Ο Σπαθάρης και οι απλήρωτες κηδείες

ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΜΕ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΗΣ

Τάξη στις απλήρωτες κηδείες που είχε αφήσει πίσω της η προηγούµενη κυβέρνηση επιχείρησε να βάλει το υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού. Και ενώ έβαλε το χέρι στην τσέπη και πλήρωσε τα χρέη που είχαν «ξεχαστεί» για όσες κηδείες είχαν τελεστεί «δαπάνη του υπουργείου Πολιτισµού», µυστήριο καλύπτει το τι έγινε µε την κηδεία του Ευγένιου Σπαθάρη, καθώς έναν χρόνο µετά ο εργολάβος δεν έχει πληρωθεί, ενώ το ΥΠΠΟΤ υποστηρίζει πως δεν έχει καν στα χέρια του τα δικαιολογητικά.

«Με έκπληξη πληροφορήθηκα πρόσφατα από τον εργολάβο κηδειών που είχε αναλάβει την κηδεία του Ευγένιου Σπαθάρη πως ακόµη δεν έχει πληρωθεί», λέει στα «ΝΕΑ» ο δήµαρχος Αµαρουσίου, Γιώργος Πατούλης, καθώς ο Ευγένιος Σπαθάρης εκεί ζούσε, εκεί ετάφη και στην περιοχή βρίσκεται το µουσείο του. «Είχαµε καταθέσει εγκαίρως όλα τα δικαιολογητικά από τις 28 Μαΐου 2009, αλλά την 1η Οκτωβρίου µάς ενηµέρωσαν πως έλειπαν ορισµένα, τα οποία και αποστείλαµε. Εκτοτε δεν είχαµε καµία ενηµέρωση, ενώ ο εργολάβος όταν ρώτησε στο ΥΠΠΟΤ τού απάντησαν πως ο φάκελος έχει µπει στο αρχείο.

Πιστεύω πως ο υπουργός δεν γνωρίζει την υπόθεση και πως το ζήτηµα είναι υπηρεσιακό. Αν δεν προτίθενται όµως να δώσουν τα χρήµατα, ας το δηλώσουν να καλύψω µε δηµοτική δαπάνη τα έξοδα κηδείας, ώστε να µη σέρνεται το όνοµα του Σπαθάρη», καταλήγει. Θύµα των εκλογών φαίνεται πως έπεσε σύµφωνα µε πηγές του ΥΠΠΟΤ ο άνθρωπος του οποίου η µορφή είχε ταυτιστεί µε το ελληνικό θέατρο σκιών και η τραχιά φωνή του µε εκείνη του Καραγκιόζη, καθώς τα τιµολόγια από την κηδεία του δεν έχουν εντοπιστεί.

«Φαίνεται πως τα επιπλέον δικαιολογητικά έφτασαν πάνω στην αλλαγή ηγεσίας, και καθώς δεν ήταν συγκεντρωµένα σε έναν φάκελο είναι πιθανόν να χάθηκαν», υποστηρίζουν πηγές του ΥΠΠΟΤ. «Δεν υπάρχει καµία πρόθεση να µην πληρωθεί η κηδεία του Ευγένιου Σπαθάρη. Ενδεικτικό άλλωστε των προθέσεων του υπουργείου είναι πως πληρώθηκαν και οι πέντε κηδείες που χρωστούσε η προηγούµενη κυβέρνηση: της Βέρας Ζαβιτσιάνου, του Λεωνίδα Ντεπιάν, του Σταύρου Παράβα, του Σταύρου Ξενίδη και της Σπεράντζας Βρανά».

• Μαίρη Αδαµοπούλου

• ΤΑ ΝΕΑ: Τετάρτη 19 Μαΐου 2010

// <![CDATA[//

Ο δικός μου Σπαθάρης – Τελευταία παράσταση

• Η γνωριμία με τον μεγάλο καλλιτέχνη από τα φυλλάδια μέχρι τις παραστάσεις στη Γαλλία

• Της Βασιας Καρκαγιαννη – Καραμπελια*, Η Καθημερινή, 24/5/2009
  

• Τον Σπαθάρη, όπως και κάποιους άλλους καραγκιοζοπαίχτες, τον γνώριζα από πολύ μικρή, ούτε πέντε χρονώ, από τα φυλλάδια κυρίως που αγοράζαμε στα περίπτερα, για να παίξουμε μ’ αυτά τον “δικό μας” Καραγκιόζη – στην αυλή του σπιτιού μας, στον Βόλο, εκεί δίπλα στο γωνιακό του Καταρόπουλου, απέναντι από την Πλατεία Ελευθερίας. Ηταν του Ευγένιου άραγε ή του Σωτήρη τα φυλλάδια; Μάλλον του Σωτήρη σκέφτομαι. Ισως και του Μόλλα. Μα ποιος νοιαζότανε να ξέρει, τότε.. Καραγκιόζης να ’τανε… Παίρναμε και κόβαμε τις χαρτονένιες φιγούρες που συνόδευαν τα “παραμύθια”, δέναμε τα κομμάτια τους με σπάγκο και τέλος κολλάγαμε τα ξυλάκια που μ’ αυτά τις χορεύαμε πάνω στο πανί…

• Βασικά, έπαιζαν ο αδελφός μου και οι φίλοι του, πίσω από ένα άσπρο μεγάλο σεντόνι που μας δάνειζε η μάνα μας και που το στήναμε δεν θυμάμαι με τι σανίδες στο πίσω μέρος της αυλής, ανάμεσα στον φοίνικα και στο κοτέτσι. Εγώ, σαν πιο μικρή, εισέπραττα τις δεκαρίτσες στην καγκελόπορτα της εισόδου. Πολύς κόσμος, πιτσιρίκια δηλαδή, μαζεύονταν… Ούτε τα έργα θυμάμαι καλά. Μόνο τον Καραγκιόζη γιατρό, τον Γάμο του Καραγκιόζη, τον Αθανάσιο Διάκο και τον Μεγαλέξανδρο με το καταραμένο φίδι. Μεγάλος ενθουσιασμός και γέλιο στο ακροατήριο! Μα δεν ήτανε μόνον αστεία, τα έργα, ήταν και ηρωικά και δραματικά!. Κάποτε μάλιστα η παράσταση τελείωνε σαν… πραγματικό δράμα, όταν το σεντόνι έπαιρνε φωτιά από τα κεριά που μας χρησίμευαν για λάμπες, κι η καημένη η Πόπη, η μάνα μας, μας ξυλοφόρτωνε. Αλλά ξαναρχίζαμε…

• Χρόνια πέρασαν και –γύρω στο ’64 ή ’65 νομίζω– μου μήνυσε μια μέρα ο περίφημος λαογράφος Κίτσος ο Μακρής, φίλος του πατέρα μου και δικός μου φίλος και δάσκαλος αγαπητός, ότι θα με πάει να γνωρίσω τον Ευγένιο Σπαθάρη που έπαιζε στο Βόλο. Χαρά εγώ! Κινήσαμε, λοιπόν, για τα Πευκάκια – γιατί εκεί είχε ορίσει την μεσημεριάτικη συνάντηση ο Ευγένιος, που δεν άφηνε να περάσει καμιά ευκαιρία για μπάνιο! Εκεί λοιπόν συνάντησα για πρώτη φορά τον περίφημο καραγκιοζοπαίχτη, πάνω σε κάτι βραχάκια, με ένα απίθανο μαγιό με πλατιές ριγες – όπως αυτά που φορούσαν οι Freres Jacques στη Γαλλία. Δίπλα του, ο βοηθός του ο Κώστας με παρόμοιο μαγιό… Βουτούσανε κι οι δυο τα πόδια τους στη θάλασσα, και τα κατάμαυρα μάτια και φρύδια τους, όπως και τα κάτασπρα δόντια τους, γελούσαν όπως γελούν μερικές φιγούρες στους πίνακες του Θεόφιλου. Τον συνάντησα αρκετές φορές, έκτοτε.

