Τόνι Κούσνερ «Άγγελοι στην Αμερική»

Το τέταρτο κουδούνι

Λέω να βάλω και το «Τέταρτο Κουδούνι» σε δημόσια διαβούλευση. Φοβάμαι μόνο μην καταντήσει σαν τους Γενικούς Γραμματείς των υπουργείων – να το περιμένετε και να μην έρχεται με τίποτα.

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… Το αριστουργηματικό έργο του Τόνι Κούσνερ «Άγγελοι στην Αμερική»- το πρώτο μέρος του πιο συγκεκριμένα, που ΄χει τον υπότιτλο «Η χιλιετηρίδα πλησιάζει»- θα σκηνοθετήσει ο Νίκος Μαστοράκης το καλοκαίρι για το Φεστιβάλ Αθηνών σε μετάφραση Γιώργου Δεπάστα και με θίασο που δεν έχει συμπληρωθεί ακόμα, αλλά προβλέπεται γερός: Θανάσης Ευθυμιάδης, Χρήστος Λούλης, Μάγια Λυμπεροπούλου (στη φωτογραφία), Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Σοφία Σεϊρλή, Νίκος Χατζόπουλος. Στο πολυσύνθετο έργο, όπου πλέκονται κοινωνικά, θρησκευτικά, μεταφυσικά, πολιτικά θέματα- δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο συγγραφέας το χαρακτηρίζει «γκέι φαντασία πάνω σε εθνικά θέματα»-, ήρωες είναι ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων που ο ένας τους, ο Πράιορ Γουόλτερ, Εβραίος στο θρήσκευμα, προσβάλλεται απ΄ τον ιό του ΑΙDS- βλέπει μάλιστα οράματα- κι ο σύντροφός του δεν αντέχει και τον εγκαταλείπει για να δημιουργήσει σχέση μ΄ ένα δικηγόρο παντρεμένο με νευρωτική γυναίκα, ο οποίος αγωνίζεται να συμβιβάσει τη θρησκεία του- το ζευγάρι είναι Μορμόνοι- με τη σεξουαλική του ταυτότητα. Αλλά και πρόσωπα υπαρκτά όπως ο δικηγόρος Ρόι Κον- για τον οποίο εργάζεται ο παντρεμένος, ένας συντηρητικός που το όνομά του συνδέθηκε με το γερουσιαστή Μακάρθι και την περίοδο της αντικομμουνιστικής υστερίας στις ΗΠΑ, έπαιξε μάλιστα ρόλο αποφασιστικό στη δίκη, καταδίκη και εκτέλεση ως κατασκόπων του ζεύγους Τζούλιους και Έθελ Ρόζενμπεργκ και του οποίου η κρυφή ομοφυλοφιλική δραστηριότητα αποκαλύφθηκε όταν επίσης αρρώστησε από ΑΙDS- ή η Έθελ Ρόζενμπεργκ της οποίας το φάντασμα εμφανίζεται.

Έργο συνόλου, γραμμένο για οκτώ ηθοποιούς οι οποίοι ερμηνεύουν δέκα ρόλους – κάποιοι και διαφορετικού απ΄ το δικό τους φύλου-, το συγκεκριμένο πρώτο μέρος του «Άγγελοι στην Αμερική» πρωτοπαρουσιάστηκε το 1990 στο Λος Άντζελες ως γουόρκσοπ, έκανε όμως την παγκόσμια πρεμιέρα του τον επόμενο χρόνο στο Σαν Φραντσίσκο. Το 1992 ανέβηκε στο Λονδίνο.

Ακολούθησε το δεύτερο μέρος με τον υπότιτλο «Περεστρόικα» που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1992, σε σκηνικές αναγνώσεις κατ΄ αρχάς, ως παράσταση κατόπιν, στο Λος Άντζελες και το 1993 στο Λονδίνο. Το 1993 τα δυο μέρη ανέβηκαν, το ένα λίγους μήνες μετά το άλλο, και στο Μπροντγουέι. Και τα δυο απέσπασαν το Βραβείο Τόνι Καλύτερου Έργου, το 1993 και το 1994 αντίστοιχα, μεταξύ πολλών ακόμα βραβείων, ενώ το πρώτο τιμήθηκε και με Βραβείο Πούλιτζερ. Το 2003 τα δυο έργα έγιναν μίνι σειράπου βραβεύτηκε με Χρυσή Σφαίρα και Βραβείο Έμι- σε σκηνοθεσία του Μάικ Νίκολς με σπουδαία διανομή- Αλ Πατσίνο (φωτογραφία), Μέριλ Στριπ, Έμα Τόμσον… – και στη συνέχεια, απ΄ τον Ούγγρο συνθέτη Πέτερ Ότβος, έως και όπερα που ΄κανε πρεμιέρα το 2004 στο Παρίσι, στο «Θέατρο του Σατλέ».

Το «Άγγελοι στην Αμερική» – επίσης μόνο το πρώτο του μέρος- πρωτοπαρουσιάστηκε στην Ελλάδα, και σε σκηνοθεσία του, απ΄ τον Δημήτρη Ποταμίτη που κρατούσε και το ρόλο του Πράιορ στο δικό του «Θέατρο Έρευνας» τη σεζόν 1993- ΄94.

