 |
Την Πολιτική Κωμωδία του Αριστοφάνη «Αχαρνής», επέλεξε για την καλοκαιρινή παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, γιατί όπως λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής και σκηνοθέτης της παράστασης, Σωτήρης Χατζάκης, «βλέπουμε μια δραματική αντιστοιχία του τότε με το σήμερα. Πόλεμος τότε, οικονομικός πόλεμος σήμερα, πτώση των αξιών, πολιτισμική παρακμή. Αμφισβήτηση του πολιτικού προσωπικού όσον αφορά στην επάρκειά του, αμφισβήτηση του συστήματος.
– Θεωρείτε ότι αυτή η κρίση οργανώνεται από τα ίδια συμφέροντα που επωφελούνται από την βαρβαρότητα και τον πόλεμο και οδηγούν στην ανθρώπινη εξαθλίωση και δυστυχία;
– «Επιχειρώντας μια τομή στην ελληνική διαχρονία, επιβεβαιώνεται η παθογένεια και οι εμμονές ενός υπερτροφικού εγώ, που αντιμάχεται τη συλλογικότητα και όποιους θεσμούς νομιμοποιούν ως πρώτιστο επίτευγμα τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Είναι το σύστημα εκείνο που μέσα από τους κανόνες θεοποίησης του κέρδους, εξέθρεψε ό,τι πιο επιζήμιο υπήρχε για την πολιτική και οικονομική σκέψη. Αυτό το τέρας που δημιουργήθηκε ήταν αποτέλεσμα αυτής της σκέψης, η οποία να μην εκπλήσσει – γιατί εγώ οργίζομαι. Τα συστατικά στοιχεία του τέρατος αυτού βρίσκονται στον πυρήνα αυτής της οικονομικής σκέψης, που θα εκθρέφει τέτοια τέρατα γιατί έχει σκοπό το κέρδος μόνο. Δεν διακατέχεται από κανέναν ουμανισμό, καμιά αλληλεγγύη, δεν έχει κανένα σεβασμό στα συλλογικά επιτεύγματα του ανθρώπινου είδους. Ο Αριστοφάνης αντιμάχεται σε πολλά έργα του τον Κλέωνα, ο οποίος ήταν σημαντικός δημαγωγός, αλλά και έμπορος όπλων και γι’ αυτό απαγόρευσε την κριτική προσώπων επί σκηνής. Οταν αυτό συνέβη, ιστορικά, είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τις μεγάλες ουτοπίες του Αριστοφάνη, Νεφέλες, Ορνιθες. Το γεγονός όμως ότι ο ίδιος ήταν ηγέτης και έμπορος όπλων δείχνει τη διαχρονία της διαφθοράς και του σπαρακτικού δράματος συγχρωτισμού της αγοράς με την πολιτική».
– Και μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο Δικαιόπολις επιχειρεί το ατομικό του εγχείρημα σύναψης ειρήνης με τους Σπαρτιάτες, όταν αυτό μοιάζει δύσκολο να επιτευχθεί συλλογικά.
– «Πρόκειται για μια πράξη που φέρει την ποιότητα του απελπισμένου, το δικαίωμα της απόγνωσης, αλλά και το σπέρμα του αμοραλισμού, που κυοφορεί κάτι εξόχως επικίνδυνο, στον πυρήνα του κατορθώματος. Από την πράξη του Δικαιόπολι ωφελείται ο ίδιος και η οικογένειά του. Δεν πρόκειται για συλλογική έξοδο από την κατάρρευση της πόλης, αλλά για επιτυχία μιας ιδιωτείας που αποθεώνεται, αλλά δεν προσφέρει. Δεν είναι τυχαίο που ο γεωργός Δικαιόπολις μετά την παράβαση αλλάζει οικονομική βάση και γίνεται μεταπράτης, πωλητής προϊόντων της γης, ένας μπακάλης, για να σκεφτόμαστε και μαρξιστικά. Εργάζεται πάνω σε μια άλλη οικονομική βάση. Από εκείνο το σημείο θα ρυθμίζει τις προσφορές, θα ανοίγει την κάνουλα της ειρήνης, κατά το δοκούν, συντρίβοντας τον capitano Λάμαχο, μία κωμικοτραγική εκδοχή ενός θρασύδειλου, άκαπνου πολέμαρχου, παλαιάς κοπής, ενός θαμπού εθνικιστή» (;). Ο Χορός μεταστρέφεται ακολουθώντας τον Δικαιόπολι, αλλά ο πόλεμος δεν σταματά. Είναι ένα σχόλιο στην μεταστροφή μιας απελπισμένης ιδέας. Παραμένει στο ίδιο επίπεδο της ουτοπίας και επίπεδο μιας ιδιωτείας που είναι επικίνδυνη στην εξέλιξή της».
