Μονόλογος-κραυγή ενός μετανάστη

• Ο ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΙ ΤΗ «ΒΡΩΜΙΑ» ΤΟΥ ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΥ ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΝΑΪΝΤΕΡ * ΣΑΝΤ, Ο ΓΙΑΝΝΟΣ ΠΕΡΛΕΓΚΑΣ

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ
• Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011

«Με λένε Σαντ. Είμαι ένα σκατό. Βρωμάω. Πλένω τα χέρια μου αλλά βρωμάω. Εσείς είστε καλοί. Είστε υποχρεωμένοι να με βλέπετε. Να ανασαίνω το λιγοστό αέρα σας. Να μένω στα σπίτια σας. Να καταλαμβάνω τα κρεβάτια στα νοσοκομεία σας.

Ο αγώνας και η προσπάθεια ενός ξένου να επιβιώσει στην «αφιλόξενη» ξενοφοβική χοάνη της Αθήνας του 2011 Τα ούρα μου σιγά σιγά θα κάνουν το αποχετευτικό σας σύστημα να ξεχειλίσει. Δεν θέλαμε να σας λερώσουμε! Αλλά οι λευκοί δρόμοι σας όσο πάει και σκουραίνουν. Ευνουχίστε μας! Βγάλτε μας τα μάτια! Μην κάθεστε με σταυρωμένα χέρια. Μια μέρα θα σας βάλουμε κάτω. Εγώ έχω μαχαίρι στο σακίδιό μου. Κλείστε τα σύνορα!».  Ανατριχιαστικός ο μονόλογος του τριαντάχρονου Ιρακινού Σαντ ή Σαντάμ, που παραληρεί κυνηγημένος από ακροδεξιούς στην Αυστρία του ’90.

Το πιο άγριο είναι ότι η «Βρωμιά» του Αυστριακού Ρόμπερτ Σνάιντερ, που σκηνοθετεί ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος με Σαντ τον Γιάννο Περλέγκα και κάνει αύριο πρεμιέρα στην «Πειραιώς 260», θα μπορούσε να είναι ο μονόλογος ενός μετανάστη που προσπαθεί να επιβιώσει στην «αφιλόξενη» ξενοφοβική χοάνη της Αθήνας του 2011.

Μέχρι Χάιντεγκερ

Ο ήρωας, όμως, του Σνάιντερ δεν είναι ο στερεοτυπικός λαθρομετανάστης. Η λέξη Leica (Λάικα) τον έκανε, σαν από θαύμα, να αγαπήσει τη γερμανική γλώσσα και να καμαρώνει που αγόρασε το καλύτερο γερμανοαραβικό λεξικό. Δεν είναι ξύλο απελέκητο ο Σαντ. Σπούδασε φιλοσοφία, είναι εύστοχα αυτοαναφορικός, ευθύβολα σαρκαστικός, ενώ φτάνει να μιλάει ακόμη και με τσιτάτα από τα έργα του Χάιντεγκερ.

«Ο ξένος που φταίει για όλα…»

• ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ «ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260»

• Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθετεί τον Γιάννο Περλέγκα στη «Βρομιά» του Ρόμπερτ Σνάιντερ, που μιλά για τον ρατσισμό

Ο Γιάννος Περλέγκας ως «Σαντ» στη «Βρομιά» του Ρόμπερτ Σνάιντερ

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, επιλέγει συνειδητά να σκηνοθετεί και να φιλοξενεί στις σκηνές του θεάτρου του παραστάσεις πολιτικών έργων και ιδιαίτερα αυτών που θίγουν το ζήτημα της μετανάστευσης. Μια επιλογή στην οποία εμμένει, έχοντας διαμορφώσει έτσι έναν πόλο αναφοράς στην ελληνική θεατρική σκηνή. Δεν είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετεί τη «Βρομιά», παράσταση με την οποία ανοίγει ο κύκλος των θεατρικών μονολόγων του Φεστιβάλ Αθηνών «Θέατρο σε Α΄ Ενικό».

Δεκατέσσερα χρόνια μετά το πρώτο του ανέβασμα στην Ελλάδα, με το οποίο εγκαινίασε το Θέατρο του Νέου Κόσμου, ο σκηνοθέτης επανέρχεται στο έργο του Αυστριακού Ρόμπερτ Σνάιντερ, σκηνοθετώντας έναν από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της νέας γενιάς: τον ρόλο του Σαντ ερμηνεύει ο βραβευμένος με βραβείο Χορν (2007) Γιάννος Περλέγκας.

Με πολιτικά έργα απαντάμε στην κρίση

• ΤΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΣΤΟ «ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 23 Αυγούστου 2010

• «Επιμένω στα έργα με κοινωνική και πολιτική ματιά, που θεωρώ απαραίτητη, ιδιαίτερα στις δύσκολες μέρες που περνάμε.

«Παρ’ όλο το αναγκαστικό «μάζεμα», στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου» παραμένουμε και φέτος ενεργοί πολίτες», λέει ο Β. Θεοδωρόπουλος

Παραμένουμε ενεργοί πολίτες… », λέει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος για τον προγραμματισμό του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου» τη σεζόν 2010-2011. Αν και παραδέχεται την αναπόφευκτη, λόγω κρίσης, συρρίκνωση, που πάντως δεν αγγίζει την ποιότητα. Η περίοδος των ισχνών αγελάδων γίνεται εμφανής, άλλωστε, στο ρεπερτόριο των περισσότερων σκηνών τη νέα περίοδο. Συρρίκνωση στις παραγωγές, έργα με περιορισμένο αριθμό προσώπων-ηρώων, ακόμη και μείωση των συνεργασιών-συμπαραγωγών πρόκειται να σύρουν τον θεατρικό «χορό».

Στην ίδια «τροχιά» «δένεται» εκ των πραγμάτων και το πολυσχιδές «Θέατρο του Νέου Κόσμου» του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, σταθερό «φυτώριο» νέων δυνάμεων και σκηνή που παραδοσιακά συστήνει στο κοινό νέα κείμενα, δραματουργούς και σχήματα.

Φέτος αναγκάζεται να κατεβάσει τον πήχυ μόνο στους αριθμούς. Ως προς την ποιότητα κρατά τη σημαία ψηλά, συστήνοντάς μας έναν από τους σημαντικότερους άγνωστους στην Ελλάδα νέους Βρετανούς δραματουργούς, τον Ντένις Κέλι, με δύο έργα του (το ένα σε συμπαραγωγή) και μαζί τις νέες δουλειές του ταλαντούχου «διδύμου» της «Κατσαρίδας» Βασίλη Μαυρογεωργίου και Κώστα Γάκη, που ο Β. Θεοδωρόπουλος πρώτος «ανακάλυψε», και τη νέα χορογραφική δουλειά της Σεσίλ Μικρούτσικου. Συνεχίζεται η κοινωνική προσφορά με τις δωρεάν παραστάσεις σε νοσοκομεία και ιδρύματα με παιδιά, ενώ εγκαινιάζεται και σκηνή για εφήβους.

