Λαμπίς ως αντικαταθλιπτικό

• Δύσκολες οι εποχές που ζούμε.

Eugène-Marin Labiche, May 5, 1815 – January 23, 1888

Από τη μια, τα ασφυκτικά και άδικα μέτρα του ΔΝΤ. Και από την άλλη ο παράλογος θάνατος αθώων πολιτών. Θέλετε να κάνετε «αντίσταση» στο βαρύ κλίμα; Να ξεφύγετε λίγο από τον ζόφο της επικαιρότητας; Να ευθυμήσετε ως αποδέκτες μιας καθαρά ευφορικής εμπειρίας; Αν ναι, υπάρχει και το θέατρο. Για την ακρίβεια, υπάρχει και ο Ευγένιος Λαμπίς. Ονομα που a priori «προδίδει» τη γελοιογραφία. Το γκροτέσκο. Το «γαϊτανάκι» των παρεξηγήσεων. Το φρενιασμένο αλλά ταχυδακτυλουργικό μοντάζ, που τελικά οδηγεί σ’ ένα απρόσμενο λυτρωτικό ξέσπασμα. Ξέσπασμα χαράς. Τότε που οι παρεξηγήσεις μέσα από ένα σπαρταριστό «ντόμινο» λύνονται ως διά μαγείας.

Υστερα από ένα παλιό αλλά αλησμόνητο «Καπέλο από ψάθα Ιταλίας» στον πάλαι ποτέ «Τεχνοχώρο» του Γιάννη Κακλέα, ο Λαμπίς που απογειώνει σκηνή και πλατεία, «εγκαταστάθηκε» στο θέατρο «Πορεία». Σήμερα. Είναι η «Υπόθεση της Οδού Λουρσίν» που φιλοτέχνησε σε τρελά κέφια, η Μάρθα Φριτζήλα.

Το θαύμα ξεκινά ήδη από τα ευφάνταστα σκηνικά, τα κοστούμια και το μακιγιάζ του Αγγελου Μέντη και την αδιανόητη δουλειά με τα σώματα των ηθοποιών (να ‘ναι καλά ο Αργεντίνος τσιρκολάνος-δάσκαλος Καμίλο Μπέτανκορ), και καταλήγει στις καλοδουλεμένες φωνές και στο «λεπτό κέντημα» πίσω απ’ αυτό που τελικά προβάλλει στη σκηνή ως «χοντρά» φαιδρό κι ατσούμπαλο.

Δεν θα πιστέψετε στα μάτια σας με την αιλουροειδή ποζάτη Νορίν-Ταμίλα Κουλίεβα, που θυμίζει και Μάρλεν Ντίντριχ και Μέριλιν και Μέι Γουέστ. Θα τρίβετε τα μάτια σας με το κωμικό ταμπεραμέντο που αποκαλύπτει ο Δημήτρης Τάρλοου. Θα σπαρταράτε στα γέλια απ’ το εξωφρενικό δίδυμο που χτίζει με τον επίσης «μεταμορφωμένο», απολαυστικό Ερρίκο Λίτση.

Καλοδουλεμένο vaudeville, βελονιά βελονιά, μέσα από ευφάνταστες αλλά και μπανάλ λύσεις. Τα πάντα όμως στο «Πορεία» γίνονται στο όνομα της θεατρικής χαράς. Οπως μας είχε προκαταλάβει η σκηνοθέτρια, μια παράσταση «θεατρένια» κυριολεκτικά, «για να σκάσει λίγο το χειλάκι μας».

• ΙΩΑΝΝΑ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 14 Μαΐου 2010

Φάρσα με πρωτοτυπία

• Παιχνιδιάρικη μουσική, ρυθμός, έξυπνες ατάκες, καλές ερμηνείες σε άρτιο εικαστικό περιβάλλον για την παράσταση που σκηνοθετεί η Μάρθα Φριντζήλα

Ολα φαντάζουν ένα πελώριο λάθος. Αλλά μήπως τελικά δεν είναι; Μήπως η «πραγματικότητα» έχει παίξει το δικό της παιχνίδι; Ολες οι εκδοχές είναι ανοιχτές στην «Υπόθεση της οδού Λουρσίν», τη φάρσα του Ευγένιου Λαμπίς που παρουσιάζεται στο θέατρο «Πορεία», σε μια παράσταση που εκπλήσσει τον θεατή με τη σύλληψη, την αρτιότητά της, το εικαστικό της περιβάλλον, τη χρήση της (ζωντανής) μουσικής, τον λόγο και τις ερμηνείες των πρωταγωνιστών της.

