«Γιούχα», μια ιστορία με παρελθόν. Μια μικρή αναδρομή σε επιδαύριες παραστάσεις που προκάλεσαν αντιδράσεις

• 1984. Μοντέρνα και νεωτεριστική για την εποχή της θεωρείται η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Γιώργου Ρεμούνδου, από το Εθνικό Θέατρο, με την Αννα Σκούντζου στον επώνυμο ρόλο και τον Νικήτα Τσακίρογλου ως Κρέοντα. Ωστόσο, όταν η πρωταγωνίστρια βγαίνει στη σκηνή σέρνοντας βαριές αλυσίδες, το κοινό αντιδρά με γιουχαΐσματα και γέλια. Είναι η πρώτη φορά που αποδοκιμάζεται παράσταση στην Επίδαυρο.

• 1984. Το ΚΘΒΕ ανεβάζει την «Αλκηστη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, με πρωταγωνίστρια τη Φιλαρέτη Κομνηνού. Μετά τον θάνατο-θυσία της ηρωίδας για να σωθεί ο ετοιμοθάνατος σύζυγός της Αδμητος και τα «συλλυπητήρια», φωτίζεται το γυάλινο φωτισμένο πατάρι του Διονύση Φωτόπουλου για να εξελιχθεί ερωτική σκηνή. Αποτέλεσμα, η ηχηρή αποχώρηση της Αννας Συνοδινού – και όχι μόνο. Στο τέλος της παράστασης ο σκηνοθέτης υποκλίνεται μαζί με τον θίασο.

• 1989. Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος πρωταγωνιστούν στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Στούρουα. Οταν ο Αγγελιαφόρος της Αννας Μακράκη βγάζει αναπτήρα για να ανάψει τσιγάρο επί σκηνής, το κοινό αποδοκιμάζει έντονα. Το εύρημα δεν θα επαναληφθεί την επομένη: για να διασφαλισθεί η ομαλή λειτουργία της παράστασης ο γεωργιανός σκηνοθέτης προχωρεί στο κόψιμο της σκηνής.

• 1997. Ο Μηνάς Χατζησάββας υποδύεται τον Διόνυσο στις «Βάκχες» του Ευριπίδη από το ΚΘΒΕ, σε σκηνοθεσία Ματίας Λάνγκχοφ. Το σφαγείο με τα σφαχτά, ο γυμνός πρωταγωνιστής (στα τέσσερα) και η Γαλλίδα που δεν μπορεί να μιλήσει ελληνικά προκαλούν τις έντονες αποδοκιμασίες του κοινού, με τον γερμανό σκηνοθέτη να κατηγορείται ως προκλητικός και ιερόσυλος.
  

• 2008. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας Λυδία Κονιόρδου προσκαλεί τον Ρώσο Ανατόλι Βασίλιεφ να σκηνοθετήσει τη «Μήδεια» του Ευριπίδη. Της παράστασης προηγούνται εργαστήριο υποκριτικής και πολύμηνες πρόβες. Τελικά τίποτε από όλα αυτά δεν εμποδίζει το κοινό να «γιουχάρει» επί μακρόν αποδοκιμάζοντας ακόμη και την πρωταγωνίστρια – και ας τη χειροκροτούν στο τέλος. Οσο για τον σκηνοθέτη, αρνείται να δώσει το «παρών» στην υπόκλιση. [ΤΟ ΒΗΜΑ, Τρίτη 4 Αυγούστου 2009]

Τα γιούχα ξαναγύρισαν στην Επίδαυρο

• Τείνει να γίνει καθεστώς στην Επίδαυρο η παράσταση που δεν ακολουθεί ή φαίνεται πως δεν ακολουθεί την «πεπατημένη» να αντιμετωπίζει την έντονη δυσαρέσκεια των κερκίδων και τα γιούχα του κοινού.

Ο Ντίμιτερ Γκότσεφ ανάμεσα στους ηθοποιούς του υποκλίνεται το βράδυ του Σαββάτου, αποσπώντας εκτός από «αίσχος» και πολλά «μπράβο»

Πέρσι ήταν η «Μήδεια» του Ανατόλ Βασίλιεφ, παλαιότερα οι «Βάκχες» του Ματίας Λάνγκχοφ, φέτος οι «Πέρσες» του Ντίμιτερ Γκότσεφ (παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου). Δεν ξέρουμε αν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός ότι σχεδόν πάντα η σκηνοθετική υπογραφή δεν είναι ελληνική.

Μισή ώρα μετά την έναρξη της παράστασης της αισχύλειας τραγωδίας, την Παρασκευή των 6.000 θεατών, ένα ήσυχο «ρεύμα» άρχισε να αποχωρεί διακριτικά από τα ανώτερα κυρίως διαζώματα. Δεν φαινόταν να έχει κάποιος -ακόμα- δυσαρεστηθεί για κάτι συγκεκριμένο.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσες να προβλέψεις την υπόγεια ένταση που θα άρχισε να συσσωρεύεται και κάποια στιγμή έπρεπε να ξεσπάσει, έως την επίκληση του φαντάσματος του Δαρείου και τη «γειωμένη» εμφάνισή του -για πρώτη φορά τον είδαμε να σέρνεται στα τέσσερα και να γίνεται ένα ανθρώπινο «κουβάρι» πάνω στη θυμέλη. Τότε εντάθηκαν οι αποχωρήσεις, χωρίς λεκτικές αντιδράσεις.

