Ενας άγνωστος, ανέκδοτος Χειμωνάς, ένα έργο-μύθος που έως πολύ πρόσφατα θεωρείτο «χαμένο», παρουσιάζεται σήμερα δημόσια και γίνεται έπειτα από πολλές περιπέτειες κοινό «κτήμα».
Προετοιμάζοντας την «Απολογία» του Αλεξ Κ. Κάμπελ, ο Δημήτρης Μαύρος και η Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου
Δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του κορυφαίου Ελληνα πεζογράφου, ψυχιάτρου, δοκιμιογράφου, στοχαστή και μεταφραστή, «παραδίδεται» στο κοινό η «αγνοούμενη» «Φαίδρα» του με τη μορφή θεατροποιημένης ανάγνωσης. Ενα μεγάλο γεγονός, που εκτινάσσει τον πήχη των φετινών «Αναγνώσεων», ενός θεσμού που ξεκίνησε το 2005 η Σίσσυ Παπαθανασίου και φέτος -με την ίδια πάντα επιμελήτρια- συνεχίζεται για τρίτη χρονιά στο Εθνικό Θέατρο.
Από απόψε έως και την Κυριακή, στην ανακαινισμένη μεγαλοπρεπή Αίθουσα Εκδηλώσεων του Κτιρίου Τσίλερ, οι «Αναγνώσεις» άπαιχτων θεατρικών κειμένων με θέμα «Ελληνες στον κόσμο», δεν θα μας συστήσουν μόνο την άγνωστη «Φαίδρα» του Χειμωνά, με την καλλιτεχνική ευθύνη του Σπύρου Βραχωρίτη. Θα μας γνωρίζουν μια μικρή αλλά αντιπροσωπευτική «φουρνιά» διακεκριμένων στο εξωτερικό (Αγγλία και Γαλλία) δραματουργών μας, τους οποίους επίσης αγνοούμε. Τον Δημήτρη Αλεξάκη, τη Νίνα Ράπι, την Κλαίρη Λιονάκη και τον Αλεξ Κ. Κάμπελ.
Το μεγάλο γεγονός παραμένει ωστόσο η «Φαίδρα». Το έργο κουβαλά ένα μύθο και μια φιλολογία 17 και πλέον χρόνων. Αν και γνωστή η ύπαρξή του, θεωρούνταν χαμένη υπόθεση, «εξαφανισμένο». Ο Χειμωνάς, δυο χρόνια προτού μας αφήσει, απέστειλε μια βερσιόν της «Φαίδρας» του στον Σπύρο Βραχωρίτη μαζί με μια χειρόγραφη επιστολή. Ανέθετε στον σκηνοθέτη να ανεβάσει το έργο του ως όπερα. Αλλωστε ο ίδιος χαρακτήριζε το κείμενό του «Τραγωδία/όπερα σε δύο πράξεις και εννέα σκηνές, με βάση όλες τις ελληνικές και λατινικές γραφές που χρησιμοποίησε ο Ζαν Ρασίν».
Μετά τον θάνατο του Χειμωνά, έχοντας ο Σπ. Βραχωρίτης εξασφαλίσει την άδεια της συντρόφου του και πνευματικής κληρονόμου του, Λούλας Αναγνωστάκη, επεδίωξε να παρουσιάσει τη «Φαίδρα» με τη μορφή που επιθυμούσε ο δημιουργός της. Τα σχέδια δεν ευοδώθηκαν. Κάτι που συνέβη και όταν ο σκηνοθέτης κατέθεσε σχετική αίτηση στο Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού. Ευτυχώς, η Σίσσυ Παπαθανασίου, η οποία γνώριζε το άτυχο ιστορικό του έργου, πρότεινε στον σκηνοθέτη να ενταχθεί η «Φαίδρα», για την πρώτη παρουσίασή της, στις φετινές «Αναγνώσεις».
