Η Αβινιόν στο πόδι, το θέατρο γιορτάζει

• • Στην Αβινιόν, ο μήνας Ιούλιος έχει υποκατασταθεί από την έκφραση «στη διάρκεια του Φεστιβάλ». Ενας από τους σημαντικότερους ευρωπαϊκούς θεσμούς μεταμορφώνει την πόλη της νότιας Γαλλίας σε ένα γιγαντιαίο θεατρικό παζλ, με δεκάδες εκδηλώσεις. Η «Κ» ήταν εκεί και μεταφέρει τις εντυπώσεις της.
  • Εντυπώσεις από το φεστιβάλ και την πρεμιέρα του έργου του Ισραηλινού Αμος Γκιτάι που θα δούμε στην Επίδαυρο

Αυτές τις μέρες, η Αβινιόν έχει την όψη ενός γιγαντιαίου θεατρικού παζλ, στο οποίο η κάθε ψηφίδα έχει τη δική της σύντομη αφήγηση. Σε κάθε στενό δρομάκι στο κέντρο της μεσαιωνικής αυτής πόλης, σε κάθε πλατεία της, σε κάθε κτίριο, θίασοι νέων αλλά και μουσικοί και εικαστικοί καλλιτέχνες στήνουν επικοινωνία με το κοινό. Γιατί πέρα από τον Σαίξπηρ ή τον Μολιέρο, σε «πειραγμένη» ή κλασική εκδοχή, ό, τι έχει σημασία γι’ αυτούς τους εξαιρετικά νέους σε ηλικία καλλιτέχνες είναι η επαφή με τον κόσμο, η ανάγκη να μιλήσουν τη «γλώσσα» τους, να προσκαλέσουν τους περαστικούς σε μια επίσκεψη στο «σπίτι» τους. Με κοστούμια ή χωρίς, με ευρηματικούς τρόπους (άλογα, ποδήλατα, ιδιότυπες αυτοκίνητες κατασκευές) γυρνούν σε μικρές ομάδες και προσπαθούν να κερδίσουν τη συμμετοχή του κοινού, να κλείσουν μαζί του το «ραντεβού» της ημέρας. Είναι δύσκολο να μείνεις αμέτοχος στην Αβινιόν του Φεστιβάλ.

• 1.000 θεάματα

Την περασμένη Τρίτη, ξεκίνησε η 63η διοργάνωση που θα διαρκέσει ώς τις 29 Ιουλίου και περιλαμβάνει 1.000 (!) θεάματα συνολικά (εντός κι εκτός της επίσημης διοργάνωσης). Σκηνοθετικές υπογραφές (γνώριμες πλέον και σ’ εμάς χάρη στο Φεστιβάλ Αθηνών), όπως ο Πολωνός Κριστόφ Βαρλικόφσκι ή ο Ελβετός Κριστόφ Μαρτάλερ, ο Γιαν Φαμπρ, ο Γιαν Λόουερς, ο Γιόχαν Σίμονς, ο Λιβανοκαναδός Wajdi Mouawad (κεντρικός προσκεκλημένος του φετινού φεστιβάλ με μια 12ωρη παράσταση), οι δύο σκηνοθέτες του κινηματογράφου Αμος Γκιτάι και Κριστόφ Ονορέ, στη θεατρική τους «εκδοχή», ένα πλήθος δημιουργών που ανήκουν στην πρωτοπορία της τέχνης, συνθέτουν και φέτος το πολυπολιτισμικό πρόσωπο του Φεστιβάλ της Αβινιόν. Ενα «πρόσωπο» που εστιάζει στην εξορία, στις μετακινήσεις πληθυσμών, στη μνήμη. Οπως γράφει χαρακτηριστικά η Le Monde: «Οι καλλιτέχνες εναποθέτουν τις αποσκευές τους».

