Για ηθοποιούς και χαρακτήρες που εξελίσσονται σε ένα έργο χωρίς πλοκή αλλά με εσωτερικότητα και βαθιά συναισθήματα, «Ο κλήρος του μεσημεριού» του Πολ Κλοντέλ ανεβαίνει από τον Γιόσι Βίλερ στη σκηνή της οδού Πειραιώς 260, σε μια παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Ο ελβετός συγγραφέας που τα τελευταία 30 χρόνια ζει στο Βερολίνο, το ανέβασε για πρώτη φορά το 2005 στη Γερμανία. Αποτελεί το πλέον αυτοβιογραφικό θεατρικό του γάλλου συγγραφέα και διπλωμάτη. Γράφτηκε πριν από περίπου έναν αιώνα (το 1904-1905) και περιλαμβάνει όλο το συναίσθημα που τον διακατείχε τότε που τον εγκατέλειψε η πρώτη του γυναίκα. Αργότερα το «διόρθωσε», και αυτή η δεύτερη εκδοχή είναι προορισμένη για το σανίδι. Ο πρώτος που το ανέβασε ήταν ο Ζαν-Λουί Μπαρό, το 1948- ο Αντουάν Βιτέζ το σκηνοθέτησε το 1976 στην Κομεντί Φρανσέζ.
«Αν και δεν συνηθίζω να επαναλαμβάνω έργα που έχω ανεβάσει στο παρελθόν, όταν ο Γιάννης Χουβαρδάς μου πρότεινε συνεργασία ο χρόνος δεν μου επέτρεπε κάτι άλλο. Ωστόσο, επειδή οι χαρακτήρες είναι στενά συνδεδεμένοι με τους ηθοποιούς, η παράσταση, αν και κινείται στην ίδια σκηνοθετική γραμμή, είναι διαφορετική» λέει ο Γιόσι Βίλερ για αυτό το έργο που «αν διηγηθείς την ιστορία του, μοιάζει με… σαπουνόπερα. Μια γυναίκα και τρεις άνδρες πάνω στο πλοίο, σ΄ ένα ταξίδι προς την Κίνα, φλερτάρουν μεταξύ τους. Στη δεύτερη πράξη, φθάνουν στο Χονγκ Κονγκ. Οι σύζυγοι χωρίζουν, οι εραστές σμίγουν… Έναν χρόνο μετά,στην τρίτη πράξη,ένα μωρό έχει γεννηθεί… Όλα αυτά θα μπορούσαν να κάνουν μια φθηνή ερωτική ιστορία. Κι όμως… Κι αν από τη μια είναι ένα συναισθηματικό έργο, από την άλλη διαθέτει τέτοιο βάθος που σε παρασύρει». Ο ίδιος ομολογεί ότι όταν πρωτοδιάβασε τη δεύτερη εκδοχή, αυτή που προορίζεται για το θέατρο, βρήκε το έργο αφηρημένο και όχι θεατρικό. Όταν όμως μελέτησε την πρώτη εκδοχή και παρατήρησε τις «διορθώσεις» του Κλοντέλ ώστε να αποφευχθεί η έκθεση του εαυτού του, τότε κατάλαβε πόσο βαθιά πόνεσε. «Ο ίδιος» επισημαίνει ο Βίλερ «είναι ο Μεζά, ο άνδρας που αγάπησε μια παντρεμένη γυναίκα. Γράφοντας επούλωσε τις πληγές του, και αργότερα ξαναπαντρεύτηκε» .
