«Η ελπίδα είναι μονόδρομος»

• Της ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ – φωτ.: Π. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Επτά, Κυριακή 11 Ιουλίου 2010

• Σε τι κόσμο έρχεται ένας νεογέννητος άνθρωπος, αλλά κυρίως τι είναι αυτός ο νεογέννητος, γιατί έρχεται και γιατί πρέπει να έρχεται;»… Σ’ αυτό το ερώτημα προσπαθεί ν’ απαντήσει ο Δημήτρης Δημητριάδης με το έργο του «Ο τόκος» που παρουσιάζεται από τη Δευτέρα μέχρι και την Πέμπτη στην Πειραιώς 260 σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή και με μια πλειάδα ταλαντούχων ηθοποιών.

Ο Λευτέρης Βογιατζής ανάμεσα στον Γιώργο Γάλλο και τον Δημήτρη Ημελλο κατά τη διάρκεια της πρόβας για τον «Τόκο» του Δημήτρη Δημητριάδη που ανεβαίνει στην Πειραιώς 260.

Μια παράξενη σύναξη ανθρώπων με ονόματα που έρχονται από τον κόσμο της νύχτας και της πίστας της παλιάς εποχής: Ποπλίνα Βέλα, Χρυσάφης Μπίνης, Νάρα, Τέσσα, Ρούκουνας, Κλείττα… Υποτίθεται ότι όλα συμβαίνουν σ’ έναν ανοιχτό χώρο στην άκρη ενός προαστίου (σκηνικό Χλόης Ομπολένσκι). Συγγενείς και φίλοι (Γιώργος Γάλλος, Παντελής Δεντάκης, Δημήτρης Ημελλος, Αλεξία Καλτσίκη, Λουκία Μιχαλοπούλου, Γιάννης Νταλιάνης, Αγγελική Παπαθεμελή, Ρένη Πιττακή) έχουν μαζευτεί για να γιορτάσουν τα γενέθλια της Τέσσας και τη γέννηση του παιδιού της. Ωστόσο στην ατμόσφαιρα υπερίπταται ο τρόμος από τη δράση ενός σίριαλ κίλερ εγκύων γυναικών. Και η παρουσία ενός αινιγματικού προσκεκλημένου ονόματι Μέρλο κάνει την απειλή περισσότερο έντονη.

• Τα μυστικά παραμένουν

Η γιορταστική βραδιά όλο πάει να χαλάσει κι όλο παίρνει μπρος μέχρι να οδηγηθεί στην τελική καταστροφή. Τα πράγματα αποκαλύπτονται σταδιακά με τρόπο πλάγιο, ελλειπτικό. Κάποια στοιχεία μένουν ανεξιχνίαστα.

«Σπόντες αναφέρονται σε παλιές πληγές, γεγονότα που δεν θα μάθουμε μισολέγονται», λέει ο Λ. Βογιατζής. «Ηθελα να διατηρηθεί μια ουδετερότητα, όπως γίνεται και στη ζωή. Συχνά υποπτεύεσαι ότι μπορεί να συμβαίνει κάτι για το οποίο όμως δεν θα σιγουρευτείς ποτέ. Αν ο λόγος, το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσονται τα γεγονότα ρέπουν προς το λαϊκό, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα θέματα που θίγονται: γέννηση, δημιουργία αλλά και δολοφονική στάση απέναντι στη ζωή έτσι όπως βιώνεται στη βρόμικη, τη χαλασμένη διάστασή της. Ο συγγραφέας μιλά για σκοτεινές σκέψεις, όπως ο θάνατος, που κατά καιρούς απασχολούν όλους, όμως βρίσκουμε τρόπους να ξορκίζουμε, να απωθούμε για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε την καθημερινότητα της ζωής».

Κομβικό σημείο του έργου αποτελεί η συνάντηση του κόσμου της πολιτικής μ’ αυτόν της νύχτας. Ενας παλιός σωματέμπορος κι ένας ανώτερος υπάλληλος κρατικής υπηρεσίας με δεσμούς παλιάς, κραταιής φιλίας, συνεορτάζουν τον ερχομό της καινούριας ζωής…

«Το έργο μοιάζει με συμπαντικό θρίλερ» συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Τι σημαίνει για μια γυναίκα η γέννα, το παιδί; Κάποιοι θεωρούν τα παιδιά ευλογία κι άλλοι το αντίθετο. Ο Δημητριάδης σ’ αυτό το έργο είναι κυνικά ρομαντικός. Με τρόπο ακραίο αντιτίθεται στη βρομιά της ζωής. Διατείνεται ότι, αν στοχαστούμε πραγματικά πάνω στο θάνατο, αν αντιληφθούμε τη θνητότητά μας και συμφιλιωθούμε, θ’ αλλάξει η συμπεριφορά μας, άρα και η ζωή. Αυτό είναι σωστό, αλλά άδικο επίσης για κείνον που παλεύει να βρει τρόπους να ζήσει. Κανένας δεν είναι πραγματικά συμφιλιωμένος με το τέλος. Δεν βοηθά ο πολιτισμός τόσων αιώνων, οι θρησκείες, ο τρόπος που μεγαλώνουμε, εκπαιδευόμαστε».

• «Οι δυσκολίες έχουν αξία»

Ο Λ. Βογιατζής βαρέθηκε ν’ ακούει για το πόσο δύσκολος, απαιτητικός είναι:

«Ολα αυτά είναι ψέματα, σαχλαμάρες. Είναι κουραστικό πια να ανακυκλώνουμε συνεχώς αυτό το μη θέμα. Δηλαδή, αν αύριο πεθάνω, θα συζητούσαν για την ουσία του έργου μου ή για το πόσο «παράξενος» ήμουν; Κι έπειτα, γιατί είναι κακό πράγμα οι δυσκολίες; Τι αξία έχει το θέατρο χωρίς αυτές; Αλλά έχουμε συνηθίσει σ’ ένα σύστημα παιδείας που, αντί να εκπαιδεύει στη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, διδάσκει πώς να μην τα βλέπεις. Δεν είναι φυσιολογικό, δικαιολογημένο, να παλεύεις στη δουλειά σου; Αλλος ευτυχεί μέσα σ’ αυτή τη διαδικασία κι άλλος δυστυχεί. Το να επιμένεις σε λύσεις μπορεί να σημαίνει κάτι και συγχρόνως να μην σημαίνει τίποτα. Ασχολούμενος με τον «Τόκο», εδραιώθηκε η άγνοιά μου σχετικά με πράγματα που πρέπει να προσπαθήσω. Αγάπησα, συνειδητά πια, σκοτεινές πλευρές της ύπαρξης».

Μετά την παράσταση ο Λευτέρης Βογιατζής θα ξεκινήσει γυρίσματα στο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Σκεύα με θέμα τη ζωή του Δημήτρη Μητρόπουλου και συμπρωταγωνίστρια την Κάθριν Χάντερ. Και μετά διακοπές στην Ανδρο. Ισως παρακολουθήσει τον «Οθέλο» του Οστερμάγερ στην Επίδαυρο. Οσο για την πολιτικοκοινωνική κατάσταση, επιλέγει ψύχραιμη στάση:

«Μέσα από τη φρίκη που ζούμε, μακάρι να βγει κάτι καλό. Τώρα, μπροστά στο μαύρο, το κατάμαυρο, δεν μας παίρνει για πολυτέλειες. Οφείλω να έχω καλή πίστη σ’ αυτόν που προσπαθεί να με βγάλει από την τελική καταστροφή. Η ελπίδα είναι μονόδρομος».*