Κώστας Γάκης και Βασίλης Μαυρογεωργίου. Και τη νέα σεζόν καλλιτεχνικό «σπίτι» τους θα είναι το «Θέατρο του Ν. Κόσμου»

«Ο χαρακτήρας του «Θεάτρου του Νέου Κόσμου» δεν αλλάζει. Μικραίνουν μόνον οι παραγωγές. Το «άνοιγμα» των τελευταίων χρόνων δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί την ώρα που μπαίνουμε σε μια δύσκολη χρονιά. Δεν λέω ότι θα την πληρώσει το θέατρο, αλλά νιώθω ότι ο κόσμος θα γίνει πιο επιλεκτικός. Αν πήγαινε σε 10 παραστάσεις, τώρα θα διαλέξει πιο προσεκτικά 5», πιστεύει ο Β. Θεοδωρόπουλος.

1.028 παραστάσεις τη σεζόν

«Ενα θέατρο που κάνει 1.000 και πλέον παραστάσεις τη σεζόν στην Αθήνα και στα νοσοκομεία», συνεχίζει, «δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα οικονομικά, όταν η επιχορήγησή του είναι τόσο χαμηλή. Το «Θέατρο του Νέου Κόσμου» πλήρωσε ακριβά τη σύγκρουσή του με το ΕΚΕΘΕΧ, με σταδιακή, μέσα σε δύο χρόνια, μείωση της επιχορήγησης στο μισό. Δεν αντέχουμε με παραστάσεις σαν 7 ΔΗΠΕΘΕ μαζί», αποκαλύπτει.

Οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους. Πέρσι πραγματοποίησε 1.028 παραστάσεις και απασχόλησε 49 ηθοποιούς και 15 υπαλλήλους. «Οταν το άθροισμα των 3 σκηνών είναι 250 μόνο θέσεις, για να μπορεί να πραγματοποιήσει το σύνολο του έργου του το θέατρο δεν μπορεί να στηρίζεται στην πενιχρή επιχορήγηση», εξηγεί. Εξού το «Θέατρο του Ν. Κόσμου» πραγματοποιεί συστηματικά περιοδείες -τον χειμώνα με την «Κατσαρίδα», το καλοκαίρι με τις «Τρωάδες». «Αλλά και χωρίς μια ουσιαστική υποστήριξη από το κράτος δεν αντέχουμε. Είναι τρελοκομείο να κουβαλάς χρέη», τονίζει ο Β. Θεοδωρόπουλος. Το «Θέατρο του Νέου Κόσμου» έχει φτάσει στο σημείο να χρωστάει 500.000 ευρώ. «Είναι μεγάλο ποσό. Χρειάζεται συμμάζεμα. Ομως οι άξονές μας παραμένουν οι ίδιοι».

• Πρεμιέρες και επαναλήψεις

– Η σεζόν θα ξεκινήσει μ’ ένα σκληρό, σύγχρονο βρετανικό κείμενο, «Τα ορφανά» του βραβευμένου Ντένις Κέλι, που μεταφράζει η Κοραλία Σωτηριάδου. «Ενα πολιτικό, ψυχολογικό θρίλερ», λέει ο σκηνοθέτης του Β. Θεοδωρόπουλος. «Μέσα από τη σχέση δύο αδελφών, ο Κέλι πραγματεύεται το θέμα του φόβου για τον ξένο». Ο ένας αδελφός αποκαλύπτεται ότι βασανίζει έναν μετανάστη. «Προσπαθώ να χειρίζομαι συγγραφικά σκοτεινές καταστάσεις», υποστηρίζει ο Κέλι. «Θέλω να νιώθω στο θέατρο φόβο και δυνατά αισθήματα. Ισως να είναι μια υπόθεση καθαρά ζωώδικη. Αλλά πρέπει να ξέρουμε τι είναι αυτό που μας πληγώνει». Ο Κέλι θεωρείται εκ των πλέον ελπιδοφόρων εκπροσώπων της εγγλέζικης σχολής γραφής, την οποία ο Θεοδωρόπουλος θεωρεί «καλύτερη στην Ευρώπη». Τους ήρωες θα ερμηνεύσουν οι Μιχάλης Οικονόμου, Μαρία Κίτσου και Ομηρος Πουλάκης.

– «Μια τεράστια έκρηξη», νέο έργο του Βασίλη Μαυρογεωργίου, που θα σκηνοθετήσει ο ίδιος με τον Κώστα Γάκη. Ο μικρός Γιώργος παρακολουθεί στην τηλεόραση τον Πόλεμο τον Αστρων και παρανοεί τις καταστάσεις, ταυτίζεται με τους ήρωες και νιώθει ο Μεσσίας. Η αλήθεια έξω από την πόρτα του είναι διαφορετική. Με τους Γιώργο Πυρπασόπουλο, Κατερίνα Μαυρογεώργη και Μαρία Φιλίνη.

– «Δεν μιλάμε γι’ αυτά», των Κώστα Γάκη και Λευτέρη Καταχανά, σε σκηνοθεσία του πρώτου. Ενα έργο για τα ορθόδοξα και ανορθόδοξα (εφαψίας, επιδειξίας, νυμφομανία κ.ά.) σεξουαλικά ήθη. «Μήπως η κανονικότητα είναι συνώνυμο της σεξουαλικής μας ανεπάρκειας;», ρωτάνε οι συγγραφείς. Με τους Προμηθέα Δοκιμάκη, Νάνσυ Μπούκλη και Στέλλα Νούλη.

– «Μη»: χορογραφία της Σεσίλ Μικρούτσικου, ένα ντουέτο (Ράνια Γλύμιτσα – Νικολέτα Καρμίρη), με θέμα τα όρια και τις απαγορεύσεις.

– Το «Αίνιγμα του Τρουλ», της Μαρίας Παπαγιάννη, που θα σκηνοθετήσει ο Παντελής Δεντάκης, είναι η παράσταση που θα πηγαίνει σε νοσοκομεία και ιδρύματα με παιδιά. Θα δοθούν 150 έως 180 παραστάσεις, με τους ηθοποιούς Σεραφείμ Ράδη, Ντίνη Ρέντη και Λυδία Τζανουδάκη.

– Ενα ακόμη, άπαιχτο στην Ελλάδα, έργο του Ντένις Κέλι, το «DNA», εγκαινιάζει φέτος το «Εφηβικό Θέατρο» του «Θεάτρου του Ν. Κόσμου». Γράφτηκε για εφήβους κατά παραγγελία του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας το 2007, προκειμένου να περιληφθεί στο πρόγραμμα «Connections», τη μεγαλύτερη θεατρική διοργάνωση για εφήβους διεθνώς. Το μεταφράζουν οι Εκτορας Λυγίζος και Σοφία Βγενοπούλου και το σκηνοθετεί η δεύτερη. Παίζουν: Μαρία Γεωργιάδου, Παναγιώτης Εξαρχέας, Ελίνα Ρίζου, Αρτεμις Φλέσσα, Στέφανος Αχιλλέως, Νεφέλη Ανανιάδη, Αντώνης Αντωνόπουλος, Αλέξανδρος Λυκούρας και Ευδοξία Ανδρουλιδάκη. (Συμπαραγωγή με την ομάδα «Grasshopper».)