• Ομως αυτή η εικόνα αναδυόταν πάντα μέσα μου σαν τον σκεφτόμουν, τον καλό μου φίλο τον Ευγένιο. Ωσπου, το 1970, στο Παρίσι πια, μετά το πτυχίο στην Ιστορία Τέχνης και Αρχαιολογία, αποφάσισα να κάνω μιά maetrise για το “Θέατρο Σκιών στην Ελλάδα” στο τμήμα αισθητικής και φιλοσοφίας της Σορβόννης, όπου δίδασκε ο εξαίρετος φιλέλλην καθηγητής –εγγονός του Ψυχάρη– Olivier Revault d’ Allonnes (τον οποίο επίσης χάσαμε πρόσφατα). Του έγραψα και δέχτηκε μετά χαράς –όπως μου είπε αργότερα– όντας ο ίδιος λάτρης του θεάματος, που είχε συχνά παρακολουθήσει στην Ελλάδα, συχνά δε αναφερόταν σ’ αυτό στα μαθήματά του. Ηταν τα μαύρα χρόνια της δικτατορίας.

Τι «εκπροσωπούσε»

• Ο Καραγκιόζης μας φαινόταν, εμάς που λόγω “πολιτικών φρονημάτων” δεν μπορούσαμε να κατεβούμε στον τόπο μας, ν’ αντιπροσωπεύει κάπως τον δύστυχο λαό μας, τα πάθη και το κουράγιο του, την αστείρευτη αισιοδοξία του, το θράσος και τα πολυμήχανα τεχνάσματά του απέναντι στις όποιες αντιξοότητες της ζωής.

• Τις όποιες εξουσίες… Για μένα, είχε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Ευγένιου Σπαθάρη… Πέρασα έτσι μια θαυμάσια χρονιά να ψάχνω Καραγκιόζη στις βιβλιοθήκες, κυρίως δε σ’ αυτήν του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της (παλιάς) Σορβόννης – όπου μ’ αυτή την ευκαιρία πρωτοσυνάντησα τον καλό μας βιβλιοθηκάριο Κώστα Κωνσταντινίδη, τον μεγάλο μας δάσκαλο Κ. Θ. Δημαρά κι όλα τα τότε εξόριστα “δημαράκια”, τον Ηλιού, τον Σπάθη, τον Ασδραχά, την Δρίτσα, τον Μουλά, τον Φ. Αποστολόπουλο κ.ά. Εκείνοι διαφωτισμό, εγώ Καραγκιόζη.

• Εκείνοι “σοβαροί”, εγώ να διαβάζω τα (θαυμάσια, κλασικά στο είδος τους) απομνημονεύματα του Σωτήρη Σπαθάρη, τα Καραγκιόζικα του Ρώτα, τον Καΐμη, τον Roussel, τον Μπίρη, τη Βακαλό, τον Παπαδιαμάντη και να σκάω στα γέλια σκυμμένη σ’ έναν μεγάλο τόμο με τα “άπαντα” του Μόλλα (συλλογή φυλλαδίων), έχοντας δε πάντα μέσα μου την εικόνα του Ευγένιου να ζωγραφίζει, να παίζει, να τραγουδά, να πίνει στην ταβέρνα και να γελάει με κείνο το απαστράπτον τρανταχτό γέλιο του. Του Ευγένιου, που ποιος ξέρει πώς τα κατάφερνε τότε με τα δικά του “φρονήματα” και τα “καραγκιοζιλίκια” του… Η maetrise υποστηρίχτηκε τον Ιούνιο του 1971.

• Το καλοκαίρι του ’73, με την “φιλελευθεροποίηση” Μαρκεζίνη, καταφέραμε να κατεβούμε στην Ελλάδα όσοι ώς τότε δεν μπορούσαμε λόγω “αντιδικτατορικής δράσης”, κι έτσι ένα πρωί χτύπαγα στην πόρτα του Ευγένιου, στο Μαρούσι. Με δέχτηκαν μ’ ανοιχτές αγκαλιές, κι αυτός και η γυναίκα του, μου έδειξαν τις συλλογές τους και άνοιξαν τα αρχεία τους (γράμματα του Σικελιανού, του Τσαρούχη, πολλών άλλων), κράτησα σημειώσεις, θαύμασα τα σκηνικά και τις πολυάριθμες φιγούρες –όλα όσα τώρα περιλαμβάνονται, υποθέτω, στο Μουσείο του Σπαθάρη– και τράβηξα φωτογραφίες.

• Γνώρισα και τον παππού, τον μεγάλο καλλιτέχνη Σωτήρη Σπαθάρη. Είχα σκοπό τότε να συμπληρώσω την εργασία μου και να την εκδώσω – μα έμεινε κι αυτή, όπως πολλά άλλα, στα συρτάρια μου. Τον Ευγένιο, πάντως, τον ξαναείδα πολλές φορές. Φρόντισα μάλιστα και τον κάλεσε o εξαίρετος Ελληνογαλλικός σύλλογος του Μπορντώ Entre Deux Mers/ Regions d’ Europe, τον Νοέμβρη του 1995, οπότε οργανώθηκαν στην περιοχή πολλές εκδηλώσεις για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Ηρθε, λοιπόν, ο Ευγένιος, παρ’ όλο που υπέφερε τον καιρό εκείνο απ’ την καρδιά του, μαζί με την γυναίκα του.

• Την μέρα της παράστασης, η αίθουσα κατάμεστη. Ο Σπαθάρης, στα κέφια του, έπαιξε τον Μεγαλέξανδρο και τον Κατηραμένον Οφι, στα ελληνικά βέβαια, αλλά με μικρές διαλεγμένες λεξούλες γαλλιστί –αναφορικά με την επίκαιρότητα ή με κάποιες ιδιαίτερες παρουσίες στην αίθουσα– που διευκόλυναν τη συμμετοχή του κοινού. Ηταν σαφές ότι έπαιζε μόνος πίσω από τον μπερντέ, κι ότι όλες τις φωνές, όλες τις λαλιές, τις έκανε, αριστουργηματικά, μόνος. Στο τέλος, μετά τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα, βγήκε ο Ευγένιος (με μπονζούρ, κομάν σα βα και τέτοια) κρατώντας στα χέρια τα κουτσούνια του κι ένα μαγνητόφωνο, και απίθωσε κάτω έναν μεγάλο τενεκέ (σαν αυτούς του λαδιού) που είχε μέσα μια κοτρώνα. Παίρνει λοιπόν φόρα και του δίνει μια κλωτσιά του τενεκέ και πέφτει ο τενεκές με το κοτρώνι με κρότο φοβερό, σαν του κεραυνού!