Ακόμη και οι αποχωρούντες όμως κοντοστάθηκαν στην εμφάνιση του Ξέρξη στην αλάνα πίσω απ’ το λογείο, όπου ο ήρωας στριφογύριζε και πιανόταν απ’ τα πεύκα σαν αλλοπαρμένος. Και ξέσπασαν σε γέλια. Γέλασαν και οι κερκίδες στον παράξενο κοπετό του.

Την ώρα που στο μέσο της κεντρικής κλίμακας συναντιόταν η Περσίδα βασίλισσα με τον συντετριμμένο γιο της, πίσω τους έβλεπες μια δεύτερη «παράσταση» να εκτυλίσσεται: μια ουρά θεατών να αποχωρεί αδιαφορώντας για ό,τι εκτυλισσόταν ακριβώς μπροστά της.

Οι, κατά Γκότσεφ, «Πέρσες» συνεχίζονταν κι ο κόσμος έφευγε πια σαν να είχαν τελειώσει. Οταν έκλεισαν οι προβολείς, κάποιοι που βρίσκονταν ήδη… καθ’ οδόν εκτόξευαν τα πρώτα «ου», «αίσχος» και «έξω», που εξαπλώθηκαν σαν «κύμα» στις κερκίδες. Στη σύντομη υπόκλιση αντήχησαν δυο-τρία «μπράβο». Οι ηθοποιοί χειροκροτήθηκαν, ο σκηνοθέτης όμως αποδοκιμάστηκε.

• Με σύμμαχο το κοινό

Το Σάββατο το θέατρο υποδέχτηκε την παράσταση γεμάτο κόσμο (περίπου 8.500) -μόνον ο υπουργός Πολιτισμού είχε ακυρώσει δύο ώρες πριν την παρουσία του, γιατί άραγε; Η απόλυτη προσήλωση, που αμέσως επικράτησε στο κοίλον, πήρε άλλη σημασία -τα γιουχαΐσματα της Παρασκευής είχαν ήδη γίνει γνωστά. Λες το πιο «λαϊκό» κοινό του Σαββάτου να αποδειχτεί φιλικό και ανοιχτό στους «Πέρσες» του Γκότσεφ;

Η παράσταση πλησίαζε στο τέλος της και τίποτα δεν είχε ταράξει τη γαλήνη του αργολικού θεάτρου. Εκτός από μια κυρία στα ορεινά. Αυτή δεν είχε θεατρικές ανησυχίες. Νοιαζόταν για την προστασία του θεάτρου. «Βγες έξω από τη θυμέλη», ούρλιαξε. Οντως εκείνη τη στιγμή κάποιος «βέβηλος» ηθοποιός την πατούσε.

Η διαμαρτυρία της, όμως, έπεσε στο κενό, ίσως γιατί οι έτοιμοι να «ανάψουν» δεν πολυκατάλαβαν τι εννοούσε ή σκασίλα τους για τον βωμό στο κέντρο της Ορχήστρας. Η παράσταση κυλούσε προς το τέλος της χωρίς ούτε ένα τραύμα. Κι εκεί που ο Ξέρξης ανέβαινε τα σκαλιά του κοίλου για να συναντήσει την Ατοσσα άρχισαν τα ουουου… Αρχισαν και οι διαπληκτισμοί μεταξύ των θεατών – τα «σκάσε», «ήσυχα» κ.λπ. Κι ενώ τα ουουου πύκνωναν, η κυρία από τα ορεινά ξαναθυμήθηκε την αγαπημένη της θυμέλη και την ξανάβαλε στο κέντρο της βαβούρας. Οι ηθοποιοί πάγωσαν στη θέση τους. Η παράσταση κινδύνευε. Και ξαφνικά ένα ηχηρό «ντροπή» ακούστηκε. Βγήκε από τα χείλη της δημοφιλούς ηθοποιού Κατερίνας Γιουλάκη.

Αυτό ήταν. Ενα θυελλώδες, θυμωμένο χειροκρότημα σάρωσε το θέατρο από άκρο σε άκρο. Το κοινό πήρε την υπόθεση «παράσταση» στα χέρια του. Υπερασπίστηκε, άσχετα αν του άρεσε ή δεν του άρεσε, την ακεραιότητα και αξιοπρέπειά της. Της έδωσε πάσα να ολοκληρωθεί.

Κι όταν αυτή, πολύ σύντομα, τελείωσε, ένα ακόμα πιο θερμό χειροκρότημα και πολλά «μπράβο» έβαλαν την τελική πινελιά στη βραδιά. Οι ηθοποιοί αποθεώθηκαν -τι χαμόγελο ευτυχίας και θριάμβου είχε ζωγραφιστεί στο πρόσωπο του Μηνά Χατζησάββα, που δεν έχει τραβήξει και λίγα σ’ αυτή την Ορχήστρα, αφού συμμετείχε και στις περιβόητες «Βάκχες» του Λάνγκχοφ. Χειροκροτήθηκε και ο Γκότσεφ. Ο Γιάννης Χουβαρδάς και η Εφη Θεοδώρου όρθιοι συμμετείχαν κι αυτοί από τις θέσεις τους στην τελική αποδοχή της παράστασης. «Ελπίζω εκτός από τα «αίσχος» να ακούστηκαν και τα πολλά «μπράβο»», ήταν η λακωνική δήλωση του ανακουφισμένου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού.

• Β. ΓΕΩΡΓ. – ΙΩ.Κ., Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 3 Αυγούστου 2009