Κλεισμένοι στα σύννεφα…

Mε ένα σκληρό, ποιητικό αλλά και απροσδόκητα κωμικό θεατρικό κείμενο του Γάλλου συγγραφέα Ερίκ Βεστφάλ (γεν. 1929), που σκηνοθετεί ο Κοραής Δαμάτης, το Εσύ και τα σύννεφά σου, συνεχίζει την παρουσία του στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης ο πολιτιστικός πολυχώρος «Αγγέλων Βήμα».

• «Εσύ και τα σύννεφά σου» από τον Κ. Δαμάτη στο «Αγγέλων Βήμα»

Πρόκειται για ένα ψυχογραφικό δράμα που εκτυλίσσεται στον ασφυκτικά κλειστό χώρο ενός σπιτιού όπου ζουν χρόνια δύο ηλικιωμένες γυναίκες: η μεγαλύτερη και περισσότερο ψυχικά ευάλωτη «ζει στα σύννεφα», ηθελημένα έγκλειστη (ρόλο που αναλαμβάνει η Αντιγόνη Βαλάκου), ενώ η μικρότερή της αδελφή (Σμαράγδα Σμυρναίου) έχει τη φροντίδα της, βγαίνοντας και αυτή στον έξω κόσμο μόνο για τα απολύτως απαραίτητα, συνεπικουρούμενη από τον βοηθό του ζωολόγου πατέρα τους (Δημήτρης Μπικηρόπουλος).

Η ηρεμία του κλειστού αυτού σύμπαντος διαταράσσεται τις στιγμές που η μεγαλύτερη αδελφή «τυλίγεται» από τα «σύννεφά» της και τότε μέσα στο φαινομενικά ήσυχο σπίτι ξεσπά η βία, μια βία ιδιότυπη, ένα παιγνίδι εξουσίας που επιχειρεί να επιβάλει τους ρόλους του εξαρτώμενου και του δυνάστη, τους ρόλους του δυνατού και του αδύναμου…

Σε μία από αυτές τις στιγμές είναι που εισβάλλει στο κλειστοφοβικό σύμπαν των δύο αδελφών ο εξωτερικός κόσμος, στο πρόσωπο ενός πλασιέ (Αντώνης Θεοδωρακόπουλος), που θα λειτουργήσει σαν καταλύτης στην ιδιότυπη εξουσιαστική ισορροπία που έχει διαμορφωθεί ανάμεσα στους ενοίκους του σπιτιού…

Πολυγραφότατος συγγραφέας ο Eric Westphal, αποτυχημένος ηθοποιός, δημοσιογράφος και ανώτερος κρατικός υπάλληλος (υπηρέτησε ως γραμματέας του Ζαν Μονέ, ειδικός απεσταλμένος στην Αλγερία πριν από την ανεξαρτησία της, γραμματέας του γαλλικού υπουργείου Πολιτισμού κ.λπ.), έκανε την εμφάνισή του στα γαλλικά γράμματα το 1957, με τη ραδιοφωνική μετάδοση ενός θεατρικού του έργου, όμως το κείμενο με το οποίο έκανε πραγματικά το ντεμπούτο του στο σανίδι ήταν το Εσύ και τα σύννεφά σου, το 1971.

Αντιγόνη Βαλάκου και Αντώνης Θεοδωρακόπουλος στη σκηνή του «Αγγέλων Βήμα»

Για την παράσταση στο «Αγγέλων Βήμα» ο Κ. Δαμάτης εκτός από τη σκηνοθεσία επιμελείται τα σκηνικά και τα κοστούμια, ενώ τη μουσική φροντίζει ο Χρίστος Θεοδώρου. [Η ΑΥΓΗ: 19/12/2009]

Στην κοινωνία της ζούγκλας

• Είναι κλεισμένη στο σπίτι, ψυχοπαθής, αποκομμένη από το περιβάλλον. Τη φροντίζει η αδελφή της με τρόπο τυραννικό, εξουσιαστικό. Δεν έχει ελπίδες διαφυγής παρά μόνον τα παιχνίδια με τα ζώα. Και μάλιστα με τους χιμπατζήδες…

Η Αντιγόνη Βαλάκου υποδύεται μια γυναίκα παρανοϊκή στο έργο του Ερίκ Βεστφάλ «Εσύ και τα σύννεφά σου», που ανεβαίνει στις 18 Δεκεμβρίου, στο Αγγέλων Βήμα, σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη.

