Τι βγήκε τελικά από την επανάσταση;

Οι σκηνές γεμίζουν, τα οικονομικά προβλήματα διευθετούνται σιγά σιγά και με ηρεμία πια ο διευθυντής του Εθνικού θεάτρου Γιάννης Χουβαρδάς και το «δεξί του χέρι», η Εφη Θεοδώρου παρακολουθούν το αποτέλεσμα.

• Η επαφή και οι προβληματισμοί της νέας γενιάς με το έργο του Πέτερ Βάις «Μαρά, Σαντ» στο Εθνικό

• Της Γιωτας Συκκα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 27 Iανoυαρίου 2010

ΘΕΑΤΡΟ. Οι σκηνές γεμίζουν, τα οικονομικά προβλήματα διευθετούνται σιγά σιγά και με ηρεμία πια ο διευθυντής του Εθνικού θεάτρου Γιάννης Χουβαρδάς και το «δεξί του χέρι», η Εφη Θεοδώρου παρακολουθούν το αποτέλεσμα. Μόλις ετοίμασε άλλωστε και τη δική της παράσταση, που έφερε πολλούς 17αρηδες στην πρώτη κρατική σκηνή, η αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια χαίρεται όταν βλέπει παιδιά στην ηλικία του γιου της, ανάμεσα στους θεατές. Μαθητές λυκείων που προβληματίζονται με το ιδεολογικό αδιέξοδο της εποχής τους, ψάχνοντας απαντήσεις όπως κι αυτή για τη φύση της επανάστασης.

Το έργο του Πέτερ Βάις «Μαρά, Σαντ» στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το αντιμετώπισε ως στοίχημα. Ηθελε να γνωρίσει η νεότερη γενιά αυτό το κείμενο. «Αλλωστε τα ζητήματα που έθεσε ο συγγραφέας του, μοιάζουν να αφορούν την επανάσταση ή έστω ζητήματα της δεκαετίας του ’60. Να όμως που παραμένουν άλυτα και ανοιχτά από τότε».

Δεν έπεσε έξω. Από την προ-πρεμιέρα κιόλας, όπου οι θεατές συζητούν μετά το τέλος της παράστασης, κατάλαβε πως σωστά έπραξε: «Το κοινό ζητούσε διευκρινίσεις πάνω στις θέσεις του Μαρά και του Σαντ».

Καλώς ή κακώς τον πρώτο τον γνωρίζουμε όλοι ως μια από τις σημαντικότερες μορφές της Γαλλικής Επανάστασης που δολοφονήθηκε από τη Σαρλότ Κορντέ, αλλά δεν γνωρίζουμε ακριβώς τις θέσεις του. «Γι’ αυτό κάποια στιγμή στη διάρκεια της παράστασης μοιράζονται στο κοινό προκηρύξεις με αποσπάσματα από αυτές, όπως δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Ο φίλος του λαού”», λέει η σκηνοθέτις. Εκεί βλέπουμε τις ακραίες θέσεις του και σε σχέση με τη στάση των κυβερνήσεων και των πολιτών. Βλέπουμε όμως και τις θέσεις του Σαντ. Τον Μαρκήσιο που γνωρίζουμε μέσα από την ιδιότητα του ακραίου σεξομανούς, όχι τόσο όμως από τη φιλοσοφία του που είναι άκρως πεσιμιστική και αυτοκαταστροφική.

«Ο Σαντ είναι προφανώς υπέρμαχος της απόλυτης ελευθερίας του ανθρώπου. Δεν συνηγορεί υπέρ της κοινωνικής αλλαγής που υποστηρίζει ο Μαρά. Από την άλλη πλευρά όμως βλέπει τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από έναν εκφυλισμένο σοσιαλισμό», λέει η Εφη Θεοδώρου.

• Είναι πολυτέλεια η τέχνη;

Η σύνδεση με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου που είχαμε πρόπερσι και τόσων ζητημάτων που παραμένουν ανοιχτά για την ατομική ελευθερία, την οικονομική εξάρτηση, τον ρατσισμό, τα φαντάσματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων, άρεσε στο κοινό… «Με προβλημάτισε και το ερώτημα που έθεσαν στον κόσμο οι φοιτητές και σπουδαστές των δραματικών σχολών όταν εισέβαλαν στα θέατρα παροτρύνοντας το κοινό να βγει στους δρόμους. Αλλά και στην παράσταση του Κολτές “Ρομπέρτο Τσούκο” που παιζόταν τότε στο Εθνικό.

Είναι πράγματι πολυτέλεια η τέχνη; Μπορεί να μιλήσει για τα καυτά ζητήματα επικαιρότητας ή όχι».

Το θέατρο, πιστεύει, «παραμένει εργαλείο ισχυρής πολιτικής παρέμβασης». Το βλέπει και στις αντιδράσεις του κοινού. «Οι παλιότεροι που γνώριζαν το κείμενο ή είχαν δει ανέβασμά του στο θέατρο, παρατηρούν την αντοχή του έργου στον χρόνο. Οι νεότεροι το ανακαλύπτουν μέσα από όσα τους απασχολούν. Κάθε ηλικία το υποδέχεται με τον τρόπο της. Οι Ελληνες πάντως είναι ευαισθητοποιημένοι με τις φιγούρες των μοναχικών επαναστατών».

• Η ροκ διάθεση

Στο έργο ο Μαρκήσιος ντε Σαντ σκηνοθετεί στο άσυλο του Σαραντόν την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Ζαν Πολ Μαρά, με ηθοποιούς τους ίδιους τους τροφίμους του ασύλου. Καθώς βλέπουμε στη «σκηνή» τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία, τα όρια ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτα και το έργο μετατρέπεται σε ένα επίκαιρο σχόλιο για την επανάσταση.

Η παράσταση στο Εθνικό στηρίζεται στο εύρημα θέατρο μέσα στο θέατρο. Η σύγχρονη ροκ διάθεση που έδωσε στις μουσικές του ο Νίκος Πλάτανος κρατάει το κοινό -που αναρωτιέται τι βγήκε από την επανάσταση- σε ένταση, ενώ το βίντεο της Εύας Στεφανή με τριτοετείς σπουδαστές της δραματικής του Εθνικού ολοκληρώνει σε δράση την εικόνα.

Παίζουν: Μιχάλης Αφολαγιάν, Κώστας Βασαρδάνης, Κόρα Καρβούνη, Ηλίας Κουνέλας, Παναγιώτης Λάρκου, Θέμης Πάνου, Μάκης Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Πλάτανος, Γιώργος Τζαβάρας, Ελενα Τοπαλίδου, Πρόδρομος Τσινικόρης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Μηνάς Χατζησάββας.