Πιο πολύ από το video μετράει το συναίσθημα

ΤΟ «ΠΡΟΪΟΝ» ΤΟΥ ΜΑΡΚ ΡΕΪΒΕΝΧΙΛ ΣΤΟ BIOS

Η Νάνσυ Μπινιαδάκη είναι η σκηνοθέτρια που μας έφερε αυτή τη σεζόν άπαιχτο Ρέιβενχιλ, το «Προϊόν», στο Bios. Το καλοκαίρι ήταν η ιδιότυπη «συμπρωταγωνίστρια» της Ξένιας Καλογεροπούλου στην παράσταση για βρέφη «Ελα – έλα». Εκείνη δημιούργησε το βίντεο που αναπαριστούσε το φεγγάρι.

Μοιράζοντας το χρόνο της μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας, ασχολείται ταυτόχρονα με τον κινηματογράφο και το θέατρο. Εχοντας ολοκληρώσει σπουδές Φιλολογίας και Κινηματογράφου στη Σχολή Σταυράκου, στράφηκε σ’ ένα δημιουργικό πεδίο, που της επέτρεπε την επαφή και με τους δύο χώρους: τη δημιουργία βίντεο για θεατρικές παραστάσεις, όπου και διαπρέπει.

Πιο πρόσφατες δουλειές της ήταν τα βίντεο για την «Αλκηστη» του Ευριπίδη, που σκηνοθέτησε ο Θωμάς Μοσχόπουλος το καλοκαίρι του 2009 στην Επίδαυρο και ο «Ερρίκος Δ’», που σκηνοθέτησε το 2006 για το Εθνικό ο Δημήτρης Μαυρίκιος. Την υπογραφή της φέρουν δεκατρία τηλεοπτικά «Παρασκήνια», ενώ οι τρεις ταινίες μικρού μήκους, με τις οποίες ξεκίνησε την καριέρα της, έχουν όλες βραβευτεί και ακολουθήσει μια ενδιαφέρουσα διαδρομή σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Το «Προϊόν» δεν είναι η πρώτη της θεατρική απόπειρα. Εχουν προηγηθεί μία από τις πρώτες δοκιμές στο «Αμόρε» (2001), το «Rien ne va plus!», βασισμένο στη ζωή και στο έργο του Αλέν Ρενέ Λεσάζ, και το «Vurt» στο «Θησείον» (2003), βασισμένο στο μυθιστόρημα του Jeff Noon, ενώ τώρα ολοκληρώνει το σενάριο για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, βασισμένη σε ελληνικό διήγημα.

Η ίδια πάντως μοιάζει να είναι λάτρης της αφήγησης και της συγκίνησης. «Με ενδιαφέρει να λέω ιστορίες και να μεταδίδω συναισθήματα. Να μοιράζομαι πράγματα που μ’ έχουν συγκινήσει», λέει. Γι’ αυτό και κάτω από τον γενικό όρο της σκηνοθεσίας νιώθει πιο άνετα. Αυτοί είναι και οι λόγοι που θέλησε να ανεβάσει το «Προϊόν» (2005) του Ρέιβενχιλ, ένα έργο που «παίζει» πολύ με την αφήγηση, τη σχολιάζει, την ανατρέπει καθώς όλη του η δράση εντοπίζεται στην αφήγηση ενός κινηματογραφικού παραγωγού (Δημήτρης Λιόλιος), που προσπαθεί να πείσει τη σέξι στάρλετ (Ηλιάνα Γαϊτάνη) πως έχει το τέλειο σενάριο. Σύμφωνα με αυτό, μια όμορφη επιχειρηματίας, που έχει χάσει τον άντρα της στους Δίδυμους Πύργους, ζει μια θυελλώδη ερωτική σχέση με τον Μοχάμετ, έναν βομβιστή αυτοκτονίας που σχεδιάζει ν’ ανατινάξει την Ντίσνεϊλαντ στο Παρίσι!

«Ηταν πρόκληση να σκηνοθετήσω ένα έργο στο οποίο όλα συμβαίνουν στην αφήγηση ενός προσώπου, ενώ το άλλο παραμένει σε όλη του τη διάρκεια βωβό», λέει. Στην πρόκληση αυτή απάντησε με απλότητα. Επέτρεψε στο διαμαντάκι του Ρέιβενχιλ να αστράψει χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση και τα ελάχιστα σχόλια που πρόσθεσε (βίντεο και μουσική) τοποθετήθηκαν στην αρχή και στο τέλος. «Ηθελα να αναπτυχθεί αποκλειστικά στο μυαλό του κοινού», εξηγεί.

Αλλωστε γι’ αυτήν το έργο του Ρέιβενχιλ, που μιλά για την κυριαρχία της εικόνας -«δεν ξέρουμε τελικά ποια είναι η αληθινή και ποια η κινηματογραφική»- αλλά και για τη μοναξιά, είναι καθαρά πολιτικό. «Αλλά όχι στοχευμένο, καθώς μιλά για τις μικρές προσωπικές μας ιδεολογίες μέσα από τη μεγάλη ιστορία του κόσμου. Σε μια εποχή που οι μεγάλες ιστορίες δεν μας συγκινούν πια, η ανάγκη μας να πιστέψουμε σε οτιδήποτε, να ταυτιστούμε με κάτι, παραμένει».