– Για δεύτερη χρονιά συνεχίζει το έργο «Το όνομά μου είναι Ρέιτσελ Κόρι», που βασίζεται σε κείμενα της Αμερικανίδας ακτιβίστριας που καταπλάκωσε μπουλντόζα Ισραηλινών. Σκηνοθεσία: Μάνια Παπαδημητρίου. Παίζουν οι: Δήμητρα Σύρου και Μάρω Αγρίτη. (Συμπαραγωγή με την Εταιρεία «Familia».)

– Η stand up «Κατσαρίδα» του Βασίλη Μαυρογεωργίου τον χειμώνα θα επισκεφτεί πόλεις της περιφέρειας και θα ολοκληρώσει τον κύκλο των παραστάσεών της τον Απρίλιο, στο «Badminton». *

Από τον Νέο Κόσμο στη βόρεια Ελλάδα οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη

• Σε περιοδεία

Eurokinissi

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος

Τις Τρωάδες του Ευριπίδη μεταφέρουν από το κλειστό θέατρο του Νέου Κόσμου στην Αθήνα, όπου το παρουσίασαν για τέσσερις συνεχείς μήνες τον περασμένο χειμώνα, στα ανοιχτά θέατρα ανά την Ελλάδα ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος και ο θίασός του, με επικεφαλής τη Λυδία Κονιόρδου.

Το ιδιαίτερα πρωτότυπο εγχείρημα του ανεβάσματος της τραγωδίας αρχικά σε κλειστό και στη συνέχεια (με τις αναγκαίες αλλαγές) σε ανοιχτό θέατρο ανάπτυξε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Θεσσαλονίκη ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος.

«Η τραγωδία δεν είναι ρεαλιστικό θέατρο. Διαφωνούμε με την άποψη που θέλει την τραγωδία να παρουσιάζεται αποκλειστικά στα μεγάλα, ανοιχτά, αρχαία θέατρα. Οι ‘φωνάρες’ των πρωταγωνιστούν δεν βοηθούν στην απόδοση της τραγωδίας. Προτιμώ την πιο φυσική ερμηνεία, που αναδεικνύει την ποιότητα του λόγου και του συναισθήματος» τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Θεοδωρόπουλος.

«Ο λόγος του Ευριπίδη είναι βαθιά πολιτικός και οι αντιστοιχίες του με τη σημερινή κοινωνία είναι σαφείς. Μιλά για τους κινδύνους που απειλούν τις δημοκρατίες. Τους κινδύνουν της κακής χρήσης της εξουσίας και της αλαζονείας της. Το θέατρο που είναι πειραματικό δεν είναι απαραίτητα και δυσνόητο. Στόχος μας είναι η κατανόηση του καταγγελτικού λόγου του Ευριπίδη» συμπλήρωσε η πρωταγωνίστρια της παράστασης Λυδία Κονιόρδου (ερμηνεύει το ρόλο της Εκάβης).

Το έργο ανεβαίνει σε νέα μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα, σκηνικά και κοστούμια Αγγελου Μέντη και μουσική Τάκη Φαραζή.

Τους ρόλους ερμηνεύει ομάδα ηθοποιών του θεάτρου του Νέου Κόσμου (Γιάννης Τσορτέκης, Μαρία Καλλιμάνη, Μαρία Κίτσου, Μιχάλης Οικονόμου, Αμαλία Τσεκούρα κ.α) με επικεφαλής τη Λυδία Κονιόρδου στο ρόλο της Εκάβης.

Η πρώτη «στάση» για την παρουσίαση της τραγωδίας σε θερινή περιοδεία έγινε την Κυριακή στο υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Κοζάνης και ακολουθούν παραστάσεις τη Δευτέρα στο Θέατρο του Βουνού στην Καστοριά, την Τετάρτη και Πέμπτη (30/6 και 1/7) στο Θέατρο Δάσους της Θεσσαλονίκης, την Παρασκευή 2/7 στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, στις 3/7 στο αρχαίο θέατρο Θάσου, τη Δευτέρα 5/7 στο θέατρο Λόφου στο Κιλκίς και την Τρίτη 6/7 στο θέατρο Αλσος – Μελίνα Μερκούρη στη Βέροια.

«Τρωάδες» από το Θέατρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και με τη Λυδία Κονιόρδου στον ρόλο της Εκάβης

• Aπό το Θέατρο Βράχων ξεκινά στις 24 Ιουνίου η καλοκαιρινή περιοδεία των «Τρωάδων»

Από τον Βύρωνα ξεκινά στις 24 Ιουνίου η καλοκαιρινή περιοδεία της τραγωδίας του Ευριπίδη «Τρωάδες» από το Θέατρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και με τη Λυδία Κονιόρδου στον ρόλο της Εκάβης. Η παράσταση, που ολοκλήρωσε τον κύκλο της σε κλειστό χώρο, αναπροσαρμόστηκε και με νέο, ειδικά διαμορφωμένο σκηνικό θα περιοδεύσει ανά την Ελλάδα. Μετά το Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», οι «Τρωάδες» θα παρουσιαστούν στη Θήβα (στις 25/6), για να ακολουθήσουν η Κοζάνη, η Καστοριά, η Κρήτη και η Θεσσαλονίκη, ενώ στις 20 Αυγούστου θα επιστρέψουν στην Αττική. Οι «Τρωάδες» είναι η πρώτη τραγωδία που σκηνοθετεί ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος. Με το έργο καταπιάστηκε προ διετίας, σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο της Αλβανίας. Για την ελληνική εκδοχή της βασίστηκε στη Λυδία Κονιόρδου, η οποία πρόσθεσε στον ενεργητικό της μια ξεχωριστή ερμηνεία υποδυόμενη τη βασίλισσα των Τρώων. «Από την αρχή η δουλειά είχε σχεδιαστεί για να πραγματοποιηθεί σε δύο επίπεδα:πρώτα στο κλειστό θέατρο και μετά στο ανοιχτό, ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε άλλες ποιότητες και άλλες ατμόσφαιρες» λέει ο σκηνοθέτης. Η ηθοποιός, με τη σειρά της, εξηγεί: «Μας χρειάζεται ο κλειστός χώρος, γιατί αναψηλαφούμε το πώς εκφράζουμε αυτό το είδος σήμερα και έχουμε τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε πράγματα με μικρότερο ρίσκο σε συνθήκες εργαστηρίου. Αντιθέτως, στον μεγάλο χώρο χρειάζεσαι το μεγάλο σχήμα, τη μεγάλη φωνή». Στην παράσταση, σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα, παίζουν οι Γιάννης Τσορτέκης, Μαρία Καλλιμάνη, Μαρία Κίτσου, Μιχάλης Οικονόμου, Ιωάννα Κανελλοπούλου, Αμαλία Τσεκούρα, Ορέστης Τζιλόβας, Δήμητρα Λαρεντζάκη, Αιμιλία Βάλβη, Ειρήνη Τζανετουλάκου, Ελίτα Κουνάδη, Μιχάλης Καφούσιας.