Στη διανομή, Βίλμα Κύρου, Ματίνα Καρρά, Πάνος Πανόπουλος, Μαρίνα Ταβουλάρη, Βασίλης Βλάχος, Λάζαρος Ανδριώτης, Νικόλας Βαγιονάκης. Την ίδια σεζόν, λίγο αργότερα, το ανέβασε ο Ανδρέας Χριστοδουλίδης, στο θέατρό του «Ένα» της Λευκωσίας, και το 1996- ΄97 στην Θεσσαλονίκη, στο θέατρό της «Παράθλαση», και η Μόνα Κιτσοπούλου.

Μια Ρία Δεν-Ξέρω-Πώς… Που φωτογραφήθηκε για το δικό μας «Ρlayboy»- ξέρετε, βυζιά, κώλοι και τ΄ αποδέλοιπα, όλα όξω, στο πανελλήνιον… Θά ΄ναι λέει- η ίδια το λέει- η πρώτη Ελληνίδα- οποία εθνική τιμή!- που θα ποζάρει και για το αμερικάνικο «Ρlayboy»- ξέρετε, βυζιά, κώλοι και τ΄ αποδέλοιπα, όλα όξω, διεθνώς… Την κάλεσαν, λέει- η ίδια το λέει. Και ξέρετε πού θα γίνει η φωτογράφιση- όπως επίσης η ίδια έλεγε σε κάποιο τηλεκουτσομπολάδικο του κώλου; Κάπου στο Κολοράντο. Ε, μα πού αλλού…

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… Τι απέγινε το θέατρο «Βέμπο»; Κλειστό για δεύτερη χρονιά παραμένει… Μαθαίνω πως κάποιες διαφορές υπάρχουν με την ιδιοκτησία για το ύψος του ενοικίου και το θέμα βρίσκεται στα δικαστήρια. Προσπάθησα να μάθω περισσότερα, αλλά τα γραφεία των Θεατρικών Επιχειρήσεων Λιβαδά που διαχειρίζονται το «Βέμπο» έχουν κλείσει, ο Βαγγέλης Λιβαδάς έχει παροπλιστεί, με το γιο του Πάνο Λιβαδά αδύνατον να επικοινωνήσω…

Αλλάζουν οι καιροί… Ο άλλος πάλι; «Μοριακός- πυρηνικός βιολόγος», σου λέει, και νά ΄χει πάει στης Λαμπίρη. Για να δώσει τα φώτα του. Και να χαριεντίζεται- η χαρά να μην τον αφήνει… Καθόλου σοβαροφανής δεν είμαι. Αλλά πώς ξεφτιλίζονται έτσι;

Όλος ο κόσμος, μια σκηνή… Ένα δύσκολο, λόγω της γλωσσικής ιδιαιτερότητάς του μυθιστόρημα, το «Μαράν Αθά» του Θωμά Ψύρρα, μεταμορφώθηκε σε μονόλογο θεατρικό, συναρπαστικό απ΄ τον Δήμο Αβδελιώδη που τον δίδαξε κιόλας.

Και σε ένα επίτευγμα για την Γιασεμί Κηλαηδόνη (κεντρική φωτογραφία) που τον ερμηνεύει στο «Μεταξουργείο»- πρέπει να δούλεψαν πολύ σκληρά οι δυο τους για να μπορεί το αποτέλεσμα αντί να κουράζει να καθηλώνει.

Διάβασα καθυστερημένα το τεύχος 513 της 24/12/2009 του δικού μας «Ταχυδρόμου» με το αφιέρωμα «2000- 2009: Η χαμένη δεκαετία». Μπορεί και να θεωρηθεί ότι «βλογάμε τα γένια μας», αλλά αρνούμαι να αυτολογοκριθώ. Και να μην πω: «Ψάξτε το, ήταν εξαιρετικό». Και μου είναι αδύνατον να μην αναδημοσιεύσω την απάντηση του σκηνοθέτη του κινηματογράφου Γιάννη Οικονομίδη (φωτογραφία) στην ερώτηση «Τι θα μείνει από τη δεκαετία» που ο «Τ» έθεσε:

«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας.

Μετά από αυτό η Αθήνα έγινε αισθητικά μεγαλύτερο τέρας απ΄ ό,τι ήταν. Το εξωτερικό δημόσιο χρέος έφτασε στον Θεό. Όλα τα λαμόγια στον πλανήτη ροκανίσανε ό,τι μπορούσαν. Κι από εκεί και πέρα χάθηκε και η τελευταία ελπίδα να σηκώσει κεφάλι η χώρα. Μπούρδες αποδείχτηκαν και τα περί εθνικής ανάτασης. Οι αθλητικές επιτυχίες μας ήταν του φαρμακείου. Λες και κάποιος συνωμότησε εναντίον αυτού του τόπου ώστε να ζούμε τον κακό απόηχο για χρόνια. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν για την Ελλάδα η τελευταία κλοτσιά στο χαντάκι».

Μέσα σε 89 λέξεις ο Γιάννης Οικονομίδης συνόψισε με τρόπο αξιοθαύμαστο την απόλυτη, κατά τη γνώμη μου, αλήθεια. Και τη δικαίωση των σκεπτικιστών μπροστά στην τότε «εθνική ανάταση». Κι ήρθε να συναντήσει την απορία μου, που όσο ακούω να μου διεκτραγωδούν την οικονομική κατάσταση της χώρας τόσο φουντώνει: για την ταμπακιέρα των Ολυμπιακών και πόσοπολύ- συνέβαλε γιατί κανένας δε μιλάει; Όλος ο κόσμος, μια σκηνή…

Του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2010