ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΕΞΑΡΧΟΣ, Έλληνες ηθοποιοί (Έτος γέννησης από το 1941 μέχρι το 1950)

• Ένα ακριβό δώρο
• Η ΑΥΓΗ: 11/04/2010

Μια ιστορική μελέτη, με τη μορφή επιστημονικού λεξικού

ΤΗΣ ΒΙΒΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ-ΠΟΝΣΕ*

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΕΞΑΡΧΟΣ, Έλληνες ηθοποιοί (Έτος γέννησης από το 1941 μέχρι το 1950), Τόμοι Α’ και Β’, Εκδόσεις Γκόνη, σελ. 352+416

Υπάρχουν μεγάλα έργα, όχι με την έννοια του μεγαλοφυούς, της απόπειρας δηλαδή να συλληφθεί το «υψηλό» στην τέχνη, αλλά με την κυριολεκτική έννοια της λέξης, του μεγάλου σε όγκο και κοπιαστικού έργου, που αναλαμβάνουν αληθινοί εργάτες του πνεύματος. Εκτός από τον Θεόδωρο Έξαρχο, πάλι από τον χώρο του θεάματος και επίσης πρόσφατα εκλιπών, θα μπορούσα να αναφέρω τον σκηνοθέτη Σωκράτη Καψάσκη που υπέγραψε την απαιτητική μετάφραση του «Οδυσσέα» του Τζόυς, όταν αποσύρθηκε από τον εμπορικό ελληνικό κινηματογράφο. Υπήρχαν λοιπόν μέχρι πρότινος, σε αυτόν χώρο του θεάματος, άνθρωποι μιας παλαιότερης γενιάς που, ανεξάρτητα από της επαγγελματική τους πορεία, ανελάμβαναν να ολοκληρώσουν μεγάλα έργα με ιδιαίτερη κοινωνική αξία.

Ο Θεόδωρος Έξαρχος, καταξιωμένος ηθοποιός, με μακρά δράση στην αριστερά και ιδρυτικό μέλος του Συνασπισμού, συνέταξε ένα πολύτομο έργο που περιλαμβάνει τα εργοβιογραφικά σημειώματα ελλήνων ηθοποιών που γεννήθηκαν μέσα στη διάρκεια ενός αιώνα, από τα μέσα του δέκατου ένατου έως τα μέσα του εικοστού αιώνα. Η έρευνά του θα πρέπει να διήρκεσε δεκαπέντε χρόνια, ή και παραπάνω, αν υπολογίσουμε ότι ο πρώτος τόμος του έργου του κυκλοφόρησε το 1995 και πρόσφατα, το 2010, οι δύο τελευταίοι του, δυστυχώς όμως, μετά τον θάνατό του, που συνέβη τον Μάιο του 2009. Το έργο του ολοκληρώθηκε με έξι τόμους, και μια ακόμα συμπληρωματική έκδοση στον πρώτο του τόμο. Το 1997 βραβεύτηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.

Οι δύο τελευταίοι τόμοι, που μόλις κυκλοφόρησαν, περιλαμβάνουν εργοβιογραφικά σημειώματα ηθοποιών που γεννήθηκαν από το 1941 έως το 1950. Όπως αναφέρουν οι Κώστας Γεωργουσόπουλος και Βασίλης Παπαβασιλείου, στα προλογικά τους σημειώματα, οι ηθοποιοί αυτοί είναι οι πρώτοι που διαθέτουν «επιστημονική μόρφωση ηθοποιού» (με την έννοια ότι διδάχτηκαν συστηματικά ιστορία θεάτρου, δραματολογία, χορό, γυμναστική, ορθοφωνία, αυτοσχεδιασμό) και δεν είναι αυτοδίδακτοι όπως η πλειονότητα όσων γεννήθηκαν πριν το 1940. Όταν μπαίνουν στο επάγγελμα αρχίζει να δημιουργείται το ελληνικό Χόλυγουντ, όπως ονομάστηκαν οι εταιρείες παραγωγής της πλατείας Κάνιγγος, και η συνέχεια της καριέρας τους συναντά την τηλεόραση, από τα πρώτα της βήματα έως την πλήρη επικράτησή της. Από τους πιο αναγνωρίσιμους ηθοποιούς των οποίων η εργοβιογραφία στοιχειοθετείται στους τόμους αυτούς, αναφέρουμε ενδεικτικά την Ελένη Μαβίλη, την Βέρα Κρούσκα, τον Νίκο Γαλανό, τον Λευτέρη Βογιατζή, την Νόρα Βαλσάμη, τον Χρήστο Βαλαβανίδη, την Άννα Βαγενά, την Μπέτυ Αρβανίτη, την Μίνα Αδαμάκη, την Νένα Μεντή, τον Σοφοκλή Πέππα, τη Ρούλα Πατεράκη, την Μαίρη Ιγγλέση κ.ά. Στα σημειώματα αναφέρονται οι σπουδές των ηθοποιών, η πρώτη τους εμφάνιση, οι συμμετοχές τους σε θεατρικά σχήματα, στο σινεμά και στην τηλεόραση, καθώς και άλλες δραστηριότητες τις οποίες ανέπτυξαν, και αφορούν συνήθως μεταφράσεις έργων, αλλά και συγγραφή διηγημάτων ή άλλων λογοτεχνικών ειδών, καθώς και επιχειρηματικές δραστηριότητες συναφείς με τον χώρο που υπηρέτησαν.