Η Ερνεστίνα (Αντιγόνη Βαλάκου) και η Αντέλα (Σμαράγδα Σμυρναίου) είναι δύο ώριμες γυναίκες και ζουν μαζί στο σπίτι που κληρονόμησαν από τον ερευνητή, ζωολόγο πατέρα τους. Η πρώτη είναι παραδομένη στη φροντίδα αλλά και στην εξουσία της δεύτερης. Κι οι δυο τους έχουν μεγαλώσει σ’ ένα αστικό, συντηρητικό περιβάλλον.

Η Αντέλα αυστηρή, θρησκόληπτη, περιχαρακωμένη κοινωνικά, είναι εκείνη που έρχεται σε επαφή με τον έξω κόσμο για να λειτουργήσει το σπίτι, καθώς επίσης για να προμηθευτεί από τον Ζομπρόβιτς (Δημήτρης Μπικηρόπουλος) ζώα για την αδελφή της.

Η ευφυής Ερνεστίνα έχει επίγνωση της ασθένειάς της, αλλά δεν μπορεί να την κατανικήσει. Βρίσκει όμως το δικό της διέξοδο. «Είναι άτομο εξοστρακισμένο από την κοινωνία λόγω της ιδιαιτερότητάς της», λέει η Αντιγόνη Βαλάκου. «Δυναστεύεται από την εξουσία που ασκεί η αδελφή της πάνω της, καταλαβαίνει ότι δεν χωρά σ’ αυτό τον κόσμο, ότι όλοι την αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη, άρα με εχθρότητα. Ομως αντιδρά. Παρά το ταραγμένο της μυαλό βρίσκει τρόπο να καταγγείλει τα θρησκευτικά και κοινωνικά ταμπού όχι με το λόγο, με τη στάση της, με νύξεις. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να προτείνει στην Αντέλα να την σκοτώσει προκειμένου να λυτρωθεί. Στην ουσία η Ερνεστίνα είναι ένα προικισμένο άτομο σε μια πολύ άχαρη θέση. Είναι μια επαναστάτρια».

Ομως η ιδιόρρυθμη σχέση της με τους πιθήκους θα αποβεί μοιραία όταν ξεπεράσουν τα όρια …επικοινωνίας. Ενας ανύποπτος πλασιέ που επισκέπτεται ξαφνικά το σπίτι (Αντώνης Θεοδωρακόπουλος), είναι το πρόσωπο που θα προχωρήσει την πλοκή του έργου και η κατάσταση θα οδηγηθεί στα άκρα. Η Ερνεστίνα θα του πει τις αλήθειες-καταγγελίες της με το δικό της μαγικό τρόπο. Θα τον καθηλώσει μεταφορικά και κυριολεκτικά. Και κάποτε θα τον δει σαν το αγαπημένο της παιχνίδι: τον πίθηκο που η Αντέλα της έχει πια στερήσει…

Χάρτης εσωτερικών διαδρομών

Ο Κοραής Δαμάτης -έχει συνεργαστεί με την Αντιγόνη Βαλάκου σε πάνω από δέκα παραστάσεις μέχρι σήμερα- βρίσκει το έργο, φαινομενικά, εύκολο. «Με θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις, το πώς τα βγάζουν πέρα οι άνθρωποι πέρα σ’ ένα καθεστώς αλληλοκαταπίεσης, φαίνεται βατό, αλλά στην πορεία συνειδητοποιείς ότι δεν είναι. Το ενδιαφέρον αφορά τις λέξεις. Παρουσιάζουν τέτοια πολυσημία στην εκφορά τους που καταργούν αυτό που ξέρουμε ότι σημαίνουν.