Η Ταμίλα Κουλίεβα ανάμεσα στους Ερρίκο Λίτση και Δημήτρη Τάρλοου στην «Υπόθεση της οδού Λουρσίν», που παρουσιάζεται στο θέατρο «Πορεία», σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα

Κι αν η αρχική ιδέα, το στήσιμο, ο ρυθμός και ο τρόπος που αποδόθηκε σκηνικά ο μηχανισμός της φάρσας του Λαμπίς οφείλεται στη σκηνοθέτιδα της παράστασης, Μάρθα Φριντζήλα, το τελικό αποτέλεσμα φέρει τη σφραγίδα όλων των συντελεστών: της Νικολέττας Φριντζήλα στη μετάφραση που «έμπλεξε» την «Ταμπακέρα» με τον Νικολά Σαρκοζί κι έξυπνες ατάκες όπως «Τι παίζετε; Τα-μήλα» με τον Τσιτσάνη! Του Αγγελου Μέντη που «βύθισε» τους ήρωες στο κόκκινο βελούδο του σκηνικού και τους έντυσε με σμόκιν, παπιγιόν και απαστράπτουσες τουαλέτες. Του Βασίλη Ματζούκη που έγραψε μουσική σχολιαστική, παιχνιδιάρικη, «πονηρή». Του Φελίτσε Ρος που με τους φωτισμούς του έφτιαξε διαφορετικές ατμόσφαιρες και διαθέσεις.

Και, φυσικά, των ηθοποιών επί σκηνής, που υποδύονται τους ήρωες του έργου, πρόσωπα που δεν είναι μαριονέτες, αλλά άνθρωποι που μάχονται, ωθούμενοι από ένα ακατανίκητο ρεύμα: του Δημήτρη Τάρλοου που υποδύθηκε υπέροχα τον Λανγκλουμέ. Της Ταμίλα Κουλίεβα, εξαιρετικής σε κωμικό ρόλο, σε στυλ Μέριλιν, ενίοτε και Τζέσικα Ράμπιτ, να τραγουδά και να υπηρετεί με πάθος το βοντβίλ.

Του Μιχάλη Φωτόπουλου, τόσο εύπλαστος και τόσο «φάτσα». Του Ερρίκου Λίτση (ίσως ο μόνος που χρειάζεται λίγο ακόμη για να «δέσει» με το σύνολο), του Παναγιώτη Τσεβά σε διπλό ρόλο, ανιψιού και μουσικού, και του μουσικού Κώστα Νικολόπουλου.

Η απορία, το ακατανόητο, η αμηχανία έχουν κατακλύσει τον κόσμο της κορδωμένης σιγουριάς, της αυταρέσκειας, της ήσυχης αστικής συνείδησης. Οι χαρακτήρες του έργου αντιστέκονται στη δύναμη της μοίρας και δίνουν μάχες για να τη νικήσουν. Δύο άνθρωποι φαινομενικά διαφορετικοί ξυπνούν στο ίδιο κρεβάτι και βρίσκονται εμπλεκόμενοι στη στυγερή δολοφονία μιας φτωχής καρβουνιάρισσας. Μέχρι το τελευταίο λεπτό του έργου ο θεατής παρακολουθεί την αγωνία των πρωταγωνιστών και την προσπάθειά τους να καλύψουν τα υποτιθέμενα ίχνη και στοιχεία που τους ενοχοποιούν μέσα από κωμικές και ευτράπελες καταστάσεις.

Ετσι παίρνει μπροστά η «μηχανή» του βοντβίλ, τα πράγματα καλπάζουν, η μία παρεξήγηση διαδέχεται την άλλη, οι χαρακτήρες «ανθίζουν», και όποτε χρειάζεται, η αγωνία χαλαρώνει με τραγούδια, ώσπου την τελευταία στιγμή αποκαλύπτεται η παρεξήγηση και οι πρωταγωνιστές ανακουφισμένοι, τραγουδούν την καλή τους μοίρα, σε ένα χάπι εντ.

• ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ

Με τα υλικά της φάρσας στις αποσκευές του, ο Λαμπίς θεάται τον εφησυχασμένο και επιλήσμονα βίο του αστού και θέτει κάθε φορά το ερώτημα: κι αν του βάλω μια τρικλοποδιά τώρα, τι θα κάνει;

Αντιγόνη Καράλη, ΕΘΝΟΣ, 10/05/2010

Ευγένιου Λαμπίς «Υπόθεση της οδού Λουρσίν» ανεβάζει το Σάββατο το θέατρο «Πορεία»

Την απολαυστική φάρσα του Ευγένιου Λαμπίς «Υπόθεση της οδού Λουρσίν» ανεβάζει το Σάββατο το θέατρο «Πορεία». Η παράσταση αφιερώνεται στη μνήμη του Τάσου Μπαντή, ο οποίος πρωτοανέβασε το έργο. Για την ιδιαίτερη σημασία της παράστασης αυτής ο Δημήτρης Τάρλοου σημειώνει, μεταξύ άλλων:«»Η υπόθεση της οδού Λουρσίν» υπήρξε μια εξαιρετική παράσταση των «Μορφών». Ο Τάσος Μπαντής υπήρξε για μένα φίλος, συνεργάτης, φωτεινός φάρος. Μου άνοιξε τα μάτια όσον αφορά το επάγγελμα, την αφοσίωση και την ομαδικότητα που προαπαιτεί. Στον Τάσο αφιερώνουμε λοιπόν αυτή την παράσταση, ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης για όσα πρόσφερε στο ελληνικό θέατρο».

Το «vaudeville» πρωτοεμφανίστηκε ως τραγούδι το 15ο αιώνα και εξελίχθηκε σε θεατρικό είδος το 18ο αιώνα στις εμποροπανηγύρεις των Αγίων Λαυρεντίου και Γερμανού του Παρισιού. Οι ηθοποιοί στα πανηγύρια ανέβαζαν ιταλικά έργα με παρένθετα τραγούδια, πάνω σε παραδοσιακούς σκοπούς (vaudevilles). Το είδος κορύφωσε ο Λαμπίς, παρεμβάλλοντας επίσης τραγούδια και στηριζόμενος σε παρεξηγήσεις και απίθανες καταστάσεις που οδηγούν σε «καταστροφή» που αποφεύγεται πάντα την τελευταία στιγμή. Στην «Υπόθεση της οδού Λουρσέν» δύο άνθρωποι φαινομενικά διαφορετικοί ξυπνούν στο ίδιο κρεβάτι και κατηγορούνται για τη δολοφονία μιας καρβουνιάρισσας. Μέχρι το τελευταίο λεπτό του έργου ο θεατής παρακολουθεί την αγωνία των πρωταγωνιστών και την προσπάθειά τους να καλύψουν τα υποτιθέμενα ενοχοποιητικά «στοιχεία». Με το «μηχανισμό» του vaudeville οι παρεξηγήσεις καλπάζουν, οι χαρακτήρες ανθίζουν και η αγωνία χαλαρώνει με τραγούδια, ώσπου να αποκαλυφθεί η παρεξήγηση και οι πρωταγωνιστές ανακουφισμένοι να τραγουδούν την καλή τους μοίρα.

Μετάφραση: Νικολέττα Φριντζήλα, σκηνοθεσία: Μάρθα Φριντζήλα, σκηνικά – κουστούμια: Αγγελος Μέντης, φωτισμοί: Felice Ross, μουσική: Βασίλης Μαντζούκης. Παίζουν: Δημήτρης Τάρλοου, Eρρίκος Λίτσης, Παναγιώτης Τσεβάς, Mιχάλης Φωτόπουλος, Tαμίλα Κουλίεβα. Ζωντανά μουσική παίζουν οι Παναγιώτης Τσεβάς και Κώστας Νικολόπουλος.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