Απάντηση Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου στον Ηρακλή Λογοθέτη

• Αμεση ήταν η απάντηση του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου στα όσα κατήγγειλε προχθές ο διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Θεάτρου και Χορού Ηρακλής Λογοθέτης.

Σε επιστολή του τονίζει ανάμεσα σε άλλα: «Ο κ. Λογοθέτης ανήκει στο είδος των κριτικών που επιτρέπουν στον εαυτό τους να ασκούν κριτική, αλλά δεν αντέχουν την κριτική που απευθύνεται στους ίδιους και προσφεύγουν στα δικαστήρια. Εχω ζητήσει από το ΕΚΕΘΕΧ (11/6/2009) να ενημερωθώ αρμοδίως για την πρόταση της Γνωμοδοτικής Επιτροπής και τα Πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου με την αιτιολογία της μείωσης της επιχορήγησης για το Θέατρο του Νέου Κόσμου. Στην απάντηση που έλαβα από τον Διευθυντή του ΕΚΕΘΕΧ, όπου βέβαια δεν προκύπτει κανενός είδους διάστασή του με το Διοικητικό Συμβούλιο, δεν καταθέτει το σκεπτικό του Δ.Σ., αλλά τον πίνακα των επιχορηγουμένων, που είναι γνωστός τοις πάσι! Που σημαίνει ότι σκεπτικό δεν υπήρξε ούτε και πρακτικά κρατήθηκαν… Γι’ αυτό μιλάω για «μαγειρέματα» στις συνεντεύξεις μου στην Ελευθεροτυπία και στο Ποντίκιart».

Και συνεχίζει: «Ο κ. Λογοθέτης απορεί επίσης, γιατί διαμαρτύρομαι, αφού είμαι το πρώτο επιχορηγούμενο θέατρο. Εχω επιλέξει να λέω τη γνώμη μου δημόσια και να κάνω κριτική σε θέματα που με ενδιαφέρουν από το να κρατάω το στόμα μου κλειστό για να τα πηγαίνω καλά με πρόσωπα και επιτροπές. Βέβαια αυτό έχει κόστος. Στην προκειμένη περίπτωση το ΕΚΕΘΕΧ με τιμώρησε μειώνοντας δύο φορές την επιχορήγηση του Θεάτρου του Νέου Κόσμου».

Στα δικαστήρια η κόντρα με τον Β. Θεοδωρόπουλο

Ηρακλής Λογοθέτης

Ο διευθυντής του (ΕΚΕΘΕΧ), Ηρακλής Λογοθέτης, απαντά στις -από Τύπου- «επιθέσεις» του Β. Θεοδωρόπουλου με μια επιστολή προς τον Τύπο, τονίζοντας ότι οι «δηλώσεις του κ. Θεοδωρόπουλου εναντίον μου είναι κολάσιμες και με αναγκάζουν να καταφύγω στη Δικαιοσύνη για να προασπίσω το θεσμικό μου κύρος και την προσωπική μου υπόληψη». «Ο σκηνοθέτης σε συνεντεύξεις του καταφέρεται με βαρύτατους και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς εναντίον του ΕΚΕΘΕΧ και εμού προσωπικά, αφού με κατονομάζει ως κύριο υπεύθυνο για το «μαγείρεμα» των Επιχορηγήσεων Θεάτρου και Χορού της περιόδου 2008-2009», αναφέρεται στην επιστολή του κ. Λογοθέτη. Ο τελευταίος εξηγεί ότι «ούτε εκλήθην ούτε συμμετείχα στη μοναδική συνεδρίαση κατά την οποία ασχολήθηκε με τις Επιχορηγήσεις Θεάτρου και Χορού… Η ευθύνη, επομένως, για τις τροποποιήσεις των Εισηγήσεων των Γνωμοδοτικών Επιτροπών Θεάτρου και Χορού 2008-2009, που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης αυτής, βαρύνει αποκλειστικά το ΔΣ».

Ο θρήνος της Εκάβης σε τέσσερις τοίχους

• Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος τολμά και παρουσιάζει τις Τρωάδες του Ευριπίδη σε μια μικρή αίθουσα 130 θέσεων με 13 ηθοποιούς

• Της Γιωτας Συκκα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 17 Iανoυαρίου 2010

Η Εκάβη θρηνεί πεσμένη στο έδαφος. Η Τροία καίγεται. Η Ανδρομάχη μοιρολογεί ζωντανό τον Αστυάνακτα. Οι Αχαιοί τον γκρεμίζουν από τα τείχη. Οι τραγικοί αποχαιρετισμοί δεν έχουν τέλος… Πώς θα χωρέσουν όλα αυτά σε τέσσερις τοίχους; Αν και οι «Τρωάδες» θεωρούνται το σκηνικά θεαματικότερο έργο του Ευριπίδη, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος τολμά και το παρουσιάζει σε μια μικρή κλειστή αίθουσα 130 θέσεων με 13 ηθοποιούς. Στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. «Μα δεν είναι το θέαμα που λείπει», προλαβαίνει τους ενδοιασμούς. Οταν ο Κόπολα στο σινεμά μέσα από το «Αποκάλυψη τώρα» μας έχει δείξει όλες τις καταστροφές που μπορεί να συλλάβει ο νους, δεν έχει νόημα να εντυπωσιάσεις με το θέαμα. Οι εποχές που ο κινηματογράφος δεν είχε τέτοιες δυνατότητες και στο θέατρο με τον ήχο μιας λαμαρίνας έκανες θαύματα, πέρασαν. Στη σκηνή χρειάζεται λιτότητα». Αυτή τη γραμμή ακολουθεί. Και δεν φοβάται καθόλου τον κλειστό χώρο: «Σε όλο τον κόσμο οι τραγωδίες παίζονται σε κλειστούς χώρους και αρέσει στο κοινό. Νομίζω, μάλιστα, ότι έτσι μπορείς να βρεις μεγαλύτερη ποιότητα στα εκφραστικά σου μέσα αν δεν προσπαθείς να ακουστείς στο ανοιχτό θέατρο».

Ομως και ο τρόπος που αντιμετώπισε το έργο με την πρωταγωνίστριά του, την Λυδία Κονιόρδου, είναι πέρα από τα συνηθισμένα. Eίδε τον ξεριζωμένο άνθρωπο μέσα σε όλη του την αξιοπρέπεια. «Και την ανάγκη να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη της πατρίδας και των νεκρών του». Κι όλα αυτά, με μια καινούργια μετάφραση από τον Παντελή Μπουκάλα με τον οποίο είχαν συνεργαστεί και στους «Αχαρνείς».