»Ο διάλογος των δύο γυναικών είναι πονηρός, σαν ένας πολύπλοκος χάρτης εσωτερικών διαδρομών. Στην πραγματικότητα η μια γυναίκα εξουσιάζει την άλλη. Φέρουν και οι δύο τα αδιέξοδα που κληρονόμησαν από μια συντηρητική οικογένεια».

Για την Αντιγόνη Βαλάκου, ύστερα από μια πολύχρονη καριέρα και τόσους ρόλους στο ενεργητικό της, η Ερνεστίνα είναι ένας ακόμα ωραίος ρόλος: «Ενδιαφέρον θέμα, γοητευτική γραφή χωρίς στόμφο και υπερβολές, ερμηνευτική πρόκληση. Ενα έργο που εγγίζει το θέατρο του παραλόγου». *

Εργα κοινωνικού προβληματισμού

«Τα ορφανά»

Τα θεατρικά έργα που επέλεξε ο Κοραής Δαμάτης για τη φετινή σεζόν ασχολούνται με την ποικιλία έκφρασης διαφορετικών συγγραφέων πάνω σε θέματα συμπεριφοράς ανθρώπων του περιθωρίου: «Τα Ορφανά», «Εσύ και τα σύννεφά σου», «Ρόζα Λούξεμπουργκ», «Τα γράμματα της φυλακής», αλλά και μουσικές βραδιές και πολλές εκθέσεις. Από το «Καμπαρέ της Καρδιάς» (με τη Νικόλ Κονστάντε) μέχρι τις εκθέσεις ζωγραφικής αλλά και φωτογραφίας. Ο άξονας επιλογής είναι μια πολυδιάστατη παρουσία στο χώρο του πολιτισμού, αλλά και η συνάντηση με τη σκέψη άλλων χωρών.

Τα «Ορφανά» του Λάιλ Κέσλερ (μετάφραση Μαργαρίτα Δαλαμάγκα – Καλογήρου), είναι έργο δυνατό, ιδιότυπο, στέρεα δομημένο, με χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Εργο με αναπάντεχες κωμικές σκηνές, αλλά και στιγμές έντονα φορτισμένες, θεραπευτικά συγκινησιακές, που προσφέρει τρεις πολύ αξιόλογους ρόλους στους ηθοποιούς που τους ερμηνεύουν (Παναγιώτης Μπρατάκος – Φίλιπ, Στέλιος Καλαϊτζής – Τρητ, Κώστας Ανταλόπουλος – Χάρολντ). O Κοραής Δαμάτης είναι σκηνοθέτης που γνωρίζει καλά να στήνει τόσο σκηνές πολυπρόσωπες όσο και σκηνές ολιγοπρόσωπες αλλά υψηλής θερμοκρασίας, και να διδάσκει στους ηθοποιούς το κείμενο με έμφαση στα απροσδόκητα των καταστάσεων, στις αστραπιαίες αλλαγές ψυχισμού, να δίνει βάθος στο κείμενο και να δραματοποιεί χωρίς υπερβολές ακόμη και τις σιωπές.

Δύο ορφανά αδέλφια επιβιώνουν, το ένα χάρη στο άλλο, αλλά και εις βάρος του. Το έργο έχει μια εξαιρετική δομή: ο ένας αδελφός, μικροκλέφτης και βίαιος, έχει υιοθετήσει τη δύναμη και τον κυνισμό τού «έξω» κόσμου, ο δεύτερος, αγαθός και αποκλεισμένος, ζει με την καρτερία, την αδράνεια και την αθωότητα έως αφέλεια του «έσω». Ο μεγάλος αδελφός εμποδίζει τον μικρό να βγει από το σπίτι – καταφύγιο, κρατώντας τον ουσιαστικά δέσμιο μιας τεχνητής πραγματικότητας, εμποδίζοντάς τον ακόμη και από την γνώση. Ο ένας επιβιώνει, γιατί υπάρχει ο άλλος. Μέχρι που εισβάλλει ο «ξένος» παρόμοιας μοίρας, αλλά «επιτυχημένος» του περιθωρίου και ανοίγει τα παράθυρα του καταφυγίου τους για να φανερωθεί όλη η τρυφερότητα και η στοργή, ο φόβος και η έγνοια του ενός προς τον άλλο.