Αυτοσχεδιασμοί

• Αυτό ήθελε! Να καταλάβει ο κόσμος πώς είχανε πέσει οι κεραυνοί κατά τη διάρκεια του έργου, πόσο απλά, αυτοσχέδια μέσα χρησιμοποιεί ένας καραγκιοζοπαίχτης για την παράστασή του. Αποθέωση! Μέχρι σήμερα μου μιλούν μερικοί για την εντύπωση που τους έκανε τότε ο Καραγκιόζης του Ευγένιου Σπαθάρη… Ηρθε και στο Παρίσι, μιαν άλλη χρονιά, καλεσμένος από τον σύλλογο Amis de la Grece et de Chypre, και είχα ακόμα μια φορά την ευτυχία να τον παρουσιάσω και να τον απολαύσω. Μετά χαθήκαμε.

• Τον έβλεπα να παίζει στην τηλεόραση, εβλεπα τα ντοκιμαντέρ, τα δημοσιεύματα για τον Σπαθάρη, ώσπου, το περασμένο Σάββατο, έμαθα για την τελευταία του παράσταση. Και τον φαντάζομαι τώρα να παίζει τον Θάνατο και την ταφή τού Ευγένιου Σπαθάρη και μετά να σηκώνεται από το μνήμα –όπως σε κάποια έργα του καραγκιόζικου ρεπερτόριου– και να γυρνάει σπίτι του. Και ένα κολλητήρι να τον ρωτά: Γιατί γύρισες μπαμπάκο, τους έκανες τίποτα και σε διώξανε απ’ το νεκροταφείο; Κι όλοι όσοι τον αγαπήσανε να φωνάζουν, σαν τα ναυτάκια στις πλώρες των καραβιών του Νικόλαου Χριστόπουλου όταν τους ρωτάει η γοργόνα αν ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος: Ζει, Ζει, Ζει!

*Η Βάσια Καρκαγιάννη – Καραμπελιά είναι ιστορικός τέχνης

Ευγένιος Σπαθάρης και Καραγκιόζης

• Συγκυρίες που φέρνουν αναπόφευκτους συνειρμούς: Η απώλεια του Ευγένιου Σπαθάρη, η φετινή (οσονούπω) διοργάνωση της Γιουροβίζιον και στη μέση… το cd «Ο Καραγκιόζης στη Γιουροβίζιον», με δεκαέξι απολαυστικά «ατακαδόρικα» τραγούδια, γραμμένα από τους Χαϊνηδες. Για την προσφορά του Ευγένιου Σπαθάρη υπάρχουν ειδικοί για να γράψουν και να πουν. Η αναγγελία της φυγής του δεν νομίζω ότι «λέει» κάτι για τα σημερινά Ελληνόπουλα.

• Για τη δική μου γενιά όμως, τη γενιά της ασπρόμαυρης οθόνης της τηλεόρασης, ο καραγκιοζμπερντές, οι ασπρόμαυρες φιγούρες του Καραγκιόζη, του Μπαρμπαγιώργου, του Χατζατζάρη και του σιορ Διονυσίου και οι απλές στη σύλληψη αλλά απίστευτα ξεκαρδιστικές υποθέσεις που «διαδραματίζονταν» στο Σαράι είχαν την αυθεντική υπογραφή του Ευγένιου Σπαθάρη. Γλυκές αναμνήσεις που πρέπει να μεταδοθούν στους νεότερους!

• Αργότερα, όταν ενηλικιωθήκαμε, καταλάβαμε πως ο Καραγκιόζης των παιδικών μας χρόνων δεν ήταν άλλο παρά η ελληνική πρόταση απέναντι στα χολιγουντιανά καρτούν, τα οποία ήδη μονοπωλούσαν τις πρωινές ζώνες των τηλεοπτικών προγραμμάτων. Το μεράκι του Ευγένιου Σπαθάρη φαίνεται να ήταν μεταδοτικό. Δεκάδες οι συνεχιστές του έργου του, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο γνωστοί.

• Μπορεί σήμερα ο Καραγκιόζης να μην καταλαμβάνει τον χρόνο που του αναλογεί μέσα στις αναρίθμητες ώρες της αποχαυνωτικής διασκέδασης και ψυχαγωγίας των παιδιών, όμως παραμένει πηγή έμπνευσης. Αξίζει να σταθώ, ιδιαιτέρως, στην επίκαιρη (αν και όχι τόσο πρόσφατη) δισκογραφική δουλειά των Χαϊνηδων «Ο Καραγκιόζης στη Γιουροβίζιον», με τους ευρηματικούς σατιρικούς στίχους, συνέχεια της σπαθάρειας παράδοσης: «Τα ριάλιτι ποθώ / να τα παρακολουθώ / με τις ώρες στην TV / για να δω τι θα συμβεί»…

• Γιώργος Μανάκας, συνθέτης [ΕΘΝΟΣ, 12/5/2009]

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΣΠΑΘΑΡΗΣ: Με τον Καραγκιόζη «δίδαξαν» ιστορία

• Στιγμές από την πολυκύμαντη ζωή και δημιουργία ενός σπουδαίου λαϊκού καλλιτέχνη

«(…) ο Καραγκιόζης αντιπροσωπεύει τον απλό λαό και τα προβλήματά του. Κι ο λαός μας έχει πολύ βασανιστεί, ματώσει και καταπιεστεί. Και δεν ξέρουμε πόσους ακόμα αγώνες θα χρειαστεί να κάνει για να σταθεί ελεύθερος στα πόδια του. Κι ο Καραγκιόζης πάει κόντρα σε κάθε καταπίεση, στη μιζέρια και τη φτώχεια (…) Είναι φτωχός (σ.σ. ο Καραγκιόζης). Αλλά η φτώχεια δεν είναι κουσούρι. Κι αν πούμε την αιτία της φτώχειας θα πάμε αλλού (…) Τη φτώχεια τη δημιουργούνε αυτοί που δε θέλουν το λαό ξύπνιο, που τον θέλουν απομονωμένο και αποβλακωμένο (…)».«Πολλές φορές ενοχοποιούν τον Καραγκιόζη ότι είναι κλέφτης επειδή έχει μεγάλο χέρι. Ομως κανένας φτωχός δεν είναι κλέφτης. Το χέρι είναι μακρύ για να δίνει καμιά καρπαζιά ή για να αντιμετωπίζει αυτόν που τον καταδιώκει (…)».

Τα παραπάνω είναι δύο αποσπάσματα από αντίστοιχες συνεντεύξεις του Ευγένιου Σπαθάρη στο «Ρ». Το πρώτο δημοσιεύθηκε στις 12/1/1992 με αφορμή μία από τις πολλές επιθέσεις που δέχθηκε ο Καραγκιόζης από την αστική διανόηση. Το δεύτερο δημοσιεύθηκε στις 16/5/1993 με αφορμή το «Σπαθάρειο Μουσείο» στο Μαρούσι. Και τα δύο είναι χαρακτηριστικά της σκέψης αυτού του σπουδαίου δημιουργού που «έφυγε» πρόσφατα από κοντά μας, έχοντας ωστόσο αφήσει ανεξίτηλη τη «σφραγίδα» του σε ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια του νεότερου ελληνικού λαϊκού πολιτισμού: Του Θεάτρου Σκιών και, πιο συγκεκριμένα, του Καραγκιόζη. Το «βρωμερό υποκείμενο» για τους αστούς, τον «ποτέ δούλος!» για το λαό και τον εξέχοντα δημιουργό του.

