.

«Πρέπει να ανανεώνεις διαρκώς το όραμά σου»λέει ο Θοδωρής Αμπαζής, που από το 1991 είχε φτιάξει στην Ολλανδία τη δική του ομάδα- προτού εγκατασταθεί και πάλι στην Αθήνα. Παρά τις δυσκολίες, οικονομικές και στεγαστικές, και με την ασταθή επιχορήγηση να επηρεάζει την πορεία της, η ομάδα έχει να επιδείξει ένα πλούτο παραγωγών με έργα των Τσέχοφ, Τζεφ Κουνς κ.ά., και οδηγό της την έρευνα (ο λόγος, η σύγκρουση των τεχνών, η σκηνική αφήγηση, ο μονόλογος, τα χορικά). Τώρα προέχει ο ποιητικός λόγος:

«Εχουμε το δικό μας φίλτρο ανάγνωσης σε κάθε έργο που επιλέγουμε. Η μουσικότητα παραμένει ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά μας. Δουλέψαμε πολύ πάνω στη μουσικότητα του “Μισάνθρωπου” και κάναμε μια δραματουργικήεπεξεργασία. Ετσι, το μεγάλο “όχι” της Σελιμέν στον Αλσέστ είναι για μας και το τέλος της παράστασης- ο Μολιέρος το αφήνει ανοιχτό. Εμείς σταθήκαμε στην πίστη του ήρωα, στον έρωτά του για αυτή τη γυναίκα, στην αναζήτηση του παραδείσου που τον οδήγησε στην κόλαση. Πάνω σε αυτό το “όχι” στηρίζεται η δουλειά μας» εξηγεί ο σκηνοθέτης, ο οποίος τοποθετεί το έργο στον σύγχρονο κόσμο. «Ετσι, το σπίτι της Σελιμέν είναι ένα κλαμπ όπου μαζεύονται διάφοροι παράξενοι και ιδιόρρυθμοι τύποι·ακραίοι, μέσα στην ψευτιά και στο δήθεν. O Αλσέστ με μια βιντεοκάμερα καταγράφει τα γεγονότα, σαν να θέλει και ο ίδιος να τα καταλάβει» καταλήγει ο Θοδωρής Αμπαζής. Ολο αυτό το εμπνεύστηκε από έναν χρήστη του Ιnternet ο οποίος έγραφε μηνύματα στο σπίτι του και κάθε ημέρα τα μετέδιδε στον κόσμο. «Αυτός ο Αμερικανός ξεκίνησε προεκλογικώς να σχολιάζει όλα όσα συνέβαιναν, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Για μένα είναι ένας σύγχρονος μισάνθρωπος».

Εχοντας στα χέρια του τη μετάφραση («δώρο» την αποκαλεί ο ίδιος) της Χρύσας Προκοπάκη μετάφραση που γνωρίσαμε από την παράσταση του Λευτέρη Βογιατζή -, ο σκηνοθέτης συνδύασε την ποίηση με μουσική τέκνο, με έναν DJ να δίνει το δικό του στίγμα. «Πρόκειται για μια πραγματικά μεγάλη παραγωγή για τα δικά μας δεδομένα- κάτι σαν την “Εξοδο του Μεσολογγίου”. Μέσα στη μιζέρια της εποχής είχαμε δύο επιλογές: έναν μονόλογο ή μια δυναμική παρουσία. Επιλέξαμε το δεύτερο. Αν είναι να φάμε τα μούτρα μας, να γίνει με φόρα» καταλήγει με την αισιοδοξία που τον διακρίνει. Και γιατί όχι: εννέα χρόνια μετά η ΟΠΕRΑ είναι ακόμη εδώ. «Ο Μισάνθρωπος» του Μολιέρου παρουσιάζεται από την ομάδα θεάτρου ΟΠΕRΑ, σε μετάφραση Χρύσας Προκοπάκη, σκηνοθεσία και μουσική Θοδωρή Αμπαζή, σκηνικά- κοστούμια Ελένης Μανωλοπούλου. Παίζουν: Δανάη Σαριδάκη, Αντώνης Φραγκάκης, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Νέστωρ Κοψιδάς, Κώστας Κορωναίος, Καλλιρρόη Μυριαγκού, Γιάννης Κλίνης, Φανή Παναγιωτίδου, Λεονάρδος Μπατής. Live DJ Μikee. Οι παραστάσεις φιλοξενούνται στο Βios (Πειραιώς 84) από Τετάρτη ως Κυριακή. Ωρα έναρξης: 21.00 (ως τις 7/6).

• ΜΥΡΤΩ ΛΟΒΕΡΔΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Τρίτη 26 Μαΐου 2009