– Στο ερμηνευτικό πρόβλημα που προκαλεί σε πολλούς αναλυτές καθώς κάποιοι μιλούν για επίδειξη ακραίου ατομισμού και άλλοι για προπαγανδιστικό ρόλο που τονίζει την ταύτιση του Δικαιόπολι με το κοινό αίσθημα, η δική σας παράσταση ποια θέση παίρνει;
– «Κάπου στη μέση. Μέχρι την παράβαση ο Δικαιόπολις είναι εκφραστής της απόγνωσης και της απελπισίας του κόσμου που βλέπει την πόλη να καταρρέει, τους θεσμούς να καταρρακώνονται και τη διαφθορά να κυριαρχεί. Μέχρι εδώ τον εξωθεί στο εγχείρημα η απόγνωση και το δικαίωμα του απελπισμένου. Από κει και πέρα, όταν γίνεται διαχειριστής της ειρήνης, αρχίζουν τα προβλήματα. Σε κάθε έργο του Αριστοφάνη υπάρχει μια αρχική ιδέα η οποία όταν οργανώνεται σε ένα σύστημα παράγει ασφαλώς κωμικά αποτελέσματα, αφήνει όμως ένα μελαγχολικό μεταίσθημα, το οποίο οφείλεται κυρίως στη ζοφερή σκέψη που κάνει ο θεατής. Η μοναχικότητα του δικαιώματος στην προσωπική ειρήνη με τον εχθρό, όταν συγκρούεται με τις κρατικές συντεταγμένες και τις ιστορικές συνθήκες, παράγει ένα σπινθήρα που ή ακραία κωμικός ή ακραία τραγικός μπορεί να είναι. Οταν συμβαίνουν και τα δύο, μιλάμε για το αριστούργημα μιας ιδιοφυίας που στοχάζεται πάνω στην εύθραυστη επικαιρότητα των θεσμών και στην αδυναμία τους να τιθασεύσουν τα αρχέγονα δικαιώματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η προσωπική ειρήνη του Δικαιόπολι, προσπερνώντας τις κατηγορίες περί προδοσίας, ανακηρύσσει ως πρωταρχικές τις αξίες της γης και της ευγονίας και δεν είναι τυχαίο που ένας γεωργός τις προτάσσει ενάντια στον πόλεμο και την καταστροφή».
Σταμάτης Κραουνάκης: «Αυτό που ζούμε είναι πόλεμος»
«Απόλυτα πολιτική» χαρακτηρίζει την παράσταση του ΚΘΒΕ, ο Σταμάτης Κραουνάκης, που ερμηνεύει για πρώτη φορά ως ηθοποιός ένα σημαντικό ρόλο. «Είναι μια παράσταση με συνείδηση για τις αιτίες του κάθε είδους πολέμου. «Αυτό που ζούμε είναι πόλεμος» λέω στη μέση της παράβασης. «Σιχαμερό παλιοκουμμούνι» μου λέει ο Λάμαχος».
— Αν ζούσε σήμερα ο Αριστοφάνης θα «σήκωνε» τα χέρια ψηλά ή θα τραβούσε σε πολλούς το αυτί;
«Θα έβαζε το κεφάλι του στο χασαπόξυλο, αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος. Θα τους τσάκιζε. Λέει κάπου «θα γίνω ζητιάνος για να μ’ ακούσετε». Φοβάται και την ευπιστία του λαού».
— Τελικά ο κόσμος «άλλαξε», αλλά ο ίδιος μένει;
«Τα ίδια και χειρότερα. Δομικά εντελώς τα ίδια, απελπιστικά ίδια. Διαπλοκή, μικροσυμφέρον, γλείψιμο, κάρφωμα, λάδωμα, κουκούλωμα».
— Το σύστημα που εκτρέφει τον πόλεμο, τη βία, το άδικο, είναι τόσο δυνατό που οι εποχές, η εξέλιξη, ο άνθρωπος πάντα θα το έχουν απέναντί τους ή κάποια στιγμή θα το υπερνικήσουν;
«Είναι φανερό ότι όλα ξεκινούν από το πώς κατευθύνεται το χρήμα, για να δημιουργήσει τρύπες …να φύγει λίγος εργαζόμενος πληθυσμός και μετά μικροπαροχές για να μη λυσσάξει το σκυλί και δαγκώσει. «Τώρα όλα κάρβουνο νικημένο μου ξεφτέρι»».
— Σήμερα που κατεδαφίζουν τις κατακτήσεις των λαών, γκρεμίζουν τα όνειρα των νέων ανθρώπων, πιστεύεις ότι οι σύγχρονοι Αχαρνής θα τα καταφέρουν;
«Πιστεύω στη δύναμη του πολιτικού λόγου μέσα από την τέχνη. Τα εργαζόμενα κορίτσια στο ΚΘΒΕ ήρθαν τυχαία σε μια πρόβα και μετά άρχισαν να ‘ρχονται συνέχεια. Ρώτησα τις πιο πιτσιρίκες «Σας αρέσει;» Μου έγνεψαν ναι συγκινημένες. Νομίζω κάτι θα κάνουμε στην καρδιά τους. Να κινητοποιήσουμε ένα αίσθημα που να αφήσει λίπασμα και για την άλλη μέρα, εκτός απ’ τη στιγμιαία εκτόνωση».
Για την επιλογή του Σταμάτη Κραουνάκη στο ρόλο του Δικαιόπολι, ο Σωτήρης Χατζάκης λέει: «Χρειαζόταν μια καταγγελτική περσόνα, αυτό που λέει ο λαός πέσ’ τα Χρυσόστομε. Ενας άνθρωπος γενναίος, τολμηρός, ρηξικέλευθος, που θα μιλάει και θα γίνεται αποδεκτός γιατί είναι αναγνωρίσιμος και αγαπημένος. Επίσης είναι ένας άνθρωπος με μουσική παιδεία και εμπειρία ως περφόρμερ και έχει μάθει να κάνει ανάγνωση μέσω της ρυθμικής, γιατί το αρχαίο δράμα αυτό ακριβώς ήταν. Η επιλογή του, λοιπόν, ήταν ηθελημένη και συγκεκριμένη και για λόγους ιδεολογίας. Επίσης η παράσταση ευτυχεί γιατί έχει έναν σπουδαίο ηθοποιό τον Γρηγόρη Βαλτινό και έναν σοφό τον Κώστα Βουτσά καθώς και πολύ καλούς ηθοποιούς του ΚΘΒΕ».
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 