Του Χρήστου Ν.Ε. Ιερείδη, ΤΑ ΝΕΑ: Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2008
«Είναι σαν να κάνω εξτρίμ σπορ», λέει για την πρώτη της απόπειρα σε κωμωδία η Φιλαρέτη Κομνηνού, με το «Ημερολόγιο ενός απατεώνα» του Αλεξάντρ Οστρόφσκι στην παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου που σκηνοθετεί ο Γιάννης Κακλέας. «Το έργο με προδιαθέτει να μη λειτουργήσω ως προγραμματισμένος επαγγελματίας, αλλά θέλει έρευνα, ψάξιμο. Νιώθω να έχει υψηλό βαθμό επικινδυνότητας, αλλά ακριβώς γι΄ αυτό τον λόγο με ενδιαφέρει, με προκαλεί. Ο Οστρόφσκι έγραψε ένα θεατρικό έργο έρευνας το 1868, που δεν σε αφήνει να αγνοήσεις τη σημερινή εποχή και ό,τι συμβαίνει, ειδικά τον τελευταίο καιρό».
Ο Ρώσος κλασικός συγγραφέας με κοφτερό χιούμορ καταγράφει τις απάτες, τα σκάνδαλα και βγάζει στη φόρα όλα τα άπλυτα της υψηλής κοινωνίας της εποχής του μέσα από τις σημειώσεις ενός νέου που έχει τη συνήθεια να κρατά ημερολόγιο. «Το έργο περιγράφει τα ψυχικά χαρακτηριστικά μιας βίαιης και κανιβαλικής κοινωνίας. Και αυτό το καθιστά σύγχρονο», μου είχε πει ο Γιάννης Κακλέας.
Με τα απομεινάρια θρυψαλιασμένων βιτρινών ακόμη στους αθηναϊκούς δρόμους, η συζήτηση με τη Φιλαρέτη Κομνηνού- μητέρα ενός νέου 25 ετών και… συναδέλφου της- φτάνει στη θυμωμένη αντίδραση των νέων και τα σκάνδαλα. Τραγική ειρωνεία; Ο Οστρόφσκι κοιτώντας την ξιπασμένη τότε ρωσική υψηλή κοινωνία, έβλεπε μακριά. «Είναι ανατριχιαστικά επίκαιρο έργο. Θα φοράμε μεν ρούχα εποχής, αλλά η ιστορία θα παρουσιαστεί με σύγχρονο τρόπο. Εδώ είναι η σπουδαιότητά του. Ότι τα μέλη μιας υψηλής κοινωνίας κάνουν δικό τους έναν άνθρωπο όπως ο Γιεγκόρ Γκλουμόβ. Τέτοιου είδους κοινωνίες, μέσα στη διαπλοκή, δεν διστάζουν να εντάξουν όποιον προσπαθήσει να τους ξεσκεπάσει, αλλά και εκείνος ως καιροσκόπος θα ενταχθεί σε μια “φαμίλια”, σε μια κάστα για να βολευτεί».
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. «Και βλέπουμε αυτό να συμβαίνει σε περιόδους ύφεσης, κοινωνικών εκπτώσεων και πτώσης αξιών».
Γιατί να επαναλαμβάνεται όμως; Υποτίθεται πως ο άνθρωπος μαθαίνει από τα λάθη του.
Διότι το σκοτάδι που έχει μέσα του ο άνθρωπος είναι πάρα πολύ ισχυρό και επιβάλλει συμπεριφορές. Γιατί, άραγε, βγαίνουν οι νέοι στους δρόμους; Μήπως από τον θυμό χάνουν τον στόχο και απομένει ως κυρίαρχη εντύπωση το σπάσιμο βιτρινών; Και ποιος μας διαψεύδει ότι το σπάσιμο βιτρινών γίνεται από κάποιος άλλους και όχι από τους νέους; Άκου λοιπόν: «Θέλουμε να προλάβουμε να μη γίνουμε ίδιοι με αυτό που μας έκανε αφασικούς. Ξέρουμε ότι το “σύστημα” θα προσπαθήσει να αγκαλιάσει την απεγνωσμένη κίνησή μας, έστω να την αφομοιώσει και να τη μεταλλάξει σε κίνημα μόδας», σημειώνουν μεταξύ των άλλων οι σπουδαστές στο Θεατρικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου όπου διδάσκω και κάνουν κατάληψη. Συμμερίζομαι την αγωνία τους.
Συμφωνείτε με τις εισβολές σε πολλά θέατρα της Αθήνας;
Ναι, γιατί όχι. Ψάχνουν να βρουν τρόπους αντίδρασης και αφύπνισης του κοινού, το οποίο είτε εθελοτυφλεί είτε ο βαθμός αντίδρασής του είναι μικρός. Έρχονται τα παιδιά να ταράξουν τα νερά. Εγώ τους λέω να έχουν τον νου τους ώστε οι κινήσεις να μη γίνουν γραφικές. Αν επαναληφθεί η κίνηση αυτή και κάποιος την εντάξει στο πλαίσιο μιας παράστασης, θα θεωρηθεί χάπενινγκ. Τα παιδιά εισέβαλαν ειρηνικά. Είπαν αυτά που ήθελαν και αποχώρησαν. Αν κάτι κατάφεραν, ήταν να πυροδοτήσουν συζητήσεις στα γιορτινά τραπέζια και αυτό είναι σημαντικό. Από το να μιλάμε για ανώδυνα πράγματα…
Υπάρχουν άνθρωποι του πνεύματος να πρωτοστατήσουν σε μια κίνηση για ανάκαμψη;
Αισθάνομαι πως οι άνθρωποι της διανόησης έχουν αποσυρθεί, είτε για αυτοπροστασία είτε διότι διαπιστώνουν την επερχόμενη ύφεση, την οποία εισπράττουν με τον ευαίσθητο ψυχισμό που διαθέτουν. Και συμβαίνει καιρό τώρα. Μιλώ για τους κατ΄ ουσίαν ανθρώπους της διανόησης και όχι για εκείνους που την εμπορεύονται. Μιλώ για εκείνους που αρνούνται να συνδιαλαγούν με την ευτέλεια. Διότι υπάρχουν και οι άλλοι, που έχουν αφεθεί και η ευμάρεια έχει αμβλύνει τις αντιστάσεις τους.
ΙΝFΟ
«Το ημερολόγιο ενός απατεώνα» του Αλεξάντρ Οστρόφσκι από 14 Φεβρουαρίου στη σκηνή Κοτοπούλη RΕΧ του Εθνικού, με τους Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο, Φιλαρέτη Κομνηνού, Δημήτρη Πιατά, Κόρα Καρβούνη, Λαέρτη Βασιλείου κ.ά.
«Χάσαμε τον αυτοσεβασμό μας»
Η Φιλαρέτη Κομνηνού κάνει λόγο για αλυσιδωτή αντίδραση μιλώντας για τα τελευταία επεισόδια. «Ο Έλληνας στερείται συλλογικής συνείδησης» λέει. «Έχουμε χάσει τον αυτοσεβασμό μας ως πολίτες, δεν σεβόμαστε την ηγεσία και αυτομάτως νιώθουμε ότι δεν πρέπει να προστατέψουμε το σύνολο. Καθένας ενεργεί ατομικά και γι΄ αυτό θα κοιτάξει τη λαμογιά. Όταν όμως το κυβερνητικό σώμα δίνει το παράδειγμα γιατί ο πολίτης να είναι νομοταγής; Από την άλλη, αυτή η περίφημη ελληνική μαγκιά άρχισε να γίνεται μια αφόρητη γραφικότητα».
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 