Αν και η παράσταση είχε σχεδιασθεί για την Κεντρική Σκηνή του ανακαινισμένου κτιρίου Τσίλερ, ο Γιόσι Βίλερ χρειάστηκε να αναπροσαρμόσει τα σχέδιά του για την αίθουσα της οδού Πειραιώς. Λυπήθηκε πολύ, αλλά συνέχισε να εργάζεται, μαζί με τη συνεργάτιδά του Φελισίτα Μπρούκερ . Μέσα σε ένα λιτό σκηνικό που αρχικά δεν παραπέμπει πουθενά, η
Η Αμαλία Μουτούση και ο Νίκος Κουρής,δύο από τους πρωταγωνιστές της παράστασης
ηρωίδα, η Υζέ, βρίσκεται ανάμεσα στους τρεις άνδρες, σαν τον Ήλιο, γύρω από τον οποίο κινούνται τρεις πλανήτες… «Είναι ένα έργο γεμάτο συμβολισμούς, ένα έργο ποιητικό, αφηρημένο». Δύσκολο; «Ναι» απαντά «γιατί κινδυνεύεις να παρασυρθείς και να το αποδώσεις παθητικά… Πράγματι κινείται στον αντίποδα της σύγχρονης εποχής, γιατί βασίζεται στα συναισθήματα. Πιστεύω ότι αυτό είναι και το ενδιαφέρον για μένα. Να μιλήσω για αυτούς τους χαρακτήρες, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού προς την Ανατολή» λέει, ενώ μου δείχνει την πορεία του πλοίου πάνω στον γεωγραφικό χάρτη. «Όλα είναι εν εξελίξει… το ταξίδι, οι άνθρωποι» προσθέτει.
Γεννημένος στην Ελβετία το 1951, ο Γιόσι Βίλερ σπούδασε στο Ισραήλ και άρχισε να σκηνοθετεί το 1982 στη Γερμανία και στην πατρίδα του. Με τις δουλειές του έχει συμμετάσχει στο Θεατρικό Φεστιβάλ του Βερολίνου, έχει διακριθεί και τιμηθεί με βραβεία, ενώ έχει συνεργασθεί με ιαπωνικούς θιάσους στο Τόκιο, από το 1997 ως το 2005. Γι΄ αυτό και έχει ξεπεράσει το θέμα της γλώσσας στην επικοινωνία του. «Δουλεύοντας με Ιάπωνες» λέει «ξεπερνάς το θέμα της γλώσσας. Εκεί οι δυσκολίες είναι στη νοοτροπία και στην επαφή,οπότε κάνεις μεγαλύτερες προσπάθειες, και αυτό είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ». Τα τελευταία χρόνια ανεβάζει έργα της βραβευμένης με Νομπέλ συγγραφέως Ελφρίντε Γέλινεκ, ενώ το ενδιαφέρον του για την όπερα τον έστρεψε σε μουσικά θεάματα, μαζί με τον φίλο και συνεργάτη του, δραματολόγο Σέρτζιο Μοραμπίτο. «Το γεγονός ότι για μια όπερα πρέπει να συνδυάσεις πολλά και διαφορετικά στοιχεία, ότι πρέπει να υπακούσεις στη μουσική και στον μαέστρο, στη χορωδία και τους ερμηνευτές, με κεντρίζει. Μου αρέσει που στην όπερα τα πράγματα είναι καθορισμένα και διαθέτουν έναν κοσμοπολίτικο αέρα».
Μοιράζοντας τον χρόνο του ανάμεσα στο θέατρο και στην όπερα, ο Γιόσι Βίλαρ ταξιδεύει σε συγκεκριμένους προορισμούς, έχοντας συνεργάτες- ένα είδος «οικογένειας» όπου πηγαίνει. Στην Αθήνα έρχεται, ουσιαστικά για πρώτη φορά, και νοιώθει ότι εδώ ξαναπιάνει το νήμα της φιλοσοφίας στην οποία βασίζεται το παγκόσμιο θέατρο.
«Ο κλήρος του μεσημεριού» του Πολ Κλοντέλ θα κάνει πρεμιέρα στις 13 Φεβρουαρίου στον χώρο της Πειραιώς 260, από το Εθνικό Θέατρο. Παίζουν: Αμαλία Μουτούση, Νίκος Κουρής, Νίκος Καραθάνος, Λάζαρος Γεωργακόπουλος.