• Η αλήθεια της τέχνης για το λαό
  

Στη λαϊκή συνείδηση ο Σπαθάρης «ταυτίστηκε» με τον Καραγκιόζη. Ακόμη και στα σημερινά παιδιά του διαδικτύου, των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και του ψηφιακού κινηματογράφου, η φωνή του «είναι» η «φωνή» του Καραγκιόζη. Το εκπληκτικότερο όμως είναι, ότι κι αυτός ο ίδιος ο Καραγκιόζης, μια φιγούρα που, φαινομενικά, τα μοτίβα και το πλαίσιό της «δεν» έχουν θέση στη σύγχρονη εποχή, εξακολουθεί να «μιλά» στα παιδιά με τον ίδιο τρόπο όπως και στους συνομήλικούς τους περασμένων δεκαετιών. Οπως, αντίστοιχα, τους «μιλά» ο Τσάρλι Τσάπλιν. Το «μυστικό» βρίσκεται στην τέχνη που φέρει αλήθεια. Και η αλήθεια συγκινεί στο διηνεκές.Την αλήθεια της τέχνης του υπηρέτησε αυτός ο σπουδαίος καλλιτέχνης σε όλη του τη ζωή. Δίνοντας, ταυτόχρονα, μια τεράστια ώθηση στο είδος και καθιερώνοντάς το, ουσιαστικά, στη συνείδηση της διανόησης. Για τον Σικελιανό, π.χ., η τέχνη του Σπαθάρη «είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος που την αντικρίζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται. Μέσα της δεν κατασταλάζει μόνο η λαγαρή θυμοσοφία του λαούς μας μπρος στ’ ανάποδα του κόσμου, αλλά ξεσκεπάζεται κι η πηγαία δύναμη πόχει μέσα του και με την οποία υπερνικά αυτά τ’ ανάποδα με ψυχισμό ασύγκριτο». Και ο Τσαρούχης: «Ω, κακό χρόνο να ‘χουνε, ποτέ δεν πολεμήθηκε ένα τόσο ντελικάτο λαϊκό γούστο κι αίσθημα με τόση βαρβαρότητα και βλακεία, από αποτυχημένα, τελικά, ομοιώματα γερμανιζόντων νεοτούρκων (…)». Αλλά και οι Φωτιάδης, Πολίτης, Θεοτοκάς, Νίτσος και πολλοί άλλοι. Στο μεταξύ, από το 1860 που ο Γιάννης Μπράχαλης τον έφερε στην Ελλάδα, ο Καραγκιόζης είχε προλάβει να αγαπηθεί από το λαό και να γίνει μισητός από την εξουσία: «(…) Το φιλοθέαμον(;) κοινό της πόλεώς μας σαρδελοειδώς συνωθείται ίνα ακούσει τις αηδίες του Καραγκιόζη (…)» έγραφαν από το 1896 ακόμα οι εφημερίδες.

• Ο Ευγένιος Σπαθάρης γεννήθηκε στην Κηφισιά το 1924 και «μέσα» στο θέατρο σκιών, αφού ο πατέρας του Σωτήρης ήταν καραγκιοζοπαίχτης. Ο πατέρας δεν ήθελε να συνεχίσει και ο γιος την τέχνη του. «Ισως γιατί είχε τυραννιστεί πολύ στη ζωή του» έλεγε ο Ευγένιος στο «Ρ». Η στιγμή του ήρθε το 1942, μέσα στην Κατοχή. Ο πατέρας του αρρώστησε και οι Μαρουσιώτες απαιτούσαν παράσταση. «Αρχισα λοιπόν δειλά – δειλά να παίζω. Κυρίως ηρωικά έργα. Ο καθένας τοποθετούσε στο πρόσωπο του πασά την γερμανική κατοχή και στον καπετάνιο, τον αγωνιστή».

Από το 1945, κυρίως και μέχρι το 1950 δίνει παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα. Πρώτος «ανταγωνιστής» ο κινηματογράφος και η μεσοαστική νοοτροπία που άρχιζε να «ανθεί». «Το θεωρούσαν μείωση να πάνε σε μάντρες ή σε καφενεία να τον δουν. Προτιμούσαν τις πολυτελείς καρέκλες και τις αίθουσες του κινηματογράφου. Ετσι, μπήκα εγώ στις αίθουσες».

• Το «ταξίδι» συνεχίζεται…

Τίποτα όμως δεν είναι ικανό να αλλάξει τον Καραγκιόζη: Ξυπόλητος, αιωνίως πεινασμένος και γλώσσα που «σπάει κόκαλα» αρχίζει να ταξιδεύει και εκτός Ελλάδας! Το 1953 περιοδεύει σε ΗΠΑ, Καναδά και Κούβα και τα επόμενα χρόνια θα ακολουθήσουν Κύπρος, Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία, Αίγυπτος. Το 1962 βραβεύεται στη Ρώμη και κυκλοφορεί ηχογραφημένες παραστάσεις στην «Κολούμπια» με τεράστια επιτυχία έως σήμερα.

Ηδη από το 1950 ο Σπαθάρης έχει την πρώτη του επαφή με το… «ζωντανό» θέατρο, σκηνοθετώντας και σκηνογραφώντας τον «Μέγα Αλέξανδρο» με το Ελληνικό Χορόδραμα και πάλι τον «Μέγα Αλέξανδρο» το 1954 συνεργαζόμενος με την Σοφία Βέμπο. Το 1965 σκηνοθετεί στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το έργο «Το ταξίδι» του Γ. Θέμελη. Από την επόμενη χρονιά ο Καραγκιόζης «καταλαμβάνει» και τη «νεογέννητη» ελληνική τηλεόραση, μέχρι και το 1992. Το 1969 σκηνοθετεί τον «Καραγκιόζη δικτάτορα» και το 1971 ο Καραγκιόζης «κατακτά» το θέατρο «Πρινς οφ Γουέλς» του Λονδίνου. Την ίδια χρόνια κάνει θριαμβευτική περιοδεία σε 35 πόλεις της Δ. Γερμανίας, της Δανίας και της Ελβετίας. Το 1972 συνεργάζεται με τον Δ. Σαββόπουλο στο «Κύτταρο» και ακολουθεί το 1972 η συμμετοχή του στο «Το μεγάλο μας τσίρκο» του Ι. Καμπανέλλη.

Ακολουθούν νέα ταξίδια στο εξωτερικό. Εμφανίζεται σε παγκόσμια φεστιβάλ θεάτρου σκιών, ενώ στην Κοπεγχάγη οργανώνει και δύο σχολές για μικρούς και μεγάλους. Το 1980 ανεβάζει τους «Βατράχους» του Αριστοφάνη που κυκλοφορούν και σε δίσκο. Με τον Αριστοφάνη θα «ξανασυντηθεί» χρόνια αργότερα, το 2001, οπότε θα πρωταγωνιστήσει στον «Πλούτο» από το Θέατρο Τέχνης, στην Επίδαυρο.

Από το 1950 ο Καραγκιόζης… διά του Σπαθάρη, όχι μόνο δε θα φοβηθεί τον κινηματογράφο, αλλά θα κάνει και το ντεπούτο του στο «Πικρό Ψωμί» του Γ. Γρηγορίου. Ακολουθούν: «Ο εξυπνότερος άνθρωπος του κόσμου» (1950), «Κιβωτός» μαζί με την Μελίνα Μερκούρη και τον Μίνω Αργυράκη (1956), «Μέγας Αλέξανδρος» του Γ. Ζερβουλάκου (1960), κλασσικές κωμωδίες του Καραγκιόζη (1962), «Λυσιστράτη» του Γ. Ζερβουλάκου (1974), «Τεριρέμ» του Α. Δοξιάδη (1992) κ.ά.