Το έργο αυτό, ο ίδιος ο Έξαρχος στο σημείωμά του το χαρακτηρίζει, πολύ εύστοχα, ως «ιστορική μελέτη με την μορφή επιστημονικού λεξικού» που δεν είναι «δημοσιογραφική εργασία προσωπικών συνεντεύξεων». Φαίνεται όμως ότι θα πρέπει να κατέφυγε και σε προφορικές πηγές, αν κρίνουμε από τα όσα αναφέρει στο ίδιο σημείωμα, ότι δηλαδή «ευτυχώς, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις (…) δεν υπήρξαν στη μεγάλη τους πλειονότητα αρνητικές οι συναδέλφισσες, για την αποκάλυψη της ηλικίας τους». Ενώ, σε άλλο σημείο αναφέρει «προβλήματα επικοινωνίας, ακόμα και τηλεφωνικής με αρκετούς που δραστηριοποιούνται στο χώρο του θεάτρου».

To έργο του Έξαρχου είναι άξιο διπλού θαυμασμού, αν αναλογιστεί κανείς την ελληνική παθογένεια που συνοδεύει την έρευνα τέτοιων θεμάτων, η οποία προϋποθέτει τη χρήση αρχείων και προσωπικών συνεντεύξεων. Οι αρμόδιοι θεσμοί δεν φροντίζουν ουσιαστικά τα αρχεία τους, συχνά δε, φέρνουν και εμπόδια στις έρευνες, ενώ οι παράγοντες που έζησαν κάποια σημαντικά γεγονότα από κοντά δεν έχουν πάντα διάθεση να μοιραστούν τη γνώση τους. Άνθρωποι με το μεράκι του Έξαρχου συμβάλλουν επί της ουσίας στον εμπλουτισμό του αρχειακού υλικού, του τόσο πολύτιμου για τη μελέτη της πολιτιστικής μας ιστορίας, καλύπτοντας αυτό το θεσμικό κενό.

Το επιστημονικό αυτό λεξικό των ηθοποιών από τον Θεόδωρο Έξαρχο είναι ένα ανεκτίμητης αξίας εργαλείο για όσους ασχολούνται με τις βιογραφίες ηθοποιών. Αυτά τα σημειώματα μπορούν να αποτελέσουν το σκελετό της βιογραφίας τους και να διαφωτίσουν σχετικά με τα πρόσωπα με τα οποία συνεργάστηκαν, τα οποία με τη σειρά τους, αν βρίσκονται εν ζωή, μπορούν να καταθέσουν τις πολύτιμες μαρτυρίες τους. Οι δύο τελευταίοι τόμοι του έργου, εξάλλου, που περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο ηθοποιούς που βρίσκονται εν ζωή, έχουν μία επιπλέον χρησιμότητα και για τις εταιρείες παραγωγής ταινιών και σήριαλ. Οι υπεύθυνοι του κάστινγκ μπορούν να ξαναθυμηθούν ηθοποιούς που έχουν ξεχαστεί και να ανανεώσουν τα πρόσωπα που εμφανίζονται στην μεγάλη και τη μικρή οθόνη…

Τα εργοβιογραφικά σημειώματα των δύο ανά χείρας τόμων είναι ενημερωμένα μέχρι τις πιο πρόσφατες συνεργασίες των ηθοποιών, ακόμα και όσες πραγματοποιήθηκαν και μέσα στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000. Σε ορισμένα σημειώματα όμως, λείπει η ημερομηνία γέννησης, οι ρόλοι που έπαιξαν σε θεατρικές παραστάσεις, ιδίως στις επιθεωρήσεις, καθώς το θεατρικό μουσείο τα προηγούμενα χρόνια προτίμησε το ευρωπαϊκό ρεπερτόριο και δεν έδωσε την απαιτούμενη προσοχή στην εγχώρια επιθεώρηση, η οποία αποτύπωνε τόσο εύγλωττα τον σφυγμό της ελληνικής κοινωνίας για δεκαετίες. Τέλος, δεν υπάρχουν σε όλους τους ηθοποιούς οι φωτογραφίες τους. Οι ελλείψεις αυτές βέβαια, ξεπερνούν την ευθύνη του συντάκτη του έργου αυτού και αφορούν τις αρχειακές-μουσειακές προϋποθέσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος.

*Η Βιβή Ζωγράφου-Πόνσε είναι δημοσιογράφος

Ο βίος και η πολιτεία των 65άρηδων του ελληνικού θεάτρου

• Είναι 639, έχουν γεννηθεί μεταξύ 1941 και 1950 και καταγράφονται στον τελευταίο τόμο του λεξικού «Ελληνες ηθοποιοί»

Περισσότεροι από εξακόσιοι, για την ακρίβεια 639, είναι οι έλληνες ηθοποιοί που γεννήθηκαν από το 1941 ως το 1950, σύμφωνα με την καταγραφή του Θεόδωρου Εξαρχου στον τέταρτο και τελευταίο τόμο της σειράς «Ελληνες ηθοποιοί» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Γκόνης. Και μιλάμε για τη γενιά που σήμερα είναι από 60 ως 70 ετών, καλλιτέχνες δηλαδή στο ζενίθ της δημιουργίας τους, πρωταγωνιστές εμπορικών και περιφερειακών θεάτρων, θιασάρχες, σκηνοθέτες, σταρ…

Ανάμεσά τους συναντάμε από την Κάτια Δανδουλάκη και τον Λευτέρη Βογιατζή ως τον Σταμάτη Φασουλή και τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου . Από τον Κώστα Πρέκα και τη Ζωή Λάσκαρη ως τη Χλόη Λιάσκου και τη Σοφία Φιλιππίδου. Από τον Δάνη Κατρανίδη και τον Κώστα Τσιάνο ως τον Βασίλη Τσιβιλίκα και την Αννα Βαγενά. Από τον Μηνά Χατζησάββα και τον Νίκο Γαλανό ως τον Αλέξανδρο Αντωνόπουλο και τον Γιώργο Αρμένη… Και όχι μόνο. Ολη η γενιά της Ελεύθερης Σκηνής και του Ελεύθερου Θεάτρου, όλη η παρέα της Σκηνής, της Εποχής, των Μορφών, αλλά και οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς που μεσουράνησαν στα μιούζικαλ των δεκαετιών του ΄60 και του ΄70 είναι εκεί, μαζί με τους ηθοποιούς που πήραν το βάπτισμα στη μικρή οθόνη τής τότε ΕΙΡΤ.

