-
ΣΟΚΑΡΕ Ο «ΤΟΚΟΣ» ΤΟΥ Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ
- Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 14 Ιουλίου 2010
- Ο Δημήτρης Δημητριάδης μπήκε τελευταίος στην Αίθουσα Δ’ της «Πειραιώς 260» προχθές. Δεν κρύβονταν η αδημονία αλλά και η αγωνία για την πρώτη παρουσίαση του απαιτητικού «Τόκου» του απ’ τον Λευτέρη Βογιατζή, το πολυαναμενόμενο καλλιτεχνικό γεγονός που συγκέντρωσε σχεδόν το σύνολο της καλλιτεχνικής Αθήνας.
Γιάννης Νταλιάνης, Αλεξία Καλτσίκη, Αγγελική Παπαθεμελή, Δημήτρης Ημελλος, Ρένη Πιττακή
Μέσα πια στον χώρο Δ’ μας περίμενε η σκηνή ανοιχτή. Ηταν, δηλαδή, ορατό το κέλυφος του βιομηχανικού κτιρίου. Το δάπεδο είχε καλυφθεί με πατημένο χώμα, ενώ στο βάθος υπήρχε μια τσιμεντένια μικρή «πίστα», από αυτές που συχνά συναντάς στα κτήματα. Πάνω σ’ αυτή οι νοικοκυραίοι βάζουν ένα τραπέζι για να κάθονται. Δεξιά και αριστερά, διάσπαρτοι τσιμεντόλιθοι, πάνω στους οποίους ξεχώριζε ένα γραμμόφωνο. Και παντού καρέκλες, τραπέζια, τραπεζάκια και καναπεδάκια από μπαμπού. Οι τσιμεντόλιθοι ήταν το όριο απ’ το οποίο ξεκινούσαν τα σκάμματα και οι λόφοι από χώμα. Κάποιες χωματουργικές εργασίες είτε βρίσκονταν εν εξελίξει είτε εγκαταλείφθηκαν.
Ο τοίχος με τα τζαμάκια της Πειραιώς επαναλαμβανόταν στο βάθος του σκηνικού της Χλόης Ομπολένσκι απέναντι απ’ το κοινό. Μέσα απ’ αυτόν ξετρύπωνε ένα θεόρατο πεύκο, μοναδική υπόμνηση ότι η δράση εκτυλίσσεται μακριά απ’ το αστικό τοπίο, σε ένα κτήμα «ριγμένο» στο πουθενά.
- Ανθρωποι σε στάση πιθήκου
Οι ηθοποιοί του «Τόκου» εισήλθαν σιωπηροί και σκόρπισαν στο χωμάτινο πεδίο. Πεσμένοι στα τέσσερα, σε στάση πιθήκου ή σαν να έκαναν την ανάγκη τους, μασούσαν μηχανικά τσίχλα. Σηκώθηκαν και στάθηκαν όρθιοι, στάση στην οποία παρέμειναν για λίγα δευτερόλεπτα με τα μάτια κλειστά. Στη δράση μπήκαν σε slow motion. «Κουρδισμένοι» αργόσυρτα κατέφθασαν στο κτήμα με τα καλούδια τους για τον εορτασμό του νεογέννητου της οικίας.
Απ’ το σημείο αυτό ξεκίνησαν τα σοβαρά προβλήματα μιας παράστασης που δίχασε το κοινό κυρίως ως προς το κείμενο, το οποίο έτσι κι αλλιώς μετά βίας ακούστηκε, παρότι φάνηκε να αρθρώνεται σωστά απ’ τους ηθοποιούς του. Το κακό οφειλόταν στις μικροφωνικές ψείρες, οι οποίες απορροφούσαν τις φωνές, ενώ συχνά τις κάλυπταν με βόμβο. Η κάκιστη ηχοληψία κατάπινε αβυσσαλέα το εύθραυστο σκηνικό γεγονός. Εξ ου, εξερχόμενοι οι θεατές από τον χώρο αναζητούσαν τη φρεσκοτυπωμένη έκδοση με το κείμενο του Δημητριάδη. «Ποια ήταν η τελευταία φράση της Ρένης Πιττακή; Την ακούσατε;», ρωτούσε με αγωνία ένας θεατρόφιλος που πάσχιζε να βγάλει μια άκρη για το φινάλε.
Η παράσταση, πάντως, του Βογιατζή, ο οποίος φάνηκε εν προκειμένω ότι στο στενό περίγραμμα ενός φεστιβάλ ασφυκτιά χρονικά, σε σημεία απογείωνε -όπως απαιτούσε το ίδιο το κείμενο- τον ρεαλισμό. Στις σκηνές των παραληρηματικών κρίσεων της Τέσσας – Λουκίας Μιχαλοπούλου, τότε που γυμνώθηκε μαζί με τον Μέρλο – Περικλή Δεντάκη κ.ά.
Το κείμενο, όσο ακούστηκε, έθεσε στο κοινό σοβαρά ζητήματα. Σόκαρε που η βρεφοκτόνος Τέσσα βρίσκει τον σίριαλ κίλερ εγκύων Μέρλο για τα εγκλήματά του «σοβαρό, βαθυστόχαστο, απελπισμένο και απόλυτα όμορφο». Σόκαρε που αναρωτιόταν για τη γέννα: «Γιατί να γίνεται έτσι; Γιατί να μη γίνεται αλλιώς; Και αφού δεν γίνεται αλλιώς, να μη γίνεται καθόλου;». Σόκαρε που σκότωσε τελικά τον δικό της «καρπό». Το έργο έθετε και τη θέση ενός ιδανικού, χωρίς γυναίκες, κόσμου, οι μισοί άνδρες του οποίου θα κάνουν παιδιά με τους άλλους μισούς. Ενα κείμενο-τροφή για πολλές αναγνώσεις, ένα επί σκηνής δοκίμιο για τη γέννα, τον θάνατο, τον φόνο, τις σχέσεις, τα φύλα.
Στο τέλος της παράστασης υπήρχαν θεατές που έσπευδαν να συγχαρούν τον Δ. Δημητριάδη για το «συγκλονιστικό» θεατρικό του. Υπήρχαν κι εκείνοι που έφευγαν κακήν κακώς, σοκαρισμένοι απ’ τη «βιαιότητα» και «νοσηρότητά» του.
Το γεγονός ότι ο Λευτέρης Βογιατζής δεν εμφανίστηκε στην υπόκλιση λέει πολλά. Η τεχνολογία κατέστρεψε την παράστασή του. Στο σημείο αυτό εγείρονται τα ερωτήματα σε σχέση με τις παροχές του Φεστιβάλ Αθηνών. Ο Κριστόφ Βαρλικόφκσι έφερε τον δικό του ηχολήπτη και αποφεύχθηκε το «βατερλό» του Βογιατζή. Οι Ελληνες με τα δικά τους μέσα τα έκαναν μαντάρα. Είναι στοιχειώδες για ένα φεστιβάλ να μπορεί να παράσχει ένα μίνιμουμ εχέγγυων για την εύρυθμη λειτουργία των υποδομών του. Ας αναλάβει, λοιπόν, τις ευθύνες του.
* Εως και την Πέμπτη. *
θέατρο, théâtre, teatro, theater, theatre... world 