Ο μεσιέ Βάνιας

• Υπάρχει Τσέχοφ χωρίς συγκίνηση; Χωρίς ποίηση; Χωρίς μαγεία; Χωρίς εσωτερικότητα; Χωρίς λεπτή ειρωνεία;

Ξεπερασμένα ερωτήματα στις μέρες μας για γραφικούς και ντεμοντέρνους θαυμαστές του μιας κάποιας ηλικίας, που λόγω αυτών των στοιχείων βλέπουν και ξαναβλέπουν τα θεατρικά έργα του κορυφαίου αυτού Ρώσου δημιουργού (1860-1904).

Στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το έργο «Ο θείος Βάνιας» προσφέρει σε προοδευτικούς θεατές μια σύγχρονη ψυχιατρική – μουσικοχορευτική ανάγνωσή του σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Σ’ ένα μεγάλο προθάλαμο ιδρύματος αντί αγροτόσπιτου (κάτι μεταξύ άσυλου και κλινικής) εκτυλίσσεται η παράσταση με τους περισσότερους ηθοποιούς σε καθίσματα αναμονής να σηκώνονται και να τα λένε (αχρείαστα τα σκηνικά των τεσσάρων πράξεων του έργου, ήτοι κήπος, τραπεζαρία, σαλόνι, γραφείο).

Πρόσωπα με ρωσικά ονόματα σε ευρωπαϊκή εκδοχή στα χρόνια του ’60-70. Νευρώσεις, παρακμιακές συμπεριφορές, αλκοολισμοί, διαπληκτισμοί λόγω πλήξης, ανίας και ανεκπλήρωτων ερώτων. Χαμένες ζωές με έντονο γαλλικό χρώμα (κάτι μεταξύ Γκοντάρ και μπουλβάρ) με γνωστά ατμοσφαιρικά γαλλικά τραγούδια, που ερμηνεύουν και χορεύουν με μπρίο οι ηθοποιοί (μπλουζ έως ρούμπα) είτε ζωντανά είτε σε βίντεο. Τραγούδια συγγενικά με τις ψυχολογικές μεταπτώσεις των ηρώων, που χωρίς αυτά ίσως να μην τις καταλάβαιναν οι θεατές.

Ερμηνείες κουλαρισμένες σε αποστειρωμένο ψυχωσικό κλίμα (μη λησμονούμε την ιατρική επαγγελματική ιδιότητα του Τσέχοφ) πλην του συμπονετικού νοσοκόμου Γιάννη Βογιατζή που επωμίζεται τον ρόλο της παραμάνας. Κάτι σαν Αμελί και μικρή Λουλού η νεαρή Σόνια της νιόβγαλτης Αλκηστης Πουλοπούλου.

Απαλλαγμένο από την απαρχαιωμένη αντίληψη περί μνήμης, παράδοσης, ιστορίας, σεβασμού στα κείμενα και τους συγγραφείς, το νέο Εθνικό Θέατρο πρωτοπορεί με πυξίδα μεταλλαγμένα έργα και γενετικά τροποποιημένους συγγραφείς (βλέπε Τσέχοφ, Καζαντζάκης, Καπετανάκης) αντλώντας από το παρόν και ατενίζοντας το μέλλον. Γι’ αυτό άλλωστε αποκαθήλωσε τα φωτογραφικά πορτρέτα προηγούμενων διευθυντών, σκηνοθετών και πρωταγωνιστών του πολυετούς παρελθόντος του από τους τοίχους των διαδρόμων στο νεοκλασικό κτίριο της Αγίου Κωνσταντίνου (Πολίτης, Τερζάκης, Μινωτής, Παξινού, Μανωλίδου, Αρώνη, Ροντήρης, Κωτσόπουλος κ.ά.).

• ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΙΔΑΛΗΣ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2010