3/12/1996– Βραβεία για μουσική και θέατρο

30/4/1996– «Η υπόθεση της οδού Λουρσίν» στο «Εμπρός»

12/4/1996– μια παράσταση

Η οδός, ο τόπος και η διαδρομή του Κ. Π. Καβάφη

• Ο τίτλος αυτής της «μουσικής προσωπογραφίας του Κ. Π. Καβάφη», όπως χαρακτηρίζεται από τους δημιουργούς της, είναι δανεισμένος από έναν δρόμο: Rue Lepsius. Στον αριθμό 10 αυτού του μικρού δρόμου, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ο Κ. Π. Καβάφης έζησε από το 1907 ώς το 1933. Ο συνθέτης Νίκος Ξυδάκης και ο ποιητής Διονύσης Καψάλης ακολουθούν τα ίχνη, τα βήματα, τις παραλλήλους και τις καθέτους αυτού του δρόμου και στήνουν μια διαφορετική ιδιαίτερη παράσταση, με την οποία θα κλείσουν οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών στο «Σχολείον», στις 14 και 15 Ιουλίου.

• Πώς ακριβώς, όμως, είναι δομημένη αυτή η πρωτότυπη μουσική προσωπογραφία; «Η ιδέα είναι να έχει ο θεατής μια αίσθηση από την πραγματική ζωή του τόπου που έζησε ο Καβάφης. Ο στόχος και της μουσικής και των ποιημάτων ήταν να φέρουμε πιο κοντά την αίσθηση ενός όχι τυχαίου ανθρώπου», λέει στην «Κ» ο Διονύσης Καψάλης. «Είναι σαν μία αφήγηση όπου και τα λόγια και η μουσική αφηγούνται μία ιστορία που έχει βάθος και πολλά επίπεδα. Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου και ενός τόπου», συνεχίζει. Γι’ αυτό τον λόγο θα υπάρχουν στη σκηνή του «Σχολείου» επτά βιολοντσέλα της Οπερας του Καΐρου και η Ορχήστρα Κλασικής Αραβικής Μουσικής Al Mahabba, υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μπουζάνη. Στο πλαίσιο της αφήγησης του τόπου και της ζωής του Καβάφη, το μόνο καβαφικό ποίημα που θα παρουσιαστεί στην παράσταση μελοποιημένο από τον Νίκο Ξυδάκη θα είναι από τα λιγότερο γνωστά του, τα ανέκδοτα. Αναφέρεται στη ζωή των ανθρώπων της Αιγύπτου, έχει τίτλο «Σαμ Ελ Νεσίν» και αφηγείται μιαν ανοιξιάτικη παλλαϊκή γιορτή της Αιγύπτου.

• Η ιδέα αυτής της προσέγγισης του Κ. Π. Καβάφη ξεκίνησε το 2003 με αφορμή τα 70 χρόνια από τον θάνατό του και τα 140 από τη γέννησή του. Τότε, είχε εκδοθεί το βιβλίο «Στον τάφο του Καβάφη», του Διονύση Καψάλη με ποιήματα που προσωπογραφούν τον Αλεξανδρινό ποιητή. «Είναι κάποια κομμάτια στα οποία ενσωματώνονται απόηχοι των καβαφικών ποιημάτων και κυρίως, είναι η αφήγηση σε στίχο διαφόρων περιστατικών της ζωής του. Ουσιαστικά, είναι ένα παρατεταμένο επιτύμβιο». Το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του Νίκου Ξυδάκη είναι καινούργιο και γράφτηκε με αφορμή την παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών. «Τότε, είχε φτιαχτεί ένας καμβάς που είχε κενά στοιχεία και τώρα συμπληρώθηκε», μας εξηγεί ο Διον. Καψάλης.

• Σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα, σκηνική επιμέλεια Αγγελου Μέντη, ερμηνεύουν Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Νίκος Ξυδάκης. Αφηγούνται ο Διονύσης Καψάλης και ο Δημήτρης Μαρωνίτης. Στις 14 και 15 Ιουλίου στο «Σχολείον».