Λυδία Κονιόρδου: Νιώθω ένας μικρός Νώε που φτιάχνει κιβωτούς

«Τις πνευματικές ιδιότητες που αναδεικνύονται μέσα από τον ακραίο ανθρώπινο πόνο. Αυτό μου ζήτησε ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος να τονίσω στην παράσταση. Και με βρήκε σύμφωνη. Ιδιότητες που έχουν έναν αιρετικό ανατρεπτικό χαρακτήρα που είναι πολύ συνδεδεμένος με την σημερινή εποχή», λέει η Λυδία Κονιόρδου που υποδύεται την Εκάβη. Δεν είναι από τους ρόλους που είχε στο νου της. «Τη Μήδεια ήθελα να παίξω όσο είχα βιολογικές δυνάμεις», την κέρδισε όμως αμέσως ο σαρκασμός της: «Πολλές φορές αισθάνομαι ότι η Εκάβη είναι ο Ευριπίδης που μέσα από το πρόσχημα της καταστροφής μπορεί να λέει ακραία πράγματα. Το έργο, άλλωστε, γράφτηκε για να αφυπνιστούν οι πολίτες κι όχι για μια πρόσκαιρη συγκίνηση».

– Ποια είναι η Εκάβη στην εποχή μας;

– Γυναίκες που ωθούνται στα άκρα μέσα από άδικες πολιτικές ή λεηλασίες των τόπων τους. Που χάνουν ό,τι έχουν και δεν έχουν. Είναι η γυναίκα που νοιάζεται για το συλλογικό. Εκάβες και Τρωαδίτισσες σε μικρές ατομικές ιστορίες. Ας δούμε δίπλα μας με προσοχή. Μια τέτοια δεν ήταν και η ιστορία της Ελλης Παππά; Στα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν με αφορμή τον θάνατό της, όταν έλεγε πως έζησε για την εκδίκηση, δηλαδή για τη μνήμη, ένιωθα ότι έβλεπα την ηρωίδα του Ευριπίδη.

– Πώς ξεφεύγει ένας ηθοποιός από στερεότυπα, φόρμες και σχήματα στο αρχαίο δράμα;

– Δεν υπάρχει ένας τρόπος παιξίματος. Κάθε καινούργια παράσταση είναι πειραματισμός είτε παίζεται με μαιάνδρους είτε με μπλου τζιν. Οποιος δεν θέλει να δει αυτή την αλήθεια, θέλει να παραμένει ημιμαθής. Δεν ξέρουμε πώς παίζονταν αυτές οι παραστάσεις. Ούτε πώς προφερόταν το αρχαίο κείμενο. Πρέπει, λοιπόν, να δώσουμε ζωή σε κάτι που έχουμε χάσει τον ζωντανό του ήχο. Επομένως μέσα από τη μελέτη, την έρευνα και τα σπαράγματα πρέπει να ανασυνθέσουμε το πνεύμα που αναδύεται μέσα από αυτά τα κείμενα. Κάθε δημιουργός βρίσκει μια γωνιά της αλήθειας. Βάζει ένα λιθαράκι στην έρευνα. Κάθε προσέγγιση που γίνεται με σοβαρότητα κι όχι με σκοπό να προκαλέσει είναι πολύτιμη κι ας μην είναι πάντα ολοκληρωμένη. Μην ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει πια ένας μόνιμος θίασος αρχαίου δράματος, όπως υπήρχε παλιά στου Κουν ή στο Εθνικό.

– Και είναι κακό αυτό;

– Χάνεται πολύτιμος χρόνος από τις πρόβες ώστε να αποκτήσουν ηθοποιοί και συνεργάτες μια κοινή γλώσσα.

– Το κοινό τι ζητάει σε αυτές τις παραστάσεις;

– Η εποχή μας έχει μια τεράστια οργή. Επειδή όλοι εξαρτιόμαστε από κάτι (δουλειά, αφεντικό, οικογένεια), δεν αντέχουμε να ρισκάρουμε προσωπικές ανατροπές, γινόμαστε εμπαθείς και φανατικοί. Ο κόσμος ενδιαφέρεται να δει αυτά τα έργα, απλώς υπερισχύουν οι κραυγές κάποιων που νομίζουν ότι κινδυνεύει η ταυτότητά τους. Πιστεύουν ότι θα διατηρήσουν την ελληνικότητά τους αλλά αυτή διατηρείται με την τόλμη του πνεύματος και την ανησυχία.

– Τελειώνοντας την Αγγλική Φιλολογία και ύστερα τη δραματική σχολή του Εθνικού, από το 1977 έχετε παίξει πολλούς ρόλους, έχετε συνεργαστεί με το Θέατρο Τέχνης, το Εθνικό, την «Πολιτεία», τη «Νέα Σκηνή» του Λ. Βογιατζή, σημαντικά ΔΗΠΕΘΕ. Υπάρχει κάτι που σας ξέφυγε;

– Αισθάνομαι τυχερή και ευγνώμων, ευλογία που βρέθηκαν δίπλα μου ο Κουν, η Ασπασία Παπαθανασίου, ο Τσιάνος… Για τις εμπειρίες όπως αυτή της «Φόνισσας» του Παπαδιαμάντη ή της «Μήδειας» με τον Βασίλιεφ. Αυτά μου δημιούργησαν μιαν αίσθηση πληρότητας. Ακόμη και για πράγματα που δεν έκανα. Ισως επειδή έπαιξα σε 12 χορούς είχα πάντα την αίσθηση ότι έπαιξα τους κύριους ρόλους των έργων. Αλλωστε, μέσα από τον χορό αναδύονται οι ρόλοι και τα πρόσωπα. Γι’ αυτό δεν έχω απωθημένα. Νιώθω ότι κυκλοφορώ με αυτά τα πρόσωπα και είναι θέμα συγκυριών να τα εξωτερικεύσω σε μια παράσταση. Θα ήθελα, πάντως, να ασχοληθώ περισσότερο με τον Μπέκετ. Νομίζω ότι είναι το αντίστοιχο των αρχαίων ποιητών στη σημερινή εποχή.

– Μείνατε εννιά χρόνια πιστή στον Κουν χάνοντας ευκαιρίες και προτάσεις για δουλειές σε άλλους χώρους. Μετανιώσατε γι’ αυτή την αφοσίωση;

– Ο Κουν απαγόρευε ζητώντας την αφοσίωση. Για να καταφέρεις κάτι, πρέπει να αφοσιωθείς, να ασκηθείς. Οχι να τρέχεις σε ταινίες, σίριαλ και τηλεπαιχνίδια. Βεβαίως, ένας ηθοποιός από το λεγόμενο εμπορικό θέατρο μπορεί να παίξει αρχαίο δράμα αρκεί να ασκηθεί, να μην κάνει τίποτε άλλο για ένα χρόνο. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς προετοιμασία και κόπο.

