«Επαγγελματίας» με τα όλα του…

• Μια αξιοζήλευτη παράσταση, σφιχτή, δυνατή και ώριμη στο «Αγγέλων Βήμα», σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου και σκηνικά Κώστα Παππά. Ευτυχής συγκυρία, γόνιμη συνεργασία, σπουδαία παράσταση. Ο «Επαγγελματίας» του Ντούσαν Κοβάτσεβιτς που παρουσιάζεται στο «Αγγέλων Βήμα» διαθέτει τις αρετές εκείνες που μπορούν, εν πρώτοις, να οδηγήσουν μία παραγωγή σε καλλιτεχνική επιτυχία: πρώτη ύλη (κείμενο), σκηνοθεσία που το «διαβάζει» και το σέβεται, ηθοποιούς που «αντέχουν» το βάρος των ρόλων που υποδύονται.

• Το έργο του Κοβάτσεβιτς (1990), στη δοκιμασμένη μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς, δεν χρειάζεται συστάσεις. Εχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, έχει γίνει ταινία και μας είναι γνωστό στη χώρα μας από προηγούμενα ανεβάσματα. Συμπυκνωμένο αλλά πολυεπίπεδο, γραμμένο πριν από τις «Ζωές των άλλων» με το ίδιο θέμα, την ανύπαρκτη προσωπική ζωή στα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού αλλά ακόμα πιο βαθύ, φέρνει στο προσκήνιο δύο χαρακτήρες, δύο ανθρώπους στην πρώην Γιουγκοσλαβία, λίγο μετά τον θάνατο του Τίτο, οι οποίοι «συνδέονταν», εν αγνοία του ενός, δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια. Ο «ένας», τέως αντικαθεστωτικός και νυν κρατικό στέλεχος. Ο «άλλος», η σκιά του, πράκτορας Μυστικών Υπηρεσιών.

• Ποια είναι τα όρια της παραβίασης της ιδιωτικής ζωής; Κι όταν αυτά ξεπερνιούνται, είναι υπέρβαση καθήκοντος ή εμμονή; Ποιοι είναι «εκείνοι» που ελέγχουν τα πάντα; Ποιος είναι τελικά ο θύτης και ποιο το θύμα; Ενας ογκώδης αστυνομικός φάκελος έχει μετατραπεί σε λογοτεχνικό έργο. Μια ολόκληρη ζωή μπορεί να χωρέσει σε μια βαλίτσα; Τραγική κωμωδία ή κωμική τραγωδία; Τα ερωτήματα τίθενται ξεκάθαρα μέσα από το έργο και την παράσταση που σκηνοθέτησε η Πηγή Δημητρακοπούλου («10», «Η Αίθουσα του θρόνου», «Εν Ιορδάνη») στην πρώτη της θεατρική σκηνοθετική εμφάνιση. Χωρίς την κάμερα στο χέρι, η σκηνοθέτρια αποδεικνύεται εξίσου ικανή στο να δημιουργεί ατμόσφαιρα, να διδάσκει ρόλους, να στήνει εικόνες στη σκηνή. Δίχως να κόψει ή να αλλοιώσει το κείμενο, αφαιρώντας ελάχιστες λέξεις που όμως το καθόριζαν και το «περιόριζαν» αποκάλυψε τη διαχρονική του αξία κι έφτιαξε μια αξιοζήλευτη παράσταση δωματίου, σφιχτή, δυνατή, ώριμη.