«Εσύ και τα σύννεφά σου»

Με εντατικούς ρυθμούς συνεχίζονται και οι πρόβες του έργου, (η πρεμιέρα του οποίου αναμένεται για το Δεκέμβρη), «Εσύ και τα σύννεφά σου» του EricWestphal, σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη, με τους Αντιγόνη Βαλάκου, Αναστασία Πανταζοπούλου, Δημήτρη Μπικηρόπουλο και Αντώνη Θεοδωρακόπουλο. Εργο σκληρό, ευφυές, ποιητικό αλλά και απροσδόκητα κωμικό, ψηλαφίζει την ανθρώπινη ψυχή με έναν τρόπο βαθύ και, ταυτόχρονα, ανάλαφρο σαν σε ένα ευφυές παιχνίδι. Είναι η ιστορία δύο ώριμων γυναικών, αδελφές μεταξύ τους, που ζουν χρόνια μόνες στο σπίτι που τους άφησε ο πατέρας τους, σχεδόν «έγκλειστες».

Το θέατρο σε δένει με τη ζωή

• Εξαιρετική αποδεικνύεται η επιλογή τού «Αγγέλων Βήμα» να εντάξει στο ρεπερτόριό του «Τα Ορφανά» του Λάιλ Κέσλερ.

Δεν είναι μόνο ότι μας υπενθυμίζει ένα έξοχο ψυχογράφημα, που δίνει περιθώριο για πολύ καλές ερμηνείες. Μας δίνει και την ευκαιρία να θυμηθούμε τη θεραπευτική αποστολή του θεάτρου.

Ανιχνεύοντας το αμερικανικό όνειρο, το έργο ισορροπεί εντέχνως ανάμεσα στο δράμα και την κωμωδία. Πρόκειται για τη βίαιη, σκληρή, αλλά τελικά τρυφερή ιστορία δύο αδελφών, που εγκαταλείφθηκαν μωρά και μεγάλωσαν ολομόναχα. Ο μεγαλύτερος (Στέλιος Καλαϊτζής) συντηρούσε τον μικρότερο (Παναγιώτης Μπρατάκος) με μικροκλοπές. Τον προστάτευε από τον έξω κόσμο, καταδικάζοντάς τον, όμως, σε εγκλεισμό, χωρίς εκπαίδευση και συναναστροφές. Ως τη νύχτα που εισβάλλει στη ζωή τους ένας καταδιωκόμενος γκάνγκστερ (Κώστας Ανταλόπουλος). Κι αυτός μεγάλωσε ορφανός.

Το έργο διαθέτει πολλές αρετές. Ο Κοραής Δαμάτης με τον θίασό του τις ανέδειξε όλες. Αυτές είναι, φαντάζομαι, που οδήγησαν τον Θανάση Παπαγεωργίου να φέρει πρώτος το έργο στην ελληνική σκηνή το 1994, έντεκα χρόνια μετά τη συγγραφή του, αλλά και τον Δημοσθένη Παπαδόπουλο να το επαναφέρει το 2003.

Δεν είναι, όμως, μόνον οι ψυχές των θεατών που ευεργετούνται από μια καλή παράσταση. Το θέατρο μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα, όπως αποδεικνύει η σαραντάχρονη λειτουργία τού «imagination workshop» του Κέσλερ.

Τα «Ορφανά» γράφτηκαν το 1983, έπειτα από 14 χρόνια εμπειρίας στο εργαστήρι που ίδρυσε μαζί με τη σύζυγό του, ηθοποιό Μάργκαρετ Λαντ, για να αγκαλιάζει παιδιά και εφήβους ψυχικά σακατεμένους λόγω εγκατάλειψης ή κακοποίησης. Αλλά και ανθρώπους που πάσχουν από βαρύτατες ψυχικές νόσους, μερικοί από αυτούς σε στάδιο εγκλεισμού. Ολοι τους σε πλήρη αδυναμία επανένταξης στη ζωή. Ο Κέσλερ εφαρμόζει μια εκπαιδευτική μέθοδο βασισμένη αποκλειστικά στο θέατρο. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά: σαράντα πέντε χιλιάδες από όσους πέρασαν όλα αυτά τα χρόνια, δηλαδή ένας στους τρεις, ξαναστάθηκαν στα πόδια τους και γύρισαν στη ζωή. Το ποσοστό, σύμφωνα με στατιστικές, είναι πολύ υψηλότερο και από την αποτελεσματικότερη κλινική θεραπεία. Να μια καλή ευκαιρία για να δούμε πιο σοβαρά και στην Ελλάδα τη Δραματοθεραπεία και το Ψυχόδραμα.

ΕΛΕΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 16 Οκτωβρίου 2009

Ονειρα ζωής στο «Αγγέλων Βήμα». Ο Κοραής Δαμάτης μιλάει για τα σχέδια του 2010

Ενας «Τόπος Συνάντησης Ανατολής και Δύσης». Στο κέντρο της Αθήνας, στην Ομόνοια. Σατωβριάνδου 36, σ’ ένα κτίριο του 1920 που σήμερα φέρει το όνομα «Αγγέλων Βήμα»… Σε αυτόν τον χώρο έκλεισε μέσα ένα από τα «όνειρα ζωής» του ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Κοραής Δαμάτης. Πέρυσι το φθινόπωρο έγιναν τα εγκαίνια και οι πρώτες συναντήσεις. Με αρχή τον κύκλο θεατρικών και μουσικών παραστάσεων «Νότιος Αφρική / Ισραήλ» και αργότερα το αφιέρωμα στη Ζουζού Νικολούδη.

Πριν από λίγες μέρες, την ώρα που η αστυνομία «σκούπιζε» την περιοχή της Ομόνοιας, το «Αγγέλων Βήμα» φιλοξενούσε το «Puzzle Festival», ένα μίνι φεστιβάλ στο οποίο συμμετείχαν μετανάστες καλλιτέχνες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Μια φωνή που υψώθηκε ως αντίλογος στα γεγονότα. «Πήγε καλά», μας διαβεβαιώνει ο Κοραής Δαμάτης, σε τηλεφωνική του συνομιλία με την «Κ». Κι αν και το τριήμερο των εκδηλώσεων δεν ήταν παραγωγή του χώρου, η επιλογή των παραστάσεων που έχουν προγραμματιστεί για τη νέα σεζόν δείχνουν πως οι «αντίλογοι» θα συνεχιστούν. Ως άποψη και ως ανάγκη.

«Παράλληλα με την παρουσία του στα πολιτιστικά πράγματα, το “Αγγέλων Βήμα” έχει δημιουργήσει και διατηρεί έντονο κοινωνικό πρόσωπο, συμμετέχοντας ενεργά και παίρνοντας θέση σε προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία του σήμερα», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Κοραής Δαμάτης. «Σ’ αυτό το πλαίσιο και επειδή για μας η συνεχής επισήμανση “σκληρών συμπεριφορών” σημαίνει κατ’ αρχήν πολιτισμός, η χρονιά 2009-10 θα ξεκινήσει με αφιέρωμα που θα έχει θέμα του το “Κακοποιημένο Παιδί”». Στις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν σε όλο το κτίριο του «Αγγέλων Βήμα» (21-27/9) θα υπάρχουν μια σειρά ομιλίες, αλλά και ηχογραφημένες ή ζωντανές μαρτυρίες από ενήλικες που είχαν τέτοιου είδους προσωπικές εμπειρίες. Κατά τη διάρκεια αυτών των εκδηλώσεων θα παίζονται σύντομες σκηνές από το έργο του Λάιλ Κέσλερ «Τα Ορφανά».