Ο Σπαθάρης όμως δεν ήταν «μόνο» ένας από τους σημαντικότερους διαμορφωτές του Καραγκιόζη όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, αλλά και ένας αγνός λαϊκός ζωγράφος. Εκτός από κατασκευαστής φιγούρων του θεάτρου σκιών – που από μόνο του αποτελεί ξεχωριστή μορφή λαϊκής τέχνης – μετέφερε στον καμβά εικόνες της καθημερινότητας, της ιστορίας και της μυθολογίας, εικονογράφησε βιβλία και «μέτρησε» δεκάδες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.

Πολυβραβευμένος, αγαπημένος του λαού του, πολυταξιδεμένος, ο Σπαθάρης φύλαξε μέχρι τέλους την αγνότητα του Καραγκιόζη και του Θεάτρου Σκιών. «Χωρίς να χαλάσει η μορφή του, χωρίς να πάψει να είναι λαϊκό θέατρο, με ενδιέφερε να τον πάω ψηλά» έλεγε στο «Ρ». «Προσπάθησα να τον αναπτύξω με διάφορα μέσα που μου δόθηκαν και που δεν αρνήθηκα». «Οι πνευματικοί άνθρωποι στήριξαν και πρέπει να στηρίζουν αυτό το θέαμα, γιατί είναι το πιο αγνό, όχι μόνο για τους μεγάλους, αλλά και για τα παιδιά. Δείτε τις ασχήμιες της τηλεόρασης και συγκρίνετέ τις με το χιούμορ, τον πατριωτισμό, την ιστορία, τη μυθολογία, την παράδοση που διδάσκει ο Καραγκιόζης»…

ΠΗΓΕΣ:

1. «Ρ» 12/1/1992 (Αριστούλα Ελληνούδη)

2. «Ρ» 16/5/1993 (Ηλιάνα Μόρτογλου)

Γ.Τ. , ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 17 Μάη 2009

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

17/5/2009

— «Τη φτώχεια τη δημιουργούνε αυτοί που δε θέλουν το λαό ξύπνιο»

12/5/2009

— Μεγάλος δάσκαλος του Θεάτρου Σκιών

14/1/2007

— «Σπίτι» του Ελληνα Καραγκιόζη

12/6/2002

— Αβάντι … καλοκαίρι

25/5/2002

— ΕΥΡΩγλέντια… με Καραγκιόζη

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ – ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΣΠΑΘΑΡΗ: «Ο Καραγκιόζης είναι η αιώνια εικόνα του Έλληνα»

• «Όσο υπάρχουν Έλληνες θα υπάρχει και Καραγκιόζης» έλεγε ο Ευγένιος Σπαθάρης στον Γ. Παυριανό, στην ύστατη συνέντευξη αφήγηση της «Οδύσσειάς» του, που θα κυκλοφορήσει μαζί με τα DVD- προσφορά από «ΤΑ ΝΕΑ». «Μαθαίνω όποτε μπορώ τους νέους πώς να παίζουν Καραγκιόζη. Όχι να είναι κάτι πεθαμένο. Γιατί ο Καραγκιόζης είναι ο καθένας μας. Είναι ο άστεγος, είναι ο άνεργος, είναι ο πρόσφυγας, είναι ο πεινασμένος, αυτός που έτρωγε τις ξυλιές από τον Πασά. Είναι η αιώνια εικόνα του Έλληνα. Έχει αλλάξει αυτό; Ακόμα ο Έλληνας τα ίδια δεν τραβάει;».

• Ο Ευγένιος Σπαθάρης εξομολογείται. Όλη η οδύσσεια της ζωής του, στην τελευταία του συνέντευξη- αφήγηση στον Γιώργο Παυριανό, επιμελητή της σειράς DVD με αποσπάσματα από παραστάσεις του Θεάτρου Σκιών του, τα οποία προσφέρουν κάθε Σάββατο στους αναγνώστες τους «ΤΑ ΝΕΑ». Εξάωρη ήταν η εξομολόγηση που κατέγραψε ο Γιώργος Παυριανός (ολόκληρη θα περιλαμβάνεται στο τέταρτο DVD, «Οδύσσεια» της σειράς) και πιάνει το νήμα της ζωής του από τότε που ήταν παιδί και κοίταζε με μάτια εκστατικά την τέχνη του πατέρα του. «Η Οδύσσεια του Ευγένιου Σπαθάρη» έμελλε να είναι το τελευταίο ντοκουμέντο που έχουμε από εκείνον. «Μόνο Οδύσσεια; Και η Ιλιάδα και ο Διγενής Ακρίτας κι όλα είναι η ζωή μου» ήταν η απάντησή του όταν άκουσε τον τίτλο.

• Και άρχισε την αφήγηση: «Από μικρό παιδί έβλεπα Καραγκιόζη. Δεν είχαμε ούτε κινηματογράφο ούτε τίποτα. Η μάνα ήταν στο ταμείο. Εγώ καθόμουν μπροστά και έβλεπα την παράσταση του πατέρα. Βάρδα να μην έμπαινα μέσα στη σκηνή. Γινόταν σκοτωμός. Ο πατέρας μου δεν ήθελε με τίποτα να γίνω καραγκιοζοπαίχτης. Είχε υποφέρει πολύ στη ζωή του. Στην εποχή του πατέρα μου, άμα ήσουν καραγκιοζοπαίχτης δεν έβγαινες έξω από το σπίτι. Άσε που πέθαιναν όλοι φυματικοί. Γιατί ανέπνεαν όλο τον καπνό από τις ασετυλίνες και πήγαιναν μια ώρα αρχύτερα».

• Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ανέλαβε εκείνος τον μπερντέ. «Το πρώτο έργο που έπαι ξα στην Κατοχή ήταν ο «Καραγκιόζης γραμματικός». Ο κόσμος με αγάπησε πάρα πολύ γιατί μπορεί να ήμουν παιδί, αλλά μελέταγα. Όταν έπαιζα ηρωικά έργα γέμιζαν τα πεζοδρόμια. Τότε έφτιαχνα και τις ρεκλάμες. Τη ρεκλάμα την καθιέρωσε ο πατέρας μου. Αλλά ο Θεός να τις κάνει ρεκλάμες. Εγώ πήρα άλλο δρόμο. Ζωγράφιζα με ψαρόκολλα. Έπαιρνα το χρώμα, το ανακάτευα με ζεστή ψαρόκολλα και μετά δούλευα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κολλάει το χρώμα σαν να ήταν λάδι. Το είχα δείξει και στον Γιάννη Τσαρούχη αυτό το κόλπο. Ζωγράφιζα σε χαρτί του μέτρου.

• Εκείνη την εποχή ο κόσμος, παρ΄ όλη του τη φτώχεια, ερχόταν να δει Καραγκιόζη. Αυτό είχε μόνο. Και έπρεπε να ξεσκάσει. Δεν έρχονταν πλούσιοι, όλο φτωχολογιά ήταν. Οι πλούσιοι ερχόντουσαν καμιά φορά, οι πιο προοδευτικοί, οι διανοούμενοι». Η φήμη του πέρασε και τα ελληνικά σύνορα. «Από τη στιγμή που παντρεύτηκα, άνοιξα κι εγώ τα φτερά μου και είπα: «Τoν Καραγκιόζη θα τον ανεβάσω πολύ ψηλά. Όχι μόνο στην Ελλάδα, και στο εξωτερικό». Έτσι το ΄53 έκανα με την Δόρα Στράτου μια μεγάλη περιοδεία στην Αμερική, στον Καναδά και στην Κούβα. Στην Αμερική έπαιξα στο Κάρνεγκι Χολ. Εκεί γνώρισα και τον μεγάλο μας μαέστρο, τον Δημήτρη Μητρόπουλο.