* Bios (Πειραιώς 84), καθημερινά (9.15 μ.μ.) ώς την Κυριακή.

Της ΕΛΕΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010

«Στα μούτρα» της Δύσης

Μετά την επιτυχία του Shopping and Fucking το 1997 στο «Αμόρε», ο Βρετανός Mark Ravenhill έχει γίνει ιδιαίτερα αγαπητός στην Ελλάδα. Ένας από τους πιο γνωστούς συγγραφείς του «in-yer-face» theatr, διακρίνεται για την ωμότητα, την προκλητικότητα και τον βίαιο χαρακτήρα των έργων του.

Το Προϊόν, έργο του 2005 που είχε παρουσιάσει ο ίδιος στο Fringe Festival του Εδιμβούργου, αποτελεί ένα σχόλιο του συγγραφέα πάνω στην αντι-ισλαμική υστερία που κατέκλυσε τη Δύση μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, αλλά και γενικότερα το φόβο, τον εθνικισμό, τη βία και, φυσικά, το σεξ.

Πρόκειται για ένα κείμενο όπου κυριαρχεί το μαύρο χιούμορ: Ένας κινηματογραφικός παραγωγός προτείνει σε μια σέξυ στάρλετ το «τέλειο σενάριο»: Μία ωραία επιχειρηματίας, που έχει χάσει τον άντρα της στους Δίδυμους Πύργους, ζει μία θυελλώδη ερωτική σχέση με τον Μωχάμετ, έναν βομβιστή αυτοκτονίας που σχεδιάζει ν’ ανατινάξει την Ντίσνευλαντ στο Παρίσι… Τίποτε δεν ξεφεύγει από την κριτική του Ρέιβενχιλ: Ο ωραίος τρομοκράτης σαν απειλή κι ερωτική φαντασίωση, η πραγματικότητα σαν προϊόν, το παραμορφωμένο από το εμπόριο του θεάματος συναίσθημα, το Ισλάμ και η Δύση…

Το Προϊόν παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Νάνσυς Μπινιαδάκη στο Bios, από τις 6-24/10, με τους Δημήτρη Λιόλιο και Ηλιάνα Γαϊτάνη, ενώ τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελήθηκε η Τριάδα Παπαδάκη.

Bombing and fucking

• Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ, Επτά, Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2010

• Το όνομα του άγγλου θεατρικού συγγραφέα Μαρκ Ρέιβενχιλ είναι ταυτισμένο με την πρόκληση. Το 1997, που το «Αμόρε» ανέβασε το «Shopping and fucking», μια τολμηρή σάτιρα του ηδονιστικού και καταναλωτικού κόσμου, οι θεατές έκαναν ουρές για να παρακολουθήσουν σκηνές ωμής βίας και σεξ.

Η Ηλιάνα Γαϊτάνη και ο Δημήτρης Λιόλιος στο «Προϊόν».

Ακολούθησαν κι άλλα έργα του ομοφυλόφιλου και φορέα του AIDS συγγραφέα, εξίσου προκλητικά. Στις «Τολμηρές Πολαρόιντ», που ανέβηκαν στο Θέατρο του Νέου Κόσμου με ανάλογη θεματολογία (πορνεία, ναρκωτικά, κατεστραμμένες ζωές, αδιέξοδα), το κοινό παρακολούθησε έναν άνδρα να αυνανίζει ένα πτώμα. Υπάρχει όμως κι ένα έργο που, αν και γράφτηκε από τον Ρέιβενχιλ το 2005, δεν είχε παρουσιαστεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Πρόκειται για το «Προϊόν», στο οποίο ο θεατρικός συγγραφέας στρέφεται στους βομβιστές αυτοκτονίας, για να μιλήσει όμως, κατ’ ουσίαν, για την εμπορευματοποίηση της σόου μπιζ.

Το έργο ανεβαίνει στις 6 του μηνός στο BIOS (6-24/10) υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Νάνσυς Μπινιαδάκη. Φιλόλογος, επί σειρά ετών συνεργάτρια του Δημήτρη Μαυρίκιου και του Θωμά Μοσχόπουλου, η σκηνοθέτρια έχει γυρίσει ουκ ολίγες ταινίες μικρού μήκους αλλά και ντοκιμαντέρ για το «Παρασκήνιο», ενώ εδώ και χρόνια δημιουργεί βίντεο για το θέατρο. Ζει στο Βερολίνο.