Τα θεατρικά έργα που επέλεξε ο Κοραής Δαμάτης για τη νέα σεζόν του «Αγγέλων Βήμα» ασχολούνται με την ποικιλία έκφρασης διαφορετικών συγγραφέων πάνω σε θέματα συμπεριφοράς ανθρώπων του περιθωρίου («Τα Ορφανά», «Εσύ και τα σύννεφά σου», «Ρόζα Λούξεμπουργκ», «Τα γράμματα της φυλακής»). Πέρα από τις παραστάσεις, το πρόγραμμα περιλαμβάνει μουσικές βραδιές και πολλές εκθέσεις. Από το «Καμπαρέ της Καρδιάς» (με τη Νικόλ Κονστάντε) έως το «Dreamflow» (έκθεση φωτογραφίας του Γιώργου Χριστάκου). «Ο άξονας επιλογής είναι μια πολυδιάστατη παρουσία στον χώρο του πολιτισμού, αλλά και η συνάντηση με τη σκέψη άλλων χωρών», τονίζει ο Κοραής Δαμάτης. «Ας αποφασίσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας πια. Ο κόσμος όπως τον ξέραμε άλλαξε. Ας κρατήσουμε τις πόρτες και τ’ αυτιά μας ανοιχτά…».

Σαντρα Bουλγαρη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 30/6/2009

«Οι Αλλοπαρμένοι» στο «Αγγέλων Βήμα»

Ο Κοραής Δαμάτης υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης «Οι Αλλοπαρμένοι» των Τόμας Μίντλετον και Ουίλιαμ Ρόουλεϊ που ολοκληρώνει την πορεία της στις 25 Ιανουαρίου, στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα». «Οι Αλλοπαρμένοι» είναι κράμα σκοτεινής τραγωδίας με γκροτέσκο, έργο γραμμένο με απολύτως σύγχρονο, ρεαλιστικό λόγο και με κινηματογραφικούς ρυθμούς. Η πλοκή του εκτυλίσσεται σε δύο επίπεδα που κινούνται παράλληλα. Στο ένα, το τραγικό, η βία, το τυφλό πάθος και ο ερωτισμός οδηγούν στην καταστροφή και την αυτοκαταστροφή. Στο άλλο, το γκροτέσκο, ο ζωώδης ανδρικός ερωτισμός μαζί με την ανδρική επιπολαιότητα και ματαιοδοξία γελοιοποιούν τους ανδρικούς χαρακτήρες και αναδεικνύουν τη δύναμη της γυναικείας πίστης.

Τόμας Μίντλτον – Ουίλιαμ Ρόουλεϊ, Οι αλλοπαρμένοι, σκην.: Κοραής Δαμάτης. Θέατρο: Αγγέλων Βήμα

Επίγειο έπαθλο ο Κάτω Κόσμος

Οταν το Ελισαβετιανό μαχαίρι βυθίζεται χωρίς οίκτο παντού – Κριτική Γιάννης Βαρβέρης

Τόμας Μίντλτον – Ουίλιαμ Ρόουλεϊ, Οι αλλοπαρμένοι, σκην.: Κοραής Δαμάτης. Θέατρο: Αγγέλων Βήμα

Ο Ελισαβετιανός συγγραφέας κωμωδιών και δραμάτων Τόμας Μίντλτον (1570 – 1627) κρατάει μια ζηλευτή θέση δίπλα στους συγκαιρινούς του, τον Μάρλοου, τον Φλέτσερ, τον Ντέκερ, τον Φορντ, έχοντας κατά πολλούς της εποχής του επισκιάσει και τον Σαίξπηρ – υπερβολές…

Αρνησίθεος, δεινός ανατόμος και επαναστάτης, έγινε συχνά θύμα της βασιλικής δυσμένειας, που έφθασε μέχρι το βαρύ πρόστιμο ή και τη βίαιη λογοκρισία. Οσο λογικό μοιάζει αυτό το τελευταίο για τους δικούς του καιρούς, άλλο τόσο επίκαιρος γίνεται για τους ίδιους λόγους σήμερα. Η ακρότητά του, ιδίως στο αριστούργημά του «Οι αλλοπαρμένοι» (1622), οδηγεί την αμαρτία στην αποθέωσή της και αναβιβάζει το έγκλημα σε απόλυτη αξία, μετρούμενη μόνον ως υλική ανταμοιβή. Εδώ οι άνθρωποι βυσσοδομούν, δολοφονούν αντί πινακίου κλίνης, προδίδουν δίχως ενδοιασμούς τους αγαπημένους και μη, και ενθρονίζουν την απροκάλυπτη σεξουαλική πράξη σε εφαλτήριο οριακού πάθους. Η πλοκή του έργου είναι καταιγιστική και ως ανελέητη ανάγεται σε ποιητική. Ο Μίντλτον έγραψε τους «Αλλοπαρμένους» σε συνεργασία με τον σύγχρονό του κωμικό ηθοποιό και κλόουν Ουίλιαμ Ρόουλεϊ. Νόμιμα μπορεί κανείς να φανταστεί ότι στον Ρόουλεϊ οφείλεται η αντιστικτική προς την κύρια πλοκή κίνηση των «τρελών ηρώων» ενός βουλιμικού και ασελγούς φρενοκομείου, στο οποίο η πράξη προηγείται της σκέψης και το ένστικτο της συνείδησης.

