- Περνώντας διά πυρός και σιδήρου, οι αριστοφανικές «Νεφέλες» του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου έκαναν αισίως πρεμιέρα στη μεγαλόνησο και ετοιμάζονται να κατέλθουν στην επιδαυρική ορχήστρα την Παρασκευή και το Σάββατο, για να δώσουν το εναρκτήριο λάκτισμα των φετινών Επιδαυρίων.
«Ο Χορός στις Νεφέλες είναι ουράνια πλάσματα», λέει ο Σταμάτης Κρανουάκης, προκαλώντας μας να δούμε «10 πρωταγωνίστριες μαζί»
Στρεψιάδης είναι ο Ανδρέας Τσουρής, Σωκράτης ο Σταύρος Λούρας, Φειδιππίδης ο Χριστόδουλος Μαρτάς, Δίκαιος Λόγος η Αννίτα Σαντοριναίου και Αδικος η Ελενα Ευσταθίου. Δύσκολα ωστόσο ανακαλύπτεις τον σκηνοθέτη μέσα στην «πατέντα» που εφευρέθηκε μετά τους κλυδωνισμούς που έφερε η αποχώρηση του Νίκου Μαστοράκη. Σκηνοθέτης φέρεται πια ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΘΟΚ Βαρνάβας Κυριαζής. Τον πλαισιώνει «τετραμελής σκηνοθετική ομάδα»: Γιώργος Μουαΐμης, Λέα Μαλένη, Ανδρέας Τσουρής, Νεοκλής Νεοκλέους.
- Ενας στρατός στον ΘΟΚ
Ανθρωπος χαμηλών τόνων και ο ορισμός του καλού συνεργάτη, ο Νίκος Μαστοράκης υποχρεώθηκε από τις συνθήκες εκών-άκων να απέλθει από την παράσταση. «Σειρά δυσάρεστων γεγονότων» τις ονόμαζε ο ΘΟΚ σε ανακοίνωσή του, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις. Οπως άλλωστε και ο Βαρνάβας Κυριαζής σήμερα. Ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο ενορχηστρωτής του «παντρέματος» ΘΟΚ και Μαστοράκη, παρέμεινε τελικά στη Λευκωσία. Ο Γιώργος Λούκος τού ζήτησε επίμονα να μην εγκαταλείψει την παράσταση, με την οποία θα άνοιγαν τα Επιδαύρια.
«Ηταν πολύ σκληρό πράγμα η αποχώρηση του Νίκου και ήταν πολύ δύσκολη η απόφαση να μείνω στη Λευκωσία. Αλλά είμαστε μεγάλα παιδιά πια. Αισθάνθηκα βαριά την αποστολή να οδηγήσω την Κύπρο στην Επίδαυρο», λέει ο συνθέτης. Διαψεύδει, όμως, τις φήμες που τον θέλουν να έχει μετάσχει και στη σκηνοθεσία. «Στον ΘΟΚ γίναμε όλοι «στρατός». Δεν σκηνοθετώ… λιγότερο από τις παραστάσεις που έχω δουλέψει μέχρι σήμερα». «Δεν έβαλε κανένα… χεράκι στη σκηνοθεσία ο Κραουνάκης. Αρχηγός της ομάδας υπήρξε και θα συνεχίσει να υπάρχει», υπογραμμίζει και ο Βαρνάβας Κυριαζής, επιχειρώντας να ξεκαθαρίσει το περιπεπλεγμένο σκηνοθετικό «πλαίσιο».
Το επιδαυρικό project αρχικά δεν συμπεριλάμβανε τις «Νεφέλες». «Με τον Σταμάτη Κραουνάκη είχαμε ξεκινήσει να μιλάμε για μια Αριστοφανειάδα. Καταλήξαμε στις «Νεφέλες» γιατί μας ενδιέφερε ο Αριστοφάνης και είναι ένα έργο το οποίο ο ΘΟΚ δεν ανέβασε ποτέ. Εγινε αγώνας για να φτιάξουμε μια παράσταση καθαρή και έντιμη, που κρατά ένα σκηνικό ύφος και μια φινέτσα», πρεσβεύει ο Κυριαζής.
«Ηταν κοινή απόφαση να βασιστούμε στην καθαρότητα του λόγου και των ιδεών του κειμένου. Ο Βαρνάβας ήταν σκυλί αγαρηνό προς αυτή τη γραμμή», προσθέτει ο Κραουνάκης. Δεν κρύβει ωστόσο ότι οι κουβέντες που είχε κάνει με τον Μαστοράκη «δούλεψαν μέσα μου σαν το καλύτερο λίπασμα. Δεν μου έλειψε στη δουλειά ο Νίκος, μου έλειψε στη χαρά».
Το αν η παράσταση έρχεται να διατυπώσει μια νέα παραστασιολογική πρόταση για τον Αριστοφάνη ή κινείται σε ασφαλείς δρόμους είναι για τον Κυριαζή «ένα ερώτημα που θα κριθεί στη σκηνή. Δεν εκσυγχρονίστηκε όμως η κωμωδία. Κρατά ισορροπίες ανάμεσα στο παλιό και το νέο. Σίγουρα δεν είναι κλασική, σίγουρα δεν είναι υπερσύγχρονη. Εχουμε αποφύγει κάθε αναφορά στο σήμερα. Και βεβαίως δεν κινηθήκαμε προς την κατεύθυνση της μορφής των «Βάτρα Χ», παρότι θα μπορούσαμε να κάνουμε κι εμείς τις «Νεφέ-Ψ» -σέβομαι πολύ τη δουλειά του Λιγνάδη στους «Βατράχους»».