Από αυτούς, λιγότεροι από τους μισούς (273 για την ακρίβεια) είναι γυναίκες, ενώ 366 είναι άνδρες. Και αν πλάι σε ορισμένα από τα ονόματα τα βιογραφικά είναι δισέλιδα και τρισέλιδα και οι φωτογραφίες εύκολα αναγνωρίσιμες, υπάρχουν κάποια άλλα που περιορίζονται σε λίγες γραμμές, που δεν διαθέτουν φωτογραφία και αρκούνται σε μια απλή αναφορά του ονόματος.

Σαράντα δύο είναι οι ηθοποιοί που αναφέρονται σε ξεχωριστή λίστα, καθώς η δραστηριότητά τους δεν έχει καταγραφεί ή δεν υπήρχε καν για να καταγραφεί. Από αυτούς 25 είναι γένους θηλυκού και 17 αρσενικού. Από τους υπόλοιπους 597, πόσοι είναι σήμερα ενεργοί; Πόσοι ξεχάστηκαν ή χάθηκαν από το στερέωμα; Πόσους κράτησε το σανίδι; Σύμφωνα με έναν πρώτο υπολογισμό, 100 είναι περίπου όσοι εξακολουθούν να βρίσκονται σήμερα στο θέατρο, το 1/6 δηλαδή όλων εκείνων που ξεκίνησαν να κάνουν αυτή τη δουλειά. Από τους υπόλοιπους 500, η μεγάλη πλειονότητα δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει αναγνωρίσιμο ονοματεπώνυμο, ενώ γύρω στους 50 κατάφεραν για λίγο να εξασκήσουν το επάγγελμα που διάλεξαν.

• Ταυτότητα

Από τις εκδόσεις Δωδώνη κυκλοφορούν ήδη τρεις τόμοι του λεξικού των ηθοποιών: «Αναζητώντας τις ρίζες», που αφορά τους ηθοποιούς που γεννήθηκαν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, «Ελληνες ηθοποιοί», για γεννημένους από το 1900 ως το 1925, και «Ελληνες ηθοποιοί: Η γενιά μας», για γεννημένους από το 1926 ως το 1940. Ο πρόσφατος, τέταρτος τόμος (δύο βιβλία) κυκλοφόρησε μετά τον θάνατο του Θεόδωρου Εξαρχου, τον Μάιο του 2000, με δική του εισαγωγή και πρόλογο από τους Κώστα Γεωργουσόπουλο και Βασίλη Παπαβασιλείου.

ΜΥΡΤΩ ΛΟΒΕΡΔΟΥ | Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Μετά το χειροκρότημα, τόση σιωπή… [Για τον Θόδωρο Έξαρχο]

• Tης Mαριας Kατσουνακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 17/5/2009
  

• Ηταν δύσκολος άνθρωπος ο Θόδωρος Εξαρχος. Απαιτητικός με τους άλλους (αλλά και με τον εαυτό του), συχνά πιεστικός όταν οι όποιες εκκρεμότητες δεν διευθετούνταν στον χρόνο και με τον τρόπο που εκείνος επιθυμούσε. Επίμονος και ανθεκτικός, μπορούσε να αφιερώσει ώρες ολόκληρες για να ανακαλύψει το τηλέφωνο ενός ηθοποιού από τον οποίο αναζητούσε στοιχεία για να συντάξει το βιογραφικό του ή για να διασταυρώσει τον τίτλο ενός έργου ή την ημερομηνία παρουσίασής του. Κινητό και σταθερό, σε συνεχή λειτουργία. Το «ρεπορτάζ» του, αξιοζήλευτο. Μεθοδικός, σταθερός, ανυποχώρητος. Κάπως έτσι κατόρθωσε να ολοκληρώσει την εγκυκλοπαίδεια των Ελλήνων ηθοποιών, που ξεκινάει από τα τέλη του 18ου αιώνα και φθάνει ώς τους γεννημένους το 1950 (ο τελευταίος τόμος θα κυκλοφορήσει σύντομα).

• Ολα στο γραφείο του τακτοποιημένα σε φακέλους, αρχειοθετημένα και ταξινομημένα. Το παλιό κερκυραϊκό έπιπλο, η καρέκλα με το μαξιλάρι, γραφική ύλη (τα στοιχεία τα συγκέντρωνε σε χειρόγραφα και τα έδινε να δακτυλογραφηθούν), οι δεκάδες φωτογραφίες από αγαπημένους του ρόλους, αρκετές με προσωπικές αφιερώσεις από τον Μινωτή ή τον Κατράκη. Η πλούσια και επιμελής συλλογή με τα γραμματόσημα, με τα νομίσματα, με τις κάρτες.

• Ακόμη και οι προσωπικοί χώροι των ηθοποιών θυμίζουν καμαρίνια. Ισως γιατί η διαδρομή από το θέατρο στο σπίτι είναι μόνο χιλιομετρική. Επί της ουσίας, τίποτα δεν αλλάζει. Οσο μεγαλώνουν, αυξάνεται και ο «πληθυσμός» γύρω τους: από ρόλους που υποδύθηκαν, πρόσωπα που συναναστράφηκαν στη σκηνή, σχέσεις τις οποίες βίωσαν για μερικούς μήνες. Οι ζωές των άλλων, όσο περνάει ο καιρός, γίνονται και δικές τους ζωές. Τις αφομοιώνουν και αφομοιώνονται από αυτές.