Και έτσι ο Σπύρος Βραχωρίτης αναλαμβάνει σήμερα «με μια σχετική ουδετερότητα», όπως μας λέει, «την ευθύνη της «απόδειξης»». Τι επιδιώκει να αποδείξει; Οτι το κείμενο είναι «αυτόνομο θεατρικό έργο» και όχι λιμπρέτο. «Νομίζοντας ότι γράφει λιμπρέτο όπερας, τελικά ο Χειμωνάς έγραψε το καλύτερο έργο», τονίζει ο σκηνοθέτης. Εντούτοις δεν εξοβελίζει το «σύμπαν του μπαρόκ που ονειρεύεται ο Χειμωνάς». Στην «Ανάγνωση» θα αποδοθεί ολόκληρο το έργο, μαζί με τις σημειώσεις του Χειμωνά, «που είναι όλες οι ενδείξεις». «Ανοίγει ένα κεφάλαιο», παραδέχεται ο Σπύρος Βραχωρίτης.
Ο Δημήτρης Αλεξάκης, γιος του συγγραφέα Βασίλη Αλεξάκη, γεννήθηκε στη Γαλλία (η μητέρα του είναι Γαλλίδα), όπου εργάστηκε ως λογοτεχνικός σύμβουλος σε εκδοτικούς οίκους («Seuil», «L’Olivier» και «Verticales»). Πρόσφατα μετοίκησε στην Ελλάδα και πέρυσι άρχισε να συγγράφει. Οχι στη μητρική του γλώσσα, αλλά στα ελληνικά. Ετσι προέκυψε το «Παραμύθι της σύγχρονης χώρας», που παρουσιάζεται στις «Αναγνώσεις». Στα ελληνικά γράφει και η Χανιώτισσα Κλαίρη Λιονάκη, που ζει στο Παρίσι και έρχεται στην Αθήνα με την «Πραγματικότητα».
Αντίθετα, το μεγαλύτερο ηλικιακά δραματουργικό δίδυμο που καταφθάνει για τις «Αναγνώσεις» απ’ την Αγγλία, δηλαδή η Νίνα Ράπι και ο Αλεξ Κ. Κάμπελ, γράφουν στα αγγλικά, κι ας γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα. Συγχρόνως, σε αντίθεση με τη μεταμοντέρνα θραυμαστικότητα του Αλεξάκη και της Λιονάκη, στα έργα τους έχουν υιοθετήσει τη γερή κλασική δομή του αγγλοσαξονικού θεάτρου. *
Πρόγραμμα
* «Φαίδρα» του Γιώργου Χειμωνά, απόψε στις από τη «Θεατρική Λέσχη». Διδασκαλία: Σπύρος Βραχωρίτης. Παίζουν: Χρ. Καραμανίδου, Ευ. Χρήστου, Γρ. Δαλαλάκης, Α. Κουτσουρέλης.
**«Παραμύθι της κίτρινης χώρας» του Δημήτρη Αλεξάκη, αύριο, 7 μ.μ. Από την ομάδα «Το κόκκινο δάσος». Σκηνοθετική επιμέλεια: Φωτεινή Μπάνου. Ερμηνεύουν: Φ. Κορακιανίτης, Κ. Τσαλίδου, Π. Παντελάκη, Ρ. Τσιλιγκαρίδου, Ι. Κυριαζή, Χρ. Μαξούρη, Αν. Φουντά.
* «Ακροβασία» της Νίνας Ράπι, Παρασκευή, 7 μ.μ. Από την ομάδα «Δυτικά της Πόλης». Μετάφραση: Ελευθερία Ράπτου. Σκηνοθετική επιμέλεια: Τάκης Τζαμαργιάς. Σύνθεση ήχων-μουσική επιμέλεια: Πλάτων Ανδριτσάκης. Διανομή: Θ. Μαστρομηνά, Δ. Καραμπότσης, Μ. Μούσκου, Χ. Χαραλάμπους, Λ. Παπαληγούρα, Μ. Καρατζογιάννης.