• Το ΄54 με φώναξε η Σοφία Βέμπο και ανεβάσαμε «Μεγαλέξανδρο». Εγώ είχα βρει στην Αμερική ένα ύφασμα που φωσφόριζε και κάναμε τα κοστούμια των ηθοποιών με αυτό το ύφασμα και όταν κλείνανε τα φώτα ήταν μια μαγεία.  Από ΄κεί και πέρα, το πράγμα άρχισε να τραβάει. Έκανα το «Ταξίδι» του Γιώργου Θέμελη με τον Τσακίρογλου Καραγκιόζη. Ο Καραγκιόζης άρχισε να βγαίνει από την αφάνεια. Σιγά σιγά οι καραγκιοζοπαίχτες ξεθάρρεψαν και άρχισαν να βγαίνουν κι αυτοί να παίζουν.

Μου μπήκε η ιδέα να φτιάξω ένα Παγκόσμιο Μουσείο Θεάτρου Σκιών. Το κράτος δεν μου έδινε ούτε χώρο ούτε λεφτά. Λέω, «θα το κάνω σπίτι μου». Καθόμασταν τα βράδια με τη Φανή, εκείνη έραβε τις κουρτίνες, εγώ έφτιαχνα τα τελάρα, το βάλαμε μπρος».

ΙΝFΟ: Κάθε Σάββατο μαζί με «ΤΑ ΝΕΑ» κυκλοφορούν DVD με αποσπάσματα από παραστάσεις Θεάτρου Σκιών του Ευγένιου Σπαθάρη και βιβλιαράκια με πλούσιο υλικό.  Αύριο, το δεύτερο DVD.

«Πηγαίνετέ τον στα σχολεία»

• «Εγώ αν ήμουν κράτος θα μοίραζα αυτά τα DVD που κάνουμε σε όλα τα σχολεία. Ένα παιδί να τα δει και να αρχίσει να παίζει, θα είναι μεγάλο κέρδος. Όλα τα άλλα, και οι δόξες και οι τιμές είναι κουραφέξαλα» έλεγε ο Ευγένιος Σπαθάρης στην τελευταία του συνέντευξη- αφήγηση. Τότε επαναλάμβανε αυτό που είχε πει και πολλές φορές στο παρελθόν: «Όσο ζω και αντέχω θα συνεχίζω να προσφέρω. Ευτυχώς έχω την οικογένειά μου, τη γυναίκα μου την Φανή, που με στηρίζει όλα αυτά τα χρόνια, τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου. Αυτοί είναι για μένα όλα τα βραβεία του κόσμου. Μα πάνω απ΄ όλα έχω τον αγαπημένο μου Καραγκιόζη. Αυτόν δεν θα τον αφήσω από τα χέρια μου μέχρι να πεθάνω».

• Της Χάρης Ποντίδα. ΤΑ ΝΕΑ: Παρασκευή 15 Μαΐου 2009

«Μεγαλώσαμε μαζί του». Ανθρωποι κάθε γενιάς και από κάθε γωνιά της Ελλάδας αποχαιρέτησαν χθες τον Ευγένιο Σπαθάρη

• Η Μητρόπολη Αμαρουσίου έγινε χθες μια μεγάλη γειτονιά, με κατοίκους τους ανθρώπους κάθε γενιάς και κάθε γωνιάς της Ελλάδας. Από νωρίς το πρωί μέχρι και τις 3.30 το μεσημέρι μικροί και μεγάλοι έσπευδαν στο σπίτι του Καραγκιόζη, το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών στην πλατεία Κασταλίας, όπου η σορός του μεγάλου καραγκιοζοπαίκτη, που έφυγε από τη ζωή το Σάββατο, είχε τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα.

• Τραγική φιγούρα η απαρηγόρητη σύζυγός του Φανή, που έχασε τόσο άδικα τον άνθρωπό της. «Ευγένιέ μου, αγάπη μου. Σε ευχαριστώ για όλα», «Ευγένιέ μου σε έστειλα όμορφο και σε έφεραν σκοτωμένο» ήταν τα συνεχώς εναλλασσόμενα με τα δάκρυα λόγια της. Μικροί και μεγάλοι επισκέφθηκαν χθες το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών στο Μαρούσι, όπου η σορός του καραγκιοζοπαίχτη Ευγένιου Σπαθάρη είχε εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα

• «Ηταν ένας υπέροχος άνθρωπος. Υπήρξε όλη του τη ζωή καραγκιοζοπαίκτης. Μεγαλώσαμε μαζί του» οι παρευρισκόμενοι έγραφαν τον «πόνο» τους και το δικό τους «τελευταίο αντίο» στο βιβλίο πλάι στο φέρετρο του μοναδικού δημιουργού. Η σορός του μεταφέρθηκε αργότερα στη Μητρόπολη Αμαρουσίου, Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με τη συνοδεία της μπάντας του Δήμου Αμαρουσίου και το δυνατό χειροκρότημα του κοινού, που είχε κατακλύσει την περιοχή.

• Ακολουθούσαν, πέρα από τη σύζυγό του, τα παιδιά του Μένια και Σωτήρης, άνθρωποι του οικογενειακού του περιβάλλοντος, πολλοί μαθητές του, φίλοι του, συνεργάτες του, οι Νικήτας Κακλαμάνης, Νίκος Δένδιας, Τηλέμαχος Χυτήρης, Γιώργος Καρατζαφέρης, Κώστας Γείτονας, Κατερίνα Παπακώστα, Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Τάκης Βαμβακίδης, Διονύσης Σαββόπουλος, Διονύσης Τσακνής κ.ά., παιδιά και μεγάλοι που τον είχαν και θα τον έχουν στην καρδιά τους. «Σήμερα ο παράδεισος θα ανοίξει, γιατί θα μπει ο Ευγένιος Σπαθάρης» είπε ο Λάκης Λαζόπουλος στον επικήδειο λόγο του, ο οποίος ευχαρίστησε τον Ευγένιο για τα γέλια που του χάρισε ως παιδί. Τον χαρακτήρισε «μια από τις μεγαλύτερες λαϊκές μορφές, που άφησε πίσω του μια τέχνη που θα συνεχιστεί, ένα ολοκληρωμένο έργο». [ΝΤΕΜΗ ΑΥΛΩΝΙΤΗ, ΕΘΝΟΣ, 14/5/2009]

ΥΣΤΑΤΟ ΑΝΤΙΟ ΣΤΟΝ ΕΥΓΕΝΙΟ ΣΠΑΘΑΡΗ

• Κοσμοπλημμύρα για τον πατέρα του Καραγκιόζη

• Το τελευταίο αντίο στον Ευγένιο Σπαθάρη, τον δημιουργό που έκανε γενιές και γενιές Ελλήνων να ονειρευτούν και να γελάσουν, είπε χθες πλήθος κόσμου από το νεκροταφείο του Αμαρουσίου όπου έγινε η κηδεία του (με δαπάνη του υπουργείου Πολιτισμού). Από τις 10 το πρωί η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών (στο Μαρούσι) και λίγα τετράγωνα πιο εκεί εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία στις 16.00. Κοντά του η σύζυγός του Φανή, τα παιδιά του, Σωτήρης και Μένια, τα εγγόνια του.