• Ο ηθοποιός Θ. Εξαρχος κηδεύτηκε την περασμένη Δευτέρα σε ηλικία 79 ετών. Το 1995 κυκλοφόρησε ο πρώτος τόμος «Ελληνες ηθοποιοί. Αναζητώντας τις ρίζες. Από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι το 1899», με πρόλογο του Κώστα Γεωργουσόπουλου. «Ο Εξαρχος κατανόησε πόση σημασία έχει για το σύγχρονο θέατρο η ανίχνευση των ριζών του, η ανακάλυψη των πατέρων του, η γνώση της ιστορικής συνέχειας, η επίγνωση της συνοχής του επαγγέλματος του ηθοποιού», έγραφε μεταξύ άλλων. Κωνσταντίνος Αριστίας, Πιπίνα Βονασέρα, Διονύσιος Ταβουλάρης, Μήτσος Μυράτ, Μερόπη Νέζερ, Γεώργιος Μαμίας… Ονόματα λιγότερο ή περισσότερο γνωστά, δεκάδες βιογραφικά, για τους «ηρωικούς σκαπανείς», εκείνους που έκαναν την εμφάνισή τους «μέσα στον γενικό εμπαιγμό, τις προκαταλήψεις και την αμάθεια». «Κάθε όνομα μια ψηφίδα σε αυτό το τεράστιο οικοδόμημα που λέγεται Ελληνικό Θέατρο», σημείωνε ο συγγραφέας – ερευνητής, φωτίζοντας και τα απόμακρα κέντρα του Ελληνισμού, την Οδησσό, το Βουκουρέστι, όπου φυτεύονται οι πρώτοι σπόροι.

• Για εκείνον, το λεξικό ήταν μια «συναρπαστική περιπλάνηση». Ετσι συνέχισε για 15, σχεδόν, χρόνια. Με κόπο, πείσμα (εξοντωτικό για τους συνεργάτες του) και ταυτόχρονα αγάπη και αίσθημα ευθύνης. Οταν το έργο του βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, η ικανοποίηση ήταν μεγάλη. Καύσιμο για να συνεχίσει.
• Οταν παρέδωσε και τον τελευταίο τόμο, πριν από λίγους μήνες, το κενό ήταν τυραννικό. Σαν να τον κύκλωσε μια ξηρή, αμείλικτη, σιωπή. Και μοναξιά αφόρητη. Ούτε τηλέφωνα ούτε ονόματα ούτε στοιχεία που πρέπει να διασταυρωθούν. Καθόλου λέξεις. Μόνο σιωπή. Τα τελευταία χρόνια, ο Θόδωρος Εξαρχος βίωνε μόνο αποχωρισμούς. Απρόσμενους και επώδυνους. Συγκέντρωνε τις όλο και λιγότερες δυνάμεις του για να παίξει ένα (μικρό ήθελε) ρόλο στο θέατρο, στο σινεμά, στην τηλεόραση. Σπάνια, είναι η αλήθεια, και με πολλή προσπάθεια.

• Στο τέλος, λίγοι τον περιέβαλαν. Δυο – τρεις μαθητές του, δυο – τρεις φίλοι σταθεροί από το θέατρο, τα δύο εγγόνια του, μετρημένοι στα δάχτυλα συγγενείς. «Υστερα από το χειροκρότημα, τόση σιωπή», μονολογούσε και επεδίωκε να κρατήσει ζωντανή την επαφή του με τους (ελάχιστους) άλλους, αναζητώντας την αφορμή σε πράγματα καθημερινά, που φάνταζαν σχολαστικά ή χωρίς σημασία Αγωνιούσε για πολλά, αλλά το λεξικό ήταν η ζωή που έφευγε και έτρεχε να την προλάβει. Οπως έγραφε σε μία από τις ποιητικές συλλογές του, τις «Διαδρομές», ο στόχος βρίσκεται ανάμεσα στη Δικαίωση και στην ποθητή Λύτρωση. Με τον θάνατό του πύκνωσε τις δύο επιθυμίες σε μία.

Θόδωρος Εξαρχος, ο ηθοποιός «της παλιάς κοπής»

• ΑΠΩΛΕΙΑ. Aπό τους σημαντικότερους καρατερίστες του θεάτρου, ο Θόδωρος Εξαρχος ήταν από εκείνους τους ηθοποιούς «της παλιάς κοπής», στυλοβάτης μιας παράστασης. Απ’ αυτούς που θέλει να έχει για στήριγμα κάθε σκηνοθέτης. Αλλά και μελετητής του θεάτρου και κυρίως, εμπνευστής και συγγραφέας του βιογραφικού λεξικού των ηθοποιών, το οποίο διευκόλυνε τους νεότερους με σημαντικές πληροφορίες για τις παλιές γενιές των ηθοποιών που δεν προλάβαμε ή αγαπήσαμε μέσα από το παλιό ελληνικό σινεμά.

• Οσοι πήγαν στην κηδεία του ηθοποιού (έσβησε το Σάββατο στα 79 του χρόνια) χθες το μεσημέρι στο νεκροταφείο του Βύρωνα, γνώριζαν πολύ καλά το πολύπλευρο ταλέντο του. Κατ’ αρχάς, ήταν από εκείνους τους ηθοποιούς που αγαπούσαν με την ψυχή τους το θέατρο και τους ανθρώπους του. Γι’ αυτό, όταν οι ρόλοι μειώθηκαν, πρόδωσε για λίγο το πάθος του με τη συλλογή γραμματοσήμων και αφιερώθηκε στους παλιούς Ελληνες ηθοποιούς και την ιστορία τους. «Είναι ηθικό χρέος», έλεγε όταν τον ρωτούσαν.

• «Εχει αποδείξει πως διαθέτει, εκτός από το μεράκι και την αγάπη για το θέατρο και την ιστορία του, μια ιστοριοδιφική όσφρηση και μια επιστημονική τιμιότητα», έγραφε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, προλογίζοντας την εργασία στη σειρά «Ελληνες ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες» (εκδόσεις «Δωδώνη»).