– Αυτά λέτε και στους μαθητές σας στο Ωδείο Αθηνών;

– Η εποχή μας είναι δύσκολη. Υπάρχουν πολλοί ηθοποιοί, υπάρχουν όμως και πολλές δουλειές. Η προσφορά και η ζήτηση είναι αντίστοιχη. Κάποτε ήταν λιγότεροι οι ηθοποιοί, λιγότεροι όμως και οι χώροι. Ωστόσο, πολύτιμο ταλέντο χάνεται στην προσπάθεια των παιδιών να παραμείνουν στην πιάτσα. Στις δημόσιες σχέσεις και στην τακτική καριέρας. Στρέφονται στο θέατρο για να εκφραστούν αλλά αλληθωρίζουν σε πράγματα που θεωρούν ότι θα τους εξασφαλίσουν ευκολίες για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ωστόσο, όταν κάποιος ξεχωρίσει με τη δουλειά του, η καριέρα έρχεται από μόνη της. Το καλό πράγμα δεν κρύβεται. Φωνάζει. Γι’ αυτό τρέχουν όλοι να το αρπάξουν. Είναι το κυνήγι των νέων κεφαλών. Αυτός είναι ο κίνδυνος για τους ταλαντούχους. Τους αρπάζει το σύστημα και ύστερα τους πετάει σαν λεμονόκουπες για τις επόμενες κεφαλές. Μόνο όσοι έχουν σωφροσύνη έχουν διάρκεια.

Σκουπίδια

– Τι σας θέλγει περισσότερο: η ερμηνεία, η σκηνοθεσία, η διοίκηση, η διδασκαλία, η οικολογία;

– Ζούμε σε μιαν εποχή που πράγματα τα οποία άντεξαν αιώνες χάνονται σε μια νύχτα. Αισθάνομαι ότι είμαι ένας μικρός Νώε που με οποιαδήποτε δραστηριότητά μου προσπαθώ να φτιάξω κιβωτούς γι’ αυτά τα μικρά διαμάντια που σκεπάζουν τα σκουπίδια του σύγχρονου πολιτισμού. Απ’ οποιοδήποτε πόστο κι αν βρίσκομαι, είτε αυτό είναι το θέατρο, η οικολογία, η διδασκαλία, το Κέντρο Αρχαίου Δράματος.

– Και μέσω της πολιτικής;

– Στο μυαλό μου όλα αυτά είναι ένα. Η σχέση μου άλλωστε με το θέατρο ήταν πάντα πολιτική, στρατευμένη. Με την έννοια της αφύπνισης της συνείδησης και όχι της προπαγάνδας. Ποτέ δεν υπήρξε για μένα θέατρο για το θέατρο ή τέχνη για την τέχνη. Από τα φοιτητικά μου χρόνια αναζητούσα την πολιτική ματιά. Εκείνη η συναισθηματική παρορμητική μου στάση επιβεβαιώνεται με τα χρόνια. Φυσικά υπάρχει και η πλάνη. Τη γνωρίσαμε κι αυτή. Πάνω απ’ όλα όμως, είναι η παιδεία. Μέσω αυτής μπορούμε να διατηρήσουμε ζωντανές ιδέες και σκέψεις που χάνονται. Την χειροποίητη παράδοση που κινδυνεύει. Μόνο μέσα από την παιδεία μπορείς να δημιουργήσεις νέους μαστόροους. Συχνά οι νέοι νομίζουν ότι δεν χρειάζονται τα εργαλεία των παλιών. Δυστυχώς χάνουν χρόνο σκοντάφτοντας και μπουσουλώντας.

Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: «Το κλάμα είναι εύκολη διέξοδος»

«Οταν χρόνια πριν επισκέφθηκα στο Βερολίνο το μουσείο του πόνου, μου έκανε εντύπωση τι έχει σκαρφιστεί το ανθρώπινο μυαλό για να βασανίσει, να εκδικηθεί, να τιμωρήσει και να ταπεινώσει συνανθρώπους του. Οτι τελικά ο άνθρωπος παραμένει άγριο ζώο και αυτό θέλει να είναι.

Το είδα και στις Τρωάδες, ένα αντιπολεμικό έργο. Κυρίως μια οργισμένη κριτική για την κατάντια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ο Ευριπίδης μέσα από τον μύθο των Τρωάδων προειδοποιεί τους Ελληνες ότι δεν μπορούν να συμπεριφέρονται σαν υπερδύναμη. Μιλάει για την σφαγή της Μήλου, την αλαζονεία των Ελλήνων και προειδοποιεί τι πρόκειται να ακολουθήσει με την εκστρατεία τους στη Σικελία. Καταγγέλλει την παρακμή των αξιών της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Αμφισβητεί τα πάντα. Την ποιότητα της Δημοκρατίας, την ηθική του πολέμου, ακόμα και την ύπαρξη των θεών, με τον χαρακτηριστικό του ειρωνικό τρόπο.

Θα μπορούσε να βγάλει ένα λόγο για όλα αυτά. Αυτός όμως έγραψε ένα σπουδαίο κείμενο, γνωρίζοντας απόλυτα την ανθρώπινη ψυχή και τις συμπεριφορές. Σε αυτό το ανθρώπινο επίπεδο νομίζω ότι αυτή η παράσταση έχει μια βαθύτερη σύνδεση με τις γυναίκες του «Κοινού Λόγου» που ανέβασα χρόνια πριν».

Κι αν παλιότεροι μελετητές για τις «Τρωάδες» είχαν σημειώσει πως είναι πρόδρομος του θεάτρου ντοκουμέντο, ο Β. Θεοδωρόπουλος διορθώνει: «Είναι πρόδρομος του θεάτρου του 20ού αιώνα. Ανήκουν στο σύγχρονο θέατρο. Εχει μιαν αφαίρεση ο Ευριπίδης που μπορούμε να την καταλάβουμε καλύτερα στην εποχή μας παρά στον 18ο και 19ο αιώνα».

Σκηνικά όλα αυτά αποδίδονται λιτά. Δεν πρέπει να εξαντληθεί αυτό το έργο στο κλάμα, λέει ο σκηνοθέτης: «Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να σκληρύνουν για να αντέξουν. Το κλάμα είναι εύκολη διέξοδος».