• «Ο Ευγένιος Σπαθάρης ήταν από τις μεγαλύτερες λαϊκές μορφές και δημιουργούς», είπε στον αποχαιρετιστήριο λόγο του ο Λάκης Λαζόπουλος. «Αφήνει πίσω του ένα ολοκληρωμένο έργο και η πορεία που χάραξε θα συνεχιστεί. Θυμάμαι κι εγώ τα δικά μου γέλια όταν ήμουν παιδί… Ό,τι χαράζεται στην καρδιά, μένει αιώνια. Με ενέπνευσε και τον θεωρώ δάσκαλό μου». Ο δήμαρχος Αμαρουσίου ανακοίνωσε στη συνέχεια ότι «ο Δήμος θα πραγματοποιήσει ένα όνειρό του: θα ιδρύσει Σχολή Θεάτρου Σκιών» για να συνεχίσει την παράδοσή του.

• Ανάμεσα στον κόσμο που πλημμύρισε το νεκροταφείο ήταν ο υπουργός Δικαιοσύνης Νίκος Δένδιας, οι Άννα Διαμαντοπούλου, Τηλέμαχος Χυτήρης, Απόστολος Κακλαμάνης, Στέλιος Παπαθεμελής και από τον καλλιτεχνικό χώρο οι Χρήστος Λεοντής, Μανώλης Μητσιάς, Ψαραντώνης, Σπύρος Σακκάς, Ανδρέας Στάικος. [ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 14 Μαΐου 2009]

Καλό ταξίδι, δάσκαλε…

• «Αθάνατος», «Εφυγες άδικα», «Καλό ταξίδι, δάσκαλε». Από χθες το μεσημέρι ο Ευγένιος Σπαθάρης αναπαύεται στην αιωνιότητα.

• Η Μητρόπολη Αμαρουσίου ξεχείλισε από κόσμο που ήρθε για να δώσει τον τελευταίο ασπασμό στο γνησιότερο εκφραστή της αγνής λαϊκής θυμοσοφίας, τον καλλιτέχνη που γαλούχησε γενιές μέσα από το Θέατρο Σκιών. Συνοδευόμενη από τη Φιλαρμονική του Δήμου Αμαρουσίου και πλήθος κόσμου η σορός του αείμνηστου δημιουργού κατέφθασε στο ναό, όπου περί τα 130 στεφάνια στόλιζαν τον ασφυκτικά γεμάτο περίβολό του. Το χειροκρότημα έντονο και παρατεταμένο. Οσοι βρίσκονταν εκείνη την ώρα στα καταστήματα έκαναν μια παύση για να αποτίσουν φόρο τιμής. Νωρίτερα στο Σπαθάρειο Μουσείο θαυμαστές, συνάδελφοι και συγγενείς αποχαιρέτησαν τον καλλιτέχνη, η σορός του οποίου εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα. Η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Δεν ήταν λίγοι οι γονείς που κρατούσαν τα παιδιά τους από το χέρι και τα οδηγούσαν να τιμήσουν το δάσκαλο της παράδοσής μας. «Ασχολούμαι με τον Καραγκιόζη από μικρός. Τον Ευγένιο Σπαθάρη τον θεωρώ δάσκαλό μου και δάσκαλο όλων των Ελλήνων», είπε ο 18χρονος Νίκος Μπαρμπούτης. Ο κ. Γιώργος Φωτόπουλος τόνισε: «Με τη ζωή του μας έδειξε πώς πρέπει να ζούμε εμείς οι Νεοέλληνες».

• Με πολύ συγκινητικά λόγια αποχαιρέτησαν τον Ευγένιο Σπαθάρη ο Λάκης Λαζόπουλος και ο δήμαρχος Αμαρουσίου κ. Γιώργος Πατούλης. «Σήμερα ο Παράδεισος θα ανοίξει για να δεχθεί τον Ευγένιο Σπαθάρη και τον Καραγκιόζη του. Ηταν ο δάσκαλός μου. Αφήνει πίσω του ανεκτίμητη κληρονομιά και παιδιά γεμάτα χαμόγελα», είπε ο Λάκης Λαζόπουλος. Ο κ. Πατούλης ανακοίνωσε ότι «ένα διατηρητέο κτίριο στο Μαρούσι είναι έτοιμο να στεγάσει το όραμα του Σπαθάρη, τη δημιουργία της “Σχολής Ευγένιου Σπαθάρη”».

• Μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία πλήθος κόσμου οδήγησε το μεγάλο λαϊκό δημιουργό στην τελευταία του κατοικία στο κοιμητήριο της περιοχής. Ανάμεσα σε εκείνους που παραβρέθηκαν ήταν ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γιώργος Καρατζαφέρης, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Θοδωρής Δραβίλλας και οι Τηλέμαχος Χυτήρης, Απόστολος Κακλαμάνης, Στέλιος Παπαθεμελής, Διονύσης Σαββόπουλος, Ψαραντώνης, Μανώλης Μητσιάς. Στεφάνι κατέθεσαν μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου, ο υπουργός Πολιτισμού Αντώνης Σαμαράς.

• ΖΑΛΙΓΚΑΣ ΚΩΣΤΑΣ, ΦΑΡΑΖΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, Ελεύθερος Τύπος, Πέμπτη, 14.05.09

Στερνό «χαίρε» στον Ε. Σπαθάρη. Τάφηκε χτες στο νεκροταφείο Αμαρουσίου

Από το χτεσινό προσκύνημα στο «Σπαθάρειο Μουσείο»

Eurokinissi

• Τον άνθρωπο που χάρισε σε πολλές γενιές γέλιο και ελπίδα, τον άνθρωπο που συντρόφεψε τις πίκρες και χαρές μας, τον μεγάλο δάσκαλο του Θεάτρου Σκιών, τον ευγενικό Ευγένιο Σπαθάρη, αποχαιρέτησαν, χτες, η οικογένειά του, σύσσωμος ο καλλιτεχνικός κόσμος, μαθητές του, απλοί πολίτες κάθε ηλικίας και οι περισσότεροι από τους 55 εναπομείναντες καραγκιοζοπαίκτες.

• Συγκινημένοι όλοι από τον απροσδόκητο χαμό του, επαίνεσαν τον «μέγα μέντορα και δάσκαλο της Ρωμιοσύνης», τον «σπουδαίο δημιουργό», τη «μεγάλη λαϊκή μορφή που δημιούργησε ιστορία», που «ονειρεύτηκε μαζί με όλο το λαό. Μίλησαν για το έργο του, που αποτελεί «φάρο», «σημείο αναφοράς για τους άλλους καραγκιοζοπαίκτες». Τον Ευγένιο Σπαθάρη αποχαιρέτησαν οι Λ. Λαζόπουλος, Π. Καπετανίδης (Πανελλήνιος Σύλλογος Θεάτρου Σκιών), εκπρόσωπος του Σπαθάρειου Μουσείου, ο δήμαρχος Αμαρουσίου, κ.ά.