• Από το 1951 που εμφανίστηκε στο θέατρο -τελειόφοιτος της δραματικής του Εθνικού Θεάτρου- στο έργο του Μομ «Βροχή» με τον θίασο της Κατερίνας έπαιξε μια μεγάλη γκάμα ρόλων δίπλα σε όλους σχεδόν τους πρωταγωνιστές του θεάτρου.

• Ανήσυχο πνεύμα, μετέφραζε, δημοσιογραφούσε, έγραφε ποιήματα («Μνήμες – Ποιητική Περιπλάνηση»), ασχολήθηκε με τα συνδικαλιστικά του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση (από τα χρόνια του «Αγνωστου πολέμου», τους «Δίκαιους», τον «Γιούγκερμαν» και νεότερες σειρές), τον κινηματογράφο. Από τις τελευταίες αγαπημένες συμμετοχές ήταν ο ρόλος του Θρασύβουλου στην «Πολίτικη κουζίνα».

• Από τους αγαπημένους του ρόλους ήταν αυτός του παππού στη «Mοναξιά των σκουληκιών» του Nίκου Περέλλη. Μας είχε μιλήσει όμως και για τον Kρουντ στον «Xορό του θανάτου», τον Σιγκούτκιν στην «Eπέτειο» του Tσέχοφ…

• Γνώρισε, όπως έλεγε, «καλές εποχές», ξεκινώντας από τον χορό στην «Oρέστεια» του Pοντήρη. Δύο φράσεις στον «Παπαφλέσσα» του Mελά ήταν το επόμενο βήμα. Kι ύστερα από το ’51, μια μεγάλη διαδρομή στο ελεύθερο θέατρο. Συγκινήσεις, αγωνίες, χαρές και λύπες. Τα γνώρισε όλα και δοκιμάστηκε ο Θ. Εξαρχος. Ο ρόλος του στο έργο του Περέλλη ήταν αυτός που αφιέρωσε στη σύζυγό του Oλυμπία: «Η αγάπη της για το θέατρο και η συμπαράστασή της μου έδωσαν το κουράγιο να φτάσω μέχρι εδώ», μας είχε πει συγκινημένος το 1995. Από χθες, είναι και πάλι μαζί. [Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12/5/2009]

«Εφυγε» ο Θόδωρος Εξαρχος. Ιστορικός των ανθρώπων του θεάτρου

• Εργάτης του θεάτρου αλλά και μελετητής του, μεταφραστής, ποιητής, πολύπλευρος καλλιτέχνης, ο Θόδωρος Εξαρχος έφυγε το Σάββατο από τη ζωή σε ηλικία 79 ετών. Η κηδεία του θα γίνει αύριο [Τρίτη, 12/5] στις 3.30 μ.μ. στο νεκροταφείο του Βύρωνα.

• Ηθοποιός με ευδόκιμη παρουσία χρόνων στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, δεν επαναπαύτηκε στην τέχνη του μόνο. Εγραφε, δημοσιογραφούσε, μετέφραζε, ασχολήθηκε με τα συνδικαλιστικά του κλάδου του αλλά και με συλλογές (διέθετε μια εξαίρετη θεματική συλλογή γραμματοσήμων).

• Μελετητής του θεάτρου, έχει κυκλοφορήσει βιβλία για την ιστορία του και τους ανθρώπους του. Από το 1995 ανέλαβε το τιτάνιο έργο της καταγραφής των βιογραφικών και της πορείας τους στον χώρο όλων των Ελλήνων ηθοποιών, σε ένα είδος βιογραφικού λεξικού που εκδίδει η «Δωδώνη» και του οποίου η έκδοση συνεχίζεται (ετοιμάζεται ο έβδομος τόμος για ηθοποιούς γεννημένους μετά το 1940). Επίσης τα ποιήματά του, λίγα αλλά γραμμένα με βαθιά ευαισθησία, με αίσθηση του μέτρου, με διάθεση λυρική και ερωτική, κυκλοφόρησαν από τις «Συλλογές – Αργύρης Βουρνάς», σε συνεργασία με το «Πειραματικό Μουσείο Λογοτεχνίας», σε μια συλλογή με τον τίτλο «Μνήμες – Ποιητική Περιπλάνηση».

• Γεννημένος στην Κέρκυρα το 1930, ο Θόδωρος Εξαρχος σπούδασε στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1951 με το θεατρικό έργο «Βροχή» του Μομ, με τον Θίασο της κυρίας Κατερίνας.
• Ηθοποιός του θεάτρου κυρίως, συνεργάστηκε με αξιόλογους θιάσους και έχει στο ενεργητικό του ένα πλούσιο απόθεμα ρόλων, όπως π.χ. ο «Χορός του θανάτου» του Στρίνμπεργκ και «Σόλνες» του Ιψεν, το 2005, που ήταν από τους τελευταίους του.

• Τα παρθενικά του βήματα στον κινηματογράφο τα έκανε το 1957 στην ταινία «Της τύχης τα γραμμένα». Επαιξε σε περίπου τριάντα ταινίες, στις δεκατρείς με τον Νίκο Ξανθόπουλο. Από τους πιο χαρακτηριστικούς ρόλους του στη μεγάλη οθόνη ήταν αυτός του Θρασύβουλου στη «Πολίτικη Κουζίνα» (2003). Επαιξε επίσης μεταξύ άλλων στα: «Ελευθέριος Βενιζέλος 1910-1927», «Η Οδύσσεια ενός ξεριζωμένου», «Το πιο λαμπρό μπουζούκι», «Λόλα», «Χτυποκάρδια στο θρανίο» κ.α. Η παρουσία του στην τηλεόραση ήταν σημαντική με συμμετοχές στις σειρές «Αγνωστος πόλεμος», «Δίκαιοι», «Γιοι του Κάιν», «Αστερισμός των λύκων», «Γιούγκερμαν», «Εν Αθήναις» κ.ά. Παράλληλα, είχε δουλέψει πολύ στο ραδιόφωνο και είχε μεταφράσει αρκετά θεατρικά έργα. Υπήρξε γενικός γραμματέας του «Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών» (1947-75).