Μετά τη διακοπή της συνεργασίας με τον Μαστοράκη ξεκίνησε να δουλεύει από το μηδέν. «Πετάξαμε όλες τις επεμβάσεις και τα κοψίματά του και κάναμε τα δικά μας. Δεν ήταν θέμα διαφωνίας, ούτε εκδίκησης», διευκρινίζει ο σκηνοθέτης. «Ηταν κάτι που ζήτησε όμως κι ο ίδιος». Ενα πράγμα παρέμεινε αυτούσιο. Τα χορικά, που «παραδόθηκαν» στον Κραουνάκη εν λευκώ. «Δεν είναι τυχαίο το ότι κλήθηκε εδώ ο Σταμάτης», τονίζει ο Κυριαζής. «Τον ευχαριστώ δημόσια που παρέμεινε. Ο Χορός θα «σκίσει»».
«Νομίζω, είναι το καλύτερό μου η μουσική στις «Νεφέλες»», προσθέτει χωρίς μετριοφροσύνη ο πληθωρικός συνθέτης. «Διαβάσαμε το έργο στη διαχρονική του διάσταση χωρίς να υποστηρίξουμε κάποια συγκεκριμένη εποχή. Αυτό με ελευθέρωσε απόλυτα. Βαδίζοντας στους «πρωτότυπους» δρόμους οδηγήθηκα, μαζί με τις καμπάνες της Λευκωσίας, σε ένα έθνικ «διάβασμα»- χωρίς κι αυτό να είναι ταυτοποιημένο».
Για τον Κραουνάκη «η γλώσσα έχει τεράστια σημασία στην παράσταση. Χρησιμοποιήθηκε το «κρέας» από τη μετάφραση του Κώστα Γεωργουσόπουλου. Φόρμαρα τους στίχους επάνω στη μουσική έτσι ώστε να τρέχει το στιχοπλόκημα γερά στα σώματα του Χορού. Με ενδιέφερε η εκφορά του κειμένου από τον Χορό να βοηθά τα σώματα, δεδομένου ότι οι Νεφέλες είναι ουράνια πλάσματα. Υπήρξε και μια πολύ ωραία «χημεία» με τον χορογράφο Ισίδωρο Σιδέρη. Κατ’ αρχάς έχουμε 10 πρωταγωνίστριες. Ξέρετε τι σημαίνει ένας Χορός από πρωταγωνίστριες; Ζήσαμε στη Λευκωσία μια ωραία έκρηξη με μεγάλη ταπεινότητα, μια και εδώ δεν υπάρχουν ανταγωνισμοί».
- Προτιμώ την παρέα
Τα χορικά είναι φωνητική μουσική φτιαγμένη για 14 γυναίκες. Ο αυλός, η ηλεκτρική άρπα και τα κρουστά τη «συνοδεύουν με αρκετή αναρχία». «Δεν είναι μια κλασική ορχηστρική υποστήριξη, έχει τρέλα», εξηγεί ο Κραουνάκης. «Το έργο είναι εξάλλου σκοτεινό και επικίνδυνο. Υπάρχουν σημεία άκρας λυρικότητας και σημεία αγριότητας. Σήμερα μας αφορά ίσως περισσότερο από ποτέ. Αν η νομιμοποίηση του παράνομου ως νόμιμου μέσω διαστρεβλώσεων δεν είναι ό,τι ζούμε, τότε τι είναι;», ρωτά. «Ζούμε την ώρα που αγοράζεται η γνώση από την τάξη που ανεβαίνει οικονομικά ώστε να νομιμοποιεί την παρανομία της. Με την ίδια σκληρότητα αυτή η τάξη οδηγεί και τα παιδιά της σε ανάλογη διαπαιδαγώγηση».
Ο Κραουνάκης κατεβαίνει στην Επίδαυρο για πέμπτη φορά. Με την εμπειρία του από το θέατρο εν γένει δεν μπήκε στον πειρασμό να αναλάβει τη σκηνοθεσία όταν «ορφάνεψαν» οι «Νεφέλες»; «Από τότε που ήμουν παιδάκι και ο Βαρνάβας και η Αννίτα Σαντοριναίου ήταν οι νέοι απόφοιτοι του Κουν, μέχρι τις εποχές του Μίνου Βολανάκη και του Βουτσινά, το θέατρο ήταν η «τροφή» μου. Αλλά, παρ’ όλο που ο Αριστοφάνης τρέχει στο αίμα μου, ποτέ δεν διανοήθηκα να αναλάβω τη σκηνοθεσία», ξεκαθαρίζει . «Επειτα, θέλω να ευχαριστιέμαι πια στη ζωή μου. Προτιμώ να είμαι με παρέα». *
- Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 27 Ιουνίου 2009
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 