* «Πραγματικότητα» της Κλαίρης Λιονάκη, Σάββατο, 7 μ.μ. Από την ομάδα «πρόταση». Σκηνοθετική επιμέλεια: Δημήτρης Φοινίτσης. Μουσική: Tom Mays. Βίντεο: Γιολάντα Μαρκοπούλου. Ερμηνεύουν: Κλ. Λιονάκη, Στ. Κρασανάκης, Γ. Παπαπαύλου, Α. Χαλκίδη, Κ. Καραβάτου, Σ. Δερμιτζάκη, Μ. Μουζάκη, Βαγ. Δουκουτσέλης, Θ. Χρόνης, Θ. Ανθόπουλος, Γ. Παναγόπουλος, Δ. Φοινίτσης, Ζ. Τζουμάκα, Στ. Καλαθάς, Περ. Λιανός.
**«Απολογία» του Αλεξ Κ. Κάμπελ, Κυριακή, 3 μ.μ. Από την Εταιρεία «Ανέμη». Μετάφραση: Αθηνά Παραπονιάρη. Σκηνοθετική επιμέλεια: Μαρία-Λουίζα Παπαδοπούλου. Με τους Ρ. Βασιλακοπούλου, Δ. Μαύρο, Σ. Θεοφάνους, Μ. Μπουγά, Δ. Ελευθεριάδη, Δ. Μανουσάκη.
Η είσοδος είναι ελεύθερη. Πληροφορίες και κρατήσεις στο: 210- 5288154.
«Απολογία» αριστερής και φεμινίστριας
Ο Αλεξ Κ. Κάμπελ γράφει αγγλικά και θεωρείται «νέα χρυσή φωνή στο βρετανικό θέατρο»
Ο Αλεξ Κ. Κάμπελ ξεκίνησε να γράφει θέατρο πριν από δύο χρόνια. Κι ο βρετανικός Τύπος ήδη τον αποκαλεί «νέα χρυσή φωνή στο βρετανικό θέατρο».
Γεννημένος στην Αθήνα, ηθοποιός στο επάγγελμα, με σπουδές στη Βοστόνη και στο Λονδίνο, έμεινε για λίγο καιρό εκτός δουλειάς στο Λονδίνο, όπου πλέον μένει, και το… εκμεταλλεύτηκε δεόντως. Αποφάσισε να γράψει ένα ολοκληρωμένο θεατρικό έργο.
Ετσι προέκυψε το «The Pride» (Περηφάνια). Πρωτοανέβηκε στο The Royal Court και βραβεύτηκε από την Ενωση Κριτικών ως το καλύτερο έργο πρωτοεμφανιζόμενου. Προσφάτως τιμήθηκε και με το έγκριτο «Whiting». «Πάντα έγραφα σπαράγματα. Το πρώτο ολοκληρωμένο όμως έργο μου σηματοδότησε μια στροφή ζωής. Ανακάλυψα ότι είναι αυτό που θέλω να κάνω», μας λέει.
Ακολούθησε η «Απολογία», που παρουσιάζεται στις «Αναγνώσεις» του Εθνικού και έχει προταθεί για το βραβείο καλύτερου θεατρικού κειμένου της Βρετανικής Ενωσης Συγγραφέων. «Ενα βασικό στοιχείο που με ενδιέφερε όταν έγραφα την «Απολογία» και την «Περηφάνια» είναι η εξερεύνηση της ιδέας της κληρονομιάς. Τι κληρονομεί μια γενιά από την προηγούμενη». Και τα δύο, με κάποιον τρόπο, πραγματεύονται το χάσμα των γενεών. «Ειδικά η «Απολογία»», εξηγεί ο συγγραφέας. «Αναφέρεται σε δύο γενιές που δεν καταλαβαίνει η μία την άλλη. Ηθελα να γράψω γι’ αυτό που φαινομενικά είναι ένα οικογενειακό δράμα. Και να εξερευνήσω τους θρύλους των πολιτικών ακτιβιστών του ’60 και του ’70 και πώς ο ακτιβισμός επηρέασε τις ζωές των παιδιών τους».