• Αντιγόνη Καράλη, ΕΘΝΟΣ, 11/5/2009

ΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΕΞΑΡΧΟΣ. Το ελληνικό θέατρο έχασε έναν βετεράνο του

• Ένας από τους σταθερούς ηθοποιούς που στήριξαν γερά, χωρίς να είναι πρωταγωνιστές, το ελληνικό θέατρο, ο Θόδωρος Έξαρχος έφυγε το Σάββατο από τη ζωή στα 79 του χρόνια από πνευμονία που ακολούθησε την εγχείρηση στην οποία είχε υποβληθεί λόγω κατάγματος.

• Γεννημένος στην Κέρκυρα το 1930, ο Θόδωρος Έξαρχος είχε αποφοιτήσει από τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Σε παραστάσεις του Εθνικού ήταν που πρωτόπαιξε ως μαθητής αλλά ως επαγγελματίας ηθοποιός πρωτοεμφανίστηκε το 1951 με τον θίασο της Κατερίνας στη «Βροχή» του Μομ.
• Στα επόμενα πενήντα πέντε χρόνια συνεργάστηκε χωρίς διακοπή με πλήθος θιάσων. Αρρενωπός και αρχοντικός, ερμήνευσε με εντιμότητα και ήθος πολλούς σημαντικούς ρόλους του κλασικού και του σύγχρονου δραματολογίου.

Η κηδεία του γίνεται στις 15.30 στο Κοιμητήριο Βύρωνα

• Υπήρξε ιδρυτικό μέλος, το 1964, του θιάσου «Άρμα Θεάτρου» και, το 1970, του «Σύγχρονου Ελληνικού Θεάτρου» του Στέφανου Ληναίου και της Έλλης Φωτίου. Έπαιξε σε περίπου 65 ταινίες- ανάμεσά τους «Δολάρια και όνειρα», «Ματωμένα στέφανα», «Με τη λάμψη στα μάτια», «Ελευθέριος Βενιζέλος», «Θεόφιλος»-, έκανε αρκετή τηλεόραση ξεκινώντας από τον «Άγνωστο πόλεμο» του Νίκου Φώσκολου και ραδιόφωνο.Οι τελευταίοι του ρόλοι ήταν στο θέατρο το 2004- 2005 στον «Αρχιτέκτονα Σόλνες» του Ίψεν με τον Γιώργο Κιμούλη, στον κινηματογράφο το 2003 στην ταινία του Τάσου Μπουλμέτη «Πολίτικη κουζίνα» και στην τηλεόραση φέτος στο «Ψεύτης παππούς».
• Εξαιρετικά δραστήριος άνθρωπος μέχρι το τέλος, πολιτικοποιημένος- ιδρυτικό μέλος του Συνασπισμού-, έκανε και πολλά άλλα στη διάρκεια της ζωής του: καλλιτεχνικό ρεπορτάζ, πολλές μεταφράσεις, έγραψε ποίηση, δίδαξε σε δραματικές σχολές και του χρωστούμε την εγκυκλοπαίδεια «Έλληνες Ηθοποιοί».

• Γιώργος Δ. Κ. Σαρηγιάννης. ΤΑ ΝΕΑ: Δευτέρα 11 Μαΐου 2009

Θόδωρος Εξαρχος: Απώλεια για το θέατρο

«Εφυγε» το περασμένο Σάββατο, στα 79 χρόνια του, από πνευμονία, ένας πολύ καλός, σεμνός, καλλιεργημένος και πολύπλευρα δημιουργικός ηθοποιός. Ο Θόδωρος Εξαρχος, πριν προλάβει να ολοκληρώσει το βιογραφικό «λεξικό» των ηθοποιών – μια πρωτότυπη ιδέα και πρωτοβουλία, που, βασιζόμενος στο Αρχείο των μελών του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, πήρε πριν αρκετά χρόνια για να καταγραφούν όλοι οι Ελληνες ηθοποιοί, από τα πρώτα βήματα του νεοελληνικού θεάτρου τον 19ο αιώνα και όσοι σπούδασαν και εργάστηκαν στο θέατρο – από λίγο έως πολύ – σ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η συνέχιση αυτού του πολύτιμου για τη θεατρική ιστοριογραφία μας πολύτομου έργου, γνωστού με τίτλο «Ελληνες Ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες», ήταν το μόνο που του έδινε κουράγιο για να ζει μετά την τραγωδία που χτύπησε την οικογένειά του, το ατύχημα του μοναχογιού του, σκηνοθέτη Δημήτρη, και το θάνατο της συζύγου του, δημοσιογράφου Ολυμπίας Εξάρχου, πριν ένα χρόνο, περίπου.

Ο Θ. Εξαρχος, γεννημένος στην Κέρκυρα, σπούδασε στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και πρωτοεμφανίστηκε το 1951, με το θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη. Ακολούθησαν συνεργασίες του με δεκάδες θιάσους φημισμένων ηθοποιών, με το Εθνικό Θέατρο και δημοτικά θέατρα, ερμηνεύοντας πολυάριθμους σημαντικούς ρόλους. Στο ενεργητικό του είχε και πολλές (65) ταινίες, πολλούς ρόλους στο ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό θέατρο, διδασκαλική δράση σε δραματικές σχολές, συνδικαλιστική δράση στο ΣΕΗ πριν τη δικτατορία, μεταφράσεις ξένων θεατρικών έργων και συλλογές ποιημάτων, μεταξύ των οποίων και μια αφιερωμένη στη συντρόφισσά του. Η τελευταία θεατρική εμφάνισή του ήταν το 2003, με τον ιψενικό «Αρχιτέκτονα Σόλνες», η τελευταία του ταινία ήταν η «Πολίτικη κουζίνα» και η τελευταία τηλεοπτική του εμφάνιση με το σίριαλ «Ψεύτης παππούς».