Μια οργισμένη κριτική για την κατάντια της Δημοκρατίας

Μαύρα φορέματα, βαριά παλτά και για τους άντρες μαύρα επίσης στρατιωτικού ύφους ρούχα. Είναι τα κοστούμια που σχεδίασε ο Αγγελος Μέντης όπως και το σκηνικό γι’ αυτό τον κλειστό χώρο στον οποίο βλέπουμε τις «Τρωάδες», με τις μουσικές του Τάκη Φαραζή που γράφτηκαν πάνω σε πολυφωνικά μοτίβα (χωρίς να θυμίζουν αποκλειστικά ηπειρώτικους σκοπούς), να σφραγίζουν την παράσταση. Από τις πιο δημοφιλείς σωζόμενες τραγωδίες που μιλούν για τα δεινά του πολέμου και τη συμφορά της προσφυγιάς, που ακόμη ντροπιάζουν την εποχή μας. Στο 415 π. Χ. ο Ευριπίδης μιλάει για όλα αυτά μέσα από τη ματιά των αιχμάλωτων γυναικών της Τροίας, που ετοιμάζονται, σκλάβες, να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να ακολουθήσουν τους νικητές Ελληνες σε μια νέα, άγνωστη πατρίδα.

«Αν οι βασικές αξίες της Αθηναϊκής Δημοκρατίας είναι αυτές που ξέρουμε (και) από τον Επιτάφιο του Περικλή (μέσω Θουκυδίδη), οι Τρωάδες δεν είναι μόνο ένα αντιπολεμικό έργο κι ένα τραγούδι για τον ξεριζωμό. Είναι κυρίως μια οργισμένη κριτική για την κατάντια αυτής της Δημοκρατίας. Μιας Δημοκρατίας που ισχύει -όσο ισχύει- και την απολαμβάνουν εντός των τειχών. Δημοκρατία είναι όμως το καθεστώς που σέβεται και τον άλλον, τον ξένο, τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του διπλανού. Και ο Ευριπίδης (που έχει κατηγορηθεί για μισογυνισμό!) βάζει γυναίκες να υπερασπιστούν αυτές τις αξίες, την Εκάβη που εκφωνεί τον δικό της δημόσιο Επιτάφιο λόγο μπροστά στον νεκρό Αστυάνακτα, την Κασσάνδρα, μια «μαινάδα» με συγκροτημένο πολιτικό λόγο, την Ανδρομάχη, τις γυναίκες της Τροίας», σημειώνει ο σκηνοθέτης Β. Θεοδωρόπουλος.

Εκτός από την Λυδία Κονιόρδου παίζουν οι: Γιάννης Τσορτέκης (Ταλθύβιος), Μαρία Καλλιμάνη (Ανδρομάχη), Μαρία Κίτσου (Κασσάνδρα), Μιχάλης Οικονόμου (Μενέλαος), Ιωάννα Κανελλοπούλου (Αθηνά), Αμαλία Τσεκούρα (Ελένη), Ορέστης Τζιόβας (Ποσειδώνας), Δήμητρα Λαρεντζάκη, Αιμιλία Βάλβη, Ειρήνη Τζανετουλάκου, Ελίτα Κουνάδη και ο μικρός Μιχάλης Καφούσιας. Η επιμέλεια κίνησης είναι της Αγγελικής Στελλάτου.

«Τρωάδες» το χειμώνα

• «Ελληνες, που το κοντάρι σας είναι βαρύτερο απ’ το μυαλό σας. Σας τρόμαξε ένα βρέφος, τιποτένιοι;» Είναι τα λόγια που απευθύνει η Εκάβη στους Ελληνες όταν της φέρνουν νεκρό τον εγγονό της, Αστυάνακτα, λίγο πριν πυρποληθεί η Τροία και η ίδια, μαζί με τις άλλες γυναίκες, συρθεί σκλάβα στα καράβια για την Ελλάδα.

Οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη παίζονται στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου», σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα, σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, χορογραφία Αγγελικής Στελλάτου, σκηνικά-κοστούμια Αγγελου Μέντη και με τη Λυδία Κονιόρδου στον ρόλο της Εκάβης.

Εχουμε συνηθίσει τις παραστάσεις αρχαίου δράματος στα καλοκαιρινά, ανοιχτά, θέατρα. Ομως ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος έχει χρόνια εμμονή με τις «Τρωάδες». Δεν του έφτασε η εμπειρία δύο χρόνια πριν, όταν τις ανέβασε με το Εθνικό Θέατρο της Αλβανίας. Πέρσι, πρότεινε το έργο του Ευριπίδη στο Φεστιβάλ Αθηνών, αλλά απέσυρε την πρόταση όταν κοινοποιήθηκε ότι το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος θα το παρουσιάσει στην Επίδαυρο.

Αποφάσισε λοιπόν να ανεβάσει «Τρωάδες» μέσα στο χειμώνα, στον δικό του χώρο, το «Θέατρο του Νέου Κόσμου». Μια τολμηρή κίνηση, αφού σε περίοδο κρίσης η παραγωγή είναι μεγάλη για μια αίθουσα 130 θέσεων και με δεκατρείς ηθοποιούς στη σκηνή.

Ο Β. Θεοδωρόπουλος είχε προτείνει στον Παντελή Μπουκάλα να κάνει τη μετάφραση, πολλά χρόνια πριν. Στόχος του ήταν η αναζήτηση της ισορροπίας στους τόνους και στη φόρμα. Ακόμα προσπάθησε να συνδέσει τον θρήνο των γυναικών με τον δημόσιο πολιτικό λόγο.

Η Κασσάνδρα (Μαρία Κίτσου), που συνήθως τη βλέπουμε να οδηγείται στον ανίερο γάμο με τον Αγαμέμνονα παραδομένη στη βακχεία, εδώ διαφοροποιείται. Μιμούμενη τη νύφη, βγαίνει προκλητικά όχι μόνο για να μαντέψει τα φρικτά μελλούμενα αλλά για να ειρωνευτεί και να καταγγείλει.

«Με ενδιέφερε η ουσία του λόγου της Κασσάνδρας, λόγου καθαρά πολιτικού» λέει ο σκηνοθέτης. «Σε σημερινές συνθήκες θα ήταν ένα άγιο καλογεράκι που, με μυαλό ταρακουνημένο από τη βαρβαρότητα που βιώνει, τολμά να εκστομίσει αλήθειες που πονούν. Τα λόγια της, σε συνδυασμό με τον δημόσιο λόγο της Εκάβης πάνω στο πτώμα του μικρού Αστυάνακτα, συνιστούν τον δικό τους «Επιτάφιο», απάντηση στον εκφυλισμό της αθηναϊκής δημοκρατίας, που είχε ως μανιφέστο τον Επιτάφιο του Περικλή».

Η Εκάβη, μέχρι ν’ ανάψει η πρώτη φλόγα που θα κάψει την Τροία, βλέπει να ξεκληρίζεται η οικογένειά της: τα αγόρια της έχουν σκοτωθεί, η κόρη της Πολυξένη σφάζεται ατιμωτικά πάνω στον τάφο του Αχιλλέα, η πιστή Ανδρομάχη (Μαρία Καλλιμάνη) σέρνεται δούλα στον πιο μισητό εχθρό της, ο εγγονός της γκρεμίζεται από τα τείχη της πόλης. Ωστόσο, η τραγική βασίλισσα είναι και η ισχυρή αντίπαλος που θα εξουθενώσει μπροστά στα μάτια του Μενέλαου (Μιχάλης Οικονόμου) την Ελένη (Αμαλία Τσεκούρα).