• Βέβαια, δίχως τους συγκεκριμένους ηθοποιούς στους συγκεκριμένους ρόλους, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο. Ο Γιάννης Τσορτέκης στον ρόλο του Τέγια Κράιγ, νεοφερμένου διευθυντή σε εκδοτικό οίκο και πρόσφατα εκλεγμένου καθηγητή πανεπιστημίου, ακροβατεί επί μιάμιση ώρα σε τεντωμένο σκοινί. Είναι τόσο πειστικός, σκιαγραφεί τον ήρωα με τέτοια λεπτομέρεια κι ακρίβεια κάθε λεπτό, που δίνει την εντύπωση ότι χρησιμοποιεί κάθε κύτταρό του.
• Την ημέρα των γενεθλίων του, ο Τέγια Κράιγ δέχεται στο γραφείο την επίσκεψη ενός μεσόκοπου άντρα που κουβαλάει μια βαλίτσα. Είναι ο Λούκα Λάμπαν (τον υποδύεται λιτά, μεστά, με την ανέκφραστη πίστη του «επαγγελματία» ότι έπραξε το σωστό, ο Γιώργος Μπινιάρης), πρώην πράκτορας της ασφάλειας, νυν ταξιτζής κι άρρωστος, που ετοιμάζεται να μπει στο νοσοκομείο για μια επέμβαση που θα του χαρίσει ή όχι τη ζωή του. Ο Λούκα επί δεκαοχτώ χρόνια ήταν η σκιά του αντικαθεστωτικού, τότε, διανοούμενου Τέγια. Η ζωή του Τέγια είχε γίνει η «προσωπική του υπόθεση». Τόσο «προσωπική» που κατέγραφε, απομαγνητοφωνούσε, ενεπλάκη κι ο γιος του σιγά σιγά σε αυτή τη διαδικασία. Τώρα, που ίσως να βρίσκεται πριν από το τέλος, ζητάει συμφιλίωση. Ανοίγει τη βαλίτσα και αποκαλύπτει προσωπικά αντικείμενα, γράμματα, φωτογραφίες, ρούχα, δώρα που κι ο ίδιος ο Τέγια τα είχε ξεχάσει.

• Το τετ α τετ της συνάντησης ζωής των δύο αντρών διακόπτει η γραμματέας τού Τέγια (η Δέσποινα Σιδηροπούλου, παρουσία σωστή και ταιριαστή στο όλο κλίμα). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στο σκηνικό του Κώστα Παππά, με την τζαμένια μπαλκονόπορτα, δίχως κουρτίνα, να βλέπει τον δρόμο και τις απέναντι πολυκατοικίες…

• ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ, 30/03/2009

Ζωή υπό… σκιάν. Γιώργος Μπινιάρης – Γιάννης Τσορτέκης στον «Επαγγελματία»

• Η εφιαλτικά «επιστημονική» τέχνη της παρακολούθησης και συνάμα εκμηδένισης της ιδιωτικής ζωής στα πάλαι ποτέ καθεστώτα του (αν)υπαρκτού σοσιαλισμού έγινε ευρύτερα γνωστή στο ανυποψίαστο κοινό πριν από δύο χρόνια με την εξαιρετική γερμανική ταινία «Οι ζωές των άλλων».

• Πολύ νωρίτερα, το 1990, ο Σέρβος Ντούσαν Κοβάσεβιτς είχε ανιχνεύσει αυτή την πτυχή και πληγή στην πρώην σοσιαλιστική κι αδιαίρετη Γιουγκοσλαβία με το έργο του «Ο επαγγελματίας». Παρουσιάζεται τώρα στο «Αγγέλων Βήμα». Εχοντας δώσει επιτυχημένο δείγμα τηλεοπτικής γραφής με το «Δέκα» του Καραγάτση, η σκηνοθέτρια Πηγή Δημητρακοπούλου κάνει εδώ την πρώτη της θεατρική επαφή με μια λεπτοδουλεμένη παράσταση δωματίου, που αναδίδει τον υπαρξιακό-κοινωνικό εγκλωβισμό των δύο αντιηρώων, βουτηγμένο σε μια θριλερική ατμόσφαιρα.

• Ενας μυστηριώδης άντρας εισβάλλει στο γραφείο ενός νεοφερμένου διευθυντή σε κρατικό εκδοτικό οίκο και τον αναστατώνει την ημέρα των γενεθλίων του. Ο εισβολέας, ένας συνταξιούχος πλέον αστυνομικός, υπήρξε για δεκαοχτώ χρόνια η «σκιά» του. Εχει καταγράψει τα πάντα για τον κάποτε μαχητικό κι αντικομφορμιστή νεαρό συγγραφέα, που υπηρετεί πλέον το… ρετουσαρισμένο σύστημα. Κουβαλώντας μια βαλίτσα, βγάζει σιγά σιγά απ’ αυτήν προσωπικά αντικείμενα, μικροδώρα, γράμματα, φωτογραφίες που ανήκαν στον τωρινό διευθυντή κι εκείνος τα είχε χάσει και ξεχάσει.