Την περασμένη Τρίτη, ο Ισραηλινός σκηνοθέτης του κινηματογράφου Αμος Γκιτάι έκανε την έναρξη της φετινής 63ης διοργάνωσης (που θα διαρκέσει ώς τις 29 Ιουλίου) στα Λατομεία της Μπουλμπόν, σε μικρή απόσταση από την Αβινιόν, παρουσιάζοντας τον «Πόλεμο των υιών του φωτός κατά των υιών του σκότους», κείμενο βασισμένο στην «Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου» του Ιωσήπου Φλαβίου (1ος μ. Χ. αιώνας). Η παράσταση θα μεταφερθεί στις 24 και 25 Ιουλίου στην Επίδαυρο, στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ. Η Ζαν Μορό, η μεγάλη κυρία του γαλλικής σκηνής, ήταν εκεί για να φωτίσει, στον ρόλο της αφηγήτριας, ένα έργο σύνθετο, σκληρό στη λιτότητά του, που αναδεικνύει τον παραλογισμό αλλά και τις πολλές αποχρώσεις του πολέμου. Ο Ιώσηπος περιγράφει την κατάκτηση της Ιουδαίας από τους Ρωμαίους και την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ. Χ.

Για τον Γκιτάι ο Ιώσηπος είναι ο χρονικογράφος και ο ρεπόρτερ της εποχής του. Για τους θεατές της παράστασης θα μπορούσε να είναι ο υμνητής ενός λαού, των δεινών, των παθημάτων του, αλλά και του πάθους του για ελευθερία. Στο γυμνό περιβάλλον της απελέκητης πέτρας, ο σκηνοθέτης τοποθετεί τέσσερις σιδερένιες σκαλωσιές – πύργους, πάνω σε ρόδες κι ένα τραπέζι στο οποίο παίρνει θέση, ντυμένη στα λευκά (παντελόνι – σακάκι) η Ζαν Μορό με τη βραχνή φωνή και την υποβλητική παρουσία της. Ενας Aμερικανός ηθοποιός στον ρόλο του Τίτου, ένας Γάλλος υποδύεται τον Βεσπασιανό, ενώ ακούγονται ακόμη άλλες δύο γλώσσες, γίντις και αραβικά. Το μουσικό περιβάλλον της παράστασης είναι και το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της. Ο περκασιονίστας Σαχάρ Εβέν Τζουρ παράγει τους ήχους μιας ολόκληρης ορχήστρας πάνω στις σκαλωσιές και χειροκροτείται θερμά από τους θεατές. Δύο ακόμη μουσικοί και ένας τραγουδιστής δημιουργούν μια ευπρόσδεκτη εναλλαγή στη διαρκή αφήγηση (χωρίς σχεδόν καθόλου δράση) που εξαντλεί τις αντοχές του κοινού. Φάνηκε και από τη χλιαρή υποδοχή στο τέλος – αν και επρόκειτο για πρεμιέρα με επισήμους και αρκετούς δημοσιογράφους.

• Στην Επίδαυρο

Στην ελληνική προσαρμογή στην Επίδαυρο ο Γκιτάι θα χρησιμοποιήσει και δύο ακόμη πρόσωπα: έναν Ελληνα αφηγητή (τον Δημήτρη Καταλειφό) κι έναν Τούρκο. «Μου αρέσει να αναμειγνύω τις ιστορίες των χωρών», διευκρίνισε σε συνέντευξή του στους Ελληνες δημοσιογράφους που παρακολούθησαν την πρεμιέρα. Οπως ακριβώς προσπάθησε να κάνει και με τους Ισραηλινούς και Αραβες που «συνυπήρξαν» στη σκηνή της Μπουλμπόν. Το σχόλιό του, εξάλλου, για τη σημερινή κατάσταση στη Μέση Ανατολή πυκνώνει σε μια λέξη: συνύπαρξη. «Πρέπει να δουλέψουμε προς αυτήν την κατεύθυνση. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Είναι πολυτέλεια ο όποιος πεσιμισμός. Τα δύο τρίτα του πληθυσμού και των δύο λαών αυτό επιθυμούν. Απομένει να το αντιληφθούν και οι ηγέτες και να ακολουθήσουν τη βούληση των λαών τους».

• Της απεσταλμένης μας στην Αβινιον Μαριας Κατσουνακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 11/07/2009