Το «Προϊόν» είναι ένας μονόλογος, που ο Ρέιβενχιλ έγραψε για τον εαυτό του. Τον ρόλο πρωτοερμήνευσε ο ίδιος στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου. Ολα περιστρέφονται γύρω από την προσπάθεια ενός παραγωγού (Δημήτρης Λιόλιος) να πείσει μια στάρλετ (Ηλιάνα Γαϊτάνη) να παίξει στην ταινία του. Το θέμα της; Μια ωραία μοναχική γυναίκα της οποίας ο άνδρας σκοτώθηκε στους Δίδυμους Πύργους, καταλήγει να κάνει σχέση με έναν βομβιστή αυτοκτονίας, μέλος της Αλ Κάιντα…

«Η ιδιαιτερότητα του έργου», σύμφωνα με τη Ν. Μπινιαδάκη, «είναι πως, αν και είναι ακραίο, διαδραματίζεται σε ένα επίπεδο αφήγησης: μέσα δηλαδή από την περιγραφή του σεναρίου από τον παραγωγό. Στόχος μας, ωστόσο, είναι ο θεατής να τα βιώνει σαν να συμβαίνουν μπροστά του. Το σενάριο που ο ήρωας θέλει διακαώς να γυρίσει, είναι τόσο εξωφρενικό, που μοιάζει με b-movie».

Το φινάλε περιλαμβάνει μπόλικες δόσεις σπλάτερ, σεξουαλικής διαστροφής και θρησκευτικού φανατισμού, όμως η ίδια θεωρεί πολύ πιο σοκαριστικό «τον τρόπο που ο παραγωγός προσπαθεί να πουλήσει στην κοπέλα όλο αυτό το εξωφρενικό στόρι ως εμπορεύσιμο προϊόν. Αυτό νομίζω πως ειρωνεύεται και ο συγγραφέας: την εμπορευματοποίηση των ιδεών και των πιο βαθιών συναισθημάτων. Σε κάνει να σκεφτείς μέχρι πού φτάνουν τα όρια της ψυχαγωγίας και ποιες ευθύνες έχεις κι εσύ ως θεατής».

Πώς αντιμετωπίζει, αλήθεια, ο Ρέιβενχιλ το θέμα του Ισλάμ, της Δύσης και της τρομοκρατίας; «Δεν προσπαθεί να το ερμηνεύσει. Ο ωραίος μελαψός άραβας τρομοκράτης εμφανίζεται ως απειλή και ταυτόχρονα ερωτική φαντασίωση -σχεδόν διαστροφή. Λειτουργεί ως ένα σύμβολο του Εχθρού, που σήμερα, για ένα κομμάτι του δυτικού κόσμου τυχαίνει να είναι ο ισλαμιστής τρομοκράτης. Εκείνη πάλι συμβολίζει την ασφυξία στον καπιταλιστικό κόσμο…».

• Τα πάντα πωλούνται

Εκπροσώπος του «νέου βρετανικού θεάτρου της οργής και του ζόφου», όπως συχνά χαρακτηρίζεται, ο Ρέιβενχιλ έχει πολλά κοινά με την Σάρα Κέιν, με την οποία άλλωστε τους συνέδεε φιλία πριν αυτή αυτοκτονήσει το 1999 στα 28 της. Η δραματουργία τους θεωρήθηκε «γροθιά στη μούρη» της νέας Αγγλίας του Μπλερ. Μηδενισμός, αμοραλισμός, αίμα, σπέρμα, πορνεία στο Ιντερνετ, εμπορευματοποίηση, μοναξιά, ατομικισμός. Χρησιμοποιώντας μια ωμότητα, που κάποιοι κριτικοί έχουν χαρακτηρίσει αηδιαστική, ο Ρέιβενχιλ ξεγυμνώνει με οργή την ηθική μας κατάρρευση. Πάνω απ’ όλα, μοιάζει να τον απασχολεί η εμπορευματοποίηση των πάντων. Ή μήπως έχει υποκύψει και ο ίδιος σε αυτήν;

«Ετσι είναι», συναινεί η σκηνοθέτρια. «Τα πάντα πωλούνται στα έργα του, αλλά και τα έργα του είναι εύκολο να πωληθούν. Δεν ξέρω αν θα επέλεγα να ανεβάσω κάποιο άλλο θεατρικό του, ούτε με ενδιαφέρει να ερμηνεύσω τα κίνητρά του. Αλλά η προβληματική του συγκεκριμένου έργου νομίζω ότι είναι πολύ επίκαιρη».

Ο 44χρονος σήμερα Ρέιβενχιλ έχει δηλώσει πως δεν σκοπεύει να ξαναασχοληθεί με τους γκέι στα έργα του, ενώ εξέπληξε υπερασπιζόμενος την ευεργετική επίδραση της θρησκείας και ειδικότερα του χριστιανισμού στις τέχνες.

«Απ’ ό,τι ξέρω, έχει χάσει έναν σύντροφό του», λέει η Ν. Μπινιαδάκη. «Ισως από αυτό να άντλησε την έμπνευσή του για μια πολύ όμορφη περιγραφή της στιγμής που η ψυχή αφήνει το σώμα, στο «Προϊόν»…». *