Κεντρικός χαρακτήρας της «Απολογίας» είναι η Κριστίν Μίλερ, παθιασμένη αριστερή φεμινίστρια και ανθρωπίστρια. Οι δύο γιοι της αισθάνονται θυμό για τη μάνα τους. Την κατηγορούν για τις επιλογές που έκανε στη ζωή της. «Ηθελα να εξετάσω την περιοχή όπου το ιδιωτικό και το πολιτικό συγκρούονται», εξηγεί ο Κάμπελ. «Να δω πώς οι πεποιθήσεις και οι επιλογές μιας γενιάς είναι συχνά η απροκάλυπτη αντίδραση στις επιλογές της προηγούμενης. Πάντα με συνάρπαζαν οι κοινωνικές μάχες της γενιάς που προηγήθηκε από τη δική μου και προδόθηκε από τους νεότερους και τον καταναλωτισμό».
«Ακροβασία» τυπικά ελληνική
Η Νίνα Ράπι ξεκίνησε από το Fringe του Εδιμβούργου και κατέκτησε το Λονδίνο
Η Νίνα Ράπι ξεκίνησε από το «Fringe Festival» του Εδιμβούργου και τελικά κατέκτησε το θεατρικό Λονδίνο.
Το έργο της παρουσιάζεται συστηματικά και έχει τιμηθεί με βραβεία (όπως το Angelstate). Μια ουσιώδης λεπτομέρεια είναι ότι τα τελευταία τρία χρόνια παρεμβαίνει δυναμικά στα λογοτεχνικά δρώμενα της Αγγλίας εκδίδοντας το έγκυρο περιοδικό «Brand».
Γράφει απευθείας στα αγγλικά, αφού αισθάνεται, όπως μας λέει, ότι «η ξένη γλώσσα σε βοηθά να ξεπερνάς τα ταμπού σου». Εντούτοις, το έργο της «Ακροβασία», που θα παρουσιαστεί στις «Αναγνώσεις», είναι «ίσως το μοναδικό ελληνικό κείμενό μου», όπως λέει. «Συνήθως οι περισσότεροι από τους χαρακτήρες μου είναι διεθνείς, παρά λονδρέζικοι. Στην «Ακροβασία» τα πρόσωπα είναι αμιγώς ελληνικά, αλλά πιστεύω διαχρονικά».
Στο θεατρικό, έξι πρόσωπα αναζητούν απόδραση, την οποία όμως λανθασμένα εκλαμβάνουν ως ελευθερία. «Φυσικά, επειδή δεν πρόκειται για ελευθερία, οδηγούνται σε παγίδες ψυχολογικές, ερωτικές και υπαρξιακές. Υπάρχουν κι άλλα επίπεδα, αλλά για μένα αυτή είναι η ουσία του έργου», τονίζει η Νίνα Ράπι. «Είναι πάντως το πιο ρεαλιστικό από τα έργα μου, αν και είναι διάστικτο από υπερρεαλιστικές στιγμές. Πάντα με ενδιέφερε πώς το αληθινό μπορεί να γίνει αναληθές ή σουρεαλιστικό -και το ανάποδο».
Ναι μεν καθιέρωθηκε, αν και Ελληνίδα, στο Λονδίνο, αλλά «στην Αγγλία, δυστυχώς, το «ελληνικό» το προσλαμβάνουν με απαρχαιωμένες απόψεις», εξομολογείται. «Το σύγχρονο ελληνικό έργο δεν έχει «περάσει» στην αγγλική κουλτούρα. Ναι μεν δεν προωθείται από την Ελλάδα, αλλά υπάρχει και αντίδραση από αγγλικής πλευράς. Δεν προσπαθούν να το κατανοήσουν, να το δουν πέρα από τα στερεότυπα».
Έχοντας επιτύχει την αποδοχή των «Αναγνώσεων» από το ευρύτερο θεατρόφιλο κοινό, την παρουσίαση θεατρικών έργων νεότερων αλλά και ήδη καθιερωμένων συγγραφέων υπό μορφήν αναλογίου, με τη συνδρομή καταξιωμένων καλλιτεχνών, το Εθνικό Θέατρο συνεχίζει και φέτος αυτόν τον μαραθώνιο θεατροποιημένης ανάγνωσης, που φέτος έχει άξονα, όπως όλες του οι δράσεις, τον στίχο του Ιωάννη Πολέμη «Τι είναι η πατρίδα μας».
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 