Υπέρ και κατά

Δύσκολο όσο και ποιοτικά φιλόδοξο το σχέδιο του Κοραή Δαμάτη να αναμετρηθεί μ’ αυτό το πυρίκαυστο υλικό. Ποια ήταν τα υπέρ και ποια τα κατά του; Είχε στη διάθεσή του μια ανθεκτική μετάφραση, την οποία είχε φιλοτεχνήσει, ίσως με κάποια συστολή αλλά με γνήσια θεατρικότητα, ο Γιώργος Σεβαστίκογλου το 1983 για την θνησιγενή ομάδα «Αεικίνητον». Είχε ακόμα τη φαντασία και το σκηνοθετικό δυναμισμό να οργανώσει γύρω από οργιώδεις αιωρούμενες κλίμακες έναν κόσμο σκαληνό, σάπιο, φοβογόνο, ερωτισμικό, σκοτεινό μέσα στα ημίφωτα των προθέσεων και φωτεινό στις λάμψεις του φονικού αίματος. Είχε ακόμα μια προσωπική σκέψη, για «φαρφουρένια» κοστούμια, που όμως κατά περίεργο αναμαγευτικό τρόπο παρέπεμπαν και στο ελισαβετιανό σύμπαν, στη διαστροφική εκδοχή του.

Από την άλλη μεριά, δεν φρόντισε να υποτάξει το «φρενοκομείο» του σε λογικές εσωτερικού χώρου, με συνέπεια να παράγεται ανεπιθύμητος θόρυβος και να κινδυνεύσει σοβαρά η αντίστιξη προς την κεντρική δράση.

Ελλειψη

Η αληθινή όμως έλλειψη της παράστασης ήταν η ανυπαρξία νέων ηθοποιών ειθισμένων στη βαρύτητα της λέξης, στο εννοιολογικό της φορτίο, στη μουσική της φράσης και, τελικά, στο όλον ύφος ως δήλωση πειστικού επιχειρήματος. Απ’ αυτή την άποψη αλλά και γενικά ως σκηνικές οντότητες στάθηκαν μόνον ο Δημήτρης Καραμπέτσης και ο Δημήτρης Μαύρος. Δεν θα αρνηθώ πάντως το μόχθο και την ένταση στερημένους όμως από εσωτερική συνοχή και την απαιτούμενη εν προκειμένω τεχνική, των: Λεωνίδα Χρυσομάλλη, Χρήστου Γεωργαλή, Κορίνας Χρυσάιδου, Σοφίας Αθανασοπούλου, Σήφη Πολυζωίδη, Μανώλη Χουρδάκη.

Επαινος στις φελλινικές-τρομακτικές μάσκες των Δήμητρας Καίσαρη και Κατερίνας Θεοφιλοπούλου, προσωπεία μιας ελευθέριας ηθικής και μιας παγανιστικής βακχείας που λοιδορεί τη χριστιανική αρετή. Βλέποντας το αβυσσαλέα αιματηρό φινάλε των «Αλλοπαρμένων» θυμήθηκα την ωραία ρήση του ρουμανογάλλου φιλόσοφου του 20ού αιώνα Ε. Μ. Σιοράν: «Τι ωφελεί τον άνθρωπο να κερδίσει τον κόσμο αν πρόκειται να χάσει την ψυχή του; Να κερδίσει τον κόσμο, να χάσει την ψυχή του! Έκανα κάτι καλύτερο: έχασα και τα δύο».