• Ακροβάτης σε τεντωμένο σχοινί, ο Γιάννης Τσορτέκης πάλλεται ψυχή και σώματι ως Τέγια, ανακαλύπτοντας έκπληκτος το κρυφό και μακροχρόνιο «στριπ-τιζ» που υφίστατο κι αγνοούσε τόσο καιρό. Εξίσου καλός ο Γιώργος Μπινιάρης ως Λούκα, ο ανέκφραστος αλλά και τσαλακωμένος πιστός υπάλληλος του ολοκληρωτικού κρατικού μηχανισμού, που προτείνει στο θύμα του στο τέλος έναν αποχωρισμό συμφιλίωσης. Στο μικρό «πυροσβεστικό» ρόλο της γραμματέως ταιριαστή η Δέσποινα Σιδηροπούλου.

• ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΙΔΑΛΗΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 06/03/2009

«Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ» ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΗΓΗ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: «Το σύστημα όλους το ίδιο μας χρησιμοποιεί»

–

Η Πηγή Δημητρακοπούλου μετά το τηλεοπτικό «10» ξανοίγεται στο θέατρο ανεβάζοντας τον συγκλονιστικό «Επαγγελματία» του Σέρβου Ντούσαν Κοβάτσεβιτς

Πρώην Γιουγκοσλαβία. Λίγο μετά τον θάνατο του Τίτο ο συγγραφέας Τέγια Κράιγ, πρόσφατα εκλεγμένος καθηγητής πανεπιστημίου και διευθυντής εκδοτικού οίκου, δέχεται στο γραφείο του την επίσκεψη ενός μεσόκοπου άντρα που κουβαλάει μια βαλίτσα. Είναι ο Λούκα Λάμπαν. Πρώην πράκτορας της Ασφάλειας, νυν ταξιτζής. Ο οποίος επί δεκαοκτώ χρόνια ήταν εντεταλμένος να παρακολουθεί στενά- η σκιά του- τον αντικαθεστωτικό, τότε, διανοούμενο Τέγια. Θα του τα αποκαλύψει όλα και μέσα από τη βαλίτσα θα βγάλει «αναμνηστικά» από την πολύχρονη αυτή παρακολούθηση.

Έτσι αρχίζει η ιστορία του «Επαγγελματία», ενός έξοχου έργου του κορυφαίου, ίσως, σήμερα Σέρβου θεατρικού συγγραφέα και διεθνώς γνωστού και βραβευμένου σεναριογράφου («Underground» του Εμίρ Κουστουρίτσα)αλλά και σκηνοθέτη- Ντούσαν Κοβάτσεβιτς. Με το οποίο, στη δοκιμασμένη μετάφραση της Γκάγκα Ρόσιτς, διάλεξε να κάνει το ντεμπούτο της στο θέατρο η σκηνοθέτρια Πηγή Δημητρακοπούλου.

Που τα τελευταία χρόνια έχει ξεχωρίσει, έχει «γράψει»- από τις ελάχιστες εξαιρέσεις- στην αξιοθρήνητη τηλεόρασή μας. Υπογράφοντας σειρές όπως «Η αίθουσα του θρόνου», «Εν Ιορδάνη» και το περσινό θριαμβευτικό «Το 10».

«Το διάλεξα, πρώτα πρώτα, γιατί είναι ένα έργο πολιτικό και αυτή την εποχή έχω θυμώσει πολύ με την πολιτική και με όλα αυτά που γίνονται γύρω μας», λέει η Πηγή Δημητρακοπούλου. «Νιώθω ότι τσακωνόμαστε ως πολίτες μεταξύ μας- όλο αυτό το μίσος, το αίμα, οι αγώνες…- χωρίς να έχουμε τίποτα να χωρίσουμε. Ότι μας βάζουν να το κάνουμε αυτοί που μας εξουσιάζουν. Ότι μας χρησιμοποιούν. Ο μπάτσος και ο αντιεξουσιαστής επί της ουσίας τίποτα δεν έχουν να χωρίσουν.

Ναι, ο Λούκα είναι ο «κακός» του έργου. Αφού ήταν ένας χαφιές που παρακολουθούσε τον Τέγια επί χρόνια. Αλλά όταν αυτόν τον άνθρωπο η ίδια η εξουσία τον έχει πετάξει γιατί δεν τον χρειάζεται πια και αυτός το έχει συνειδητοποιήσει, παύει να είναι ο «κακός». Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί». Το σύστημα όλους το ίδιο μας χρησιμοποιεί.