• Από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ, παραβρέθηκε η Εύα Μελά. Παραβρέθηκαν, επίσης, μεταξύ άλλων οι: Στρατής Κόρακας, Διονύσης Τσακνής, Διονύσης Σαββόπουλος, Μανώλης Μητσιάς, Απόστολος Κακλαμάνης, Τηλέμαχος Χυτήρης, Αννα Διαμαντοπούλου, Στέλιος Παπαθεμελής, κ.ά. Πάνω από 130 ήταν τα στεφάνια που συνόδεψαν στην τελευταία του κατοικία τον αλησμόνητο Ε. Σπαθάρη, μεταξύ των οποίων της ΚΕ του ΚΚΕ, του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κ. Παπούλια, του πρωθυπουργού, Κ. Καραμανλή, του προέδρου της Βουλής, του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, του ΕΚΕΘΕΧ, του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων «Φ. Ανωγειανάκη», κ.ά. [ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 14/5/2009]
  

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

12/5/2009

— Μεγάλος δάσκαλος του Θεάτρου Σκιών

8/3/2003

— ΑΤΙΤΛΟ

11/9/2001

— Τελευταίες παραστάσεις

4/9/2001

— Φεστιβάλ Καραγκιόζη

Υστατο χαίρε στον «πατέρα» του Καραγκιόζη Ευγένιο Σπαθάρη

• Το τελευταίο αντίο στον δημιουργό που «μεγάλωσε» γενιές και γενιές Ελλήνων, τον Ευγένιο Σπαθάρη είπε το απόγευμα της Τετάρτης η Ελλάδα. Η σορός του είχε τεθεί από τις 10 το πρωί σε λαϊκό προσκύνημα στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών και η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στις 4 το απόγευμα στο νεκροταφείο Αμαρουσίου, με δαπάνη του υπουργείου Πολιτισμού. Ο Ευγένιος Σπαθάρης απεβίωσε το περασμένο Σάββατο, 9 Μαΐου, ενώ νοσηλευόταν στο νοσοκομείο ΚΑΤ με βαρύτατες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις μετά από ατύχημα που είχε υποστεί.

• Ο Ευγένιος Σπαθάρης, γεννήθηκε στην Κηφισιά τον Ιανουάριο του 1924. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με τους ήρωες του Θεάτρου Σκιών, από τους πρωτοπόρους του οποίου ήταν ο πατέρας του, Σωτήρης Σπαθάρης. Στη διάρκεια της Κατοχής άρχισε να δίνει ο ίδιος παραστάσεις σε θέατρα και κινηματογράφους της χώρας. Από τότε έχει δώσει πληθώρα παραστάσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού, συμμετέχοντας σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια για το Θέατρο Σκιών. Κυκλοφόρησε περίπου 15 έργα σε δίσκους και το 1980 ο Καραγκιόζης του βρήκε τηλεοπτική στέγη στην κρατική τηλεόραση. Εξίσου σημαντικές υπήρξαν οι πολλές συνεργασίες που είχε ο Ευγένιος Σπαθάρης με τον Διονύση Σαββόπουλο.

• Ως ζωγράφος έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις ατομικές και ομαδικές σε Αθήνα, Ζυρίχη, Παρίσι και Νέα Υόρκη. Ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου της UNESCO, ενώ είχε τιμηθεί – μεταξύ άλλων – με το Βραβείο Ρώμης (1962), το Α’ Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, με το Α’ Βραβείο Πολωνίας (1978), το Α’ Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία, 1978). Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996. Το 2007 είχε τιμηθεί από το Υπουγείο Πολιτισμού για τη προσφορά του στον πολιτισμό.

• ΤΟ ΒΗΜΑ, Τετάρτη 13 Μαΐου 2009  [ 17:59 ]

Πατέρας όλων μας. Το τελευταίο αντίο στον Ευγένιο Σπαθάρη λέει η Ελλάδα

Σχετικοί Σύνδεσμοι

Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών

Όλη η Ελλάδα αποχαιρετά σήμερα έναν σπουδαίο άνθρωπο, έναν δημιουργό που «μεγάλωσε» γενιές και γενιές Ελλήνων, τον Ευγένιο Σπαθάρη. Από τις 10 το πρωί η σορός του θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών (Βασ. Σοφίας & Δ. Ράλλη- Πλατεία Κασταλίας) και η κηδεία του θα πραγματοποιηθεί στις 4 το απόγευμα στο νεκροταφείο Αμαρουσίου, με δαπάνη του υπουργείου Πολιτισμού.

• Ο Ευγένιος Σπαθάρης έφυγε αναπάντεχα από κοντά μας το Σάββατο, 9 Μαΐου. Νοσηλευόταν στο νοσοκομείο ΚΑΤ με βαρύτατες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις έπειτα από ατύχημα που είχε στο Ινστιτούτο Γκαίτε. Γεννήθηκε στην Κηφισιά τον Ιανουάριο του 1924. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με τους ήρωες του Θεάτρου Σκιών, από τους πρωτοπόρους του οποίου ήταν ο πατέρας του, Σωτήρης Σπαθάρης. Στη διάρκεια της κατοχής (19420 ξεκίνησε να δίνει ο ίδιος παραστάσεις σε θέατρα και κινηματογράφους της χώρας. Από τότε έχει δώσει πληθώρα παραστάσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού, συμμετέχοντας σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια για το Θέατρο Σκιών.

• Παρουσίασε πολλά έργα με ήρωα τον Καραγκιόζη, τόσο ως άψυχο υλικό (φιγούρες ηρώων), όσο και σε παραστάσεις με ηθοποιούς, στο Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος, στο «Ελληνικό Χορόδραμα», στο Θέατρο Χατζώκου, στο Θέατρο Συντεχνίας κ.α. Χαρακτηριστικά έργα του ήταν «Το ταξίδι», «Το καταραμένο φίδι», «Ο δικτάτωρας», «Ο Αλέκος με τα κυδώνια»… Κυκλοφόρησε περίπου 15 έργα σε δίσκους και το 1980 ο Καραγκιόζης του βρήκε τηλεοπτική στέγη στην κρατική τηλεόραση.

• Το 1980 ανεβάζει διασκευασμένους τους «Βατράχους» του Αριστοφάνη που αμέσως κυκλοφόρησε και σε δίσκο. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1998, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τσαρούχη, επαναφέρει με πολύ μεγάλη επιτυχία στη σκηνή την επινόηση του πατέρα του, την «ολόσωμη αποθέωση», ανεβάζοντας το ηρωικό έργο «Αθανάσιος Διάκος». Το 1999 γράφει και σκηνοθετεί στη Ρόδο το έργο «Σκιών Καμώματα» που παιζόταν έως πρόσφατα σε περιοδείες σε όλη την Ελλάδα. Εξίσου σημαντικές υπήρξαν οι πολλές συνεργασίες που είχε ο Ευγένιος Σπαθάρης με τον Διονύση Σαββόπουλο στο Κύτταρο το 1973, στο Ρεξ το 1992 και σε πολλές συναυλίες του γνωστού τραγουδιστή.

• Ως ζωγράφος έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις ατομικές και ομαδικές σε Αθήνα, Ζυρίχη, Παρίσι και Νέα Υόρκη. Ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου της UNESCO, ενώ είχε τιμηθεί – μεταξύ άλλων – με το Βραβείο Ρώμης (1962), το Α’ Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, με το Α’ Βραβείο Πολωνίας (1978), το Α’ Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία, 1978). Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996. Το 2007 είχε τιμηθεί από το Υπουγείο Πολιτισμού για τη σπουδαία προσφορά του και του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του μεγάλου δασκάλου του Θεάτρου Σκιών.

• Αθήνα – TO BHMA, Τετάρτη 13 Μαΐου 2009  [ 07:26 ]