«Γι’ αυτό η Λυδία Κονιόρδου είναι ιδανική», συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Διαθέτει ταλέντο, πείρα αλλά και τεράστιες φυσικές δυνάμεις να βρίσκεται εναργής στη σκηνή, σ’ όλη τη διάρκεια του έργου, αλλάζοντας ύφος και τεχνικές. Ο Ευριπίδης τολμά να κρίνει θεούς και ανθρώπους. Είναι τόσο ελεύθερος να μιλάει για τους επεκτατικούς πολέμους της ιμπεριαλιστικής αθηναϊκής δημοκρατίας όσο και ο Τσόμσκι σήμερα όταν κρίνει την πολιτική και την δημοκρατία στις ΗΠΑ».

Θυμός και ελπίδα

Τα κοστούμια είναι σύγχρονα: μαύρα φορέματα και παλτά για τις γυναίκες, μαύρα, στρατιωτικού ύφους, ρούχα για τους άντρες του ελληνικού στρατού. Ενας κλειστός χώρος το σκηνικό, που περιβάλλεται από ξύλινο περιστύλιο δημιουργώντας κι ένα δεύτερο πάτωμα, όπου κινούνται οι στρατιώτες με επικεφαλής τον Ταλθύβιο (Γιάννης Τσορτέκης), ενώ στις άκρες του βρίσκονται τα θεολογεία της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Οι μουσικές του Τάκη Φαραζή γράφτηκαν πάνω σε πολυφωνικά μοτίβα θρήνων και μοιρολογιών, ενώ τα στάσιμα τραγουδιούνται.

«Ο Ευριπίδης συλλαμβάνει το μέγεθος της ανθρώπινης ψυχής μπροστά σε ακραίες καταστάσεις», λέει ο Β. Θεοδωρόπουλος. «Μου κάνει εντύπωση πόσα κοινά στοιχεία αναγνωρίζεις στις «Τρωάδες» και στις μαρτυρίες των γυναικών στον «Κοινό Λόγο» της Ελλης Παπαδημητρίου: συμπεριφορές, αισθήματα ακόμα και ατάκες μέσα στο ίδιο κοινωνικό πλαίσιο που γεννά ο πόλεμος και η βαρβαρότητα. Ανθρωποι που τα έχουν χάσει όλα απομένοντας μόνο με την αξιοπρέπεια κι έναν θυμό που μπορεί να γεννήσει ελπίδα. Θυμάμαι από αφήγηση της Ελλης Παππά τα λόγια του Ν. Μπελογιάννη προς αυτήν λίγο πριν οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα: πρέπει να ζήσεις για το παιδί μας και για την εκδίκηση»… *

• Της ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ φωτ.: Π. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Επτά, Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2010

Η ιστορία μιας σκάλας

• Του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου

• ΤΑ ΝΕΑ: Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2009

Στο Εθνικό Θέατρο, στο κτίριο Τσίλερ, υπάρχει, μπαίνοντας από την είσοδο των ηθοποιών, του διοικητικού και τεχνικού προσωπικού, η σκάλα που οδηγούσε στα καμαρίνια. Από αυτές τις σκάλες κατέβαιναν οι ηθοποιοί για να πάνε στη σκηνή του θεάτρου. Αυτά τα μάρμαρα έχουν ακούσει κι έχουν δει εκατοντάδες ηθοποιούς να ψιθυρίζουν τα λόγια τους πριν βγουν στη σκηνή, να κλαίνε που κάτι πήγε στραβά στην παράσταση, έχουν ακούσει κουτσομπολιά, κακίες, υστερίες, έχουν νιώσει τη θερμότητα ενός γρήγορου φιλιού. Βαθουλώσανε και στρογγυλέψανε οι γωνίες τους, πήρανε σχήμα από την επαφή με τους ανθρώπους.

Τα ξηλώσανε αυτά τα μάρμαρα για να γίνει η ανακαίνιση του κτιρίου- που έπρεπε να γίνει. Καταλαβαίνω επίσης πως δεν υπάρχει ανακαίνιση χωρίς (παράπλευρες) απώλειες. Κι ωστόσο δεν μπορώ να το καταπιώ. Σβήστηκε η μνήμη. Ένα θέατρο είναι η ιστορία των ανθρώπων του. Δεν είναι μια κατοικία που άλλαξε ο ιδιοκτήτης ή ο ενοικιαστής. Εδώ η ιστορία έχει συνέχεια. Είναι γραμμένη πάνω στους τοίχους, στην ατμόσφαιρα και πάνω σ΄ αυτά τα σκαλιά. Και την ξηλώσανε. Ένα παλιό κτίριο είναι ζωντανό όταν φυλάει τις μνήμες του. Δεν έχει μνήμες ένα τέλεια ανακαινισμένο κτίριο που φιλοξενεί τώρα τα γραφεία ενός χρηματιστηριακού ομίλου ή μιας ελβετικής ασφαλιστικής εταιρείας. Το ανακαινισμένο αυτό κτίριο απλώς δίνει ψεύτικο κύρος και παρελθόν σ΄ αυτούς τους νέους ενοίκους. Ένας πολιτιστικός οργανισμός όπως το Εθνικό Θέατρο δεν τα έχει ανάγκη αυτά τα «μεγαλεία». Δημιουργεί παρόν και μέλλον ως συνέχεια του παρελθόντος του- που κι αυτό είναι ζωντανό και παρόν. Τα καμαρίνια του Εθνικού γίνανε γραφεία! Αντί να ακούμε πια τις φωνητικές ασκήσεις ή τις σιωπές συγκέντρωσης των ηθοποιών, τώρα θα ακούμε συζητήσεις για την ταχεία απορρόφηση του Ε΄ πακέτου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή για τις μεθόδους προώθησης του προϊόντος… Αντί για το λαμπάκι στον καθρέφτη του ηθοποιού, θα φεγγίζει ο υπολογιστής. Αυτά τα καμαρίνια με την αύρα τους, που είχαν γνωρίσει μυθικά πρόσωπα του ελληνικού θεάτρου και που ήταν κρυφή ελπίδα κάθε νέου ηθοποιού να τα κατοικήσει κι αυτός με τη σειρά του.

Τα ωραία ανακαινισμένα κτίρια γίνονται διακοσμητικά αν δεν κουβαλούν μνήμες. Κι αυτή η σκάλα κουβάλαγε μνήμες. Αυτά τα φθαρμένα ταπεινά μάρμαρα για τους ανθρώπους του θεάτρου και τους θεατές του έχουν αξία όπως και κάποια άλλα σπουδαία φθαρμένα μάρμαρα.

Ένα θέατρο είναι η ιστορία των ανθρώπων του. Δεν είναι μια κατοικία που άλλαξε ο ιδιοκτήτης ή ο ενοικιαστής

• Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος είναι σκηνοθέτης.