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

20/5/2008

— «Εφυγε» η Καίτη Πάνου

22/11/2006

— Θεάτρου πένθος για τον Ιάκωβο Ψαρρά

8/9/2004

— Δύο άξιοι «εργάτες» του θεάτρου

20/7/2004

— Περαστικά … Ρένα

15/5/1998

— Θεατρική απώλεια

Εφυγε ο χαλκέντερος ηθοποιός Θ. Εξαρχος

• Εργο ζωής του ήταν η έκδοση «Ελληνες Ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες», για την οποία τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών

• Ενας από τους χαλκέντερους της θεατρικής τέχνης, ηθοποιός που συνεργάστηκε έξι και πλέον δεκαετίες με όλο το ελληνικό θέατρο και ως ερευνητής της ιστορίας του θεάτρου μας δεν έπαψε μέχρι τέλους να εργάζεται για το λεξικό των Ελλήνων ηθοποιών, ο πολυσχιδής Θόδωρος Εξαρχος πέθανε το Σάββατο σε ηλικία 79 χρόνων. Η κηδεία του θα γίνει σήμερα στις 3.30 στο νεκροταφείο του Βύρωνα.

• Κερκυραίος, με μεγάλη αγάπη για το θέατρο, θα οδηγηθεί στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, όπου θα τον διδάξουν τα «ιερά τέρατα» της εποχής: Δ. Ροντήρης, Δ. Χορν, Γ. Παππάς, Σωκρ. Καραντινός, Αγγ. Τερζάκης κ.ά. Το θεατρικό ντεμπούτο του θα το κάνει το ’51 στη «Βροχή» του Σόμερσετ Μομ με τον θίασο της κυρίας Κατερίνας.

• Εκτοτε θα συμπράξει στην κυριολεξία με όλο το εγχώριο θέατρο. Θα εργαστεί στους θιάσους Χατζίσκου, Καρούσου, Μυράτ, Μουσούρη, Μπουρνέλη, Σολομού, Λιβαδά, Ληναίου, Καλογεροπούλου-Φέρτη, Κούρκουλου, Βουτσά, Τζένης Καρέζη, Μιχαλακόπουλου, Ζωής Λάσκαρη, με το Εθνικό Θέατρο, το Λαϊκό του Μάνου Κατράκη αλλά και σε ΔΗΠΕΘΕ σε έργα Ιψεν, Σέξπιρ, Κορνάρου, Μπρεχτ, Μουρσελά, Καμπανέλλη κ.ά. Υπήρξε και ιδρυτικό μέλος τού «Αρματος Θέσπιδος». Η τελευταία θεατρική του εμφάνιση έγινε το 2000 στα «Παιδιά ενός κατώτερου θεού» σε σκηνοθεσία Γ. Βούρου.

• «Ποτέ δεν πίστευα σ’ αυτό που λένε «κρίση του θεάτρου»» διαπίστωνε σε συνέντευξή του στην «Ε» το 2003. «Απλώς πιστεύω ότι το θέατρο μετασχηματίζεται. Και μπορεί να μην έχω παράπονα από τη δουλειά που διάλεξα, αλλά είσαι συνεχώς επί ξύλου κρεμάμενος. Εγώ ξέρετε τι έκανα όταν ήμουν νέος; Είχα ένα μπλοκάκι και σημείωνα. Παρασκευή: Μυράτ. Τρίτη: Κατράκης. Σάββατο: να περάσω από το Χόλιγουντ, ξέρετε, στην πλατεία Κάνιγγος, που είχαν γραφεία οι κινηματογραφικές εταιρείες…»

• Εγινε εξαιρετικά δημοφιλής συμμετέχοντας σε 30 τηλεοπτικές σειρές («Ο άγνωστος πόλεμος»,«Γιοι του Κάιν», «Γιούγκερμαν», «Κυρία Ντορεμί», «Χατζηεμμανουήλ», «Αλέξανδρος Δελμούζος» κ.ά.) και σε 65 κινηματογραφικές ταινίες («Ου κλέψεις» του Δαδήρα, το «Ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο» του Σακελλάριου, «Ελευθέριος Βενιζέλος» του Βούλγαρη, «Θέοφιλος» του Παπαστάθη κ.ά.) Η τελευταία κινηματογραφική του εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 2003 στην «Πολίτικη Κουζίνα» του Μπουλμέτη.

• Ωστόσο δεν τον χωρούσε μόνο μία ιδιότητα. Κατάφερε να συνδυάσει τον καθηγητή υποκριτικής σε δραματικές σχολές, με τον πολιτιστικό αρθρογράφο σε εφημερίδες και περιοδικά, τον μεταφραστή έργων του Πιραντέλο, του Μρόζεκ κ.ά., με τον ποιητή αλλά και συνδικαλιστή (υπήρξε γενικός γραμματέας του ΣΕΗ από το 1947 ώς το ’75). Από το 1995 είχε αφιερωθεί στο τιτάνιο έργο της καταγραφής όλων των Ελλήνων ηθοποιών στην πολύτομη έκδοση «Ελληνες Ηθοποιοί -Αναζητώντας τις ρίζες» (Δωδώνη»), για την οποία το ’97 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.

• Εντονα πολιτικοποιημένος, υπήρξε μέλος της ΕΔΑ, του ΚΚΕ εσωτερικού, ιδρυτικό στέλεχος της ΕΑΡ και ιδρυτικό μέλος του Συνασπισμού. Υπήρξε σύζυγος της δημοσιογράφου Ολυμπίας Εξάρχου, που «έφυγε» ακριβώς πριν από ένα χρόνο, και πατέρας του σκηνοθέτη Δημήτρη Εξαρχου.