• Της Ολγας Σελλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 11/7/2009

«Φορτουνάτος», ένα νεοελληνικό έργο στο DNA μας

• Αυτή την εβδομάδα η παράσταση «Φορτουνάτος» του Μάρκου Αντώνιου Φόσκολου, που σκηνοθέτησε η Μάρθα Φριντζήλα και παρουσιάζεται στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, στο κτίριο Τσίλερ, αργεί. Ομως ας μην απογοητεύονται οι θεατρόφιλοι. Οι παραστάσεις ξεκινούν πάλι την Τρίτη του Πάσχα και θα συνεχιστούν μέχρι τις 17 Μαΐου. Οι θεατές έχουν την ευκαιρία, σε μια τρίωρη παράσταση, να παρακολουθήσουν ένα από πρώτα έργα της νεοελληνικής δραματουργίας, σε μια δροσερή παράσταση, που έχει κέφι, καλές ερμηνείες και ευφάνταστα κοστούμια (φρόντισε γι’ αυτά ο Αγγελος Μέντης) φτιαγμένα όλα από ευτελείς… πετσέτες! Ο «Φορτουνάτος» γράφτηκε γύρω στα 1652 και το χειρόγραφο του «Φορτουνάτου» από τον γιο του φυλάσσεται σήμερα στη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη.

• Η Μάρθα Φριντζήλα είχε παραγγελία από το Εθνικό να σκηνοθετήσει ένα νεοελληνικό έργο. Αρχισε να διαβάζει κάποια που της προτάθηκαν, αλλά δεν την ενθουσίαζε να καταπιαστεί πάλι μ’ ένα έργο που θέμα του είχε τα εσωστρεφή αδιέξοδα των ανθρώπων. «Αντιπρότεινα ένα από τα παλαιότερα έργα της νεοελληνικής δραματουργίας γιατί ήθελα να πάω από την αρχή, σ’ αυτή την πιο αφελή αντιμετώπιση των πραγμάτων που ασχολούνται με πραγματικά αδιέξοδα», λέει στην «Κ» η Μάρθα Φριντζήλα. Αναρωτηθήκαμε πώς αντιμετώπισαν οι ηθοποιοί τη γλώσσα του «Φορτουνάτου» και η απάντηση ήρθε άμεση από τη Μάρθα Φριντζήλα: «Φρίκαραν. Στην πρώτη ανάγνωση κρατιόμασταν ο ένας από τον άλλον. Στην αρχή ήταν ένα απολύτως άγνωστο κείμενο. Ομως “καθάρισε” γρήγορα. Πιστεύω ότι αυτό που βοηθάει καμιά φορά είναι το μέτρο, είναι 15σύλλαβος. Είναι στο DNA μας. Μας πάει».

• Η Μάρθα Φριντζήλα θέλησε να κάνει ένα λαϊκό θέατρο. Οραματίστηκε την παράσταση σαν να παιζόταν στην πλατεία ενός χωριού, με τον κόσμο να συμμετέχει και να συνομιλεί με τους ηθοποιούς. «Ετσι την αντιμετώπισα κι εγώ κι ο βοηθός μου, ο Καμίλο Μπεντανκόρ, που έχει βαθιά γνώση της Commedia και δουλέψαμε πολύ αυτοσχεδιαστικά». Η Μάρθα Φριντζήλα θα ήθελε να έχει στη διάθεσή της περισσότερα χρήματα, ώστε να έχει ζωντανή μουσική, «να γίνεται γλέντι. Το Εθνικό όμως, όπως ξέρετε, περνάει δύσκολες εποχές». Μήπως λοιπόν και οι πετσέτες του Αγγελου Μέντη, ήταν μια λύση, ελλείψει χρημάτων; «Δεν ξέρω, ίσως αυτό το παιδί το τρελό, ο Μέντης, να το είχε στον νου του και να σκέφτηκε “δεν έχω λεφτά για βελούδο. Θα πάρω το πιο κοντινό: πετσέτα», λέει η ταλαντούχα μουσικός και σκηνοθέτις που είχε τόση εμπιστοσύνη στον Αγγελο Μέντη, ώστε είδε τα κοστούμια μία εβδομάδα πριν την πρεμιέρα.

• Της Ολγας Σελλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 15 Aπριλίου 2009