Από την άλλη, είναι η εξαιρετική γραφή του έργου. Είναι μια τραγική κωμωδία. Λέει τα πιο σοβαρά και δραματικά πράγματα με τον πιο κωμικό τρόπο. Ακόμα δεν ξέρω αν θα καταφέρω να το βγάλω αυτό στην παράσταση.

Όσο για τη σύλληψή του- να εμφανιστεί ένας άνθρωπος που έχει τη ζωή σου ολόκληρη μέσα σε μία βαλίτσα- τη βρίσκω υπέροχη».

«»Ο επαγγελματίας» είναι μία από τις βουτιές μου στην ανθρώπινη ψυχή», εξομολογείται ο Ντούσαν Κοβάτσεβιτς. «Που τις έκανα χωρίς τον φόβο για το τι θα συναντήσω. Όπου βρήκα καλοσύνη, αυτό με παρότρυνε να πιστεύω ακόμα περισσότερο στους ανθρώπους. Όπου βρήκα το κακό, ένιωσα περισσότερη συμπόνια. Ο Λούκα Λάμπαν, ο χαφιές, στο τέλος αυτής της λυπητερής κωμωδίας, τη στιγμή που συνειδητοποιεί τη μικρότητα και τη μιζέρια της ζωής που χαράμισε, αντί να θριαμβεύσει φτάνει σε απόγνωση. Εγώ όμως, ως συγγραφέας, έχω το καθήκον όχι να κρίνω αλλά να κατανοώ, άρα και να αγαπάω τον ήρωά μου. Σ΄ όλους μας μπορεί να συμβεί από κατήγοροι να καταλήξουμε κατηγορούμενοι. Στον σκληρό αυτό αγώνα πυγμαχίας και οι δύο ήρωές μου καταλήγουν νοκ άουτ. Όπως γίνεται συχνά και στη ζωή».

Η Πηγή Δημητρακοπούλου ισχυρίζεται πως πέρασε τυχαία από την τηλεόραση στο θέατρο. Κι ας διακρίθηκε ιδιαίτερα στις σειρές της για τη διεύθυνση του πλήθους των, κυρίως θεατρικής προέλευσης, ηθοποιών της. «Απλώς με κάλεσε ο Κοραής Δαμάτης και με ρώτησε εάν υπάρχει κάποιο έργο που θα μου άρεσε να κάνω. Μπορεί και να μην ξανακάνω θέατρο».  «Ο επαγγελματίας» ανεβαίνει με σκηνικά Κώστα Παππά, κοστούμια Μαρίας Κοντοδήμα και φωτισμούς Γιώργου Αργυροηλιόπουλου. Πρωταγωνιστούν ο Γιάννης Τσορτέκης (Τέγια) και ο Γιώργος Μπινιάρης (Λούκα). Μαζί τους η Δέσποινα Σιδηροπούλου.

ΙΝFΟ: Στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα» (Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια, τηλ. 210-52.42.211- 3).
Εισιτήρια: 20, 15 (φοιτητικό) 15 ευρώ.

«Θα τους έκανα ένα δώρο…»

Αν στην παράστασή σας εμφανίζονταν τα παιδιά που προ καιρού διέκοψαν κάποιες παραστάσεις τι θα κάνατε; «Θα ήθελα να έχουμε ένα δώρο να τους δώσουμε! Πολύ θα το χαιρόμουν. Γιατί εμένα μου αρέσει αυτό που έκαναν. Μακάρι να ξαναγίνει. Και όταν έγιναν τα επεισόδια τον Δεκέμβριο, ενώ ο Κοραής που έκανε επίσης πρόβες μού έλεγε «το θεωρώ μάταιο να πάω να κάνω πρόβα με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας», εγώ αντίθετα έλεγα πως ανυπομονώ να πάω στην πρόβα. Ίσως γιατί μέσα από τα έργο αυτό λέγονται πράγματα που αφορούν τη σημερινή πολιτική κατάσταση».

• Του Γιώργου Δ. Κ. Σαρηγιάννη, ΤΑ ΝΕΑ: Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 2009