Απεβίωσε ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος

• Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος Έξαρχος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του Θεάτρου με ευδόκιμη παρουσία χρόνων τόσο στο θέατρο όσο και στο σινεμά και στη τηλεόραση και στο ραδιόφωνο. Η κηδεία του θα γίνει στις 3:30 το απόγευμα της Δευτέρας από το νεκροταφείο του Βύρωνα. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1930, σπούδασε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου και πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1951 με το θεατρικό έργο «Βροχή» με το Θίασο της Κατερίνας. Τα παρθενικά του βήματα τα έκανε στο κινηματογράφο το 1957 στην ταινία «Της Τύχης τα Γραμμένα». Παράλληλα με το θέατρο και τον κινηματογράφο εργάστηκε πολύ στο ραδιόφωνο, μετέφρασε θεατρικά έργα και υπήρξε μελετητής του θεάτρου, εκδίδοντας βιβλία για την ιστορία και τους ανθρώπους του. Παράλληλα έγραφε και δημοσιογραφούσε, ασχολήθηκε με τα συνδικαλιστικά του κλάδου ως γενικός γραμματέας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, ενώ τα τελευταία χρόνια εξέδωσε και ποίηση, ποιήματα γραμμένα με βαθιά ευαισθησία, με αίσθηση του μέτρου με διάθεση λυρική και ερωτική.

1. Αποτελέσματα ειδήσεων για Θόδωρος Εξαρχος

   Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος‎ – Πριν από 11 ώρες Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος Έξαρχος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του Θεάτρου με ευδόκιμη παρουσία χρόνων τόσο στο θέατρο όσο και στο σινεμά και … Nαυτεμπορικη – 10 σχετικά άρθρα »

2. kathimerini.gr – Απεβίωσε ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος

   Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος Έξαρχος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του Θεάτρου με ευδόκιμη παρουσία χρόνων τόσο στο θέατρο όσο και στο σινεμά και …
   http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_09/05/2009_278803 – Πριν από 8 ώρες – Παρόμοιες σελίδες

3. NEWS 24|7 – Πέθανε ο Θόδωρος Εξαρχος

   8 Μάιος 2009 … Πέθανε σε ηλικία 79 ετών ο Θόδωρος Έξαρχος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του ελληνικού Θεάτρου.
   news247.gr/a/4!86308 – Παρόμοιες σελίδες

4. Πέθανε ο ηθοποιός Θόδωρος Εξαρχος – TO BHMA

   Πέθανε ο ηθοποιός Θόδωρος Εξαρχος. … Σε ηλικία 79 ετών πέθανε το Σάββατο το απόγευμα στο σπίτι του στο Παγκράτι ο ηθοποιός Θόδωρος Εξαρχος. …
   http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=267276 – Πριν από 9 ώρες – Παρόμοιες σελίδες

5. Zougla online – Πέθανε ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος

   Η online έκδοση της Ζούγκλας. Ρεπορτάζ, Ελλάδα, Οικονομία, Κόσμος, Sports, Τεχνολογία, Videos, ΤV, Στήλες, Επικοινωνία, Blog.
   zougla.gr/news.php?id=39013 – Πριν από 39 λεπτά – Παρόμοιες σελίδες

6. Συλλεκτικό Παζάρι – Fleamarket show: Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος …

   Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος Έξαρχος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς … Ο Θόδωρος Έξαρχος εγράφε και ποίηση. Έγραφε δηλαδή εδώ και τριάντα χρόνια. …
   syllektiko-pazari.blogspot.com/2009/05/blog-post_4713.html – Πριν από 10 ώρες – Παρόμοιες σελίδες

7. flash.gr : Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος

   9 Μάιος 2009 … Ειδήσεις, επικαιρότητα και τα τελευταία νέα της Ελλάδας και του Κόσμου απο το Flash.gr. Οικονομία, Επιχειρήσεις και Χρηματιστήριο.
   http://www.flash.gr/page.ashx?pid=9&aid=297790&cid=1 – Πριν από 11 ώρες – Παρόμοιες σελίδες

8. Madata.GR – Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος

   9 Μάιος 2009 … Έφυγε από τη ζωή ο ηθοποιός Θόδωρος Έξαρχος : Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος Έξαρχος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς.
   http://www.madata.gr/epikairotita/social/35786.html – Πριν από 10 ώρες – Παρόμοιες σελίδες

9. Ελευθεροτυπία – Ο Θ. Εξαρχος ως ηθοποιός και συγγραφέας

   Υστερα από απουσία δύο χρόνων, ο Θόδωρος Εξαρχος εμφανίζεται πάλι στη σκηνή, … Είναι γνωστό ότι ο Θόδωρος Εξαρχος, εκτός από την ιδιότητα του ηθοποιού, …
   http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=07.01.2005,id=19142784 – Παρόμοιες σελίδες

10. Έξαρχος Θόδωρος

    Ο Θόδωρος Έξαρχος γράφει και ποίηση. Έγραφε δηλαδή εδώ και τριάντα χρόνια. Και τώρα συγκέντρωσε τα ποιήματά του, που κυκλοφόρησαν από τις «Συλλογές …
    homepage.mac.com/anthonysigalas/xanthop/page57/page102/page95/page95.html – 19k – Προσωρινά αποθηκευμένη – Παρόμοιες σελίδες

11. Espresso

    Πέθανε ο ηθοποιός Θόδωρος Εξαρχος. Μια μεγάλη απώλεια για τον κόσμο του θεάτρου. Πανδαισία με χρώματα κι αρώματα. Στην ανθοκομική έκθεση της Κηφισιάς έχει …
    http://www.espressonews.gr/default.asp?pid=79&catID=7&la=2 – 48k – Προσωρινά αποθηκευμένη – Παρόμοιες σελίδες