«Με λογόκριναν για να μη θίξουν την Ακροδεξιά»

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 8 Απριλίου 2010
• Θεωρούσα ότι είχαμε τη θλιβερή ευρωπαϊκή πρωτιά στη λογοκρισία έργων τέχνης.

Το «Moonfleece», πάντως, σκηνοθετημένο από τον Ντέιβιντ Μερκατάλι ξεκινάει σήμερα παραστάσεις στο Λονδίνο

Δεν ξεχνιούνται ούτε το κομμένο βίντεο του Κώστα Γαβρά στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως ούτε η λογοκρισία που υπέστη ο «Εθνικός Υμνος» της Εύας Στεφανή στην «Art Athina» το 2007. Ούτε, αν ανατρέξουμε ακόμα πιο πίσω, ο τραγέλαφος της άρον άρον απόσυρσης του έργου του Τιερί ντε Κορντιέ από την έκθεση «Outlook». Το γεγονός ότι σήμερα στην Αγγλία, μια χώρα δημοκρατική, φιλελεύθερη και παραδοσιακά «ανοικτή» στην κίνηση των ιδεών και την ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση, σημειώθηκε κρούσμα λογοκρισίας, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει δυσθυμία και περίσκεψη.

Θύμα της έπεσε ο πολυτάλαντος κινηματογραφιστής, δημιουργός του φιλμ «Διάφανο δέρμα» (1992), δραματουργός, performance artist και ζωγράφος Φίλιπ Ρίντλεϊ. Μέχρι πρόσφατα παιζόταν στο «Απλό Θέατρο» το συγκλονιστικό θεατρικό του έργο «Φύλλα από γυαλί». Τις απρόσμενες αντιδράσεις προκάλεσε το τελευταίο θεατρικό του έργο «Moonfleece» («Φεγγαροπροβιά»).

Μετά την «αναίμακτη» περιοδεία του σε «ευαίσθητες» περιοχές της Αγγλίας, όπου η Ακροδεξιά συγκεντρώνει υψηλότατα ποσοστά, φτάνοντας έως και το 19,4%, η παράσταση του «Moonfleece» έμελλε να απαγορευτεί από το δημοτικό συμβούλιο της περιοχής του Ντάντλεϊ. Επρόκειτο να ανεβεί στο Ντόρμστον Σέντερ, δύο μέρες προτού πραγματοποιηθεί, στην ίδια πόλη, συλλαλητήριο του ακροδεξιού English Defence League.

Το Ντάντλεϊ εξανέστη εξαιτίας του περιεχομένου του θεατρικού έργου, το οποίο εξετάζει λεπτά ζητήματα ακόμα και για την παραδοσιακά τεράστια βρετανική ανοχή. Το «Moonfleece» πραγματεύεται τα γενεσιουργά αίτια του Βρετανικού Εθνικού Κόμματος (ΒΝΡ) και εν γένει της άκρας Δεξιάς. Ο ακροδεξιός νεαρός ήρωάς του αναγκάζεται να επανεκτιμήσει τα πολιτικά «πιστεύω» του, συνειδητοποιώντας τη βαρβαρότητα του σύγχρονου ΒΝΡ. Εξ ου το έργο καταδικάστηκε από το Ντάνλεϊ ως «επικίνδυνο, προκλητικό» και «ακατάλληλο για σχολεία».

Τέσσερις και πλέον δεκαετίες έχει ανακληθεί το δικαίωμα του Lord Chamberlain να απαγορεύει κατά βούληση έργα τέχνης. Ως εκ τούτου αντιλαμβάνεται κανείς ότι η παράλογη πρωτοβουλία του Δ.Σ. του Ντάντλεϊ ανοίγει, σε εποχές επικίνδυνες, τον ασκό του Αιόλου για τη δαιμονοποίηση των καλλιτεχνικών έργων.

«Υποκριτικό» χαρακτήρισε ο σοκαρισμένος Ρίντλεϊ στον «Independent» το βέτο του Ντάντλεϊ, την ώρα που ο «Γκάρντιαν» έκανε λόγο για «χαστούκι στο πρόσωπο του θεάτρου». «Σε μια δημοκρατική χώρα όλοι έχουν το δικαίωμα να διαμαρτύρονται», δήλωσε ο Φίλιπ Πούλμαν μόλις έμαθε τι συνέβη, αλλά «κανένας δεν έχει το δικαίωμα να ζει χωρίς να σοκάρεται».

«Η ιστορία αυτή κυριολεκτικά με αρρώστησε», μας δήλωσε ο καταβεβλημένος δραματουργός. «Απαγορεύουν το έργο μου προβάλλοντας ένα σωρό δικαιολογίες, ενώ η πραγματική αιτία της λογοκρισίας που υπέστη είναι το ότι δεν θέλουν να εξοργίσουν την Ακροδεξιά».

Κι όμως, για τον Ρίντλεϊ, όπως ξεκαθάρισε στη συνομιλία μας, το θεατρικό του, ενώ έχει στιγματιστεί ως «αντιδεξιό», δεν είναι παρά «μια έρευνα πάνω στο πώς συγκεκριμένες πολιτικές ιδεολογίες αποκτούν ρίζα». Ενα κείμενο που «εξετάζει πώς το πολιτικό προκύπτει μέσα από το προσωπικό».

«Δεν είναι ούτε αντί ούτε υπέρ κανενός», ξεκαθαρίζει. «Το «Moonfleece» δεν παίρνει κάποια θέση. Θέτει απλώς ερωτήματα, χωρίς να παρέχει απαντήσεις». Το γεγονός ότι εμποδίστηκαν νέοι άνθρωποι να το δουν συνιστά «επιζήμια ενέργεια», τονίζει ο συγγραφέας του, που σε καμία περίπτωση δεν παραβλέπει τις παιδευτικές παραμέτρους της θεατρικής τέχνης. «Ολες οι αφηγηματικές φόρμες, συμπεριλαμβανομένης της θεατρικής, είναι ένα όχημα να βοηθήσεις τη νεότερη γενιά να βάλει τάξη στο χάος που την περιβάλλει. Τα νέα παιδιά μεγάλωσαν με πολιτικούς που τους έλεγαν ψέματα. Είδαν τις χώρες τους να σύρονται σε ανώφελους πολέμους από «αυτοεξυπηρετούμενους» πολιτικούς. Τώρα οι ίδιοι πολιτικοί προσπαθούν να ελέγξουν και αυτό που σκέφτονται. Κι αυτό συμβαίνει σε μια Δημοκρατία που καμαρώνει για την ελευθερία του λόγου! Η υποκρισία είναι ακαταμάχητη».

Σήμερα, πάντως, το «Moonfleece» επιστρέφει στην καρδιά του Λονδίνου. Αφού παρουσιαστεί στα Riverside Studios κατόπιν θα συνεχίσει στο Greenwich Theatre.*